Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Kalash: 194-195 ; Gatha: 308-311.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 152 of 210

 

PDF/HTML Page 3021 of 4199
single page version

(अनुष्टुभ्)
कर्तृत्वं न स्वभावोऽस्य चितो वेदयितृत्ववत्।
अज्ञानादेव कर्तायं तदभावादकारकः।।
१९४।।

अथात्मनोऽकर्तृत्वं द्रष्टान्तपुरस्सरमाख्याति– jIv-ajIv, kartAkarma, puNya-pAp, Asrav, samvar, nirjarA, bandh ane mokSha-e ATh svAng AvyA, temanun nRitya thayun ane potapotAnun svarUp batAvI teo nIkaLI gayA. have sarva svAngo dUr thaye ekAkAr sarvavishuddhagnAn pravesh kare chhe.

tyAn pratham ja, mangaLarUpe gnAnapunj AtmAnA mahimAnun kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [अखिलान् कर्तृ–भोक्तृ–आदि–भावान् सम्यक् प्रलयम् नीत्वा] samasta kartA-bhoktA Adi bhAvone samyak prakAre nAsh pamADIne [प्रतिपदम्] pade pade (arthAt karmanA kShayopashamanA nimittathI thatA darek paryAyamAn) [बन्ध–मोक्ष–प्रक्ऌप्तेः दूरीभूतः] bandh-mokShanI rachanAthI dUr vartato, [शुद्धः शुद्धः] shuddha-shuddha (arthAt je rAgAdik maL tem ja AvaraN-bannethI rahit chhe evo), [स्वरस–विसर–आपूर्ण– पुण्य–अचल–अर्चिः] jenun pavitra achaL tej nijarasanA (-gnAnarasanA, gnAnachetanArUpI rasanA) phelAvathI bharapUr chhe evo, ane [टङ्कोत्कीर्ण–प्रकट–महिमा] jeno mahimA TankotkIrNa pragaT chhe evo [अयं ज्ञानपुञ्जः स्फूर्जति] A gnAnapunj AtmA pragaT thAy chhe.

bhAvArtha– shuddhanayano viShay je gnAnasvarUp AtmA chhe te kartAbhoktApaNAnA bhAvothI rahit chhe, bandhamokShanI rachanAthI rahit chhe, paradravyathI ane paradravyanA sarva bhAvothI rahit hovAthI shuddha chhe, potAnA svarasanA pravAhathI pUrNa dedIpyamAn jyotirUp chhe ane TankotkIrNa mahimAvALo chhe. evo gnAnapunj AtmA pragaT thAy chhe. 193.

have sarvavishuddha gnAnane pragaT kare chhe. temAn pratham, ‘AtmA kartA-bhoktAbhAvathI rahit chhe’ evA arthano, AgaLanI gAthAnI sUchanikArUp shlok kahe chhe-

shlokArtha– [कर्तृत्वं अस्य चितः स्वभावः न] kartApaNun A chitsvarUp AtmAno svabhAv nathI, [वेदयितृत्ववत्] jem bhoktApaNun svabhAv nathI. [अज्ञानात् एव अयं कर्ता] agnAnathI ja te kartA chhe, [तद्–अभावात् अकारकः] agnAnano abhAv thatAn akartA chhe. 194.

have AtmAnun akartApaNun draShTAntapUrvak kahe chhe-


PDF/HTML Page 3022 of 4199
single page version

दवियं जं उप्पज्जइ गुणेहिं तं तेहिं जाणसु अणण्णं।
जह कडयादीहिं दु पज्जएहिं कणयं अणण्णमिह।। ३०८।।
जीवस्साजीवस्स दु जे परिणामा दु देसिदा सुत्ते।
तं जीवमजीवं वा तेहिमणण्णं वियाणाहि।।
३०९।।
ण कुदोचि वि उप्पण्णो जम्हा कज्जं ण तेण सो आदा।
उप्पादेदि ण किंचि वि कारणमवि तेण ण स होदि।। ३१०।।
कम्मं पडुच्च कत्ता कत्तारं तह पडुच्च कम्माणि।
उप्पज्जंति य णियमा सिद्धी दु ण दीसदे अण्णा।। ३११।।
द्रव्यं यदुत्पद्यते गुणैस्तत्तैर्जानीह्यनन्यत्।
यथा कटकादिभिस्तु पर्यायैः कनकमनन्यदिह।। ३०८।।
जीवस्याजीवस्य तु ये परिणामास्तु दर्शिताः सूत्रे।
तं जीवमजीवं वा तैरनन्यं विजानीहि।।
३०९।।

gAthArtha– [यत् द्रव्यं] je dravya [गुणैः] je guNothI [उत्पद्यते] Upaje chhe [तैः] te guNothI [तत्] tene [अनन्यत् जानीहि] ananya jAN; [यथा] jem [इह] jagatamAn [कटकादिभिः पर्यायैः तु] kaDAn Adi paryAyothI [कनकम्] suvarNa [अनन्यत्] ananya chhe tem.

[जीवस्य अजीवस्य तु] jIv ane ajIvanA [ये परिणामाः तु] je pariNAmo

je dravya Upaje je guNothI tethI jAN ananya te,
jyam jagatamAn kaTakAdi paryAyothI kanak ananya chhe. 308.
jIv ajIvanA pariNAm je darshAviyA sUtro mahIn,
te jIv agar ajIv jAN ananya te pariNAmathI. 309.
Upaje na AtmA koIthI tethI na AtmA kArya chhe,
upajAvato nathI koIne tethI na kAraN paN Thare. 310.
re! karma–Ashrit hoy kartA, karma paN kartA taNe
AshritapaNe Upaje niyamathI, siddhi nav bIjI dIse. 311.

PDF/HTML Page 3023 of 4199
single page version

न कुतश्चिदप्युत्पन्नो यस्मात्कार्य न तेन स आत्मा।
उत्पादयति न किञ्चिदपि कारणमपि तेन न स भवति।। ३१०।।
कर्म प्रतीत्य कर्ता कर्तारं तथा प्रतीत्य कर्माणि।
उत्पद्यन्ते च नियमात्सिद्धिस्तु न द्रश्यतेऽन्या।। ३११।।

[सूत्रे दर्शिताः] sUtramAn darshAvyA chhe, [तैः] te pariNAmothI [तं जीवम् अजीवम् वा] te jIv athavA ajIvane [अनन्यं विजानीहि] ananya jAN.

[यस्मात्] kAraN ke [कुतश्चित् अपि] koIthI [न उत्पन्नः] utpanna thayo nathI [तेन] tethI [सः आत्मा] te AtmA [कार्य न] (koInun) kArya nathI, [किञ्चित् अपि] ane koIne [न उत्पादयति] upajAvato nathI [तेन] tethI [सः] te [कारणम् अपि] (koInun) kAraN paN [न भवति] nathI.

[नियमात्] niyamathI [कर्म प्रतीत्य] karmanA Ashraye (-karmane avalambIne) [कर्ता] kartA hoy chhe; [तथा च] tem ja [कर्तारं प्रतीत्य] kartAnA Ashraye [कर्माणि उत्पद्यन्ते] karmo utpanna thAy chhe; [अन्या तु] bIjI koI rIte [सिद्धिः] kartAkarmanI siddhi [न द्रश्यते] jovAmAn AvatI nathI.

TIkA– pratham to jIv kramabaddha evA potAnA pariNAmothI Upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI; evI rIte ajIv paN kramabaddha potAnA pariNAmothI Upajatun thakun ajIv ja chhe, jIv nathI; kAraN ke jem (kankaN Adi pariNAmothI UpajatA evA) suvarNane kankaN Adi pariNAmo sAthe tAdAtmya chhe tem sarva dravyone potAnA pariNAmo sAthe tAdAtmya chhe. Am jIv potAnA pariNAmothI Upajato hovA chhatAn tene ajIvanI sAthe kAryakAraNabhAv siddha thato nathI, kAraN ke sarva dravyone anya dravya sAthe utpAdya- utpAdakabhAvano abhAv chhe; te (kAryakAraNabhAv) nahi siddha thatAn, ajIvane jIvanun karmapaNun siddha thatun nathI; ane te (-ajIvane jIvanun karmapaNun) nahi siddha thatAn, kartA- karmanI anyanirapekShapaNe (-anyadravyathI nirapekShapaNe, svadravyamAn ja) siddhi hovAthI, jIvane ajIvanun kartApaNun siddha thatun nathI. mATe jIv akartA Thare chhe.

bhAvArtha– sarva dravyonA pariNAm judA judA chhe. potapotAnA pariNAmonA, sau dravyo kartA chhe; teo te pariNAmonA kartA chhe, te pariNAmo temanAn karma chhe. nishchayathI koIno koInI sAthe kartAkarmasambandh nathI. mATe jIv potAnA pariNAmano ja kartA chhe, potAnA pariNAm karma chhe. evI ja rIte ajIv potAnA pariNAmanun ja kartA chhe, potAnA pariNAm karma chhe. A rIte jIv bIjAnA pariNAmono akartA chhe.


PDF/HTML Page 3024 of 4199
single page version

(शिखरिणी)
अकर्ता जीवोऽयं स्थित इति विशुद्धः स्वरसतः
स्फुरच्चिज्ज्योतिर्भिश्छुरितभुवनाभोगभवनः ।
तथाप्यस्यासौ स्याद्यदिह किल बन्धः प्रकृतिभिः
स खल्वज्ञानस्य स्फुरति महिमा कोऽपि गहनः।। १९५।।

‘A rIte jIv akartA chhe topaN tene bandh thAy chhe e koI agnAnano mahimA chhe’ evA arthanun kaLasharUp kAvya have kahe chhe-

shlokArtha– [स्वरसतः विशुद्धः] je nijarasathI vishuddha chhe, ane [स्फुरत्–चित्– ज्योतिर्भिः छुरित–भुवन–आभोग–भवनः] sphurAyamAn thatI jenI chaitanyajyotio vaDe lokano samasta vistAr vyApta thaI jAy chhe evo jeno svabhAv chhe, [अयं जीवः] evo A jIv [इति] pUrvokta rIte (paradravyano ane parabhAvono) [अकर्ता स्थितः] akartA Tharyo, [तथापि] topaN [अस्य] tene [इह] A jagatamAn [प्रकृतिभिः] karmaprakRitio sAthe [यद् असौ बन्धः किल स्यात्] je A (pragaT) bandh thAy chhe [सः खलु अज्ञानस्य कः अपि गहनः महिमा स्फूरति] te kharekhar agnAnano koI gahan mahimA sphUrAyamAn chhe.

bhAvArtha– jenun gnAn sarva gneyomAn vyApanArun chhe evo A jIv shuddhanayathI paradravyano kartA nathI, topaN tene karmano bandh thAy chhe te koI agnAnano gahan mahimA chhe-jeno pAr pamAto nathI. 19p.

*
sarva vishuddhagnAn adhikAr
sarvavishuddha sugnAnamay sadA AtamArAm;
parane kare na bhogave, jANe japi tasu nAm.

pratham TIkAkAr AchAryadev kahe chhe ke-have sarvavishuddhagnAn pravesh kare chhe. mokShatattvano svAng nIkaLI gayA pachhI sarvavishuddhagnAn pravesh kare chhe. rangabhUmimAn jIv-ajIv, kartA-karma, puNya-pAp, Asrav, samvar, nirjarA, bandh ane mokSha-e ATh svAng AvyA, temanun nRitya thayun ane potapotAnun svarUp batAvI teo nIkaLI gayA. have sarva svAngo dUr thaye ekAkAr sarvavishuddhagnAn pravesh kare chhe.

tyAn pratham ja, mangaLarUpe gnAnapunj AtmAnA mahimAnun kAvya kahe chhe-


PDF/HTML Page 3025 of 4199
single page version

* kaLash 193 shlokArtha uparanun pravachan *

अखिलान् कर्तृ–भोक्तृ–आदि–भावान् सम्यक् प्रलयं नीत्वा’ samasta kartA- bhoktA Adi bhAvone samyak prakAre nAsh pamADIne.....

ahAhA...! joyun? dharmI puruShane antardraShTi thatAn arthAt pote andar trikALI shuddha ek chaitanyamAtra vastu AtmA chhe enI draShTi thatAn, ene paryAyamAn je dayA, dAn, vrat, bhakti Adino rAg chhe enun ene kartApaNun nathI, bhoktApaNuny nathI. eNe kartA-bhoktA Adi bhAvone samyak prakAre arthAt svasvarUpanA Ashraye nAsh pamADI dIdhA chhe. ahA! Avo antar-avalambanano vItarAgano mArag bahu sUkShma chhe bhAI! A sivAy bahAranI kriyAo badhI thothAn chhe. shrImad rAjachandrajIe kahyun chhe ne ke

sarvagnano dharma susharNa jANI, ArAdhya ArAdhya prabhAv ANI;
anAth ekAnt sanAth thAshe, enA vinA kAI na bAhya shAshe.

ahAhA...! ahIn kahe chhe - samasta kartA-bhoktA Adi bhAvone samyak prakAre nAsh pamADIne ‘प्रतिपदम्’ pade pade (arthAt karmanA kShayopashamathI thatA darek paryAyamAn) ‘बन्ध– मोक्ष–प्रक्ऌप्तेः दूरीभूतः’ bandhamokShanI rachanAthI dUr vartato ‘शुद्धः शुद्धः’ shuddha shuddha (arthAt je rAgAdik maL temaj AvaraN-bannethI rahit chhe evo), ‘स्वरस–विसर– आपूर्ण–पुण्य–अचल–अर्चिः’ jenun pavitra achaL tej nijarasanA (-gnAnarasanA, gnAnachetanArUpI rasanA) phelAvathI bharapUr chhe evo, ane ‘टंकोत्कीर्ण–प्रकट–महिमा’ jeno mahimA TankotkIrNa pragaT chhe evo ‘अयं ज्ञानपुञ्जः स्फूर्जति’ A gnAnapunj AtmA pragaT thAy chhe.

A chaitanyamAtra vastu andar chhe te kevI chhe? to kahe chhe-pade pade arthAt pratyek paryAye bandh-mokShanI rachanAthI rahit chhe. andar je trikALI dhruv dravyasvarUp chhe te bandh- mokShanI rachanAthI dUr varte chhe. eTale shun? ke rAganun je bandhan paryAyamAn chhe te bandhathI ane rAganA abhAvasvarUp je abandh mokShanI dashA te mokShathI-e banne dashAthI vastu shuddha chaitanyamay andar bhinna chhe; e banne dashAnI rachanAthI rahit bhagavAn AtmA chhe. samajANun kAI?

mithyAtvanun pahelun guNasthAn ho ke ayogI kevaLInun chaudamun guNasthAn ho, narak dashA ho ke tiryanch, manuShyadashA ho ke dev-e pratyek paryAye paryAyanI rachanAthI rahit vastu andar je ekalA chaitanyanun daL chhe te sachchidAnandasvarUp prabhu paryAyathI bhinna chhe. ahAhA...! karmanA kShayopashamanA nimitte thatI navI navI paryAy ke guNasthAnanI paryAy ke ekendriyAdi paryAy-te samasta paryAyothI andar vastu chidAnandaghan chhe te bhinna chhe. AvI vAt chhe!


PDF/HTML Page 3026 of 4199
single page version

A dehamAn rahelo bhagavAn AtmA dehathI to bhinna chhe, karmathI to bhinna chhe, paN tenI ek samayanI dashAmAn je vikAranA- hinsA, jUTh, chorI, viShayavAsanA Adi pApanA ne dayA, dAn, vrat, bhakti, pUjA Adi puNyanA bhAv thAy chhe enAthIy bhagavAn AtmA andar bhinna vastu chhe. ahAhA...! chaud guNasthAnathI vastu andar trikALI bhinna chhe. lyo, A jain parameshvar bhagavAn kevaLIno DhanDhero chhe ke paryAye-paryAye bandh-mokShanI paryAyanI rachanAthI rahit trikALI shuddha chaitanya dravya chhe te bhinna chhe. ahA! AvI potAnI chIjano Adar ane svIkAr karI temAn lIn thatAn paryAyamAnthI malinatAno nAsh thAy chhe ane nirmaLatA utpanna thAy chhe. Anun nAm dharma ane mokShano mArag chhe.

‘शुद्धः शुद्धः’ -em kahyun chhe ne? matalab ke Atmadravya trikALI dhruv vastu andar rAgAdi melathI rahit param pavitra nirAvaraN shuddha chhe, atyant shuddha chhe. ahAhA....! samyagdarshan arthAt dharmanI pahelI sIDI-eno viShay je trikALI dravya chhe te rAgAdik maL tem ja AvaraN-e bannethI rahit atyant shuddha chhe. have AvI vAt ene kem bese?

paN bApu! andar potAnI chIj shuddha ek gnAnAnandarasathI bharelI chhe. enA bhAn vinA anantakALathI chorAsInA avatAr karI karIne e dukhI thayo chhe. anant anant bhavomAn pArAvAr akathya vedanAthI enA sothA nIkaLI gayA chhe. are! anant-kALamAn e sAdhu thayo, tyAgI thayo, anantavAr nagna digambar muni thayo, paN e dashAothI bhinna shuddha ek chaitanyarasathI-AnandarasathI bharelI potAnI chIj andaramAn chhe enI draShTi karI nahi! are! bhagavAn sachchidAnandanI mUrti prabhu andaramAn shAshvat trikAL virAje chhe ene jovAnI eNe darakAr karI nahi! are bhAI! antardraShTi vinA tArI bahAranI kriyAo badhI ja phogaT chhe.

ahIn kahe chhe-bhagavAn AtmA jenun pavitra achaL tej nijarasanA-chaitanyarasanA phelAvathI bharapUr chhe evo, ane jeno mahimA TankotkIrNa pragaT chhe evo chhe. ahAhA...! bhagavAn AtmA kadIy chaLe nahi evA achaL ek shuddha gnAnaprakAshano punj chhe. aho! nijarasathI-shuddha ek chaitanyarasathI-chidAnandarasathI bharapUr bharelI shun adbhUt Atmavastu! shun eno mahimA ahIn kahe chhe-eno mahimA TankotkIrNa pragaT chhe arthAt sadA ekarUp pragaT chhe. ahA! Avo jeno mahimA sadA ekarUp pragaT chhe te bhagavAn AtmA svAnubhavagamya chhe, svasamvedya chhe.

ahAhA....! kahe chhe– ‘अयं ज्ञानपुञ्जः स्फूर्जति’ A gnAnapunj AtmA pragaT thAy chhe. eTale shun? eTale ke jenun achaL pavitra tej nijarasanA-chidAnandarasanA


PDF/HTML Page 3027 of 4199
single page version

vistArathI bharapUr chhe evo A gnAnapunj prabhu AtmA pragaT thAy chhe arthAt svasamvedanamAn jaNAy chhe. bApu! atIndriy Anandanun jemAn vedan thAy evA svasamvedanamAn ja jaNAy evo bhagavAn AtmA mahimAvant padArtha chhe; svAnubhavagamya ja eno svabhAv chhe.

paN are! loko to A vrat karo ne tap karo ne dAn karo ne bhakti karo-em bahAranI dhamAlamAn ja dharma mAnIne aTakI gayA chhe. parantu bhAI! e to badho shubharAg chhe. e sthUL rAgamAn atIndriy sUkShma chaitanya-mahAprabhu kyAn jaNAy em chhe? ahA! gnAnAnandasvabhAvI prabhu AtmA sthUL shubharAganA bhAvathI jaNAy evI vastu nathI. ahA! rAg to shun chaud guNasthAnAdinA paryAyabhedathI paN bhinna evo bhagavAn AtmA ek svAnubhavamAn-svasamvedanamAn ja pragaT thAy evo eno svabhAv chhe. samajANun kAI....?

hA, paN guNasthAn Adi paryAy kyAn gaI?

samAdhAna– paryAy kyAy gaI nathI, paryAy paryAyamAn rahI chhe. ahIn to shuddha chaitanyamAtravastu trikALI dhruv dravya prabhu pote chhe te batAvavun chhe. tethI kahIe chhIe ke- are bhAI! A strInun, puruShanun, Dhoranun, nArakInun sharIr (sanyogI avasthA) na jo; sharIr to jaD chhe, ane bhagavAn traNalokano nAth to andar enAthI bhinnapaNe virAjI rahyo chhe. sharIr sharIramAn bhale ho, paN gnAnAnandano samudra prabhu AtmA to andar bhinna ja chhe. tem paryAye paryAye paryAyathI bhinna chaitanyarasano punj prabhu AtmA andar guNasthAn AdinA bhedothI bhinna ja chhe ane te svAnubhav vaDe ja pragaT thAy chhe. ohoho....! AvI vAt chhe!

* kaLash 193 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘shuddhanayano viShay je gnAnasvarUp AtmA chhe te kartA-bhoktApaNAnA bhAvothI rahit chhe, bandhamokShanI rachanAthI rahit chhe.’

shun kIdhun? shuddhanayano viShay gnAnasvarUpI trikALI shuddha Atmadravya chhe. ahAhA...! jANavun... jANavun... jANavun-em jANavApaNun jeno svabhAv chhe evo gnAnano punj pragnAbrahmasvarUp prabhu AtmA shuddhanayano viShay chhe ane te kahe chhe, kartA-bhoktApaNAnA bhAvothI rahit chhe. eTale shun? ke sharIr, man, vANI ityAdi paradravyanun karavun ne bhogavavun to ene (shuddha Atmadravyane) nathI, paN ethIy visheSh enI ek samayanI paryAyamAn je dayA, dAn Adi vA hinsAdi shubhAshubh vikalpa UThe chhe te vikalpanuny karavun ne bhogavavun ene nathI. sUkShma vAt chhe prabhu! ahIn em kahevun chhe ke shuddha


PDF/HTML Page 3028 of 4199
single page version

AtmadravyamAn evo guN-svabhAv nathI ke jethI te rAgane kare ne rAgane bhogave. svabhAvathI ja shuddha Atmavastu kartAbhoktApaNAnA bhAvothI rahit chhe.

vaLI shuddha Atmadravya chidAnandaghan prabhu bandh-mokShanI rachanAthI paN rahit chhe. A rAgAdibhAv je bandh ane rAgAdino abhAv je abandh-mokSha-e banne bandh-mokShanI dashAonI rachanAthI rahit andar dhruv ekarUp bhagavAn AtmA chhe. aho! shuddha Atmavastu dhruv-dhruv-dhruv trikAL Anandakand prabhu bandh-mokShanI rachanAthI rahit chhe.

have bahAranA kriyAkAnDamAn, emAn dharma mAnIne, gaLADUb paDayA hoy e bichArAone kahIe ke- ‘bandhamokShanI rachanAthI rahit tun bhagavAn AtmA chho’ -te ene kem bese? bese ke na bese, A vastusvarUp chhe. rAganI-bandhanI rachanA kare evo vastuno-chaitanyapunj prabhu AtmAno svabhAv ja nathI. have AvA potAnA svarUpane jANyA vinA prabhu! tun vrat, tap, bhakti, pUjA ityAdinA rAgamAn ekAnte rAche paN bhAI! e to badhun raNamAn pok mUkavA jevun chhe. have kahe chhe-

AtmAno sva-bhAv ‘paradravyathI ane paradravyanA sarva bhAvothI rahit hovAthI shuddha chhe, potAnA svarasanA pravAhathI pUrNa dedIpyamAn jyotirUp chhe ane TankotkIrNa mahimAvALo chhe.’

joyun? sharIr, man, vANI, Indriy ane dev-guru-shAstra ityAdi paravastuthI to bhinna chhe paN paravastunA nimittathI thatA puNya-pAparUp je shubhAshubhabhAv enAthIy andar Anandano nAth chaitanyamUrti prabhu bhinna chhe ane tethI shuddha chhe. ahA! Avo bhagavAn AtmA atyant shuddha pavitra chhe. vaLI te potAnA sva-rasanA-shuddha ek chaitanyarasanA dhruv ekarUp pravAhathI pUrNa dedIpyamAn jyotirUp chhe. ahAhA....! ek kaLashamAn AchAryadeve keTalun bharI dIdhun chhe? kahe chhe-bhagavAn AtmA shuddha chaitanyanI pUrNa dedIpyamAn jyotirUp nijarasathI-chaitanyarasathI bharelo trikALI dhruv-dhruv pravAh chhe. ahA! Avo AtmA TankotkIrNa sadAy ekarUp mahimAvALo chhe.

are! potAnI chIjano mahimA shun chhe ene jANyA vinA e (-jIv) anantakALathI sansAramAn paribhramaN kare chhe. ahA! manuShya paN e anantavAr thayo paN potAnI chIjane jANavAnI darakAr ja karI nahi! dharmanA nAme eNe vrat, tap, bhakti, pUjA ityAdi kriyAo karI, moTAn mandiro bandhAvyAn, varaghoDA kADhayA, hajAro-lAkho loko bhegA thAy evA gajarath kADhayA; paN ethI shun? e to badhI kriyAo paranI bApA! emAn jo rAganI mandatA hoy to puNyabandh thAy, paN


PDF/HTML Page 3029 of 4199
single page version

ethI kAI dharma na thAy. ahIn kahe chhe-AvA puNyanA bhAvathI paN andar sachchidAnandamay gnAnapunj prabhu AtmA bhinna chIj chhe ane te svAnubhavamAn pragaT thAy chhe, e ja kahe chhe ke-

‘evo gnAnapunj AtmA pragaT thAy chhe.’ eTale ke Avo AtmA gnAnaprakAshano punj prabhu antarmukhAkAr svasamvedanamAn jaNAy chhe. rAg vaDe jaNAy evo eno svabhAv ja nathI. AvI vAt chhe.

*

have sarvavishuddha gnAnane pragaT kare chhe. temAn pratham, ‘AtmA kartA-bhoktAbhAvathI rahit chhe’ evA arthano AgaLanI gAthAnI sUchanikArUp shlok kahe chhe-

* kaLash 194 shlokArtha uparanun pravachan *

‘कर्तृत्वं अस्य चितः स्वभावः न’ kartApaNun A chitsvarUp AtmAno svabhAv nathI, ‘वेदयितृत्ववत्’ jem bhoktApaNun svabhAv nathI.

shun kIdhun? ahAhA....! AtmA sachchidAnand prabhu shuddha ek chinmAtra vastu chhe. emAn rAg ne rAganun karavun kyAn chhe? ahAhA.....! anant guN-svabhAvothI bharelA chitsvarUp bhagavAn AtmAmAn evo guN-svabhAv ja nathI ke jethI te rAgane kare ke bhogave. ahA! jem bhoktApaNun eno svabhAv nathI tem rAganun kartApaNun eno svabhAv nathI.

have ek bIDI sarakhAInI pIve tyAre to bhAIsA’banA magajane chen paDe evI jenI mAnyatA chhe ene AvI vAt kem bese? (na bese). paN shun thAy? ahIn to chokakhI vAt chhe ke bhagavAn AtmA gnAtA-draShTA svabhAvI chhe. tenI ek samayanI paryAyanI astimAn dayA, dAn, bhakti, pUjA ityAdino rAg thAy teno te jANanAro (ey vyavahAre) chhe paN eno kartA-bhoktA to nathI ja nathI.

ahA! A chitsvarUp AtmAno svabhAv ja evo chhe ke emAn jyAn antardraShTi thaI tyAn potAne jANavAnI je paryAy thaI te gnAnanI paryAy rAgane paN jANe; tyAn rAg sambandhInun je gnAn potAnA svaparaprakAshak sAmarthyathI potAnA kAraNe thayun te gnAnano kartA AtmA chhe, paN rAgano kartA te nathI. AvI vAt! bApu! kartApaNun AtmAno svabhAv ja nathI, jem bhoktApaNun svabhAv nathI. have kahe chhe-

अज्ञानात् एव अयं कर्ता’ agnAnathI ja te kartA chhe, तद्–अभावात् अकारकः’ agnAnano abhAv thatAn akartA chhe.


PDF/HTML Page 3030 of 4199
single page version

AtmA svabhAvathI to akartA ja chhe. paN e svabhAvanun bhAn kare tyAre akartA chhun em samajAy ne? dayA, dAn Adi rAg bhalo chhe, kartavya chhe em jyAn sudhI rAganI ruchi chhe tyAn sudhI agnAn chhe; ane agnAnathI e rAgAdino kartA chhe. svabhAvanI ruchi vaDe jyAre agnAnano abhAv thAy tyAre akartA chhe. mATe tArI ruchi palaTI de bhAI! jo; rAganI ruchivALo agnAnI jIv game tevAn durddhar vrat, tap Adi Achare toy shAstramAn tene ‘kalIb’ -napunsak kahyo chhe. kem? kemake jem pAvaiyAne (-napunsakane) prajA na hoy tem rAganI ruchivALAne dharmane prajA (-paryAy) utpanna thatI nathI. AkarI vAt bApA! paN A traNalokanA nAth sarvagna paramAtmAe kahelI satya vAt chhe.

ahA! ekalI pavitratAno pinD evA gnAtA-draShTAsvabhAvI prabhu AtmAne paryAyamAn kartApaNun hovun e kalank chhe. mATe he bhAI! rAganI ruchi chhoDIne svabhAvanI ruchi kar; te vaDe agnAnano abhAv thatAn te sAkShAt (-paryAyamAn) akartA thAy chhe. samajANun kAI....?

have AtmAnun akartApaNun draShTAntapUrvak kahe chhe-

* gAthA 308 thI 311 TIkA uparanun pravachan *

‘pratham to jIv kramabaddha evA potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI;...’

juo, pAThamAn-sanskRitamAn ‘तावत्’ shabda paDayo chhe. ‘तावत’ eTale pratham to.... , arthAt mULamAn vAt A chhe ke.... , shun? ke ‘jIv kramabaddha evA potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI.’ ahA! jIvamAn pratyek samaye je paryAy thAy chhe te kramabaddha chhe. temAn trikAL je je paryAyo thAy chhe te badhIy kramabaddha thAy chhe. em kahe chhe. jem mALAmAn maNakA potapotAnA sthAnamAn rahelA ek pachhI ek hoy chhe, te maNakA ADA-avaLA na hoy-pachhIno maNako AgaL na AvI jAy ane AgaLano maNako pAchhaL na chAlyo jAy-tem jIvamAn je samaye je paryAyanI utpattino kAL hoy te samaye te ja paryAy utpanna thAy chhe. Am jIvananI badhI paryAyo potapotAnA kALe kramabaddha utpanna thAy chhe, ADI avaLI nahi.

have AmAn keTalAkane vAndhA chhe; em ke paryAy ek pachhI ek kramasar thAy e to barAbar paN AnA pachhI A ja thAy em kramabaddha nathI em teo kahe chhe.

bhAI! tArI A mAnyatA yathArtha nathI. dravyamAn je paryAy je kALe thavAyogya hoy te ja paryAy te kALe kramabaddha thAy chhe. juone, ahIn TIkAmAn shun kahe chhe?


PDF/HTML Page 3031 of 4199
single page version

जीवो हि तावत्क्रमनियमितात्मपरिणामैरुत्पद्यमानो जीव एव, ना जीवः.....’ ‘kram niyamit’ shabda chhe. eTale ke kram to kharo ane kramathI niyamit-nishchit, arthAt dravyamAn A samaye thavAyogya A ja paryAy thashe em nishchit chhe.

bhAI! tun bhagavAn sarvagnadevane mAne chhe ke nahi? ahAhA....! traNakAL-traNalokane ek samayamAn yugapat pratyakSha jANanAr bhagavAn sarvagnadevane jo tun mAne chhe to (badhI) paryAyo dravyamAn (pratyek dravyamAn) kramabaddha thAy chhe em siddha thaI jAy chhe. bhagavAn sarvagnadev dravyanI traNe kALanI paryAyone yugapat jANe chhe eno artha ja e thayo ke dravyanI traNe kALanI paryAyono kram nishchit chhe. ahA! dravyamAn je samaye je paryAy thavAnI hoy te samaye te ja paryAy thAy; em samasta paryAyo potapotAnA samaye kramabaddha utpanna thAy chhe. samajANun kAI...?

hA, paN Avun badhun kramabaddha mAne to dharma karavA mATe puruShArtha karavAnun kyAn rahyun? lyo, Avo keTalAkano prashna chhe. em ke kramabaddhamAn dharma thavAno hashe te di’ thashe.

samAdhAna– bhAI! em A vAt nathI. bApu! tun ekavAr sAmbhaL. kramabaddhano nirNay karanAranI draShTi trikALI shuddha ek nij gnAyakabhAvamAtravastu AtmA par hoy chhe. bhAI! gnAyakasvabhAv par draShTi jAy tyAre ja kramabaddhano yathArtha nirNay thAy chhe-evI A vAt chhe. kramabaddhano nirNay paryAyanA Ashraye thato nathI paN kramabaddhano nirNay trikALI shuddha ek gnAyak tattvanA Ashraye thAy chhe. A pramANe kramabaddhano nirNay karanArane gnAyakasvabhAvI AtmAnA Ashrayano puruShArtha thato hoy chhe ane enun ja nAm dharma chhe. samajANun kAI....? ahA! kramabaddhano yathArtha nirNay karanArane to kartAbuddhi uDI jAy chhe ne svabhAv prati samyak puruShArtha jAgrat thAy chhe. AvI A vAt chhe.

juo, ahIn pahelAn jIvanI paryAyonI vAt karI chhe. jIv jANanAr gnAyak tattva chhe ne? potAnI je paryAyo kramabaddha thAy teno jANanAro chhe ne? mATe jIvanI vAt pratham karIne pachhI ajIvanI vAt karI chhe. ajIvamAn-jaDamAn paN paryAyo to badhI kramabaddha thAy chhe, paN jaDane kAI nathI arthAt jaD kAI jANatun nathI, jIv eno jANanAro chhe. ahA! jIvane potAnun gnAn (-AtmagnAn) thAy tyAre te jANe chhe ke potAmAn je kramabaddha paryAyo thAy chhe teno hun jANanAr chhun ane jaDamAn-ajIvamAn je kramabaddha paryAyo thAy chhe tenoy hun jANanAr chhun. (kartA chhun em nahi). ahA! trikALI shuddha ek gnAyakasvabhAvanI jene antardraShTi thaI chhe te jIvane paryAyamAn rAgAdi bhAv je kramabaddha thAy chhe teno te kartA thato nathI paN mAtra teno gnAtA-


PDF/HTML Page 3032 of 4199
single page version

sAkShI rahe chhe. aho! dharmI puruShanI AvI koI alaukik antaradashA hoy chhe.

parantu agnAnI jIv, potAne nij gnAtA-draShTAsvabhAvamAtra AtmAnun bhAn nahi hovAthI je je rAgAdi paryAyo kramabaddha pragaT thAy chhe teno te kartA thAy chhe ane tethI te dIrgha sansAramAn rakhaDI mare chhe.

shun kahIe? bhAI! tAro anant anant kAL chaturgati paribhramaNamAn gayo chhe. are! chorAsI lAkh yonimAn pratyek yonimAn bhagavAn! tun anantavAr upajyo! paN are! eNe kadI potAno vichArey karyo nathI. arere! kyAn kyAn eNe avatAr karyA? nij svarUpanA bhAn vinA narakamAn, DhoramAn, kIDA-kAgaDA-kanthavAmAn ane pRithvI pANI ne vanaspati A ekendriyamAn arere! eNe anant anant vAr avatAr karyA chhe. are! eNe je pArAvAr kaShTa-dukh sahyAn tene kem karIne kahIe? bhAI! ahIn AchAryadev tArAn dukh dUr karavAno upAy batAve chhe. kahe chhe-

‘pratham to jIv kramabaddha potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI.’ A mUL mudanI vAt chhe. shun? ke bhagavAn AtmA anantaguNanun vAstu prabhu vastupaNe to paryAyathI bhinna chhe. chhatAn tenun paryAyamAn je pariNaman-badalavun thAy chhe emAn badalatI je avasthAo samaye samaye pragaT thAy chhe te, kahe chhe, kramabaddha thAy chhe; AghI- pAchhI ke ADI-avaLI nahi. jem motInI mALAmAn potapotAnA sthAnomAn prakAshatAn motI jo AghAn-pAchhAn thAy to mALA tUTI jAy. tem dravyamAn potapotAnA avasaromAn pragaT thatI paryAyomAn jo kramabhang thAy to dravya ja nA rahe. eTale ke potapotAnA avasaromAn pragaT thatI paryAyo AghI-pAchhI ke vahelI-moDI thavAnun jo koI mAne to tenI e mAnyatA viparIt chhe, mithyAshraddhAn chhe. vAstavamAn dravyamAn je paryAy je samaye thavAnI hoy te samaye ja te paryAy pragaT thAy chhe; vartamAn thavAnI hoy te vartamAn thAy chhe ne bhaviShyamAn thavAnI hoy te bhaviShyamAn enA kALe thAy chhe. AvI jhINI vAt chhe bhAI!

juo, ek vakhate ek chhokarAe bIjA chhokarAne vAtavAtamAn gusse thaIne gAl upar joshathI thappaD lagAvI dIdhI. pachhI koI samaju mANase ene Thapako Apyo to te kahe-“e to je samaye je thavAnun hatun te thayun chhe. men emAn shun karyun chhe? ek dravya bIjA dravyanun shun karI shake chhe? ” lyo, Avun eNe kahyun.

paN bhAI! enI e vAt barAbar nathI. jaDamAn-sharIramAn je kriyA te samaye thavAnI hatI te thaI tathA te jaDanI kriyA chhe e to yathArtha chhe. parantu kramabaddha je hinsAno-mAravAno bhAv thayo te koNe karyo? te bhAvano agnAnI jIv avashya


PDF/HTML Page 3033 of 4199
single page version

kartA chhe. koI kartA thaIne pariName ane je samaye je rAg thavAno hato te thayo em kramabaddhanun nAm le to e to svachchhandI mithyAdraShTi chhe; ene kramabaddhanun sAchun shraddhAn ja nathI. bApu! A kAI svachchhand poShavA mATe vAt nathI paN svabhAvanA Ashraye sAcho nirNay karI svachchhand maTADavAnI A vAt chhe.

bhAI! bhagavAnanI vANIno, chAre anuyogano sAr ekamAtra vItarAgatA chhe. panchAstikAy gAthA 172nI TIkAmAn kahyun chhe ke-“vistArathI bas thAo. jayavant varto vItarAgapaNun ke je sAkShAt mokShamArgano sAr hovAthI shAstratAtparyabhUt chhe.” ahA! A vItarAgatA kem pragaTe? ke jIvane jyAre paryAyabuddhi maTIne dravyadraShTi thAy tyAre vItarAgatA pragaTe chhe. ahAhA...! trikALI shuddha ek gnAyakanI draShTi thAy e ek ja vItarAgatA pragaT thavAnun kAraN-sAdhan chhe.

tyAre koI vaLI kramabaddhanI oth laIne kahe chhe-vItarAgatAnI paryAy je kALe thavAnI hashe te kALe te utpanna thashe. (em ke emAn dravyadraShTinun shun prayojan chhe?)

hA, vItarAgatAnI paryAy to je kALe thavAnI hashe te kALe te utpanna thashe; e to em ja chhe, paN evo nirNay konI sanmukh thaIne karyo? ahA! trikALI shuddha ek gnAyakasvarUpanI sanmukh thaIne hun A ek chinmAtra-gnAnamAtra gnAtAdraShTA-svabhAvI vastu AtmA chhun em jeNe nirNay karyo tene je kALe je paryAy thavAnI hashe te thashe em yathArtha nirNay hoy chhe; ane tene ja kramabaddha vItarAgatA thAy chhe. bAkI rAganI ruchi chhoDe nahi ane vItarAgatA je kALe thavAnI hashe tyAre thashe em kahe e to mithyAdraShTi chhe. ene to kramabaddha rAganun ja agnAnamay pariNaman thayA kare chhe. AmAn samajANun kAI...! em ke kaI paddhatie kahevAy chhe enI kAI gandh Ave chhe ke nahi? ahA! pUrun samajAI jAy enun to tatkAL kalyAN thaI jAy evI vAt chhe.

juo, dravya-paryAyasvarUp vastu AkhI AtmA chhe. temAn gnAn, darshan, Anand Adi anant guNathI rachAyelun je trikALI dhruv dravyamAn chhe te dravya chhe ane pratisamay utpAd- vyayarUp palaTatI je avasthA chhe te paryAy chhe. temAn guNo chhe te akram arthAt ekasAthe rahenArA sahavartI chhe ane paryAyo kramavartI chhe. te paryAyo ek pachhI ek thatI kramabaddha thAy chhe em vAt chhe. matalab ke jIvamAn je paryAy je samaye thavAnI hoy te tenA sva- avasare ja pragaT thAy chhe. shun kIdhun? vartamAn-vartamAn je paryAy pragaT thAy te tenI utpattino kAL chhe, janmakShaN chhe. pratyek samaye pragaT thatI paryAy te tenI janmakShaN chhe. sUkShma vAt chhe; paN A sarvagna paramAtmAnA peTanI vAtu chhe prabhu! AmAn be mud rahelA chhe.


PDF/HTML Page 3034 of 4199
single page version

1. jIvanI je samaye je paryAy thavAthI hoy te samaye te ja thAy e tenI kALalabdhi chhe. ane

2. je paryAy thAy te bAhya nimittathI, tenA dravya-guNathI ane tenI pUrva paryAyanA vyayathI paN nirapekSha chhe; arthAt te paryAyane bAhya nimittanIy apekShA nathI, enA dravya-guNanIy ene apekShA nathI ane pUrva paryAyanA vyayanIy ene apekShA nathI. ahA! jIvanI ek samayanI paryAy je vikArarUpe pariName te potAnA ShaTkArakathI pote svatantrapaNe pariName chhe. A vAt panchAstikAyanI gAthA 62 mAn AvI chhe.

jIvadravyanI je paryAy thAy te jIv ja chhe; arthAt teno kartA jIv ja chhe anya dravya nathI, jaD karma nathI. jaD karmanI paryAy jaD karmanA kAraNe kramabaddha thAy chhe ane jIvanI paryAy jIvanA kAraNe kramabaddha thAy chhe. dravya pote ja potAnI paryAyane kare chhe, paN bhinna padArtha te paryAyane kare em traNakALamAn nathI. chAhe jIvanI vikArI paryAy ho ke samakit Adi nirmaL nirvikArI paryAy ho, te paryAy tenA kramamAn thavAnI hoy te ja thAy chhe ane emAn tene karma vagere koI parakArakonI apekShA nathI. AvI vAt chhe.

aho! santo ADatiyA thaIne bhagavAn kevaLInA gharano mAl jagatane Ape chhe. kahe chhe-jo to kharo prabhu! kevo AshcharyakArI mAl chhe! ahA! sarvagnadeve jIvanI je paryAy je samaye thavAnI joI chhe te samaye te ja paryAy thAy chhe, ane te thAy chhe temAn koI anyadravyanI apekShA nathI; are! te pUrva paryAyanA vyayanA kAraNe thAy chhe em paN nathI.

juo, bhagavAn kevaLI sarvagnadevanA nAmathI paryAyane kramabaddha siddha karavI e to parathI siddha karavAnI vAt chhe. ane pUrva paryAyanA vyayapUrvak vartamAn paryAy thaI em kahevun e paN parathI paryAyane siddha karavAnI vAt chhe. (kemake pUrva paryAy vartamAn paryAyanun par chhe). vAstavamAn to je samaye je paryAy-vikArI ke nirvikArI pragaT thAy chhe te te kALe potAnA kartA, karma, karaN Adi ShaTkArakathI svatantrapaNe pragaT thAy chhe. aho! A alaukik siddhAnt chhe ke jIv potAnI kramabaddha ekek paryAyanA ShaTkArakathI potAnI te te paryAyapaNe upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI. bApu! ten bahAr laukikamAn ghaNun-badhun sAmbhaL‌yun hoy enAthI A tadna judI vAt chhe.

juo, pAnch vAt ahInthI mukhya bahAr AvI chhe. 1. nimitta, 2. upAdAn, 3. nishchay, 4. vyavahAr, ane pa. A kramabaddha.

nimitta chhe te paravastu chhe, te upAdAnamAn kAI kare nahi. nimitta chhe kharun, enA


PDF/HTML Page 3035 of 4199
single page version

astipaNAno niShedh nathI, paN te upAdAnanI paryAyanun kaIpaN kare nahi.

tem vyavahAr chhe te nishchayanun kAI kare nahi. kemake vyavahAr chhe te paN nimitta chhe. vyavahAr chhe kharo, paN vyavahAr nishchayanun kAI kare nahi.

pAnchamo A kramabaddhano viShay; pratyek dravyanI sarva paryAyo tenA thavAnA kALe svatantrapaNe potAthI ja kramabaddha thAy chhe. temAn kAI Aghun-pAchhun kadIy thAy nahi.

have ek chhaThThI vAta bahAr em vAt AvI chhe ke-paryAy ashuddha hoy to dravya paN ashuddha thaI jAy.

parantu A mAnyatA yathArtha nathI. vastu je dravya chhe e to anAdi anant ekarUp pavitratAno pinD chhe. vikArI-nirvikArI sarva paryAyonA kALe dravya to shAshvat ekarUp shuddha chhe. are! tIvra mithyAtvanA kALe paN dravya-vastu to jevI chhe tevI shuddha ja chhe.

prashna– to shuddha-ashuddha dravya em kahe chhe ne?

samAdhAna– hA, paN e to paryAy-apekShAe vAt chhe. shuddhatA ne ashuddhatA e to paryAyanI vAt chhe bhAI! vastu-dravya to trikAL ekarUp shuddha ja chhe. are! pote koN chhe? kevo chhe? kevaDo chhe? enI potAne kAI khabar na maLe ane badhI paranI mAnDI chhe. kahevat chhe ne ke- ‘gharanAn chhokarAn ghanTI chATe ne pADoshIne ATo’ -em A paN potAnI khabar kare nahi ane bahAramAn DahApaN DahoLe-jANe devano dIkaro; paN bhAI! svane jANyA vinA e badhun tArun DahApaN to narI mUDhatA chhe, pAgalapaNun chhe-bApu!

bhAI! tun sAmbhaL to kharo ke ahIn A shun kahe chhe! ahAhA....! kahe chhe-pratham to jIv kramabaddha evA potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI. juo, trikALI shuddha jIv-vastu chhe e to dhruv apariNAmI chhe; temAn badalavun (kriyA) nathI. paN vartamAn paryAy chhe te enI badalatI dashA chhe. ahIn kahe chhe-te vartamAn-vartamAn badalatI dashA chhe te kramabaddha chhe. mUL pAThamAn ‘kramaniyamit’ shabda chhe, teno ahIn ‘kramabaddha’ artha karyo chhe. matalab ke jIvanI anAdi anant traNakALanI je paryAyo chhe te pratyek potAnA svakALe kramaniyamit-kramabaddha pragaT thAy chhe. vaLI jIvanI te pratyek badalatI-upajatI dashA-paryAy jIv ja chhe, ajIv nathI. eTale shun? ke te te upajatA pariNAmomAn jIv ja tanmay chhe, paN emAn


PDF/HTML Page 3036 of 4199
single page version

ajIv tanmay chhe em nathI. ahA! te te pariNAm ajIvanA chhe vA te ajIvathI nIpajyA chhe em nathI. jIvanA pariNAm jIv ja chhe em ahIn vAt chhe.

prashna– hA, paN ek bAju Ap kaho chho ke jIv paryAyane kare nahi ane vaLI ahIn kaho chho-jIvanA pariNAm jIv ja chhe-A kevI rIte chhe?

samAdhAna– hA; samayasAr gAthA 320 mAn em Ave chhe ke paryAyano kartA jIv nathI. paryAy potAnA kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn ane adhikaraN evA ShaTkArakanA pariNamanathI svayam svata sahajapaNe svakALe upaje chhe. tyAn dravyathI paryAyane bhinna batAvI dravyadraShTi karAvavAnun prayojan chhe. trikALI dravyasvabhAv siddha karavo chhe ne! to kahyun ke dravya paryAyanun kartA nathI, dravya paryAyanun dAtA nathI; Avo akriy ekarUp dravyasvabhAv chhe.

jyAre ahIn paradravya paryAyanun kartA nathI, dAtA nathI em siddha karavun chhe. to dravya-paryAyane abhed karIne vAt karI chhe ke jIv kramabaddha evA potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI. ahAhA....! je kALe kramabaddha je paryAy thaI te jIv chhe em ahIn kem kahyun? kemake te paryAyamAn te kALe jIv tanmay chhe, paN ajIv tanmay nathI. te paryAy parathI ke ajIvathI thaI chhe em nathI. bhAI! A vikAranA pariNAm je thAy chhe te karmathI thAy chhe em nathI; tathA samyagdarshananI paryAy thaI te darshanamohano abhAv thayo mATe thaI chhe em nathI. te kALe jIvanI te te paryAy jIvasvarUp chhe. lyo, AvI vastusthiti chhe. bhAI! jyAn je apekShAthI vAt hoy tene te rIte yathArtha samajavI joIe.

atyAre to A viShayamAn keTalAke gaDabaD UbhI karI chhe. teo kahe chhe-jo kramabaddha mAno to badhun niyat thaI jAy chhe ane to AtmAne kAI puruShArtha karavAno raheto nathI.

bhAI! vastu-vyavasthA to niyat ane svAdhIn ja chhe. emAn pheraphAr karavAnI tun cheShTA kare ene tun shun puruShArtha kahe chhe? bApu! e puruShArtha nathI paN tArA mithyA (- vAnjhaNA) vikalpa chhe. vAstavamAn to dravyanI paryAy tenA kALe, paranA kartApaNA vinA svatantra-svAdhInapaNe potAthI kramabaddha utpanna thAy chhe em jeNe yathArtha mAnyun te puruShArthI chhe, kemake em mAnanAr parathI haThIne svAbhimukh thAy chhe ane svAbhimukh thavun ne rahevun e ja samyak puruShArtha chhe.

to be kAraNathI kArya thAy chhe em tattvArtharAjavArtik Adi siddhAnt-granthomAn Ave chhe ne?


PDF/HTML Page 3037 of 4199
single page version

bhAI! e to vAstavik kAraN je nishchay upAdAn tenA sahacharapaNe bAhya nimitta shun hoy chhe tenun gnAn karAvavAnI tyAn vAt chhe. bAkI nimitta kAI vAstavik kAraN chhe em nathI. vAstavamAn je samaye je paryAy thAy te paryAy te samayanun sat chhe. te koIthI Aghun-pAchhun na thAy. bhAI! te paryAy paranA kAraNe to thatI nathI paN tene pUrva paryAyanIy apekShA nathI. svAmI kArtikeyAnuprekShAmAn Ave chhe ne? ke pUrvaparyAyayukta dravya te kAraN ane uttaraparyAyayukta dravya te kArya-ey vyavahAranI vAt chhe. bhAI! sAmAnya je vastu chhe te, te samayanA paryAyarUp visheShamAn upaje chhe ane te paryAy-visheSh te samayanun sat chhe. lyo, AvI vAt! samajANun kAI...?

to A paisA dAnamAn devA, mandiro banAvavAn, ArasanI mUrti sthApavI-A badhun shun chhe? em ke A badhun koN kare?

bhAI! te te avasthAnI vyavasthA karanAr te te dravya-paramANu chhe; jIv tene karato nathI, karAvatoy nathI. ahA! bIjA dravyanA karyA vinA ja, te te avasthAnI vyavasthA svatantrapaNe tenAthI tenA kALe thAy chhe. aho! bhagavAn vItarAgadeve kahelun tattva Avun sUkShma gambhIr chhe! parane laIne utpAd thAy em to nahi paN vyayane laIne utpAd thAy emey nahi. utpAdathI utpAd chhe. utpAdapaNe utpAdano te samaye tyAn kAL chhe ane dravya tyAn upaje chhe. AvI vAt chhe!

pt.. devakInandan sAthe A kramaniyamitanI vAt thayelI tyAre teo bolyA-“oho! A to apUrva vAt chhe. bhAI! A to parameshvar trilokanAth jineshvaradevanI vANI- Agam! Agam to Ankh-chakShu chhe. munirAjane AgamachakShu kahel chhe ne? ahA! evA AgamamAn kahyun chhe ke-bhagavAn! tun gnAnasvarUp chho. ane tArI je je paryAyo-vikArI ke nirvikArI-thAy chhe te te sarva paryAyo kramasar potapotAnA kALe thAy chhe.

kaLashaTIkAmAn chothA kaLashanI TIkAmAn Ave chhe ke-“samyaktva-vastu yatnasAdhya nathI, sahajarUp chhe.” tyAn visheSh Am kahyun chhe ke-“te jIv sansAramAn bhamatAn bhamatAn jyAre ardhapudgalaparAvartanamAtra rahe chhe tyAre ja samyaktva upajavAne yogya chhe. Anun nAm kALalabdhi kahevAy chhe. yadyapi samyaktvarUp jIvadravya pariName chhe tathApi kALalabdhi vinA karoD upAy karavAmAn Ave topaN jIv samyaktvarUp pariNamanane yogya nathI evo niyam chhe. AthI jANavun ke samyaktva-vastu yatnasAdhya nathI, sahajarUp chhe.”

tyAn A pahelAn upar Am kahyun chhe ke-“bhavyajIvomAn keTalAk jIvo mokSha


PDF/HTML Page 3038 of 4199
single page version

javAne yogya chhe. temane mokSha pahonchavAnun kAL parimAN chhe. vivaraN-A jIv ATalo kAL jatAn mokSha jashe evI nondh kevaLagnAnamAn chhe.”

juo, A jIv ATalo kAL vItatAn mokSha jashe evI nondh kevaLagnAnamAn chhe. eTale shun? ke A jIvane A kALe samyagdarshan, samyaggnAn, samyakchAritra ane kevaLagnAn thashe-em enI badhI paryAyo kevaLagnAnamAn pratyakSha jANavAmAn Ave chhe. ahA! je samaye je dravyanI je paryAyo je prakAre thavA yogya chhe te te badhI paryAyo ekI sAthe kevaLagnAnamAn pratyakSha thAy chhe. aho! kevaLagnAnanun Avun koI adbhUt divya sAmarthya hoy chhe.

kevaLagnAnamAn nondh chhe em kahyun eTale ke kevaLagnAnanI ek samayanI paryAyamAn traNakALanA samasta dravya-guN-paryAy ek sAthe pratyakSha thAy chhe. ahAhA...! vastunI bhUt, vartamAn ane bhaviShyanI je rIte je paryAyo thaI, thAy chhe ane thashe te samasta paryAyone kevaLagnAn vartamAn pratyakSha jANe chhe. bhaviShyanI paryAy thaI nathI mATe bhaviShyanI paryAy thashe tyAre jANashe em koI mAne to te barAbar nathI. are bhagavAn! sAmbhaL to kharo. kShAyik gnAn kone na jANe? tene shun apekShA chhe? (kAI nahi). pravachanasAr gAthA 47 nI TIkAmAn AchAryadev kahe chhe-“ati vistArathI bas thAo; anivArit jeno phelAv chhe evA prakAshavALun hovAthI kShAyik gnAn avashyamev sarvadA, sarvatra, sarvathA, sarvane jANe chhe.” bhAI! bhaviShyanI je paryAyo je samaye je prakAre thashe te sarvane kevaLagnAn vartamAn pratyakSha jANe chhe. bApu! tane kevaLagnAn besavun kaThaN paDe chhe to kramabaddha paN besavun kaThaN chhe.

‘samyaktva-vastu yatnasAdhya nathI, sahajarUp chhe’ -em kaLashaTIkAmAn kahyun e to puruShArthane gauN gaNIne kALalabdhinI mukhyatAthI vAt karI chhe. bAkI samyagdarshan thAy tyAn to pAnchey samavAy kAraNo ekasAthe hoy chhe; kALalabdhi hoy chhe ne puruShArthey bhego hoy chhe.

pahelAn sampradAyamAn amAre A viShayanI charchA chAlelI; teo kahe-bhagavAne dIThun hoy tyAre (samakit Adi) thAy, ApaNA puruShArthathI kAI na thAy. ApaNe puruShArtha shun karIe?

tyAre kahyun-are bhAI! A tame shun kaho chho? bhagavAne dIThun hoy tyAre thAy e vAt to em ja chhe, yathArtha ja chhe. paN bhagavAnanun kevaLagnAn ke je ek samayamAn traNakAL traNalokane pratyakSha jANe chhe tenI sattAno-hayAtIno andar tane svIkAr chhe? jo nathI to ‘bhagavAne dIThun tyAre thAy’ -em tun kyAthi lAvyo! ane jo chhe to eno svIkAr ten konI sanmukh thaIne karyo chhe? jo kevaLagnAn-


PDF/HTML Page 3039 of 4199
single page version

svabhAvI shuddha ek chinmUrti nij AtmadravyanI sanmukh thaI eno svIkAr karyo chhe to te yathArtha chhe ane e ja puruShArtha chhe. ahA! je jIv potAnA gnAnasvabhAvano antarmukh thaI nirNay kare chhe tene ‘ApaNe puruShArtha shun karIe? ’ em sandeh raheto nathI, kemake ene to puruShArthanI dhArA kramabaddha sharU ja thaI gaI chhe. samajANun kAI....?

ahAhA...! kevaLagnAnanI ek samayanI paryAyanI tAkAt keTalI? jemAn traNakALanA anant kevaLI, anantA siddho ane anantA nigod paryantanA sansArI jIvo vartamAnamAn pratyakSha jaNAy. ahA! e kevaLagnAnanI koI adbhUt tAkAt chhe. ahA! AvA kevaLagnAnanI sattA jagatamAn chhe teno svIkAr paryAyanA ke paranA avalambane thato nathI, paN potAnA trikALI shuddha ek gnAnasvabhAvanA ja avalambane teno svIkAr thAy chhe. ahA! jenI draShTi paryAy parathI khasIne shuddha ek gnAnasvabhAvanA avalambanamAn gaI tene sarvagnanI sattAno svIkAr thaI gayo, tene gnAnasvabhAvanA puruShArthano kram paN sharU thaI gayo, ane kALalabdhi Adi pAnche samavAy thaI gayA. bhAI! sarvagnanI sattAno ane kramabaddhaparyAyano yathArtha nirNay potAnA gnAnasvabhAvanA lakShe-Ashraye ja thAy chhe ane enun nAm dharma chhe. AvI vAt chhe.

ahIn kahe chhe-jIv kramaniyamit evA potAnA pariNAmothI upajato thako jIv ja chhe, ajIv nathI. ahA! potAnA kramabaddha nIpajatA pariNAmane, kahe chhe, paranI koI apekShA nathI; paranI apekShA vinA ja kramabaddha potAnA pariNAm prati-samay nIpaje chhe.

tyAre koI vaLI kahe chhe-tame ek nishchayanI vAt karo chho, paN be kAraNothI kArya thAy chhe em shAstromAn Ave chhe.

hA, Ave chhe. paN e to bhAI! tyAn sAthe nimittanun gnAn karAvavA mATe vAt karI chhe, jem mokShamArganun nirUpaN be prakAre chhe tem. mokShamArgaprakAshakamAn AchAryakalpa pt.. shrI ToDaramalajI kahe chhe-“have mokShamArga to be nathI paN mokShamArganun nirUpaN be prakArathI chhe. jyAn sAchA mokShamArgane mokShamArga nirUpaN karyo chhe te nishchayamokShamArga chhe tathA jyAn je mokShamArga to nathI parantu mokShamArganun nimitta chhe vA sahachArI chhe tene upachArathI mokShamArga kahIe te vyavahAramokShamArga chhe, kAraN ke nishchay-vyavahAranun sarvatra evun ja lakShaN chhe. arthAt sAchun nirUpaN te nishchay tathA upachAr nirUpaN te vyavahAr. mATe nirUpaNanI apekShAe be prakAre mokShamArga jANavo. paN ek nishchayamokShamArga chhe ane ek vyavahAramokShamArga chhe em be mokShamArga jANavA mithyA chhe.”

ahAhA...! ek shabdamAn keTalun siddha karyun chhe? jIvadravyanI je samaye je


PDF/HTML Page 3040 of 4199
single page version

avasthAnI vyavasthA thAy teno karanAr te jIv ja chhe, teno karanAr koI bIjI chIj nathI. tattvArtharAjavArtik AdimAn je be kAraNothI kArya thAy em kahyun chhe e to tyAn pramANanun gnAn karAvavA nishchayanI vAt rAkhIne kathan karyun chhe. nishchayanI vAt rAkhIne vyavahAranun gnAn kare to te pramANagnAn chhe, parantu nishchayanI vAt uDADIne ekAnte vyavahAranun gnAn kare to tyAn pramANagnAn kyAn rahyun? e to mithyAgnAn thayun.

A pramANe jIv potAnA pariNAmano, bIjAnA kartApaNA vinA ja, pote kartA chhe. bIjI chIj sahAyak chhe em kahyun hoy eno artha e ja chhe ke te kALe bIjI chIj hoy chhe ane tene nimitta kahevAmAn Ave chhe. bAkI ene (bIjI chIjane) laIne ahIn jIvanA pariNAm thAy chhe vA temAn koI vilakShaNatA Ave chhe evun vastunun svarUp nathI. bhAI! satnun jevun svarUp chhe tevI ja tenI pratIti kare to te sAchI pratIti chhe. bApu! jIvanI koIpaN paryAy AghIpAchhI ke ADI-avaLI traNakALamAn thavI sambhavit nathI. tyAn bIjI chIj (nimitta) shun kare? ahA! A to bhagavAn kevaLIe kahelI param satyArtha vAt chhe. bhAI! tAre te e rIte ja mAnavun chhe ke svachchhande kalpanAthI mAnavun chhe? satne satrUpe svIkAre to ja dharma thAy; bAkI bIjun badhun to sansAranI rakhaDapaTTI mATe ja chhe.

have bIjA bolamAn ajIvanI vAt kare chhe- ‘evI rIte ajIv paN kramabaddha potAnA pariNAmothI upajatun thakun ajIv ja chhe, jIv nathI;...’

juo, pratham jIvanI vAt karI; ne have kahe chhe-evI rIte ajIv paN kramabaddha evA potAnA pariNAmothI upajatun thakun ajIv ja chhe, jIv nathI. ahA! ajIvamAn- pudgalAdimAn paN pragaT thatI traNekALanI paryAyo potAnA svakALe pragaTatI thakI kramabaddha ja chhe. A mATImAnthI ghaDo thAy chhe ne? tyAn ghaDAnI paryAy je kALe thavAnI hoy te kALe ghaDo mATIthI thAy chhe. mATI ja (mATInA paramANu) kramabaddha evA potAnA pariNAmathI upajatI thakI ghaDo upajAve chhe, paN kumbhAr ghaDo upajAve chhe em nathI; kumbhAr ghaDAno kartA nathI. kumbhAranA kartApaNA vinA ja, mATI pote ghaDAno kartA chhe.

A bAIo khATalA upar lAkaDAnun pATiyun rAkhIne ghaunnI sev nathI vaNatI? ahIn kahe chhe te kArya bAIthI thayun nathI, bAInA hAthathIy thayun nathI ane lAkaDAnA pATiyAthIy thayun nathI, e to loTanA paramANu chhe te te samaye kramabaddha pariNamatA thakA sevanI avasthArUpe upaje chhe. ahA! AvI vAt? mAnavIne bahu kaThaN paDe paN A satya vAt chhe. juone, kahyun chhe ne ke-ajIv paN kramabaddha evA potAnA pariNAmothI upajatun thakun ajIv ja chhe, jIv nathI. ajIv pudgalAdinun kArya jIv