Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 14.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 12 of 210

 

PDF/HTML Page 221 of 4199
single page version

chhe. je rAg utpanna thAy chhe e dukhanun kAraN chhe, dukh ja chhe. tethI bhedane gauN karI bhagavAn sarvagnadeve jevo AtmA joyo chhe te shuddha chaitanyaghan AnandadaLamAn draShTi karavI joIe. tethI samyagdarshanarUp dharma thAy chhe.

vastu jevI anantaguNarUp ane ek samayanI paryAyarUp ke jemAn lokAlok jANavAnI shakti chhe evI vastusvarUpanI yathArtha shraddhA vinA anubhav karavAmAn Ave te mithyAtva chhe. vastusvarUpanI yathArtha shraddhA vinA ghaNA vedAntI em kahe chhe ke ame shuddha advaitano anubhav karIe chhIe paN e anubhav ja nathI.

bhagavAne anant AtmA, enAthI anantaguNA paramANu, asankhya kAlANu, ek dharmAsti, ek adharmAsti ane ek AkAsh evAn chha dravyo joyAn chhe. ane e badhAn dravyone jANavAvALI paryAy paN chhe. e paryAyathI bhinna Akhun AtmadaL paDayun chhe. paryAyathI AvA chaitanyadaLanI draShTi karatAn vikalpa tUTI jAy chhe, rAg raheto nathI. tyAre nirvikalpadashAmAn shuddha advaitano anubhav thAy chhe, ane tyAre pragaT param Anand prApta thAy chhe. ene samyagdarshan ane samyaggnAn kahevAmAn Ave chhe.

hun shuddha chhun, hun shuddha chhun em kahyA kare paN shuddha chIj shun chhe ane kaI rIte chhe e jANyA vinA shuddha anubhav sAcho nathI, e to mithyAtva chhe. sarvathA advaitavAdIne shUnyano prasang hovAthI ulaTI shraddhAmAn je rAgano anubhav thayo e to AkAshanA phUlanA anubhav jevo anubhav thayo. AkAshamAn jem phUl nathI tem ene vastuno anubhav nathI.

gnAnamAn pratham evo nirNay kare ke hun to anantaguNano pinD chaitanyamAtra vastu chhun. A nirNay karanArI to paryAy chhe, paN te paryAy em jANe chhe ke-hun to trikALI dhruv chhun. samayasAr gAthA 320nI jayasenAchAryanI TIkAmAn Ave chhe ke paryAy evo nirNay kare chhe ke-sakaL nirAvaraN, akhanD-khanD nahIn, ek-bhed nahIn, pratyakSha-parokSha nahIn pratibhAsamay-jANavAmAn Ave chhe evo, avinashvar, nitya dhruv shuddhapAriNAmik- paramabhAvalakShaN, nijaparamAtmadravya te ja hun chhun. paryAy em jANe chhe ke hun A chhun, hun paryAy chhun em jANatI nathI. nirNay-kArya paryAyamAn thAy chhe, dhruvamAn nahIn. dhruv to trikAL-nirAvaraN kAraNarUp chhe, tene kAraNaparamAtmA kahe chhe.

bhAI! paramAtmasvarUp bhagavAn AtmAno mArga to koI alaukik chhe. te vastudraShTi vinA anantakALamAn paN prApta thayo nahIn. agiyAr anganun gnAn karyun, nav pUrvanI labdhi pragaTI, ane shukal leshyA-chAmaDI utArIne khAr chhAnTe topaN Ankhano khUNo lAl thAy


PDF/HTML Page 222 of 4199
single page version

nahIn-evA shukal leshyAnA mandakaShAyanA pariNAm thayA, tathA tenA phaLamAn svarge gayo. paN emAn shun thayun? janma-maraN maTayAn nahIn. svargano bhav ho ke narakano-chArey gati durgati chhe, ek siddhapad sugati chhe. bhagavAn AtmAnI yathArtha draShTi karI siddhapadanI sAdhanA pragaT karavI joIe.

have shuddhanayano uday thAy chhe, enI sUchanArUp shlok kahe chhe-

* kaLash–10 shlokArtha uparanun pravachan *

‘शुद्धनयः आत्मस्वभावम् प्रकाशयन् अभ्युदेति’ shuddhanay AtmAnA svabhAvane pragaT karato udayarUp thAy chhe. gnAnanI je paryAy trikALI dhruvane viShay kare tene shuddhanay kahe chhe. viShay ane viShayI evo bhed kADhI nAkhIne gAthA 11mAn trikALI dhruv vastune ja shuddhanay kahyo chhe. ‘भूयत्थो देसिदो दु सुद्धनओ. ek samayanI paryAy sivAyanI AkhI chIj je satyArtha anAdi-anant shuddha akhanD dravya chhe te shuddhanay chhe- em kundakundAchArya dev kahe chhe. adhyAtmamAn nay-viShayI ane eno viShay-dravya eTalo bhed paN kADhI nAkhavAmAn Ave chhe. trikALIne satyArtha kahIne paryAyane gauN karIne asatyArtha kahI. paryAy ane paranun lakSha chhoDAvavA mATe paryAy hovA chhatAn ene gauN karIne vyavahAr kahI. paravastu je vyavahAr chhe e svanI apekShAe asat chhe. svadravyanI apekShAe paravastu adravya chhe. evI rIte trikALInI apekShAe paryAyane gauN karIne asat-asatyA kahevAmAn AvI chhe. bhAI! A to kevaLI paramAtmAnI kahelI vAt chhe. niyamasAr gAthA 8 nI TIkAmAn kahyun chhe ke-“paramAgam bhavyoe karNarUpI anjalithI pIvA yogya amRut chhe.” A to amRutanA pyAlA chhe; jenAn bhAgya hoy tene sAmbhaLavA maLe. vartamAnamAn bahu ja garabaD chhe. satya vAtane nishchayAbhAs kahe chhe. kahe chhe ke vyavahArane mAnatA nathI. parantu koN kahe chhe ke vyavahAr nathI? vyavahAr chhe, paradravya chhe, rAg chhe, paryAy chhe. parantu samyagdarshan ane gnAnanI prApti karAvavAnA prayojananI siddhi arthe trikALI dravyane satya kahyun ane paryAyane gauN karI vyavahAr kahI asatya kahI chhe. vedAntamAn A dravya ane A paryAy evun kayAn chhe? A gauN karavun evun kayAn chhe? badhI jUThI vAt chhe. vedAntamAn nishchayanI vAto bahu kare paN paryAy anitya chhe em vAt Ave tyAn bhaDake. jainamAn paN vrat karavAn, tap karavun, upavAs karavA em vAt Ave to samaje, paN adhyAtmanI vAt Ave to chamake ke hen!

bhagavAn! ekavAr sAmbhaL to kharo. je paryAyane sparshatI nathI evI tArI chIj andar paramAtmasvarUpe paDI chhe. pravachanasAr gAthA 172 nA alingagrahaNanA 19 mA bolamAn


PDF/HTML Page 223 of 4199
single page version

A vAt lIdhI chhe ke-‘AtmA paryAyavisheShathI nahi Alingit evun shuddha dravya chhe.’ uparAnt samayasAr gAthA 49 nA avyaktanA pAnchamA bolamAn paN Ave chhe ke- ‘vyaktapaNun ane avyaktapaNun bheLAn mishritarUpe tene pratibhAsavA chhatAn paN te vyaktapaNAne sparshato nathI mATe avyakta chhe.’ ahIn kahe chhe ke Avo je AtmA shuddha gnAyakabhAv param-pAriNAmikasvabhAv tene pragaT karato shuddhanay udayarUp thAy chhe.

te (shuddhanay) AtmasvabhAvane kevo pragaT kare chhe?-‘परभावभिन्नम्’ paradravya, paradravyanA bhAvo tathA paradravyanA nimittathI thatA potAnA vibhAvo-evA parabhAvothI bhinna pragaT kare chhe. joyun? ‘potAnA vibhAvo’ em shabda lIdho chhe. paradravyanA nimittathI thatAn naimittik vibhAvabhAvo e koI nimittathI thayA nathI nimitta to nimittamAn chhe ane potAnI paryAy potAmAn thAy chhe panchAstikAy gAthA 62 mAn Ave chhe ke-vikAr thavAmAn parakArakanI apekShA nathI. nishchayathI vikAr paranI apekShA vinA thAy chhe. ahIn je kahyun ke ‘paradravyanA nimittathI thavAvALA’ e to nimittanun gnAn karAvyun chhe. bAkI nishchayathI vikAr thAy chhe potAmAn potAnI apekShAthI, parakArakanI emAn apekShA chhe ja nahi. paradravyanA nimittanA sambandhe potAmAn yogyatAthI paryAy thAy chhe. paryAy thAy chhe potAthI, parathI nahIn. e vikArI paryAyathI paN AtmA bhinna chhe. ahIn traN vAt kahI paradravya je sharIr, man, vachan, karma Adi, paradravyanA bhAv eTale karmanA udayAdi tathA paradravyanA nimittathI thatA potAnA vibhAvabhAvo je vikArAdi-te sarva parabhAvothI bhinna AtmAne shuddhanay pragaT kare chhe.

koI prashna kare ke ‘evA parabhAvothI’ em kahyun emAn paryAy (vartamAn) Ave ke nahIn? samAdhAn em chhe ke-paryAy chhe to dravyathI bhinna, paN e vAt ahIn nathI. trikALIne viShay karanArI paryAy, karma, karmano bhAv ane vibhAvathI bhinna paDIne antaramAn dravya taraph jhuke chhe-tyAre e paryAy AtmasvabhAvane parabhAvothI bhinna pragaT kare chhe.

vaLI te, ‘आपूर्णम्’ AtmasvabhAv samastapaNe pUrNa chhe em pragaT kare chhe. gnAnathI pUrNa, darshanathI pUrNa, AnandathI pUrNa, shAntithI pUrNa, svachchhatAthI pUrNa, prabhutAthI pUrNa, kartAthI pUrNa, karmathI pUrNa ityAdi samasta anant shaktiothI AtmasvabhAv paripUrNa chhe.

traN lokamAn (sankhyAe) anant jIv chhe. enAthI anantaguNA paramANu chhe. enAthI anantaguNA traNakALanA samayo chhe. enAthI anantaguNA AkAshanA pradesho chhe.


PDF/HTML Page 224 of 4199
single page version

enAthI anantaguNA ek jIvamAn guN chhe. A badhA guN pUrNa chhe. ane AvA anant guN-shaktiothI paripUrNa Atmadravya chhe. shuddhanay AvA pUrNashaktiothI manDit je samasta lokAlokane jANavAnA sAmarthyavALo AtmasvabhAv chhe tene pragaT kare chhe. gnAnamAn je bhed paDe chhe e to karmasanyogathI chhe. shun kahyun? A mati, shrut, avadhi, manaparyay, kevaLagnAnae je paryAyanA bhedo chhe e to karmanA nimittanI apekShAthI chhe. vastumAn (gnAn-svabhAvamAn) bhed nathI. shuddhanayamAn karma ane karmanI apekShA gauN chhe. shuddhanay to ekamAtra pUrNa svabhAvane pragaT kare chhe. bhAI! A chIjane samajavI e koI alaukik puruShArtha chhe.

vaLI te, ‘आदि–अन्त–विमुक्तम्’ AtmasvabhAvane AdiantathI rahit pragaT kare chhe. vastu trikALI pUrNasvarUp bhagavAn AtmA chhe. e Adi-antavimukta chhe. jevo AtmA Adi-ant rahit chhe tevo svabhAv paN Adi-ant rahit chhe. ‘chhe’ enI Adi shun? ‘chhe’ eno ant shun? ‘chhe’ emAn apUrNatA shun? ‘chhe’ emAn vikAr shun? chIj chhe te jyAre najar nAkhe tyAre chIj chhe. shuddhanay, koI AdithI mAnDIne je koIthI utpanna karavAmAn Avyo nathI ane kayArey koIthI jeno vinAsh nathI evA pAriNAmikabhAvane pragaT kare chhe. pAriNAmik eTale jemAn nimittanA sadbhAv ke abhAvanI apekShA nathI evo sahajasvabhAv. ekalo param pAriNAmikasvabhAv- bhAvaras gnAnaras, Anandaras, shAntaras, vItarAgaras evA anantarasanun je anAdi- anant ekarUp tene pragaT kare chhe. paramANu je paryAyavinAnun (dravya) chhe tene paN pAriNAmikabhAv kahe chhe. ahIn to jIvanA gnAyak-bhAvarUp pAriNAmikanI vAt chhe. paryAy rahit dravya e paramapAriNAmikabhAv chhe. tene shuddhanay pragaT kare chhe.

vaLI te, ‘एकम्’ AtmasvabhAvane ek eTale sarva bhedabhAvothI rahit ekAkAr pragaT kare chhe. AtmA ane paryAy evA dvaitabhAvathI rahit abhed ekAkAr pragaT kare chhe. koIne lAge ke vedAnt jevun to nathI thaI jatun ne? bhAI, vedAntamAn dravya, guN ane paryAy chhe ja kayAn? ahIn to shuddhanay ekarUp chaitanyaprakAshano punj je paramasvabhAvabhAv tene pragaT kare chhe em vAt chhe.

ane ‘विलान सङ्कल्प–विकल्प–जालं’ jemAn samasta sankalpa-vikalpanA samUho vilay thaI gayA chhe evo pragaT kare chhe. dravyakarma-jaD, bhAvakarma-vikAr, nokarma-sharIrAdi pudgal dravyomAn mArApaNAnI kalpanA karavI ene sankalpa kahe chhe, e mithyAtva chhe.


PDF/HTML Page 225 of 4199
single page version

shubharAganA vikalpane paN potAno mAnavo e mithyAtva chhe. puNya-pApanA bhAvane shAstramAn pudgalanA kahyA chhe, kAraN ke emAn chetanano-gnAnano ansh nathI. rAg chaitanyanA abhAvarUp chhe, temAn chaitanyanA nUrano ansh paN nathI. dayA, dAn, bhakti, pUjA ityAdi vikalpamAn bhagavAn chaitanyanI jAti nathI, tethI pudgalanA kahyA chhe.

ane gneyonA bhedathI gnAnamAn bhed mAlUm paDavo tene vikalpa kahe chhe. gneyanA bhedathI gnAnamAn bhed mAlUm paDe chhe e anantAnubandhIno vikalpa chhe. anekane jANavArUp paryAy to thaI chhe potAthI ane kharekhar to gnAn ekarUpe rahIne potAne jANe chhe. ekapaNAmAn anantapaNun-khanDapaNun thaI jAy chhe em nathI; chhatAn gneyanA bhedathI gnAnamAn khanD-bhed mAlUm paDavo e vikalpa chhe. AvA sankalpavikalpathI bhagavAn AtmA bhinna chhe. samyagdarshan thatAn arthAt pUrNasvarUpano anubhav thatAn sankalpa-vikalpa nAsh pAmI jAy chhe. AvA AtmasvabhAvane pragaT karato shuddhanay uday pAme chhe.



PDF/HTML Page 226 of 4199
single page version

gAthA–14
जो पस्सदि अप्पाणं अबद्धपुट्ठं अणण्णयं णियदं।
अविसेसमसंजुत्तं तं
सुद्धणयं वियाणीहि।।
१४।।

यः पश्यति आत्मानम् अबद्धस्पृष्टमनन्यकं नियतम्।
अविशेषमसंयुक्तं तं
शुद्धनयं विजानीहि।। १४।।

e shuddhanayane gAthAsUtrathI kahe chhe-

abaddhaspRuShTa, ananya ne je niyat dekhe Atmane,
avisheSh, aNasanyukta,
tene shuddhanay tun jANaje. 14.

gAthArtha– [यः] je nay [आत्मानम्] AtmAne [अबद्धस्पृष्टम्] bandh rahit ne paranA sparsha rahit, [अनन्यकं] anyapaNA rahit, [नियतम्] chaLAchaLatA rahit, [अविशेषम्] visheSh rahit, [असंयुक्तं] anyanA sanyog rahit-evA pAnch bhAvarUp [पश्यति] dekhe chhe [तं] tene, he shiShya! tun [शुद्धनयं] shuddhanay [विजानीहि] jAN.

TIkA– nishchayathI abaddha-aspRuShTa, ananya, niyat, avisheSh ane asanyukta- evA AtmAnI je anubhUti te shuddhanay chhe, ane e anubhUti AtmA ja chhe; e rIte AtmA ek ja prakAshamAn chhe. (shuddhanay kaho yA AtmAnI anubhUti kaho yA AtmA kaho-ek ja chhe, judAn nathI.) ahIn shiShya pUchhe chhe ke jevo upar kahyo tevA AtmAnI anubhUti kem thaI shake? tenun samAdhAna-baddhaspRuShTatva Adi bhAvo abhUtArtha hovAthI e anubhUti thaI shake chhe. A vAtane draShTAntathI pragaT karavAmAn Ave chhe-

jem kamalinInun patra jaLamAn DUbelun hoy teno jaLathI sparshAvArUp avasthAthI anubhav karatAn jaLathI sparshAvApaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe, topaN jaLathI jarAy nahi


PDF/HTML Page 227 of 4199
single page version

sparshAvAyogya evA kamalinI-patranA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn jaLathI sparshAvApaNun abhUtArtha-chhe asatyArtha chhe; evI rIte anAdi kALathI bandhAyelA AtmAno, pudgalakarmathI bandhAvA-sparshAvArUp avasthAthI anubhav karatAn baddhaspRuShTapaNun bhUtArtha chhe- satyArtha chhe, topaN pudgalathI jarAy nahi sparshAvAyogya evA AtmasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn baddhaspRuShTapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe. vaLI, jem mATIno, kamanDaL, ghaDo, jhArI, rAmapAtra Adi paryAyothI anubhav karatAn anyapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe, topaN sarvata askhalit (-sarva paryAyabhedothI jarAy bhedarUp nahi thatA evA) ek mATInA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn anyapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe; evI rIte AtmAno, nArak Adi paryAyothI anubhav karatAn (paryAyonA bIjA-bIjApaNArUp) anyapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe, topaN sarvata askhalit (sarva paryAyabhedothI jarAy bhedarUp nahi thatA evA) ek chaitanyAkAr AtmasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn anyapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe. jem samudrano, vRuddhihAnirUp avasthAthI anubhav karatAn aniyatapaNun (anishchitapaNun) bhUtArtha chhe-satyArtha chhe, topaN nitya-sthir evA samudrasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn aniyatapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe; evI rIte AtmAno, vRuddhihAnirUp paryAyabhedothI anubhav karatAn aniyatapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe, topaN nitya-sthir (nishchal) evA AtmasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn aniyatapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe. jem suvarNano, chIkaNApaNun, pILApaNun, bhArepaNun Adi guNarUp bhedothI anubhav karatAn visheShapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe. topaN jemAn sarva visheSho vilay thaI gayA chhe evA suvarNasvabhAvathI samIp jaIne anubhav karatAn visheShapaNun abhUtArtha chhe- asatyArtha chhe; evI rIte AtmAno, gnAn, darshan Adi guNarUp bhedothI anubhav karatAn visheShapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe, topaN jemAn sarva visheSho vilay thaI gayA chhe evA AtmasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn visheShapaNun abhUtArtha chhe- asatyArtha chhe. jem jaLano, agni jenun nimitta chhe evI uShNatA sAthe sanyuktapaNArUp- taptapaNArUp-avasthAthI anubhav karatAn (jaLane) uShNapaNArUp sanyuktapaNun bhUtArtha chhe- satyArtha chhe, topaN ekAnt shItaLatArUp jaLasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn (uShNatA sAthe) sanyuktapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe; evI rIte AtmAno, karma jenun nimitta chhe evA moh sAthe sanyuktapaNArUp avasthAthI anubhav karatAn sanyuktapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe,


PDF/HTML Page 228 of 4199
single page version

topaN je pote ekAnt bodharUp (gnAnarUp) chhe evA jIvasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn sanyuktapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe. bhAvArtha– AtmA pAnch prakArathI anekarUp dekhAy chhe (1) anAdi kALathI karmapudgalanA sambandhathI bandhAyelo karmapudgalanA sparshavALo dekhAy chhe, (2) karmanA nimittathI thatA nar, nArak Adi paryAyomAn bhinna bhinna svarUpe dekhAy chhe, (3) shaktinA avibhAg pratichchhed (ansh) ghaTe paN chhe, vadhe paN chhe-e vastuno svabhAv chhe tethI te nitya-niyat ekarUp dekhAto nathI, (4) vaLI te darshan, gnAn Adi anek guNothI visheSharUp dekhAy chhe ane (pa) karmanA nimittathI thatA moh, rAg, dveSh Adi pariNAmo sahit te sukhadukharUp dekhAy chhe. A sau ashuddhadravyArthikarUp vyavahAr nayano viShay chhe. e draShTi (apekShA)thI jovAmAn Ave to e sarva satyArtha chhe. parantu AtmAno ek svabhAv A nayathI grahaN nathI thato, ane ek svabhAvane jANyA vinA yathArtha AtmAne kem jANI shakAy? A kAraNe bIjA nayane-tenA pratipakShI shuddhadravyArthik nayane-grahaN karI, ek asAdhAraN gnAyakamAtra AtmAno bhAv laI, tene shuddhanayanI draShTithI sarva paradravyothI bhinna, sarva paryAyomAn ekAkAr, hAnivRuddhithI rahit, visheShothI rahit ane naimittik bhAvothI rahit jovAmAn Ave to sarva (pAnch) bhAvothI je anekaprakArapaNun chhe te abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe.

ahIn em jANavun ke vastunun svarUp anant dharmAtmak chhe, te syAdvAdathI yathArtha siddha thAy chhe. AtmA paN anant dharmavALo chhe. tenA keTalAk dharmo to svAbhAvik chhe ane keTalAk pudgalanA sanyogathI thAy chhe. je karmanA sanyogathI thAy chhe, temanAthI to AtmAne sansAranI pravRutti thAy chhe ane te sambandhI sukhadukh Adi thAy chhe temane bhogave chhe. e, A AtmAne anAdi agnAnathI paryAyabuddhi chhe; anAdianant ek AtmAnun gnAn tene nathI, te batAvanAr sarvagnanun Agam chhe. temAn shuddhadravyArthik nayathI e batAvyun chhe ke AtmAno ek asAdhAraN chaitanyabhAv chhe te akhanD chhe, nitya chhe, anAdinidhan chhe. tene jANavAthI paryAyabuddhino pakShapAt maTI jAy chhe. paradravyothI, temanA bhAvothI ane temanA nimittathI thatA potAnA vibhAvothI potAnA AtmAne bhinna jANI teno anubhav jIv kare tyAre paradravyanA bhAvorUp pariNamato nathI; tethI karma bandhAtAn nathI. ane sansArathI nivRutti thaI jAy chhe. mATe paryAyArthikarUp vyavahAranayane gauN karI abhUtArtha (asatyArtha) kahyo chhe ane shuddhanishchayanayane satyArtha kahI tenun Alamban dIdhun chhe. vastusvarUpanI prApti thayA pachhI tenun paN Alamban rahetun nathI. A kathanathI em na samajI levun ke shuddhanayane satyArtha kahyo tethI ashuddhanay sarvathA asatyArtha ja chhe. em mAnavAthI vedAntamatavALA jeo sansArane sarvathA avastu mAne chhe


PDF/HTML Page 229 of 4199
single page version

(मालिनी)
न हि
विदधति बद्धस्पृष्टभावादयोऽमी
स्फुटमुपरि तरन्तोऽप्येत्य यत्र प्रतिष्ठाम्।

__________________________________________________________________ temano sarvathA ekAnt pakSha AvI jashe ane tethI mithyAtva AvI jashe, e rIte e shuddhanayanun Alamban paN vedAntIonI jem mithyAdraShTipaNun lAvashe. mATe sarva nayonA kathanchit rIte satyArthapaNAnun shraddhAn karavAthI ja samyagdraShTi thaI shakAy chhe. A rIte syAdvAdane samajI jinamatanun sevan karavun, mukhya-gauN kathan sAmbhaLI sarvathA ekAnt pakSha na pakaDavo. A gAthAsUtranun vyAkhyAn karatAn TIkAkAr AchArye paN kahyun chhe ke AtmA vyavahAranayanI draShTimAn je baddhaspRuShTa Adi rUpe dekhAy chhe te e draShTimAn to satyArtha ja chhe parantu shuddhanayanI draShTimAn baddhaspRuShTAdipaNun asatyArtha chhe. A kathanamAn TIkAkAr AchArye syAdvAd batAvyo chhe em jANavun.

vaLI, ahIn em jANavun ke A nay chhe te shrutagnAn-pramANano ansh chhe; shrutagnAn vastune parokSha jaNAve chhe; tethI A nay paN parokSha ja jaNAve chhe. shuddhadravyArthikanayano viShayabhUt, baddhaspRuShTa Adi pAnch bhAvothI rahit AtmA chaitanyashaktimAtra chhe. te shakti to AtmAmAn parokSha chhe ja. vaLI tenI vyakti karmasanyogathI mati-shrutAdi gnAnarUp chhe te kanthachit anubhavagochar hovAthI pratyakSharUp paN kahevAy chhe, ane sampUrNagnAn je kevaLagnAn te joke chhadmasthane pratyakSha nathI topaN A shuddhanay AtmAnA kevaLagnAnarUpane parokSha jaNAve chhe. jyAn sudhI A nayane jIv jANe nahi tyAn sudhI AtmAnA pUrNa rUpanun gnAn-shraddhAn thatun nathI. tethI shrI gurue A shuddhanayane pragaT karI upadesh karyo ke baddhaspRuShTa Adi pAnch bhAvothI rahit pUrNagnAnaghanasvabhAv AtmAne jANI shraddhAn karavun, paryAyabuddhi na rahevun. ahIn koI evo prashna kare ke-evo AtmA pratyakSha to dekhAto nathI ane vinA dekhye shraddhAn karavun te jUThun shraddhAn chhe. teno uttara-dekhelAnun ja shraddhAn karavun e to nAstik mat chhe. jinamatamAn to pratyakSha ane parokSha-banne pramAN mAnavAmAn AvyAn chhe. temAn AgamapramAN parokSha chhe. teno bhed shuddhanay chhe. A shuddhanayanI draShTithI shuddha AtmAnun shraddhAn karavun, kevaL vyavahAr-pratyakShano ja ekAnt na karavo. ahIn, A shuddhanayane mukhya karI kalasharUp kAvya kahe chhe- shlokArtha– [जगत् तम् एव सम्यक्स्वभावम् अनुभवतु] jagatanA prANIo e samyak svabhAvano anubhav karo ke [यत्र] jyAn [अमी बद्धस्पृष्टभावादयः] A baddhaspRuShTa


PDF/HTML Page 230 of 4199
single page version

अनुभवतु तमेव द्योतमानं समन्तात्
जगदपगतमोहीभूय सम्यक्स्वभावम्।।
११।।

(शार्दूलविक्रीडित)
भूतं भान्तमभूतमेव
रभसान्निर्भिद्य बन्धं सुधी
र्यद्यन्तः किल कोऽप्यहो कलयति व्याहत्य मोहं हठात्।
आत्मात्मानुभवैकगम्यमहिमा
व्यक्तोऽयमास्ते ध्रुवं
नित्यं कर्मकलङ्कपङ्कविकलो देवः स्वयं शाश्वतः।। १२।।

__________________________________________________________________ Adi bhAvo [एत्य स्फुटम् उपरि तरन्तः अपि] spaShTapaNe te svabhAvanA upar tare chhe topaN [प्रतिठाम् न हि विदधति] (temAn) pratiShThA pAmatA nathI, kAraN ke dravyasvabhAv to nitya chhe, ekarUp chhe ane A bhAvo anitya chhe, anekarUp chhe; paryAyo dravyasvabhAvamAn pravesh karatA nathI, upar ja rahe chhe. [समन्तात् द्योतमानं] A shuddha svabhAv sarva avasthAomAn prakAshamAn chhe. [अपगतमोहीभूय] evA shuddha svabhAvano, moh rahit thaIne jagat anubhav karo; kAraN ke mohakarmanA udayathI utpanna mithyAtvarUp agnAn jyAnsudhI rahe chhe tyAn sudhI e anubhav yathArtha thato nathI.

bhAvArtha– shuddhanayanA viShayarUp AtmAno anubhav karo em upadesh chhe. 11.

have, e ja arthanun kalasharUp kAvya pharIne kahe chhe jemAn em kahe chhe ke Avo anubhav karye Atmadev pragaT pratibhAsamAn thAy chhe-

shlokArtha– [यदि] jo [कः अपि सुधीः] koI subuddhi (samyagdraShTi) [भूतं भान्तम् अभूतम् एव बधिं] bhUt, vartamAn ane bhAvi evA traNe kALanAn karmonA bandhane potAnA AtmAthI [रभसात्] tatkAL-shIghra [निर्भिद्य] bhinna karIne tathA [मोहं] te karmanA udayanA nimittathI thayel mithyAtva (agnAn)ne [हठात्] potAnA baLathI (puruShArthathI) [व्याहत्य] rokIne athavA nAsh karIne [अन्तः] antarangamAn [किल अहो कलयति] abhyAs kare-dekhe to [अयम् आत्मा] A AtmA [आत्म– अनुभव–एक–गम्य–महिमा] potAnA anubhavathI ja jaNAvAyogya jeno pragaT mahimA chhe evo [व्यक्तः] vyakta (anubhavagochar), [ध्रुवं] nishchal, [शाश्वतः] shAshvat, [नित्यं कर्म–कलङ्क–पङ्क–विकलः] nitya karmakalank-kardamathI rahit-[स्वयं देवः] evo pote stuti karavA yogya dev [आते] virAjamAn chhe.


PDF/HTML Page 231 of 4199
single page version

(वसंततिलका)
आत्मानुभूतिरिति शुद्धनयात्मिका या
ज्ञानानुभूतिरियमेव किलेति बुद्ध्वा।
आत्मानमात्मनि निवेश्य सुनिष्प्रकम्प
मेकोऽस्ति नित्यमवबोधघनः समन्तात्।।
१३।।

__________________________________________________________________

bhAvArtha– shuddhanayanI draShTithI jovAmAn Ave to sarva karmothI rahit chaitanyamAtra dev avinAshI AtmA antarangamAn pote virAjI rahyo chhe. A prANI-paryAyabuddhi bahirAtmA-tene bahAr DhUnDhe chhe te moTun agnAn chhe. 12.

have, shuddhanayanA viShayabhUt AtmAnI anubhUti chhe te ja gnAnanI anubhUti chhe em AgaLanI gAthAnI sUchanAnA artharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [इति] e rIte [या शुद्धनयात्मिका आत्म–अनुभूतिः] je pUrvakathit shuddhanayasvarUp AtmAnI anubhUti chhe [इयम् एव किल ज्ञान–अनुभूतिः] te ja kharekhar gnAnanI anubhUti chhe [इति बुद्ध्वा] em jANIne tathA [आत्मनि आत्मानम् सुनिष्प्रकम्पम् निवेश्य] AtmAmAn AtmAne nishchaL sthApIne, [नित्यम् समन्तात् एकः अवबोध–घनः अस्ति] ‘sadA sarva taraph ek gnAnaghan AtmA chhe’ em dekhavun.

bhAvArtha– pahelAn samyagdarshanane pradhAn karI kahyun hatun; have gnAnane mukhya karI kahe chhe ke A shuddhanayanA viShayasvarUp AtmAnI anubhUti chhe te ja samyaggnAn chhe. 13.






PDF/HTML Page 232 of 4199
single page version

pravachan nambara dinAnka pravachan nambara dinAnka
42 11-1-76 47 16-1-76
43 12-1-76 48 17-1-76
44 13-1-76 49 18-1-76 ane
4p 14-1-76 pa0 19-1-76
46 1p-1-76
* samayasAr gAthA–14 *

have shuddhanayane gAthAsutrathI kahe chhe-

kevo jIv jANavAthI jIv jANyo kahevAy e vAt kare chhe. kharekhar bhagavAn AtmA abaddha chhe, rAg ane karmanA sambandh vinAnI chIj chhe. (gnAnanI) paryAyamAn rAganI sAthe nimitta naimittik sambandh e to vyavahAr chhe, parantu rAgano karmanI sAthe je nimitta-naimittik sambandh e paN asadbhUt vyavahAr chhe. AtmA abaddha kahetAn rAg ane karmanA sambandh vinAnI trikALI chIj chhe enI antardraShTi karavI e samyagdarshan ane samyaggnAn chhe. evA AtmAne jANe tyAre AtmAne jANyo em kharekhar kahevAmAn Ave chhe.

* gAthA–14 gAthArtha uparanun pravachan *

यः je nay आत्मानम् AtmAne अबद्धस्पृष्टम् bandharahit ane paranA sparsharahit, अनन्यकं anyapaNA rahit, नियतम् chaLAchaLatA rahit, अविशेषम् visheSh rahit, असंयुक्तम् anyanA sanyog rahit-evA pAnchabhAvarUp पश्यति dekhe chhe तं tene, he shiShya! tun शुद्धनयं shuddhanay विजानिहि jAN.

juo, nishchayanay-shuddhanay AtmAne abaddhaspRuShTa jue chhe, bandharahit ane paranA sparsharahit jue chhe. abaddhaspRuShTane abaddhaspRuShTa svabhAv dekhato nathI. abaddhaspRuShTa e to trikALI vastu chhe. evA trikALI vastu taraph nirmaL gnAnanI paryAy jhUke chhe tyAre abaddhaspRuShTano anubhav thAy chhe. ene shuddhopayog kahe chhe. trilokanAth jinendradevanun jinashAsan e shuddhopayog chhe. e shuddhopayog AtmAne abaddhaspRuShTa eTale bandharahit ane paranA sparsharahit, anyapaNA rahit nAm anerI naranArakAdi gati rahit, chaLAchaLatA rahit kahetAn vRuddhi-hAni rahit, visheSh rahit eTale guN-guNInA bhed rahit


PDF/HTML Page 233 of 4199
single page version

ane anyanA sanyog rahit eTale karma ane karmanA nimitte je vikAr, dukh thAy chhe enAthI rahit em pAnch bhAvothI rahit dekhe chhe. pAnch bhAvothI rahit em kahyun ne? eno artha ja em thayo ke evA pAnch bhAvo chhe. paN enAthI rahit je AtmAne dekhe chhe ene he shiShya! tun shuddhanay jAN. kundakundAchArya shiShyane Adesh karI kahe chhe ke A abaddhaspRuShTa Adi je pAnch bhAvo sahit je ekarUp shuddhavastu te shuddhanA anubhavane tun shuddhanay jAN. A pAnch bhAvo samajAvavAmAn kram paDe chhe, anubhavamAn kram nathI. vastunun svarUp arthAt jinashAsanano AtmA Avo kahevAmAn Ave chhe. * gAthA–14 TIkA uparanun pravachan *

nishchayathI A gnAyakabhAvasvarUp AtmA abaddhaspRuShTa chhe. abaddha kahetAn rAg ane karmanA bandhathI rahit chhe. tathA aspRuShTa kahetAn je visrasA paramANuo (karma bandhAvAne yogya paramANuo je ek-kShetrAvagAhI chhe) tenA sparshathI rahit chhe. vaLI te ananya chhe. anerI anerI je nar-nArakAdi paryAyo tethI rahit chhe. vaLI te niyat chhe. gnAn ane bIjA anant guNonI paryAyomAn hInAdhikapaNun thAy chhe e aniyat chhe. enAthI rahit bhagavAn AtmA niyat chhe. gnAn, darshan, Anand Adi guNonA je visheSho-bhedo e dravya sAmAnyamAn nathI tethI avisheSh chhe. tathA karmanA nimittathI je vikArI shubhAshubhabhAvo paryAyamAn utpanna thAy chhe enAthI bhagavAn AtmA asanyukta chhe, sambandh rahit chhe.

AvA abaddhaspRuShTa, ananya, niyat, avisheSh ane asanyukta AtmAnI je anubhUti te shuddhanay chhe. joyun? AtmAnI anubhUti te shuddhanay chhe. sAmAnya, ek dhruv chaitanyasvarUpane anusarIne shAnti ane Anandano je anubhav thayo e shuddhanay chhe. ek trikALInun lakSha karatAn paryAyamAn je dravya trikALI jaNAyun te shuddhanay chhe. ane e anubhUti AtmA ja chhe. AtmAnun pariNAm hovAthI anubhUti e AtmA ja chhe. AtmAnA Anandanun vedan Avyun e AtmA ja chhe. shuddhanay kaho, AtmAnubhUti kaho ke AtmA kaho e badhun ek ja chhe, judAn nathI. abhedathI anubhUti ane anubhUtino viShay AtmA ek kahyAn chhe. A rIte AtmA ek ja prakAshamAn chhe, rAgAdi anAtmA prakAshamAn thatA nathI.

ek bAju gAthA 38 mAn em kahyun ke kharekhar to paryAy vinAno je trikALI ek gnAyakabhAv tene AtmA kahIe. AtmA ek trikALI gnAyakabhAv chhe em anek sthaLe Ave chhe. paN enI anubhUti gnAnamAn thaI tyAre khyAlamAn Avyun ke AtmA trikALI


PDF/HTML Page 234 of 4199
single page version

gnAyak chhe; A anubhUtine shuddhanay kahyo chhe. gAthA 6 mAn em kahyun ke-gnAyakabhAv chhe te shubhAshubhabhAvanA svabhAvarUpe thato nathI. shubhAshubhabhAv achetan chhe, ane gnAyak chhe te chetan-gnAnarasarUp chhe, te kadIy achetanarUp thato nathI tethI te pramatta paN nathI ane apramatta paN nathI. pramatta-apramatta je sanyogajanit paryAyo chhe tethI gnAyak bhinna chhe. pahelA guNasthAnathI chhaThThA guNasthAn sudhI pramatta ane sAtamAthI chaudamA guNasthAn sudhI apramatta guNasthAno chhe. bannemAnthI koI gnAyakamAn nathI. A dravyadraShTino viShay chhe. paN ahIn to je gnAnanI paryAyamAn AtmAnI-gnAyakanI anubhUti thaI ke AtmA Avo abaddhaspRuShTa chhe tene shuddhanay kahyo chhe. A anubhUti AtmA ja chhe. rAgAdi te AtmA nathI. vaLI gAthA 6 mAn Ave chhe ke-te ja (gnAyak) anyadravyonA bhAvothI bhinnapaNe upAsavAmAn Avato ‘shuddha’ kahevAy chhe. eTale paradravyonun lakShachhoDI ek nij gnAyakanun lakSha karatAn je shuddhatA pragaT thAy te shuddhatAmAn A ‘shuddha’ chhe evun bhAn thAy chhe. evun bhAn thayA vinA, jANyA vinA ‘shuddha’ chhe em kevI rIte kahevAy? trikALI shuddha chhe ene jANyA vinA trikALI shuddha kayAnthI Avyo? A trikALI shuddhane jANanArI je paryAy (gnAnanI) tene shuddhanay kahe chhe. Asrav adhikAramAn Ave chhe ke shuddhanayanI pUrNatA kevaLagnAn thatAn thAy chhe. eTale ke pUrNa kevaLagnAn jyAre pragaT thAy tyAre shuddhanayano Ashray karavAno raheto nathI te apekShAe shuddhanayanI pUrNatA thaI gaI em kahevAmAn Avyun chhe. tyAre ahIn to gnAyakane viShay karanArI paryAyane anubhUti athavA shuddhanay kahe chhe ane te AtmAnA ja pariNAm chhe tethI anubhUti AtmA ja chhe em kahyun chhe. ek bAju kahe ke anubhUtinA pariNAm AtmAthI bhinna nathI ane vaLI bIje ThekANe em kahe ke kevaLagnAnanI paryAy paN AtmAthI bhinna chhe, bahitattva chhe. antatattva ek AtmA gnAyak chhe. apekShA shun chhe te barAbar jANavun joIe. kevaLagnAnane bahitattva kahyun tyAn to kevaLagnAn paryAy chhe ane tenA Ashraye dharma thato nathI-paryAyamAnthI navI paryAy na Ave paN ek gnAyakabhAvanA Ashraye ja dharma pragaT thAy chhe e vAt batAvI chhe. ahAhA...! shuddhanayano viShay to dravya ekalun ja chhe. paN dravyanun lakSha karavAthI pariNati shuddha pragaT thaI jAy chhe tyAre pramANagnAn thaI jAy chhe. tyAn koI prashna kare ke nishchayanay to ekalA trikALIne jANe chhe ane pramAN to trikALI ane paryAy bannene ek kALamAn jANe chhe to shuddha koN? (pUjya koN?) nishchayanay ke pramAN? uttara


PDF/HTML Page 235 of 4199
single page version

nishchayanay. kemake pramANamAn paryAyano niShedh Avato nathI. nishchayanayamAn paryAyano niShedh Ave chhe. tethI nishchayanay shuddha chhe. (pUjya chhe). (nishchayanay ekane ja viShay kare chhe ane ek chhe te ja shuddha chhe).

11 mI gAthAmAn ‘भूदत्थो देसिदो दु सुद्धनओ’ em kahyun tyAn je trikALI gnAnAnand ekarUp vastu AtmA tene satyArtha kahI shuddhanay kahyo. nay ane nayanA viShayano bhed tyAn kADhI nAkhIne trikALIne shuddhanay kahyo chhe. ahIn kahe chhe ke evI satyArtha abaddhaspRuShTa trikALI je chIj tenI anubhUti te shuddhanay chhe. trikALI satyArtha vastumAn jhUkIne ekAgra thatAn je anubhUti thAy chhe e anubhUtimAn trikALIno yathArtha nirNay thAy chhe ane te shuddhanay chhe.

savikalpa nirNay pratham hoy chhe. 13 mI gAthAmAn Avyun ne ke agnAnInA (vedAntAdinA) abhiprAyathI bhinna bhagavAne jevun vastutattva kahyun chhe tevun siddha karavA pratham nay, nikShep, pramANathI vikalpapUrvak nirNay kare chhe paN e koI vAstavik nirNay nathI. vastutattvano anubhav karIne nirNay karavo ane e nirvikalpa anubhUtimAn vastu A gnAyak shuddha chhe evo bhAs thaI javo ene yathArtha nirNay ane shuddhanay kahe chhe.

vedAnt kahe chhe evo shuddha AtmA chhe nahIn. A to shuddha chhe evo paryAyamAn anubhav thavo ene shuddha kahe chhe. vedAnt to paryAyane mAnato ja nathI. vedAnt sAthe jainadharmane koI meL nathI.

vaLI koI em kahe chhe ke kundakundAchAryadeve samayasArane vedAntanA DhAnchAmAn DhALI dIdhun chhe. evA lokone kAI khabar ja nathI. vedAnt e koI chIj chhe? vedAntamAn dravya, guN, paryAy kyAn chhe? bhAI! A to sarvagnadev vItarAganI vANI chhe. AvI vAt bIje chhe ja kayAn? ahAhA...! AtmA anant guNano pinD trikALI dhruv shuddha chhe ane evA shuddha enI anubhUti thavI e shuddhanayachhe. A anubhUti e AtmA ja chhe. AvI vAt bIje kayAny nathI.

e anubhUti AtmA ja chhe. ene shuddhanay kaho, AtmA kaho e badhun ek ja chhe, alag nathI. ahIn alag nathI e AkhI chIjanI apekShAe vAt chhe. nishchayathI anubhUti e to dravyanun pariNAm chhe, dravya nathI. e dravyathI bhinna chhe. parantu jevun dravya trikAL shuddha chhe tevI shuddhanI je anubhUti thaI te anubhUti AtmAnI jAtanI ja chhe tethI AtmA ja chhe em kahyun chhe. jem rAg bhinna chIj chhe tem anubhUti bhinna nathI tethI


PDF/HTML Page 236 of 4199
single page version

AtmA ja chhe. bhAI! A to jinendrano mArga eTale AtmAno mArga. AtmA jinasvarUp ja chhe. kahyun chhe ne ke- ‘jin sohI hai AtmA,

anya sohI hai karma;
e hI vachan se samaj le, jinapravachanakA marma.’

shiShye eTalun to lakShamAn lIdhun ke abaddha-spRuShTa evA bhUtArthane AtmA kahe chhe. tathA evA AtmAnI anubhUtine dharma kahe chhe. have shiShya pUchhe ke evA AtmAnI anubhUti kem thAy? evo AtmA to amArA dekhavAmAn Avato nathI to anubhav kem thAy? amArI najaramAn to baddhaspRuShTatvAdi bhAvo Ave chhe to eno anubhav kem thAy? enun samAdhAna– shiShyanA prashnane samajIne guru samAdhAn kare chhe ke baddhaspRuShTatvAdi bhAvo abhUtArtha hovAthI anubhUti thaI shake chhe. baddhaspRuShTatvAdi bhAvo trikAL rahevAvALI chIj nathI, badalI jAy chhe, tethI abhUtArtha chhe. e kAraNe enAthI bhinna anubhUti thaI shake chhe. karmano sambandh ane rAgAdino sambandh je chhe e kAyam rahevAvALI chIj nathI, abhUtArtha chhe. mATe bhUtArthano Ashray karavAthI abhUtArthano nAsh thaI jAy chhe. prashna– je chhe ene abhUtArtha-asatyArtha kem kahyA? vartamAn paryAy tarIke satya chhe, paN trikAL dhruvamAn e nathI. tathA badalI jAy chhe tethI kAyam rahevAvALA nathI mATe gauN karIne vyavahAr kahIne asatyArtha kahyA chhe. bhUtArtha trikALI chIj bhagavAn AtmAno Ashray karatAn e abhUtArtha chhe eTale eno nAsh thaI jAy chhe. vyavahAre vyavahAr chhe, parantu bhUtArthanun lakSha thatAn e chhUTI jAy chhe e apekShAthI abhUtArtha kahevAmAn Ave chhe. baddhaspRuShTatvAdi bhAvo abhUtArtha hovAthI anubhUti thaI shake chhe e vAtane have draShTAntathI pragaT kare chhe- jevI rIte kamalinInun patra jaLamAn DUbelun hoy teno jaLathI sparshAvArUp avasthAthI anubhav karatAn jaLathI sparshAvApaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe. avasthAdraShTithI joIe to pANImAn DUbelun kamalinInun patra pANI sAthe vyavahArathI sambandhamAn chhe e satya chhe. pANInA sambandhamAn kamalinInun patra chhe ja nahIn em nathI. jaLamAn DUbelun chhe evI avasthAthI jotAn jaL ane kamalinI-patrano sambandh bhUtArtha chhe, topaN jaLathI jarAy nahi sparshAvAyogya evA kamalinI-patranA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn jaLathI sparshAvApaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe. kamalinInA patranI rUmvATI ja evI sumvALI hoy chhe ke pANI tene aDatun-sparshatun ja nathI. kamalinI-patranA svabhAvanI


PDF/HTML Page 237 of 4199
single page version

samIp jaIne eTale ke enA svabhAvanun lakSha karIne jovAmAn Ave to jaLathI sparshAvApaNun jUThun chhe. kamalinIpatrane jaL sAthe bilakul sparsha nathI. pANImAn DUbelun bhale hoy, chhatAn te kALe paN svabhAvathI ja kamalinIpatra pANIne sparshatun nathI. tethI jaLanA sambandhanun lakSha chhoDI kamalinIpatranA svabhAvanun lakSha karavAmAn Ave to tenun jaLathI sparshAvApaNun abhUtArtha chhe, jUThun chhe.

Avo vItarAgano mArga chhe. darshanashuddhi vinA game teTalAn vrat, tap, niyam pALe, nagnadashA dhAraN kare topaN AtmAnA dharmano kinchit lAbh thAy nahIn. sau pratham darshan-shuddhi pragaT karavI e mukhya chhe. e darshanashuddhi kem thAy e kamalinInA draShTAntathI samajAve chhe. avasthAdraShTithI juo to kamalinI-patra jaLamAn DUbelun chhe jaLane sparshyun chhe. jaLamAn DUbelun chhe te kALe paN svabhAvane jotAn eTalun (eTalo sambandh) paN nathI. A draShTAnt thayun.

have siddhAnta-evI rIte anAdi kALathI bandhAyelA AtmAno, pudgalakarmathI bandhAvA-sparshAvArUp avasthAthI anubhav karatAn baddha-spRuShTapaNun bhUtArtha chhe, satyArtha chhe. nimitta-naimittik sambandharUp avasthAthI gnAn karavAmAn Ave to baddhaspRuShTapaNun satya chhe, paryAyathI nathI em nahIn. AtmAnI vartamAn paryAyamAn rAgano ane karmano sambandh vyavahArathI chhe. bhagavAn AtmAne anAdi karmarUp avasthAthI juo to bhinna-bhinna avasthAo emAn chhe. topaN pudgalathI jarAy nahi sparshAvAyogya evA AtmasvabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn baddha-spRuShTapaNun abhUtArtha chhe-asatyArtha chhe. dravya-svabhAvanI draShTithI joIe to AtmA pudgalathI kinchitmAtra sparshAyelo nathI. avasthAdraShTi chhoDIne AtmAnA ek trikALI svabhAvanun lakSha karatAn, paryAyanI ruchimAn svabhAvathI dUr hato te svabhAvanI samIp thayo. e svabhAvanI samIp thaIne anubhav karatAn baddha-spRuShTapaNun jUThun chhe. AmAn dharma shun Avyo? to avasthAdraShTi chhoDIne trikALI svabhAvanI draShTi karI temAn ekAgra thatAn bhUtArthano anubhav thAy chhe ane te samyagdarshan chhe, dharma chhe.

A dharma chhe, bhAI! bAkI dayA pALo, vrat karo, upavAs karo ityAdi dhULey nathI. e to badho rAg chhe.

prashna kriyAkAnDathI gnAnakAnD thAy chhe ne? prachanD karmakAnD vaDe akhanD gnAnakAnD thAy chhe evun je shAstramAn (pravachanasAramAn) Ave chhe e to nimittanun vyavahAranayanun kathan chhe.


PDF/HTML Page 238 of 4199
single page version

avasthAdraShTithI juo to karmano sambandh chhe anete jANavA lAyak chhe. sarvathA bandh chhe e mAnyatA draShTinI viparItatA chhe. paryAyamAn sambandh chhe, parantu paryAyathI adhik evA trikALI dhruv gnAyakabhAv upar draShTi detAn paryAyadraShTino sambandh asatyArtha thaI jAy chhe. (ek chokaDIno anantAnubandhIno abhAv thaI jAy chhe) thoDo sambandh chhe eno paN trikALImAn to abhAv ja chhe. draShTimAn to ekasAthe abhAv thayo chhe, thoDo sambandh paryAyamAn chhe e pachhI vyavahArathI gauNapaNe jANavAmAn Ave chhe. samyagdarshan thatAn anantAnubandhI karmano abhAv thaI jAy chhe. bIjA je karmano sambandh paryAyamAn chhe te vastunA svabhAvanI draShTithI jotAn jUTho chhe. vastu je trikAL nirAvaraN nirlep, gnAn-gnAn-gnAnano punj paDI chhe enI draShTi karatAn paryAyabhAv gauN thaI asatyArtha thaI jAy chhe. dravyasvabhAv sAthe karmano sambandh kevo?

bhAI! ratnakaranDashrAvakAchAramAn svAmI samantabhadrAchArye em kahyun chhe ke vastunun gnAn nyUnatA, adhikatA ane viparItatA rahit yathArtha hoy te satya chhe, te samyaggnAn chhe ane te samyagdarshan sahit hoy chhe. khAlI shAstranun bhaNatar te samyaggnAn nathI.

bhagavAn AtmA pUrNa, pUrNasvarUpe andaramAn chhe. atyAre ja chhe, hamaNAn ahIn andar paDayo chhe. jem lInDIpIparamAn 64 pahorI-64 paisA-16 AnA eTale pUrNa rUpiyo-pUrNa tIkhAsh shaktirUpe chhe te vyaktarUpe pUrNa pragaT thAy chhe. prAptanI prApti thAy chhe. evI rIte bhagavAn AtmA pUrNasvarUp, mokShasvarUp chhe. shAstramAn Ave chhe ne ke ‘tun chho mokShasvarUp.’ evA trikAL svabhAv upar lakSha detAn vartamAn avasthA gauN thaI jAy chhe-asatyArtha thaI jAy chhe. bhale thoDI ashuddhatA hoy, paN te vastumAn nathI.

bIjo bola– vaLI jem mATIne kamanDaL, ghaDo, jhArI, rAmapAtra Adi paryAyothI anubhav karatAn anya-anyapaNun bhUtArtha chhe-satyArtha chhe. mATIne avasthAdraShTithI juo to bhinna bhinna AkAro jemake pyAlA, vATakA, Adi satya chhe. mATIne bhinna bhinna paryAyathI jovI e ashuddhanay, vyavahAranay chhe. e malinapaNun chhe. pravachanasAramAn 47 nayanA adhikAramAn Ave chhe ke mATIne paryAyathI jovI e ashuddhanay chhe. parantu sarvata askhalit ek mATInA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn anyapaNun abhUtArtha chhe. ekalI mATI, mATI, mATI jotAn bhinna bhinna avasthAo emAn nathI, abhUtArtha chhe-eTale emAn dekhAtI nathI. A draShTAnt chhe.

siddhAnta–evI rIte nar-nArakAdi paryAyathI anubhavatAn-A nArakI chhe, A manuShya chhe, A dev chhe, A ekendriy chhe, A panchendriy chhe, ityAdi avasthAthI


PDF/HTML Page 239 of 4199
single page version

vartamAnamAn jotAn anya-anya gatirUp avasthAo chhe. andaramAn AtmAnI manuShyapaNAnI, nArakIpaNAnI Adi yogyatArUp paryAy chhe. bahAramAn manuShya ke nArakIno deh dekhAy chhe enI vAt nathI. e to jaD mATI chhe, e kAI manuShyAdi paryAy nathI. vartamAn avasthAthI jovAmAn Ave to gati AdinA bhinna-bhinna- anya-anya bhAv satyArtha chhe paN emAn akhanD AtmA na Avyo. khanD-ansh-paryAy AvI. tethI te vyavahAranay chhe.

vyavahAranayathI narak, manuShya, dev, tiryanchapaNun ityAdi paryAyamAn chhe, topaN sarvata askhalit eTale sarva paryAyabhedomAn jarAy bhedapaNe nahi thavArUp evA chaitanyAkAr AtmasvabhAvane jotAn narak, manuShya ke panchendriyAdinI je yogyatAo paryAyamAn chhe te sarva yogyatAo abhUtArtha chhe. te anya-anya paryAyothI gnAyakabhAv bhedarUp thato nathI. paryAyamAn trikALI Avato ja nathI.

mATInAn vAsaN kahevAn e vyavahAr chhe. mATI mATIrUp chhe e nishchay chhe. ekarUp mATI, mATIne juo to e bhedarUp avasthAne sparshatI nathI. bhagavAn AtmAne karmanA sambandhamAn nArakI, pashu, ekendriyAdi bhinna-bhinna gati chhe e vyavahAr chhe. avasthAnI draShTithI jotAn e satya chhe, topaN chaitanyAkAr ek dhruv gnAyakabhAvanI draShTi karatAn e paryAyabhedo kAI nathI. trikALIbhAv bhedone sparshato nathI. ekarUp svabhAvamAn bhedo kAI nathI.

bhAI! A to vItarAg mArga! anantakALamAn anantavAr dravyalingI nagna digambar muni thaIne navamI graiveyak gayo paN AtmagnAn vinA leshapaN sukh pAmyo nahIn. ahIn kahe chhe bhagavAn AtmA-gnAyakabhAv-ek chaitanyarasasvabhAv kadIy bhedarUp thayo ja nathI. jem sUryano prakAsh andhakArarUpe thato nathI tem bhagavAn gnAn- prakAshapunj kadIy puNya-pAp je andhakAr ane achetanarUp chhe te rUpe thato nathI. ethI visheSh vAt ahIn kahe chhe ke gnAyak-gnAyak-gnAyak ek chaitanyAkAr svarUp AtmA gati Adi koI paryAyothI kinchitmAtra bhedarUp thato nathI.

ahIn em kahe chhe ke trilokInAth bhagavAn sat vastu e mAjhA (maryAdA-had) na mUke. e bhedamAn ke paryAyamAn Ave nahIn. anAdinI ek samayanI paryAy upar draShTi chhe tyAnsudhI AtmabhagavAn dUr chhe. paryAyadraShTi chhoDI trikALImAn jue to AtmasvabhAv samIp thaI jAy ane tyAre paryAyabhed asatyArtha thaI jAy chhe. abhedanI draShTimAn bhed dekhAto nathI enun nAm samyagdarshan chhe. aho! A pancham ArAmAn bhagavAn kundakundAchAryadeve tIrthankar jevAn ane amRutachandrAchAryadeve gaNadhar jevAn kAm karyAn chhe.


PDF/HTML Page 240 of 4199
single page version

jevI rIte svachetananI apekShAe bIjA chetan ane jaD asat chhe. bhale e pot-potAnI apekShAe sat hoy. A AtmAnI apekShAe arihant ane siddha paramAtmA paN anAtmA (A AtmA nahi) chhe. evI rIte andaramAn trikALInI apekShAe paryAy asat chhe. paryAyanI apekShAe paryAy sat chhe.

ahIn koI em kahe ke-to pachhI paryAyanI apekShAe dravya asat-em kharun ke nahIn? paryAyanI apekShAe dravya abhUtArtha ane dravyanI apekShAe paryAy abhUtArtha e to jANavAnI apekShAe vAt chhe. Ashray karavAnI apekShAe to dravya ja ek trikAL sat rahe chhe ane e ja bhUtArtha chhe. Ashray karavA mATe kadIy paryAy sat ane bhUtArtha hoy nahIn.

ahIn ‘paryAyathI anubhav karatAn’ em jyAn Ave tyAn ‘anubhav karatAn’ eTale ‘gnAn karatAn’ ane ‘dravyano anubhav karatAn’ em Ave tyAn ‘dravyano Ashray karIne’ em artha chhe. dravyasvabhAv sarvata askhalit chhe. trikALI gnAyakabhAv abhed ekarUp vastu kadIy anekarUpamAn jato nathI, paryAyane sparshato nathI. dravya paryAyane Alingan karatun nathI. pravachanasAr 172 gAthAnI TIkAmAn alingagrahaNanA 19mA bolamAn Ave chhe ke ling nAm paryAyane dravya sparshatun nathI; kemake sparsha kare to ek thaI jAy. trikALInI apekShA anerI anerI gati abhUtArtha chhe, enI hayAtI ja nathI. prashna– ekAnt thaI jAy chhe ne? uttara– trikALInun gnAn samyak ekAnt chhe.

prashna– shun ekAnt paN samyak hoy?

uttara– hA, ‘ek’ chaitanyasvabhAv samyak ekAnt chhe. samyak ekAnt vinA

anekAntanun sAchun gnAn thatun nathI.

bhAI! A to sarvagna parameshvaranI divyadhvanimAn kahelo mArga chhe. lokone sAmbhaLavA na maLe eTale shun thAy? bichArA kriyAkAnDamAn rachyApachyA rahe ane em ne em kAL pUro thaI jAy. vaLI mahimA paN eno kare ke Ane A tyAg chhe ane Ane te tyAg chhe. paN are! draShTimAn AkhA AtmAno tyAg thaI jAy chhe enI khabar na maLe. trIjo bola– jem samudrano, vRuddhi-hAnirUp avasthAthI anubhav karatAn aniyatapaNun (anishchitapaNun) bhUtArtha chhe, satyArtha chhe. paryAyathI jovAmAn Ave to bharatI ane