Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 224-227 ; Kalash: 153-154.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 117 of 210

 

PDF/HTML Page 2321 of 4199
single page version

ahIn kahe chhe-he gnAnI! ‘ज्ञानिन्’ em kahyun ne? matalab ke AtmAnun gnAn ane AtmAno svAd tane Avyo chhe to he gnAnI! paravastu, rAg ne sharIrAdi sAmagrI kadI mArI nathI em to tun mAne chhe ane chhatAn vaLI tun kahe chhe ke hun tene bhogavun chhun to e kayAnthI lAvyo? mUDh chho ke shun? shuddha sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmA ja hun chhun ane A rAg-puNya-pApanA pariNAm, sharIr ane A badhI karmanI sAmagrI par chhe, mArAthI bhinna chhe em to tun yathArtha mAne chhe ane vaLI tene hun bhogavun chhun em bhogavavAno ras le chhe to svachchhandI chho ke shun? ahA! viShay bhogavavAmAn jo tane ras chhe to ame kahIe chhIe ke tun durbhukta chho. khoTI rIte ja bhogavanAr chho. dharmI nAm dharAve ane karmanA nimittathI maLelI sAmagrImAn-paradravyamAn bhogavavAno ras paN dharAve to tun dharmI chhe ja nahi.

shun kahe chhe? ke tane jo parane bhogavavAmAn ras paDato hoy ane tun tane dharmI mAnato hoy to tun mUDh svachchhandI chho, dharmI chho ja nahi. kahyun ne ke tun khoTI rIte ja bhogavanAr chho arthAt agnAnI ja chho. visheSh kahe chhe ke-

‘हन्त’ ‘je tArun nathI tene tun bhogave chhe e mahAkhed chhe!’

shun kahe chhe? ke sharIr, strI-putra-parivAr, paisA, mahel-makAn ityAdi par chhe, tArAmAn nathI chhatAn tene tun bhogave chhe e mahAkhed chhe. Am kahIne dharmAtmAne ‘parane hun bhogavun-em paramAn kadIy sukhabuddhi hotI nathI em kahe chhe. dharmI hovAnI A anivArya sharat chhe.

arere! jindagI em ne em chAlI jAy chhe. keTalAkane to 60-70 varSha thaI gayA. bhAI! jeTalo samay jAy chhe teTalI maraNanI samIpatA thatI jAy chhe kemake AyunI mudat to nishchit ja chhe; je samaye deh chhUTavAno chhe te to nishchit ja chhe. have emAn A AtmA shun ne par shun enun bhAn na karyun to badhA Dhor jevA ja avatAr chhe pachhI bhale te karoDapati ho ke abajopati ho.

ahIn AmAn nyAy shun Apyo chhe? ke prabhu! tun gnAnI chho em tane thayun chhe ane gnAnAnandasvabhAvI bhagavAn AtmAnun tane bhAn thayun chhe tathA potAnA chitsvarUp AtmA sivAy paravastu mArI nathI evo tane nirNay paN thayo chhe chhatAn paN hun paravastune bhogavun-em bhogavavAno tane ras chhe to tun mUDh ja chho, durbhukta chho, mithyA bhoktA chho arthAt agnAnI chho. ahIn dharmabhAvanA (ruchi) ne paranI bhoktApaNAnI bhAvanA e be sAthe hoI shakatAn nathI, rahI shakatAn nathI em kahe chhe.

vaLI kahe chhe-‘यदि उपभोगतः बन्धः न स्यात्’ jo tun kahe ke-‘paradravyanA bhogathI bandh thato nathI em siddhAntamAn kahyun chhe mATe bhogavun chhe.’ ‘तत् किं कामचारः अस्ति’ to shun tane bhogavavAnI ichchhA chhe?


PDF/HTML Page 2322 of 4199
single page version

ahAhA...! shun kahe chhe? ke paradravyanA bhogathI bandh thato nathI em siddhAntamAn kahyun chhe mATe bhogavun chhun to pUchhIe chhIe ke shun tane bhogavavAnI ichchhA chhe? ichchhA chhe ne vaLI tun kahe ke mane bandh nathI to tem chhe nahi. jo tane ichchhA chhe to tun bhogano rasIlo chhe ane to tane jarUr bandh chhe. mATe kahe chhe-‘ज्ञानं सन् वस’ gnAnarUp thaIne vas; arthAt shuddha svarUpamAn nivAs kar. gnAnasvarUp bhagavAn AtmAmAn ja rahe. Avo mArag vItarAgano chhe.

shun kahe chhe? ke gnAnarUp thaIne vas; shuddhasvarUpamAn nivAs kar. eTale ke gharamAn nahi, kuTumbamAn nahi, paisAmAn nahIn ne rAgamAn paN nahi paN shuddha chinmAtravastu pragnAbrahmasvarUp pote chhe temAn vas. lyo, parathI khas, svamAn vas, eTalun bas-e TUkun ne Tach. bhAI! A shabdo to thoDA chhe paN eno bhAv gambhIr chhe. ahAhA...! amRutano sAgar prabhu AtmA chhe; tenA amRutanAn pAn kIdhAn ne have paradravyane bhogavavAnI vRutti-jherane pIvAnI vRutti kem hoy? na hoy. mATe kahe chhe ke amRutasvarUp evA svasvarUpamAn vas.

‘अपरथा’ nahi to arthAt bhogavavAnI jo ichchhA karIsh vA jo agnAnarUpe pariNamIsh to ‘धुवम्’ स्वस्य अपराधात् बन्धम् एषि’ tun chokkas potAnA aparAdhathI bandhane pAmIsh.

shun kahe chhe? ke shuddhasvarUpamAn nivAs kar; jo bhogavavAnI ichchhA karIsh to ‘धुवम्’ chokkas potAnA aparAdhathI bandhane pAmIsh. ahAhA...! chhe andar ‘ध्रुवम्’no artha chokkas karyo chhe, em ke AtmAnA Anandarasane bhUlIne jo tun viShayanA bhogano ras laIsh to jarUr tane aparAdh thashe ane te potAnA aparAdhathI jarUr tun bandhAIsh. bhAI! A phurasad laIne samajavun paDashe hon.

tyAre koI agnAnIo vaLI kahe chhe-hamaNAn to maravAnIy phurasad nathI. ahA! Akho di’ bichArA pApanI majurImAn-raLavA-kamAvAmAn, bAyaDI-chhokarAn sAchavavAmAn ne bhogamAn -em pApanI pravRuttimAn gALatA hoy te dekhI koI satpuruSho karuNA vaDe kahe ke -bhAI! k knivRutti laI svAdhyAyAdi karo; tyAre kahe chhe-amane to maravAy phurasad nathI? ahAhA...! shun mad (moh mahAmad) chaDhayo chhe!! ne shun vakratA!! kahe chhe-maravAy phurasad nathI! paN bhAI! enun phaL bahu Akarun Avashe hon. hamaNAn jene maravAy phurasad nathI tene jyAn vAramvAr janma-maraN thAy evA sthAnamAn (nigodamAn) javun paDashe. shun thAy? mithyAtvanun paramparA phaL nigod ja chhe.

ahIn kahe chhe-jene AtmAnA AnandanA rasano anubhav thayo chhe evA dharmIne paradravya pratye bhogavavAno ras hoto nathI. ahAhA...! svarUpanA rasiyAne paradravyane


PDF/HTML Page 2323 of 4199
single page version

hun bhogavun evo bhAv hoto nathI. k kasthiratAno bhAv hoy chhe e judI vAt chhe paN tene viShayarasanI bhAvanA hotI nathI. juo, shAntinAth, kunthunAth, aranAth tIrthankar hatA, chakravartI hatA ne kAmadev paN hatA. 96 hajAr strIono ne apAr vaibhavano yog hato paN temAn teone ras na hoto. jyAre agnAnIne to andar rAgano ras paDayo hoy chhe. ahIn kahe chhe-jo bhogavavAnA rasapaNe pariNamIsh to avashya aparAdh thashe ane avashya bandhAIsh. bApu! dharma koI alaukik chIj chhe! eNe anantakALamAn dharma pragaT karyo nathI. jo ek kShaNamAtra paN andar svarUpane sparshIne dharma pragaT kare to janma-maraNano nAsh thaI jAy evI e chIj chhe.

ahAhA...! kahe chhe-‘jo agnAnarUpe pariNamIsh to tun chokkas potAnA aparAdhathI...’ pAchhI bhAShA shun chhe joI? ke ‘potAnA aparAdhathI’ bandhane pAmIsh. em ke bhoganI sAmagrIthI bandhane pAmIsh em nahi, kemake sAmagrI to par chhe; paN potAnA aparAdhathI bandhane pAmIsh. em ke shuddha chaitanyarasane bhUlIne tun viShayarasamAn-rAganA rasamAn joDAIsh to te tAro aparAdh chhe ane te potAnA aparAdhathI tun bandhane jarUr pAmIsh. ahA! A to adhyAtmanI vAt! bApu! A to vItarAganAn-kevaLInAn peT chhe! arere! AnI samajaN hamaNAn nahi kare to kayAn jaIsh prabhu! bhav samudramAn kayAny khovAI jaIsh).

* kaLash 1pa1 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘gnAnIne karma to karavun ja uchit nathI.’ karma shabde kriyA-puNya ne pApanI kriyA gnAnIne karavI uchit nathI. dayA, dAn, vrat Adi puNyanI kriyA ne hinsA, jUTh, chorI, viShayavAsanA Adi pApanI kriyA-em sarva karma gnAnIe karavun uchit nathI. bhoganA rasanA pariNAm karavA gnAnIne uchit nathI.

‘jo paradravya jANIne paN tene bhogave to e yogya nathI. paradravyanA bhogavanArane to jagatamAn chor kahevAmAn Ave chhe, anyAyI kahevAmAn Ave chhe.’

shun kahyun e? ke bhagavAn AtmAnA Anand sivAy je paravastu-sharIr, man, vANI, dhanAdi sAmagrI ne puNya-pApanA bhAv chhe tene hun bhogavun chhun em jo mAne chhe to tun chor chho, lunTArun chho. ahA! vAt to evI chhe bApA! bhagavAn AtmAne tun lUnTI nAkhe chhe prabhu! bhoganA rAganA rasamAn tun tArA nirmaL Anandane khoI bese chhe. ahA! paradravyamAnthI Anand meLavavA jatAn tun tArA AnandasvarUpano ja ghAt kare chhe. ahA! tun A paradravya chhe em jANIne tene bhogavavAnA bhAv kare chhe to tun chor chho, anyAyI chho; paN dharmI to rahyo nahi, adharmI ja Tharyo.


PDF/HTML Page 2324 of 4199
single page version

‘vaLI upabhogathI bandh kahyo nathI te to, gnAnI ichchhA vinA paranI baLajorIthI udayamAn AvelAne bhogave tyAn tene bandh kahyo nathI.’

juo, siddhAntamAn upabhogathI gnAnIne bandh kahyo nathI kAraN ke tene te jAtano ras nathI. gnAnIne koI karmane kAraNe sAmagrI hoy ne temAn jarI rAg AvI jAy to baLajorIthI te bhogave chhe, temAn ene sukhabuddhi nathI. puruShArthanI mandatAmAn rAganun jor chhe em jANIne bhogave chhe, paN bhogavavAnI ichchhA nathI, sAmagrInI ichchhA nathI. mATe tyAn tene bandh kahyo nathI. ichchhA vinA paranI baLajorIthI udayamAn AvelAne bhogave to tene tyAn bandh kahyo nathI. bhAI! A to thoDA shabde ghaNun kahyun chhe. gAgaramAn sAgar bharyo chhe.

have kahe chhe-‘jo pote ichchhAthI bhogave to to pote aparAdhI thayo, tyAn bandh kem na thAy?’

shun kahun? ke ras laIne bhogave to avashya bandh thAy. bhogavavAno je ras chhe te aparAdh chhe ane tethI ras laIne bhogave to aparAdhI thatAn jarUr bandh thAy. paN gnAnIne ras nathI, ichchhA nathI. e to jAmanagaravALAno dAkhalo Apyo nahoto?

ke ek bhAIne hammeshAn churamun khAvAnI Tev-Adat. have banyun evun ke eno ekano ek putra marI gayo. putrane bALIne AvyA pachhI te kahe ke-Aj to roTalA karo. sagAmvahAlAn kahe-bhAI! tame roTalA kadI khAdhA nathI. te tamane mAphak paN nathI. tamAro to churamAno khorAk chhe em kahI temanA mATe churamun banAvyun thALImAn churamun Avyun; paN tyAre juo to AnkhamAnthI AnsunI dhArA chAlI jAy. shun khAvAno ras chhe? churamun ho ke roTalA ho; bhojanamAn ras nathI. em dharmIne sAmagrI game te ho paN tene bhogavavAmAn ras nathI; bhogavavA kALe kharekhar ene antaramAn khed hoy chhe. AvI vAt chhe bApu! atyAre jagatamAn badhI vAt pharI gaI chhe. are! rAganI ruchimAn dharma manAvavA lAgyA chhe!

kahe chhe-‘jo pote ichchhAthI bhogave...’ ichchhA eTale ras, ruchi hon, bhogavavAno ras. ‘jo pote ichchhAthI bhogave to to pote aparAdhI thayo, tyAn bandh kem na thAy?’ lyo, badhuy AmAn AvI gayun. gnAnIne shubhabhAvamAn ras nathI. rasathI shubhabhAv kare to te aparAdhI thAy ne to tene avashya bandh thAy. bhAI! dayA, dAn, vrat AdinA shubhabhAv chhe te rAg chhe, jher chhe. e jheranun pAn mahA dukhadAyI chhe paN ene khabar nathI.

prashna– paN gnAnI vyavahArathI puNya-pApanA bhed kare ne?


PDF/HTML Page 2325 of 4199
single page version

samAdhAna– vyavahArathI kare chhe, paN bey bandhanAn ja kAraN chhe em te jANe chhe. e to kahyun tun ne ke-

‘chakravartInI sampadA, indra sarikhA bhog...’

ahA! lokone khabar nathI ke chakravartI kone kahevAy? jenI soL hajAr devo sevA karatA hoy, jenA ghare chaud ratna ne nav nidhAn hoy, jene gher 96 hajAr rANIo hoy, ahAhA...! jene 72 hajAr nagar ne 96 karoD gAm hoy, jenun 96 karoDanun pAyadaL hoy-evA apAr vaibhavano svAmI chakravartI hoy chhe. topaN kahyun ne ke-

“chakravartIkI sampadA, aru indra sarikhA bhog;
kAgaviT sam ginat hai samyagdraShTi log.”

samakitI dharmI jIv A badhI sampadAne kAgaDAnI viShTA samAn tuchchha mAne chhe. kem? kemake enI draShTi shuddha gnAnAnandasvabhAvI AtmA par hoy chhe. Avo mArag bApA! duniyAthI sAv judo chhe bhAI! A vepAr (pApano) karI khAy e vANiyAone khabar nahi paN bApu! AtmAno vepAr karatAn AvaDe te kharo vANiyo chhe.

ahIn kahe chhe ke jene AtmAnA nirmaL nirAkuL Anandano ras Avyo chhe tene parano bhog jher jevo lAge chhe ane te dharmI-dharmAtmA chhe.

*

have AgaLanI gAthAnI sUchanArUpe kAvya kahe chhe-

* kaLash 1pa2 shlokArtha uparanun pravachan *

‘यत् किल कर्म एव कर्तारं स्वफलेन बलात् नो याजयेत्’ karma ja tenA kartAne potAnA phaL sAthe baLajorIthI joDatun nathI (ke tun mArA phaLane bhogav).

ahA! puNyane laIne A sAmagrI AvI to te kAI em nathI kahetI ke- tun mane bhogav. paN ‘फललिप्सुः एव हि कुर्वाणः कर्मणः यत् फलं प्राप्नोति’ phaLanI ichchhAvALo ja karma karato thako karmanA phaLane pAme chhe. karmanun phaL eTale ranjit pariNAm, bhogavavAnA kALe rAganA rasano bhAv. ahA! rAgamAn jene ras chhe tene karmanA phaLane bhogavavAno bhAv thAy chhe. ahA! phaLanI jene ichchhA chhe arthAt bhogavavAnA rAgamAn jene ras chhe te karma karato thako karmanA phaLane arthAt bhogavavAnA bhAvane prApta thAy chhe.

‘ज्ञानं सन्’ mATe gnAnarUpe raheto eTale ke shuddha chidghan prabhu AtmAmAn raheto ane ‘तद् अपास्त–रागरचनः’ jeNe karma pratye rAganI rachanA dUr karI chhe arthAt rAgane bhogavavAnA rasano jeNe nAsh karI nAkhyo chhe evo ‘मुनिः’ muni arthAt samakitI


PDF/HTML Page 2326 of 4199
single page version

dharmAtmA ‘तत्–फल–परित्याग–एक–शीलः’ karmanA phaLanA parityAgarUp ja jeno ek svabhAv chhe evo hovAthI, ‘कर्म कुर्वाणः अपि हि’ karma karato chhato paN ‘कर्मणा नो बध्यते’ karmathI bandhAto nathI.

kaLashaTIkAmAn ‘muni’no artha shuddhasvarUpanA anubhave birAjamAn samyagdraShTi jIv- em karyo chhe. ahAhA...! kevo chhe te ‘muni’ kahetAn samakitI dharmI jIv? to kahe chhe- karmanA phaLanA tyAgarUp ja jeno ek svabhAv chhe tevo te dharmI chhe. ahAhA...! dharmIno to ek gnAtA-draShTA svabhAv chhe. shuddha gnAtAsvabhAve rahetA tene karma karavA prati ne karma bhogavavA prati rAgaras UThI gayo chhe. ahAhA...! mAtA sAthe jem bhog na hoy tem dharmIne jaDanA bhog na hoy. tene karmanA udayathI maLelI sAmagrIne bhogavavAno ras, jem mA-dIkarAne bhogavavAno ras hoto nathI tem, UDI gayo chhe. samajANun kAI...?

bhAre kaThaN vAt bhAI! are prabhu! tArA satno mArag ten kadI sAmbhaL‌yo nathI. ahI kahe chhe-‘तत्–फल–परित्याग–एक–शीलः’ karmanA phaLanA parityAgarUp ja dharmIno ek shIl-svabhAv chhe. dharmIno to rAganA tyAgarUp ja ek svabhAv chhe. tene rAg karavA prati ne bhogavavA prati ras ja nathI. mATe kahe chhe-te karma karato chhato paN karmathI bandhAto nathI. gajab vAt chhe bhAI!

prashna– to bIje Ave chhe ke anAsakitae bhogavavun; A e ja vAt chhe ne? uttara– are bhAI! anAsakti eTale shun? anAsakti eTale bhogavavA prati ras ja uDI gayo chhe. mATe ‘bhogavavun’-em je bhogave chhe tene anAsakti chhe em kem kahevAy? bhoktA thaIne bhogave chhe tene anAsakti chhe ja nahIn. ahIn to anAsakti eTale bhogavavA prati ras ja gnAnIne uDI gayo chhe-em vAt chhe. ahA! dharmIne AtmAnA AnandanA ras AgaL chakravartInA rAjyanI sampadAno paN ras uDI gayo chhe. juo, pahelA devalokano saudharma indra chhe. te samakitI ek bhavatArI chhe. tene kroDo apsarAo-indrANIo chhe. paN tene bhog pratye utsAh nathI-ras nathI; andaramAn ras uDI gayo chhe. jem koI AryanA mommAn koI mAns mUkI de to temAn shun ene ras chhe? jarAy nahi. tem dharmIne AtmAnA AnandanA ras AgaL par chIjanI ichchhAno ras uDI gayo chhe; teNe parachIjanI ichchhAnA rAgano nAsh karI nAkhyo chhe ane tethI te karma karato chhato paN karmathI bandhAto nathI, paN tene nirjarA thAy chhe.

are bhAI! Avun manuShyapaNun maL‌yun ne jo A na samajyo to badhA DhoranA avatAr tArA jem niShphaL gayA tem A paN niShphaL jashe. bhale bahAramAn khUb paisA


PDF/HTML Page 2327 of 4199
single page version

ne AbarU meLave ke loko tane bahu AvaDatavALo chatur kahe paN A avasaramAn A na samajyo to tArA jevo mUrakh koI nahi hoy, kemake ahInthI chhUTIne tun kayAny sansArasamudramAn khovAI jaIsh.

* kaLash 1pa2 bhAvArtha uparanun pravachan *

A nirjarA adhikAr chAle chhe. nirjarA kone thAy enI AmAn vyAkhyA chhe. kahe chhe-‘karma to kartAne jabaradastIthI potAnA phaL sAthe joDatun nathI.’

karma shabde ahIn kriyA artha chhe. karmanA udayathI maLelI je sAmagrI chhe te sAmagrImAn je kriyA thAy chhe te kriyA jabaradastIthI kartAne potAnA phaL sAthe joDatI nathI, arthAt te kriyAmAn prem karavo ke na karavo te kAI kriyA kahetI nathI. sUkShma vAt chhe bhAI! karma kahetAn kriyA jabaradastIthI kartAne potAnA phaL sAthe joDatI nathI.

‘parantu je karmane karato thako tenA phaLanI ichchhA kare te ja tenun phaL pAme chhe.’ shun kahe chhe? ke kriyAne karato thako je tenA phaLanI vAnchhA kare te ja tenun phaL-bhog sAmagrI ne bhogapariNAm-pAme chhe.

‘mATe je gnAnarUpe varte chhe ane rAg vinA karma kare chhe evo muni karmathI bandhAto nathI kAraN ke tene karmanA phaLanI ichchhA nathI.’

ahAhA...! dharmI to, ‘hun gnAn ne AnandasvarUp chhun’-evA svarUpanA anubhavamAn rahevAvALo chhe. tene kriyAmAn ras nathI, prem nathI. tethI tene bhaviShyamAn phaL maLe tevA bhAv nathI.

shun kahe chhe? ke dharmI samakitI jIv jANavA-dekhavAvALo ne AnandamAn rahevAvALo chhe. te potAnA gnAnasvabhAvamAn varte chhe paN rAganI-sAmagrInI kriyAmAn tenun vartavun chhe nahi. te rAg vinA karma kare chhe eTale shun? eTale ke tene kriyAkAnDamAn ras nathI. sharIranI ne rAganI je kriyA thAy chhe temAn tene ras nathI. mATe rAg vinA je kriyA kare chhe evo muni karmathI bandhAto nathI.

chidAnandaghan prabhu AtmAnI jene draShTi thaI chhe ane atIndriy Anandano svAd Avyo chhe tene ek AnandanI bhAvanA chhe. tene rAganI kriyA thAy chhe paN tenI bhAvanA nathI. ‘A (-rAg) ThIk chhe’ ane ‘enun phaL maLo’-evI bhAvanA gnAnIne hotI nathI. jhINI vAt chhe bhAI! gnAnIne karmanA phaLanI ichchhA nathI. ahA! ene je kriyA thAy chhe tenun phaL (svargAdi) mane ho evI ichchhA nathI. ahIn to nirjarA batAvavI chhe ne!


PDF/HTML Page 2328 of 4199
single page version

1. karmanun jharavun 2. ashuddhatAno nAsh thavo 3. shuddhatAnI utpattinI vRuddhi thavI. A traN prakAre gnAnIne nirjarA chhe, kemake gnAnIne karmanA phaLanI ichchhA nathI. ahA! samakitIne shuddha ek AnandasvarUpanI ja ruchi chhe. tene rAganI kriyA thaI Ave chhe paN enI ene ruchi nathI. ‘kAm karavun paN anAsaktithI karavun’ -em je agnAnI kahe chhe e A vAt nathI hon, e to paranAn kAm karavAnun mAne chhe, jyAre vAstavamAn AtmA paranun kAI karI shakato ja nathI. A to antaramAn puruShArtha ugra nathI to rAg thaI Ave chhe chhatAn gnAnIne rAgamAn (kriyAmAn) ras nathI em vAt chhe, ane tethI bhaviShyamAn kriyAnun phaL maLe evun chhe nahi. phaLanI ichchhA-rahitapaNe thatI kriyAnI gnAnIne nirjarA ja thaI jAy chhe-em kahe chhe.

gnAnIno bhog nirjarAno hetu chhe em je kahyun chhe teno artha A chhe. bAkI bhog to rAg chhe. parantu gnAnInI draShTinun jor svabhAv upar chhe, rAg upar tenI draShTi chhe nahi. gnAnIno to rAganA tyAgasvabhAvarUp svabhAv chhe. chhe ne kaLashamAn ke ‘तत्–फल– परित्याग–एक–शीलः’ arthAt dharmAtmAne-samyagdraShTine rAgano tyAg chhe ane tethI (tenA) phaLano paN tyAg chhe; Avo rAganA tyAgasvabhAvarUp gnAnIno svabhAv chhe. tethI rAganI kriyAmAn ras nahi hovAthI gnAnIne bandhan thatun nathI, phaL prApta thatun nathI paN rAg Avyo chhe te kharI jAy chhe, jharI jAy chhe. jhINI vAt prabhu!

shun kahe chhe? ke gnAnI ‘ek shIla’ ek svabhAvavALo chhe. vajan ahIn chhe ke- dharmIne ek gnAyakasvabhAv-gnAnAnandasvabhAv ek svabhAvabhAv chhe. ahAhA...! tenI draShTino viShay ek svabhAvabhAv chhe. ahA! jhINI vAt chhe prabhu! samyagdarshan ane tenun dhyey je ek svabhAvabhAv-ek gnAyakabhAv tenI vAt bahu jhINI chhe. pUrNAnandasvarUp bhagavAn AtmA ja samyagdraShTinun dhyey chhe. te kAraNe tenI draShTi ek svabhAvabhAv par ja chhe. tethI tene kriyAno rAg Avyo chhe paN temAn ras nathI. ahAhA...! ek AnandasvabhAvamAn lIn evA gnAnIne je kriyA AvI paDe chhe temAn ras nathI ane tethI tene bandhan paN nathI ane bhaviShyamAn tenun phaL paN tene prApta thatun nathI. AvI jhINI vAt chhe!

kahe chhe-nimittathI, rAgathI ne ek samayanI paryAyathI haThIne jeNe shuddha ek gnAyakabhAvarUp sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmAmAn draShTi ane ruchi lagAvI chhe tene bIje kayAny ruchi rahetI nathI. tene bhogano vikalpa Ave chhe parantu te vikalpamAn ras nathI. tene e vikalpa jher jevA bhAse chhe. tethI tene bandhan thatun nathI. agnAnIne


PDF/HTML Page 2329 of 4199
single page version

rAgamAn mIThAsh Ave chhe; tene rAgamAn ras chhe ane te kAraNe rAganun phaL, atyAre jem sanyogI bhog maL‌yo chhe tem, bhaviShyamAn maLashe. paN gnAnIne to karmanI nirjarA thaI gaI chhe ane tethI tene bhog maLashe nahi.

juo! ‘gnAnarUpe varte chhe’-em kahyun chhe ne? eTale shun? ke gnAnAnandasvabhAvI bhagavAn AtmA chhe, temAn ja ekatva karIne samyagdraShTi varte chhe, emAn ja ekapaNun karIne te rahe chhe. vaLI te rAg vinA karma kare chhe. eTale ke tene je dayA, dAn, vrat, bhakti ityAdi je rAganA vikalpa Ave chhe te vikalpamAn ene ras nathI, e vikalpamAn te ekamek nathI. ahA! shuddha chaitanyasvarUpamAn ekapaNun pAmelA gnAnIne rAganI kriyAmAn ras nathI; ane je rAg Ave chhe temAn ras nathI mATe bandh nathI. ahIn A apekShAe vAt chhe ke-rAgamAn ras nathI mATe bandhan nathI. bAkI jeTalo rAg thAy chhe teTalo bandh thAy chhe; paN ene ahIn gauN karIne kahe chhe ke-rAgamAn-kriyAmAn ras nathI mATe bandh nathI, paN nirjarA thAy chhe. Avo vItarAgano mArag samajavoy kaThaN chhe! vItarAgano mArag bahu durlabh bhAI!

ahA! sarvagna vItarAg parameshvare je A AtmA joyo chhe te chinmAtra atIndriy vItarAgI Anandano kand prabhu chhe. temAn rAg nathI, puNya-pAp nathI. je rAg chhe, puNya- pApanA bhAv chhe te Asrav tattva chhe, ne bhagavAn AtmA shuddha gnAyak tattva chhe. tathA A sharIr, karma Adi chhe te ajIv tattva chhe. A rIte ek gnAyakabhAvasvarUp prabhu AtmA rAgathI-puNyapApathI ne sharIrAdithI bhinna chhe. ahAhA...! Avun jene svarUpanA Ashraye bhedagnAn pragaT thayun chhe te dharmAtmA chhe, samakitI chhe. ahIn kahe chhe-jene svarUpano- gnAnAnandasvabhAvano Ashray varte chhe tene rAgamAn ras nathI. jem ek myAnamAn be talavAr rahe nahi tem jene bhagavAn AnandanA nAthano prem chhe tene rAgano prem nathI; ane jene rAgano prem chhe tene AtmAno prem nathI. lyo, Avo mArag! tethI kahe chhe-gnAnIne karmaphaLanI-kriyAnA phaLanI ichchhA chhe nahi tethI tene bandhan thatun nathI, nirjarA ja thAy chhe.

[pravachan nan. 294 thI 297 (chAlu) * dinAnk 16-1-77 thI 20-1-77]

PDF/HTML Page 2330 of 4199
single page version

gAthA 224 thI 227
पुरिसो जह को वि इहं वित्तिणिमित्तं तु सेवदे रायं।
तो सो वि देदि राया विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२४।।
एमेव जीवपुरिसो कम्मरयं सेवदे सुहणिमित्तं।
तो सो वि देदि कम्मो विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२५।।
जह पुण सो च्चिय पुरिसो वित्तिणिमित्तं ण सेवदे रायं।
तो सो ण देदि राया विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२६।।
एमेव सम्मदिट्ठी विसयत्थं सेवदे ण कम्मरयं।
तो सो ण देदि कम्मो विविहे भोगे सुहुप्पाए।। २२७।।
पुरुषो यथा कोऽपीह वृत्तिनिमित्तं तु सेवते राजानम्।
तत्सोऽपि ददाति राजा विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२४।।
एवमेव जीवपुरुषः कर्मरजः सेवते सुखनिमित्तम्।
तत्तदपि ददाति कर्म विविधान् भोगान सुखोत्पादकान्।। २२५।।

have A arthane draShTAntathI draDh kare chhe-

jyam jagatamAn ko puruSh vRuttinimitta seve bhUpane,
to bhUp paN sukhajanak vidhavidh bhog Ape puruShane; 224.
tyam jIvapuruSh paN karmarajanun sukhaarath sevan kare,
to karma paN sukhajanak vidhavidh bhog Ape jIvane. 22p.
vaLI te ja nar jyam vRutti arthe bhUpane seve nahIn,
to bhUp paN sukhajanak vidhavidh bhogane Ape nahIn; 226.
sudraShTine tyam viShay arthe karmarajasevan nathI,
to karma paN sukhajanak vidhavidh bhogane detAn nathI. 227.

PDF/HTML Page 2331 of 4199
single page version

यथा पुनः स एव पुरुषो वृत्तिनिमित्तं न सेवते राजानम्।
तत्सोऽपि न ददाति राजा विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२६।।
एवमेव सम्यग्द्रष्टिः विषयार्थ सेवते न कर्मरजः।
तत्तन्न ददाति कर्म विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२७।।

gAthArtha– [यथा] jem [इह] A jagatamAn [कः अपि पुरुषः] koI puruSh [वृत्तिनिमित्तं तु] AjIvikA arthe [राजानम्] rAjAne [सेवते] seve chhe [तद्] to [सः राजा अपि] te rAjA paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA [विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [ददाति] Ape chhe, [एवम् एव] tevI ja rIte [जीवपुरुषः] jIvapuruSh [सुखनिमित्तम्] sukh arthe [कर्मरजः] karmarajane [सेवते] seve chhe [तद्] to [तत् कर्म अपि] te karma paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA[विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [ददाति] Ape chhe.

[पुनः] vaLI [यथा] jem [सः एव पुरुषः] te ja puruSh [वृत्तिनिमित्तं] AjIvikA arthe [राजानम्] rAjAne [न सेवते] nathI sevato [तद्] to [सः राजा अपि] te rAjA paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA [विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [न ददाति] nathI Apato, [एवम् एव] tevI ja rIte [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraShTi [विषयार्थ] viShay arthe [कर्मरजः] karmarajane [न सेवते] nathI sevato [तद्] to (arthAt tethI) [तत् कर्म] te karma paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA [विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [न ददाति] nathI Apatun.

TIkA– jem koI puruSh phaL arthe rAjAne seve chhe to te rAjA tene phaL Ape chhe, tem jIv phaL arthe karmane seve chhe to te karma tene phaL Ape chhe. vaLI jem te ja puruSh phaL arthe rAjAne nathI sevato to te rAjA tene phaL nathI Apato, tem samyagdraShTi phaL arthe karmane nathI sevato to (arthAt tethI) te karma tene phaL nathI Apatun. em tAtparya (arthAt kahevAno Ashay) chhe.

bhAvArtha– ahIn ek Ashay to A pramANe chhe- agnAnI viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe udayAgat karmane seve chhe tethI te karma tene (vartamAnamAn) ranjit pariNAm Ape chhe. gnAnI viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe udayAgat karmane sevato nathI tethI te karma tene ranjit pariNAm utpanna karatun nathI.

bIjo Ashay A pramANe chhe- agnAnI sukh (-rAgAdipariNAm) utpanna


PDF/HTML Page 2332 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
त्यक्तं येन फलं स कर्म कुरुते नेति प्रतीमो वयं
किंत्वस्यापि कुतोऽपि किञ्चिदपि तत्कर्मावशेनापतेत्।
तस्मिन्नापतिते त्वकम्पपरमज्ञानस्वभावे स्थितो
ज्ञानी किं कुरुतेऽथ किं न कुरुते कर्मेति जानाति कः।। १५३।।

karanArA AgAmI bhogonI abhilAShAthI vrat, tap vagere shubh karma kare chhe tethI te karma tene rAgAdipariNAm utpanna karanArA AgAmI bhogo Ape chhe. gnAnInI bAbatamAn AthI viparIt samajavun.

A rIte agnAnI phaLanI vAnchhAthI karma kare chhe tethI te phaLane pAme chhe ane gnAnI phaLanI vAnchhA vinA karma kare chhe tethI te phaLane pAmato nathI.

have, “jene phaLanI vAnchhA nathI te karma shA mATe kare?” evI AshankA dUr karavAne kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [येन फलं त्यक्तं सः कर्म कुरुते इति वयं न प्रतीमः] jeNe karmanun phaL chhoDayun chhe te karma kare em to ame pratIti karI shaktA nathI. [किन्तु] parantu tyAn eTalun visheSh chhe ke- [अस्य अपि कुतः अपि किंचित् अपि तत् कर्म अवशेन आपतेत्] tene (gnAnIne) paN koI kAraNe k kevun karma avashapaNe (-tenA vash vinA) AvI paDe chhe. [तस्मिन् आपतिते तु] te AvI paDatAn paN, [अकम्प–परम– ज्ञानस्वभावे स्थितः ज्ञानी] je akamp paramagnAnasvabhAvamAn sthit chhe evo gnAnI [कर्म] karma [किं कुरुते अथ किं न कुरुते] kare chhe ke nathI karato [इति कः जानाति] te koN jANe?

bhAvArtha– gnAnIne paravashe karma AvI paDe chhe topaN gnAnI gnAnathI chalAyamAn thato nathI. mATe gnAnathI achalAyamAn te gnAnI karma kare chhe ke nathI karato te koN jANe? gnAnInI vAt gnAnI ja jANe. gnAnInA pariNAm jANavAnun sAmarthya agnAnInun nathI.

avirat samyagdraShTithI mAnDIne uparanA badhAy gnAnI ja samajavA. temAn, avirat samyagdraShTi, deshavirat samyagdraShTi ane AhAravihAr karatA munione bAhyakriyAkarma pravarte chhe, topaN gnAnasvabhAvathI achalit hovAne lIdhe nishchayathI teo bAhyakriyAkarmanA kartA nathI, gnAnanA ja kartA chhe. antarang mithyAtvanA abhAvathI tathA yathAsambhav kaShAyanA abhAvathI temanA pariNAm ujjvaL chhe. te ujjvaLatAne teo ja (-gnAnIo ja-) jANe chhe, mithyAdraShTio te ujjvaLatAne


PDF/HTML Page 2333 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
सम्यग्द्रष्टय एव साहसमिदं कर्तु क्षमन्ते परं
यद्वजे्रऽपि पतत्यमी भयचलत्त्रैलोक्यमुक्ताध्वनि।
सर्वामेव निसर्गनिर्भयतया शङ्कां विहाय स्वयं
जानन्तः स्वमवध्यबोधवपुषं बोधाच्च्यवन्ते न हि।।
१५४।।

jANatA nathI. mithyAdraShTi to bahirAtmA chhe, bahArathI ja bhalun bUrun mAne chhe; antarAtmAnI gati bahirAtmA shun jANe? 1pa3.

have, A ja arthanA samarthanarUpe ane AgaLanI gAthAnI sUchanArUpe kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [यत् भय–चलत्–त्रैलोक्य–मुक्त–अध्वनि वजे्र पतति अपि] jenA bhayathI chalAyamAn thatA-khaLabhaLI jatA-traNe lok potAno mArga chhoDI de chhe evo vajrapAt thavA chhatAn, [अमी] A samyagdraShTi jIvo, [निसर्ग–निर्भयतया] svabhAvathI ja nirbhay hovAne lIdhe, [सर्वाम् एव शङ्कां विहाय] samasta shankA chhoDIne, [स्वयं स्वम् अवध्य–बोध–वपुषं जानन्तः] pote potAne (arthAt AtmAne) jenun gnAnarUpI sharIr avadhya (arthAt koIthI haNI shakAy nahi evun) chhe evo jANatA thakA, [बोधात् च्यवन्ते न हि] gnAnathI chyut thatA nathI. [इदं परं साहसम् सम्यग्द्रष्टयः एव कर्तु क्षमन्ते] Avun param sAhas karavAne mAtra samyagdraShTio ja samartha chhe.

bhAvArtha– samyagdraShTi nishanktiguN sahit hoy chhe tethI game tevA shubhAshubh karmanA uday vakhate paN teo gnAnarUpe ja pariName chhe. jenA bhayathI traN lokanA jIvo kampI UThe chhe-khaLabhaLI jAy chhe ane potAno mArga chhoDI de chhe evo vajrapAt thavA chhatAn samyagdraShTi jIv potAnA svarUpane gnAnasharIravALun mAnato thako gnAnathI chalAyamAn thato nathI. tene em shankA nathI thatI ke A vajrapAtathI mAro nAsh thaI jashe; paryAyano vinAsh thAy to ThIk ja chhe kAraN ke teno to vinAshik svabhAv ja chhe. 1pa4.

* * *
samayasAr gAthA 224 thI 227 mathALun

have A arthane draShTAntathI draDh kare chhe-

* gAthA 224 thI 227 TIkA uparanun pravachan *

‘jem koI puruSh phaL arthe rAjAne seve chhe to te rAjA tene phaL Ape chhe, tem jIv phaL arthe karmane seve chhe to te karma tene phaL Ape chhe.’


PDF/HTML Page 2334 of 4199
single page version

shun kahe chhe? ke jo koI puruSh phaLanI ichchhAthI-jamIn, paisA, dhan-dhAnya Adi meLavavAnI bhAvanAthI-rAjAnI sevA kare chhe to te rAjA tene phaL kahetAn dhanAdi sAmagrI Ape chhe. tevI rIte phaLane arthe jo koI jIv karmane seve chhe arthAt kriyA kare chhe to te kriyA tene phaL Ape chhe. shun kahyun? ke koI puruSh mane AvA bhogo prApta ho evI vAnchhA jo kriyA kare chhe to tene te kriyAnA phaLamAn bandh thaIne bhogo -sanyogo prApta thAy chhe.

have kahe chhe-‘vaLI jem te ja puruSh phaL arthe rAjAne nathI sevato to te rAjA tene phaL nathI Apato, tem samyagdraShTi phaL arthe karmane nathI sevato to (arthAt tethI) te karma tene phaL nathI Apatun-em tAtparya chhe.’

shun kahe chhe? ke jem te ja puruSh phaL arthe rAjAne nathI sevato to te rAjA tene phaL nathI Apato. A draShTAnt thayun. tevI rIte samyagdraShTi ke jenI draShTi svasanmukh thayelI chhe ne je shuddha Anandarasano rasiyo chhe te phaL arthe karmane sevato nathI arthAt kriyA karato nathI to te kriyA tene phaL ApatI nathI. jhINI vAt bhAI! gnAnIne je kriyA hoy chhe te phaLanI vAnchhArahitapaNe hoy chhe ane tethI te kriyA bhaviShyamAn bhogamAn ekapaNAnA ranjit pariNAm thAy tevun phaL detI nathI. ahAhA...! kriyAmAn rAgano rang chaDhI jAy evun gnAnIne hotun nathI. jene AtmAnA Anandano rang (amal) chaDhayo chhe tene vartamAn kriyAmAn rAgano rang nathI; ane to tenA phaLamAn tene ranjit pariNAm thatA nathI. rAgano ras nathI hoto ne? rAgamAn ekatva nathI tethI gnAnIne rAganun phaL je bandh te thato nathI.

samyagdraShTi phaLane mATe karmanI sevA nathI karato. rAganI kriyA vaDe mane koI sAnukUL bhogAdi phaL maLe ane te hun bhogavun evA ranjit pariNAmanI gnAnIne ichchhA hotI nathI. ahA! ‘bharatajI gharamen vairAgI’-em Ave chhe ne? 96 hajAr strIo, 96 karoD pAyadaL ane 96 karoD gAm hovA chhatAn e sarva parachIjamAn emane ras nathI; potAno ras to shuddha chaitanyasattAmAn ja chhe. ‘gharamAn vairAgI’ lyo, gajab vAt chhe ne! bhagavAn AtmA sachchidAnand prabhu chhe. sat nAm shAshvat, chid+Anand nAm gnAn ne Anandano khajAno prabhu AtmA chhe. AvA bhagavAn AtmAno jene ras Avyo chhe tene chakravartIpad ke indrapadamAn ras Avato nathI. Avo mArag chhe!

* gAthA 224 thI 227 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘ahIn ek Ashay to A pramANe chhe- agnAnI viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe udayAgat karmane seve chhe tethI te karma tene (vartamAnamAn) ranjit pariNAm Ape chhe.’


PDF/HTML Page 2335 of 4199
single page version

shun kahe chhe? ke agnAnI viShayasukh arthe arthAt rAgane bhogavavAnA hetue udayAgat karmane eTale karmano je uday Avyo chhe tene seve chhe tethI te karma tene ranjit pariNAm arthAt rAgathI rangAyelA pariNAm Ape chhe. have kahe chhe-

‘gnAnI viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe udayAgat karmane sevato nathI tethI te karma tene ranjit pariNAm utpanna karatun nathI.’

ahAhA...! gnAnI eTale ke gnAn ne Anandarasano rasik evo dharmI jIv viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe eTale ke rAganA rasanA pariNAmane mATe udayAgat karmane sevato nathI. tethI te karma tene ranjit pariNAm arthAt rAganA rasavALun pariNAm Apatun nathI. ahA! gnAnIne bhagavAn AtmA AnandarUp lAgyo chhe ne rAg dukharUp lAgyo chhe. tethI rAgamAn tene ras kem Ave? ahA! gnAnIne rAganA rasathI bharelA pariNAm hotA nathI. AvI bahu jhINI vAt bhAI! jainadarshanamAn ja ane te digambar jainamAn ja A adhikAr chhe, bAkI bIje AvI vAt chhe ja nahi. aho! digambar munivaroe jangalamAn beThA beThA jagatane nyAl karI dIdhun chhe!

kahe chhe-jene samyagdarshan thayun chhe, chidAnandaghan prabhu AtmAmAn sukhabuddhi thaI chhe tene rAgamAn ras uDI gayo chhe, rAgamAn sukhabuddhi uDI gaI chhe. ahA! gnAnIne rAgamAn ne bhogamAn sukhabuddhi uDI gaI chhe te kAraNe ranjit pariNAmamAn te lIn thaI jAy tevA pariNAm tene hotA nathI. tethI bhaviShyamAn je karmoday prApta bhogasAmagrI Ave temAn ranjit pariNAm tene thatA nathI. ahA! AtmAnA nirAkuL AnandanA jyAn rang chaDayA tyAn ranjit pariNAm hotA nathI em kahe chhe. mArag bApA! Avo alaukik chhe. gnAnI ranjit pariNAm arthe karmane sevato nathI to karma tene ranjit pariNAm utpanna karatun nathI.

‘bIjo Ashay A pramANe chhe- agnAnI sukh (-rAgAdi pariNAm) utpanna karanArA AgAmI bhogonI abhilAShAthI vrat, tap vagere shubh karma kare chhe tethI te karma tene rAgAdipariNAm utpanna karanArA AgAmI bhogo Ape chhe.’

shun kahe chhe A? ke agnAnI karma eTale vrat, tap Adi kriyA temAn ekaras thaIne kare chhe. shA mATe rAgAdi pariNAmone utpanna karanArA AgAmI bhogonI abhilAShA chhe tethI; bhaviShyamAn paN rAg thAy evA bhoganI vAnchhA chhe tethI vrat, tap Adi shubhakarma te kare chhe, agnAnIne vartamAn bhogamAn paN abhilAShA-mIThAsh chhe ane tenun phaL je Ave temAn paN tene mIThAsh chhe. jyAre gnAnIne vartamAn bhogamAn mIThAsh nathI ane bhaviShye je bhogasAmagrI maLe tenI paN mIThAsh nathI. AvI dharmakathA chhe ahA! jeNe andar AtmAmAn ramatun mAnDI chhe, bhagavAn AtamarAm nijasvarUpamAn jyAn


PDF/HTML Page 2336 of 4199
single page version

rame chhe tyAn-tene rAganI ramatu chhUTI jAy chhe. ane agnAnI je rAganI ramatumAn rahyo chhe tene AtmAnI ramatu chhUTI gaI chhe.

ahA! chhe? andar chhe? ke ‘gnAnInI bAbatamAn AthI viparIt samajavun. arthAt gnAnIne je vartamAn vratAdinA pariNAm chhe emAn ras nathI, ekatva nathI. vaLI te vratAdinA phaLamAn je sanyog maLe temAn paN tene ras nathI. have AvI khabarey na maLe ne dharma thaI jAy em agnAnI mAne chhe. paN bhAI! AtmA shun? AtmAnubhUti shun? samyagdarshan shun? ityAdi yathArtha samajaN vinA dharma kayAnthI Avyo? samyagdarshan-gnAn vinA chAritra kayAnthI Avyun? bApu! vinA samyagdarshan gnAn ne chAritra vRuthA chhe, nisAr chhe. chhahaDhAlAmAn kahyun chhe ne ke-

‘sakal dharamako mUl yahI, Is bin karanI dukhakArI.’

ahInyA shun kahyun? ke agnAnI rAgAdi pariNAm utpanna karavAvALA AgAmI bhogonI vAnchhAthI vrat, tap Adi shubhakriyA kare chhe ane tethI te kriyA ranjit pariNAm utpanna karanArA AgAmI bhogo Ape chhe. jyAre gnAnIne-shuddhadraShTivant puruShane-vartamAnamAn rAgAdi utpanna kare tevo bhAv chhe nahi; vartamAnamAn je vrat, tap Adi shubhakarma chhe temAn tene ras chhe nahi, e to tene gnAtA-draShTAnA bhAve mAtra jANe chhe. agnAnI vratAdi kare chhe tyAn tene vratAdinA shubharAganI vAnchhA chhe. gnAnIne rAganI vAnchhA nathI. Avo kriyAsambandhI bemAn pher chhe.

‘A rIte agnAnI phaLanI vAnchhAthI karma kare chhe tethI te phaLane pAme chhe ane gnAnI phaLanI vAnchhA vinA karma kare chhe tethI te phaLane pAmato nathI.’

A saravALo kahyo. agnAnI je vrat, tap, Adi kriyA kare chhe te phaLanI vAnchhA sahit rAgaras vaDe kriyAmAn ekAkAr thaIne kare chhe tethI te phaLane pAme chhe arthAt ranjit pariNAmane ne bandhane pAme chhe. jyAre gnAnIne je vrat, tap Adi kriyA hoy chhe te rAgarasathI rahit hoy chhe ane tethI tene je rAg Ave chhe te kharI jAy chhe, paN phaL deto nathI, ranjit pariNAm utpanna karato nathI. AvI vAt chhe.

*

have, “jene phaLanI vAnchhA nathI te karma shA mATe kare?” evI AshankA dUr karavAne kAvya kahe chhe-

* kaLash 1pa3 shlokArtha uparanun pravachan *

‘येन फलं त्यक्तं स कर्म कुरुते इति वयं न प्रतीमः’ jeNe karmanun phaL chhoDayun chhe te karma kare em to ame pratIt karI shakatA nathI.


PDF/HTML Page 2337 of 4199
single page version

juo, hun ek shuddha gnAnAnandasvabhAvI AtmA chhun em jene antaramAn pratIti ne bhAn thayAn chhe tene rAgamAn ras nathI arthAt teNe rAganun phaL chhoDI dIdhun chhe. have jeNe rAganun phaL chhoDI dIdhun chhe te gnAnI rAganI kriyA kare chhe em, AchAryadev kahe chhe, ame pratIt karI shakatA nathI. ahA! je gnAtA thayo chhe te rAgano kartA chhe em ame mAnatA nathI em kahe chhe.

hA, paN te agnAnIne kem khabar paDe? (ke gnAnI rAgano kartA nathI). are bhAI! agnAnIne khabar na paDe to tenun shun kAm chhe? khud AchArya (parameShThI bhagavAn) to kahe chhe ke nij Anandarasano rasiyo gnAnI ke jene rAgano ras chhUTI gayo chhe te rAganI kriyA temAn ekAkAr thaIne kare chhe em ame pratIt karI shakatA nathI. ahA! bahu saras adhikAr chhe.

bhAI! digambar AchArya amRutachandrano A kaLash chhe. bhagavAn kundakundAchAryanI gAthA par A amRutachandrAchAryano TIkA-kaLash chhe. ahA! te vItarAgI munivaro prachur AnandanA anubhavanArA shuddhopayogI sant hatA, jANe chAlatA siddha! ahAhA...! muni to shuddhopayogI hoy chhe. chhahaDhALAmAn Ave chhe ne ke-

“dvividh sang bin shuddha upayogI muni uttam nij dhyAnI”

have agnAnIne to munipaNun shun ne samyagdarshan shun enIy khabar nathI to tene AvI khabar na paDe to tethI shun chhe? munivaro to A kahe chhe ke-jenI pariNati nirmaL AnandarasamAn-ek chaitanyarasamAn lIn chhe tene rAgano ras UDI gayo chhe ane tethI te kriyA (rAg) kare chhe em ame pratIt karI shakatA nathI.

prashna– to bIjAne (-gnAnIne) evo khyAl AvI jAy em ne? uttara– hA, badho khyAl AvI jAy; prarUpaNA ne AcharaN dvArA nyAyamAn badho khyAl AvI jAy; na jaNAy e vAt ahIn nathI. jhINI vAt chhe prabhu! kahe chhe-‘येन फलं त्यक्तं’ ahAhA...! jeNe kriyAnun phaL chhoDI dIdhun chhe arthAt jene vartamAn kriyAmAn ras nathI ane AgAmI phaLanI vAnchhA nathI te kriyA kare chhe em ‘वयं न प्रतीमः’ ame pratIti karI shakatA nathI. gnAnIne je vrat, tap, bhakti Adi kriyA hoy chhe te kriyAne te kare chhe em ame mAnatA nathI em kahe chhe. kem mAnatA nathI? kAraN ke tene kriyAmAn-rAgamAn ras nathI ane teNe kriyAnun phaL chhoDI dIdhun chhe. ahAhA...! shuddha AtmAnA AnandanA rasamAn ekAgrapaNe lIn evA gnAnIe rAganun phaL chhoDI dIdhun chhe. gajab vAt chhe bhAI! vaLI je rAgarasamAn lIn chhe, je vrat, tap, bhakti Adi rAganA rasamAn chaDhI gayo chhe arthAt jene rAgano rang chaDI gayo


PDF/HTML Page 2338 of 4199
single page version

chhe tene AtmAno ras chhe, dharma-chAritra chhe em ame mAnatA nathI. Avo vItarAgano mArag bhAre sUkShma bhAI!

prashna– gnAnI rAg kare chhe em Ap pratIti karatA nathI to Ap shun pratIti karo chho?

uttara– bas, A-ke te gnAtA-draShTA chhe. ahAhA...! tene je vrat, tap Adi kriyA hoy chhe teno te gnAtA-draShTA chhe; nijAnandarasalIn evo gnAnI kriyAno kartA nathI, gnAtA chhe. jhINI vAt chhe bApA! vItarAg parameshvarano mArga bahu sUkShma chhe. ekadam be phaDachA karI nAkhyA chhe. shun? ke je AnandadhAm-chaitanyadhAm prabhu AtmAnA AnandarasamAn lIn chhe tene rAgamAn ras nathI, kriyAmAn ras nathI ane tethI te gnAtAdraShTA chhe; ane je rAganA rasamAn lIn chhe te kriyAno (vrat, tap Adi rAgano) karanAro kartA chhe, tene gnAtAnun pariNaman nathI, dharma nathI. rAgano ras chhe tene dharma chhe ja nahi.

prashna– gnAnIne A dravyalingI chhe em oLakhAN thaI jAy? uttara– hA, thoDo parichay kare eTale khyAlamAn AvI jAy. mokShamArga prakAshakamAn Ave chhe ke gnAnIne khyAlamAn AvI jAy ke A dravyalingI chhe. paN jo bahAramAn 28 mUlaguN Adi AcharaN sAchun-barAbar (AgamAnusAr) hoy to jAher na kare.

jAher kem na kare? vyavahAramAn bahArathI barAbar chhe ne? to jAher na kare kemake em karavAthI sanghamAn virodh thAy. tyAn mokShamArga prakAshakamAn (AThamA adhikAramAn) Ave chhe ke- gnAnIne khyAlamAn AvI jAy ke andaramAn Ane nishchay dharma nathI tathApi bahAramAn AcharaN barAbar AgamAnusAr hoy to te bahAr na pADe. vaLI tyAn bIjI e vAt paN karI chhe ke dharmIne khabar paDe ke Ane nishchay dharma chhe nahi topaN bAhya AcharaN, prarUpaNA Adi yathArtha chhe to te teno vandanAdi vinay kare chhe. vyavahAr sAcho hovo joIe. barAbar nirdoSh AhAr leto hoy, potAnA mATe karelo AhAr kadI na leto hoy ItyAdi bAhya vyavahAr Agam pramANe chokhkho hoy to samakitI tene AcharaNamAn bahArathI vaDerA chhe em jANI vandan kare chhe. paN jo bAhya AcharaN barAbar na hoy to samakitI tene vandanAdi vinay na kare. tyAn mokShamArga prakAshakamAn (chhaTThA adhikAramAn) draShTAnt Apyun chhe ke-chomAsAmAn koI chAraN RuddhidhArI munivar nagaramAn AvyA to shrAvakone shankA thaI ke ATalAmAn koI muni to hatA nahi to


PDF/HTML Page 2339 of 4199
single page version

kayAnthI AvyA? tethI temaNe AhAr na Apyo. (joke munirAj to Ruddhine kAraNe addhar rahIne AvyA hatA). lyo, Avun! to pratyakSha bhraShTa shithilAchArI hoy tene samakitI vandan Adi na kare evo mArag chhe. mArag bahu Akaro bApA!

ahA! dharmIe rAg ne rAganun phaL chhoDI dIdhun chhe jyAre agnAnI rAg ne rAganA phaLanI vAnchhA kare chhe. Am be vachche moTo pher chhe.

have kahe chhe-‘किन्तु’ parantu tyAn eTalun visheSh chhe ke-‘अस्य अपि कुतः अपि किंचित् अपि तत् कर्म अवशेन आपतेत्’ tene (gnAnIne) paN koI kAraNe k kevun karma avashapaNe (-tenA vash vinA) AvI paDe chhe. arthAt (puruShArthanI) nabaLAI (kamajorI)ne kAraNe rAg avashe-potAnA vash vinA-AvI paDe chhe. ahIn ‘avash’no artha em chhe ke gnAnIne rAganI ruchi nathI topaN rAg AvI paDe chhe. have kahe chhe-

‘तस्मिन् आपतिते तुं’ te AvI paDatAn paN, ‘अकम्प–परम–ज्ञानस्वभावे स्थितः ज्ञानी’ akamp param gnAnasvabhAvamAn sthit gnAnI... , joyun? rAg Avyo chhe topaN gnAnI pote to gnAnasvabhAvamAn sthit chhe, rAgamAn sthit nathI kemake rAg to tene jher samAn bhAse chhe. rAg to AvI paDelo chhe, emAn kayAn ene ras chhe. ahA! gnAnI to param gnAnAnandasvarUpamAn ja sthit chhe.

ahAhA...! AtmA trikALI dhruv dravya prabhu param ek gnAnAnandasvabhAvI vastu chhe; te dravya chhe ane temAn sthit thavun te paryAy chhe. koIne vaLI thAy ke A te vaLI amAre jANavAnun? are bhAI! vItarAgano mArag ja A chhe. A sivAy vratAdi rAganI kriyAmAn je tane ras chhe e to agnAn chhe, mithyAdashA chhe. samajANun kAI...?

ahIn shun kahe chhe A? ke je akamp param gnAnasvabhAvamAn sthit chhe evo gnAnI ‘कर्म’ karma ‘किं कुरुते अथ किं न कुरुते’ kare chhe ke nathI karato ‘इति कः जानाति’ te koN jANe?

ahA! gnAnI karma nAm kriyA-rAg kare chhe ke nathI karato tenI agnAnIne shun khabar paDe? ahA! jene rAganI kartAbuddhi uDI gaI chhe, bhoktAbuddhi uDI gaI chhe ane svAmitva paN uDI gayun chhe te karma kare chhe ke nahi te agnAnI shun jANe?

to koN jANe chhe? gnAnI jANe chhe ke te rAgano-kriyAno kartA chhe ja nahi, mAtra gnAtA chhe. prashna– A pote potAnI vAt kare chhe ne? uttara– nA, saunI (badhA gnAnInI) vAt kare chhe. bIjA (gnAnI) rAg kare chhe ke nahi te koN jANe? arthAt agnAnIne enI khabar na paDe paN ame jANIe chhIe


PDF/HTML Page 2340 of 4199
single page version

ke te rAg karato nathI. ‘koN jANe?’-eno artha em nathI ke gnAnI jANato nathI paN gnAnI rAg kare chhe ke nahi te tane-agnAnIne shI khabar paDe?-em kahevun chhe. ahA! je gnAtA chhe te kartA chhe ja nahi em ame jANIe chhIe. samayasAr nATakamAn chhe ne ke-

“karai karam soI karatArA,
jo jAnai so jAnanahArA;
jo karatA, nahi jAnai soI,
jAnai so karatA nahi hoI.”

Avo mArag bApA! AchArya kahe chhe-jene rAgamAnthI ras uDI gayo chhe ane atIndriy Anandanun dhAm prabhu AtmAno ras jAgyo chhe te kriyA kare chhe ke nathI karato tenI tane (-agnAnIne) shun khabar paDe? ame jANIe chhIe ke te kartA nathI, gnAtA chhe. agnAnI to gnAnI kriyA kare chhe em mAne chhe kemake tene to sanyogadraShTi chhe ne? sanyogathI jue chhe to kare chhe em mAne chhe.

to AmAn samajavun shun? shun samajavun shun? kahyun ne ke-gnAnI rAg karato ja nathI. tene rAg thAy chhe chhatAn paN teno te kartA nathI gnAtA chhe kemake teNe to rAg ne rAganun phaL chhoDI dIdhAn chhe.

prashna– hA, paN A gnAnI chhe em bIjAne shun khabar paDe? samAdhAna– e to nyAy jue, enI draShTi (abhiprAy) jue, enI prarUpaNA- upadesh Adi jue eTale khabar paDI jAy.

paN te kem dekhAy? dekhAy, dekhAy, badhun dekhAy. pUrNAnandano nAth prabhu pote svaparaprakAshak sadA jANanAr svabhAve chhe; tene na jaNAy e vAt kevI?

hA, paN e to siddhAnt kahyo? are bhAI! jo e siddhAnt chhe to tenun phaL A chhe ke te jANI shake. AtmA jANe; te svane jANe ne parane paN jANe evo teno svaparaprakAshak svabhAv chhe. tethI te barAbar jANe, na jANe e vAt nathI, jANe ja.

juo, shAstramAn dAkhalo Ave chhe- ke rAjakumAr shreyAnsakumArane svapna Avyun ke kalpavRukSha sukAy chhe. tyAre nimittagnAnIne pUchhayun ke A shun? to kahe ke-‘muni bhagavAn (chhadmastha dashAmAn) AhAr levA Avashe, temane bAr mahinAnA upavAs thayA chhe.’ juo, bhagavAn RuShabhadevane bAr mahinAthI AhAr nahoto maL‌yo.

banyun evun ke bhagavAn AhAr mATe padhAryA. A rAjakumAr shreyAnsakumAr to