Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 19.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 17 of 210

 

PDF/HTML Page 321 of 4199
single page version

bhAI! sukh shAmAn chhe enI tane khabar nathI. shun sukh paisAmAn chhe? strInA sharIramAn chhe? AbarUmAn chhe? puNya-pApanA bhAv thAy emAn chhe? emAn to sukh dhULey (kAI) nathI. ahAhA! sukh to bhagavAn AtmA je anAkuL AnandanA rasathI bharelo chhe emAn chhe. AvI nijasattAno jemane svIkAr ja nathI te bhale koI puNya kare, ethI ene puNyanA phaLamAn svargAdi (bhav) maLe; paN e badhA dukhI chhe, chAragatimAn rakhaDanArA chhe. ahIn kahe chhe ke evA atIndriy AnandasvarUp bhagavAn AtmAnAn draShTi, gnAn ane ramaNatA karatAn atIndriy nirAkuL Anand-sukhano je svAd Ave chhe te svAdamAn samyagdarshan-gnAn-chAritra traNe samAy chhe. em samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp nishchay mokShamArganun je traNapaNe pariNaman chhe e paryAyArthikanayano viShay chhe.

atyAre sampradAyamAn to ajainane jainapaNun manAvI rahyA chhe. shun thAy? bhaktivALA em kahe chhe ke bhagavAnanI bhakti karatAn karatAn dharma thAy, dayA pALanArA em kahe chhe ke paranI dayA pALatAn pALatAn dharma thAy, paisAvALA em kahe chhe ke pAnch pachAs lAkhanun dAnamAn kharcha karIe to dharma thAy. e traNe jUThA chhe. dharma to vastuno svabhAv chhe. kahyun chhe ne ke वत्थु सहावो धम्मो bhagavAn AtmA vastu je trikAL AnandaghanasvabhAvI chhe enI draShTi karIne, enun gnAn karIne emAn ramaNatA karavI e vastuno svabhAvarUp dharma chhe.

jene AvA dharmanI draShTi thaI chhe tenI pariNatimAn vartamAn paryAyadraShTithI joIe to traNapaNun prApta chhe ‘topaN shuddha dravyadraShTithI je ekapaNAthI rahit nathI thaI....’ ahAhA! shuddha dravyadraShTithI A trikALI Anandakand prabhu AtmAne ekapaNun chhe e agnAnIne kem bese? jyAn thoDIk anukULatA thAy, bahAramAn pAnch pachAs lAkhano sanyog thAy tyAn khushI khushI thaI jAy e rAnkAne AtmA Anandakand chhe e kem bese? paN bhAI! A to jinendradev trilokanAth sarvagna tIrthankaradeve em kahyun chhe ke tun andaramAn trikALI ekarUp AnandasvarUp gnAyak paramAtmatattva chhe. shuddha dravyadraShTithI jotAn e ekapaNun, gnAyakapaNun kadI chhUTayun nathI. Avo mArga kaThaN paDe, kem ke Akho divas dhandhAmAn pApamAn jAy. 7-8 kalAk UnghamAn jAy, 10-12 kalAk dhandhAmAn jAy, 2-3 kalAk khAvAmAn jAy ane vakhat maLe to koIk divas ekAd kalAk sAmbhaLavAmAn jAy. tyAn Avun sAmbhaLe ke vrat karo, tap karo, upavAsAdi karo, tethI tamane dharma thashe. arere! bichArAnI jindagI lUnTAI jAy chhe. ahIn paramAtmA em kahe chhe ke e vrat, tap, dayA, dAn, bhakti AdinA bhAv e rAganA ane kaShAyanI mandatAnA bhAv e dukhanA bhAv chhe.

jem sakkarakandamAn je upar lAl pAtaLI chhAl chhe e kADhI nAkho to bAkIno Akho sakkarakand mIThAshano pinD chhe; em A bhagavAn AtmAmAn puNya-pApanI vRuttio, dayA, dAn, vrat Adi vikalpo e chhAl chhe. enI pAchhaL juo to chaitanyamUrti bhagavAn AtmA Akho atIndriy Anandano kand chhe. paN sharIr ane puNya-pApanA vikalpanun lakSha


PDF/HTML Page 322 of 4199
single page version

chhoDI andaramAn traNalokano nAth Anandakand bhagavAn virAjamAn chhe tenun lakSha karato nathI tene A kem bese? jene ek be bIDI pIe to chain paDe ane to pAyakhAne dasta utare AvI to rAnkAI chhe tene A kem bese? jem haraNanI nAbhimAn kastUrI chhe enI haraNane khabar nathI; ene em lAge ke AvI gandh bahArathI Ave chhe eTale bahAramAn rakhaDe chhe. tem A paramAtmA andar atIndriy Anandano rasakand paDayo chhe enI ene khabar nathI eTale bichAro bahAramAn Anand-sukh mATe phAmphAn mAre chhe.

ahAhA! jene atIndriy AnandanI ek kShaNamAn-samyagdarshanAdi anubhUtinA svAdamAn indranA indrAsano ane indrANInA bhog saDelAn kUtarAn jevAn (tuchchha, phIkA) lAge tene dharmI kahIe. Akho divas rAganAn chUnthaNAn karyA kare ane emAn majA-mANe e to mUDh chhe. tene dharma kayAn chhe? kadAch pApanA pariNAm chhoDIne jarA puNyabhAvamAn Ave eTale to jANe ame k kchhIe em mAnavA lAge. lAkh be lAkhanun dAn kare ane pattharanI taktImAn nAm maDhAve ke phalANAnI smRutimAn phalANAe dAn karyun, ityAdi. bhAI! AmAn to dayA, dAnanA pariNAmanAn paN kayAn ThekANAn chhe? kadAchit rAganI mandatAthI dAn kare topaN e puNyabhAv chhe, dharma nathI. e pariNAm dukh chhe, dukharUp chhe. ane A paisAne sAchavavA ane bAyaDI-chhokarAn-parivArane poShavAn ityAdi to ekalA pApanA pariNAm chhe, tIvra dukharUp chhe. A to vItarAgano mArga, bhAI! atyAre to badhA adharmanA DhasaraDA karIne em mAne ke ame dharma karIe chhIe. paN janma- maraNarahit bhagavAn AtmAnA bhAn vinA mAthe janma-maraNanI DAng UbhI chhe, bhAI! moTA rAjA hoy te marIne narake jAy ane moTA karoDapati ke abajopati sheThiyA hoy te marIne tiryanchamAn avatare-kUtarInI kUkhe galuDiyAn thAy ke bakarIne peTe lAvarAn thAy. mAyA, kapaT Adi kriyAonA phaL evAn ja hoy, bIjun kAI na hoy.

ahAhA! vItarAgadev parameshvar Am kahe chhe, nAth! ke dravyadraShTithI eTale vastunI draShTithI joIe to tenun ekapaNun kadIy chhUTayun nathI. ane te ek gnAyak bhagavAn AtmAne-potAne ekapaNe anubhavIne draShTi gnAn ane ramaNatA kare tene paryAyadraShTie traNapaNun prApta chhe em jANavAmAn Ave chhe. bas ATalI enI (sattAnI) maryAdA chhe. bAkI e (enI sattA) nathI. dayA, dAn Adi pariNAmamAn, sharIr, man ke vANImAn ke kuTumbAdi paramAn enI sattAno ansh paN nathI.

have kahe chhe ke dravyadraShTithI jotAn je kadIy ekapaNAthI rahit thaI nathI tathA je anant chaitanyasvarUp nirmaL udrayane prApta thaI rahI chhe evI Atmajyotino ame nirantar anubhav karIe chhIe. ahAhA! avinAshI gnAnasvarUp e Atmajyoti nirmaL prakAsh vaDe paryAyamAn pragaT thaI rahI chhe. ame nirantar eno anubhav karIe chhIe eTale puNya-pApanA


PDF/HTML Page 323 of 4199
single page version

vikalpathI haThI nirvikalpa AnandanI pariNatine ame sevIe chhIe. A anubhUti- nirvikalpa AnandanI anubhUti e dharma chhe, sAkShAt dharma chhe. paN dayA, dAn, pUjA Adi paramparA (dharma) chhe em nathI. paramparA dharma kahyo chhe ne? kahyo chhe, paN e kone lAgu paDe? jene rAgamAn dharma chhe evI mAnyatA TaLI gaI chhe ane AtmAno Anand chhe e dharma chhe evI draShTi thaI chhe ene shubhabhAv paramparA dharma chhe em lAgu paDe chhe; kem ke eNe ashubh TAL‌yun chhe ane AtmAnI draShTi vaDe e shubh TALashe. paN hajI je shubhabhAvamAn dharma mAne ene to paramparA lAgu paDatI nathI, kem ke e to mithyAdraShTi chhe. mArga judA chhe, bApA! bahAranA badhA DahApaNamAn gunchAIne marI jAy paN arere! bichArAne A antaranA DahApaNanI khabar nathI. AchAryadeve e ja kahyun chhe ke ame nirantar Atmajyotino anubhav karIe chhIe kem ke e anubhav vinA sAdhya AtmAnI siddhi nathI.

have kahe chhe ke-‘Am kahevAthI evo paN Ashay jANavo ke je samyagdraShTi puruSh chhe te, jevo ame anubhav karIe chhIe tevo anubhav kare. samyagdraShTine atIndriy Anandano kand prabhu AtmA anubhavamAn Avyo chhe ane pratIti thaI chhe. tane kahe chhe ke- bApu! tAre sAdhya je siddhadashA tenI prApti karavI hoy to anubhUtithI thashe. dhavalamAn Ave chhe ke निरपेक्षनयाः मिथ्याः ek nay, bIjAnI apekShA vinA mithyA chhe. eno artha e ke rAgAdibhAv je chhe e vyavahAranay chhe. ene e jANe chhe ane enI upekShA karIne svanI apekShAmAn AvI jAy chhe. bhAI! A kAI vAdavivAdathI pAr paDe evun nathI. banArasIdAs to kahe chhe ke “sadguru kahe sahajakA dhandhA, vAdavivAd kare so andhA” A to sahajano dhandho chhe. vastu sahajAnand sahaj svabhAv chhe. AtmasiddhimAn Ave chhe ke-

“pAnche uttarathI thaI, AtmA viShe pratIt,
thAshe mokShopAyanI, sahaj pratIt e rIt.”

AtmA sahaj pratItirUp svabhAvik vastu andar chhe. tenAn darshan-gnAn-chAritra sahajapaNe thAy chhe-emAn haTh na hoy. Avun sahajapaNun je samyagdraShTine shraddhA-gnAnamAn Avyun chhe teNe Avo anubhav karavo e ja mokShano mArga chhe. AtmAnA sAdhyanI siddhi anubhavathI thAy chhe-kahyun chhe ne ke-(samayasAr nATakamAn).

“anubhav chintAmani ratan, anubhav hai rasakUp,
anubhav mArag mokhakau, anubhav mokh sarUp”

A bhAvArtha thayo.

* gAthA 17–18 TIkA (AgaLano ansh) uparanun pravachan *

“have, koI tarka kare ke AtmA to gnAn sAthe tAdAtmyasvarUpe chhe, judo nathI,


PDF/HTML Page 324 of 4199
single page version

tethI gnAnane nitya seve ja chhe; to pachhI tene gnAnanI upAsanA karavAnI shikShA kem ApavAmAn Ave chhe?” ahIn shiShya em kahe chhe ke AtmA ane gnAn banne tatsvarUp chhe, ekarUp chhe. jem sAkarane mIThAsh tadrUp chhe, judAn nathI; jem agni svabhAvavAn ane uShNatA teno svabhAv-e banne ekarUp chhe, judAn nathI tem AtmA svabhAvavAn ane gnAn teno svabhAv-e banne ekarUp chhe, judA nathI. Am gnAn ane AtmA banne abhed chhe, ekarUp chhe, judA nathI. tethI AtmA sadAy gnAnane seve ja chhe. to pachhI gnAnane sevavo, AtmAne sevavo-em tene gnAnanI upAsanA karavAno upadesh kem ApavAmAn Ave chhe?

tenun samAdhAna-‘te em nathI,’ kemake gnAn ane AtmA abhed chhe evI (anubhavarUp) paryAy pragaT kare to sevA karI kahevAy. traN vAt karI chhe ne? dravya te AtmA, gnAn te svabhAv ane e svabhAvanI ektA kare te sevA e paryAy. kevI gajab shailI lIdhI chhe? kahe chhe-‘te em nathI. joke AtmA gnAn sAthe tAdAtmyasvarUpe chhe topaN ek kShaNamAtra paN gnAnane sevato nathI.’ eTale ke gnAn te AtmA em paryAyamAn ektA karato nathI tethI gnAnane sevato nathI. lyo A sevA. bhagavAnanI sevA mUkI daIne A sevA te sevA chhe. bhAI, bhagavAnanI sevAnA bhAv e to puNya chhe, shubhabhAv chhe (ashuddhabhAv chhe) ane A nijaparamAtmAnI sevA-ekAgratA e shuddhabhAv chhe, dharma chhe. ek samayamAtra paN gnAn te AtmA evI antar anubhavadrashA eNe karI nathI eTale e gnAnane sevato ja nathI. e to puNya-pAp, dayA, dAn, vrat, bhakti Adi rAgane seve chhe.

kartA-karma adhikAr, gAthA 69-70 mAn Ave chhe ke- ‘A AtmA, jemane tAdAtmyasiddha sambandh chhe evA AtmA ane gnAnamAn visheSh (taphAvat, judAn lakShaNo) nahi hovAthI temano bhed (judApaNun) nahi dekhato thako, nishank rIte gnAnamAn potApaNe varte chhe ane tyAn vartato te, gnAnakriyA svabhAvabhUt hovAne lIdhe niShedhavAmAn AvI nathI mATe, jANe chhe-jANavArUp pariName chhe.’ juo, gnAn te AtmA em gnAnamAn potApaNe varte te gnAnanun-AtmAnun sevan chhe. je AtmA vastu chhe tenI asti-sattA gnAnasvabhAv sAthe tAdAtmyarUpe chhe, parantu tAdAtmyarUpe chhe evI draShTi karIne paryAyamAn enI ekAgratA karato nathI. tethI te kShaNamAtra paN AtmAne sevato nathI. ahAhA! paryAyane antarmukh vALIne gnAn te AtmA em tadrUpasvarUpamAn ekAgra thaI ene jANe to eNe gnAnanI sevA karI kahevAy. A sivAy badhI rAganI sevA chhe, paN AtmAnI sevA nathI.

A gnAnanI kriyA vinA AtmAnI sevA thatI nathI. kriyA traN prakAre chhe- (1) jaDanI kriyA-jaDanun pariNamavun, badalavun te. (2) vikAranI kriyA-dayA, dAn, vratAdinA pariNAm tathA hinsA, jUTh, chorI Adi tathA krodhAdinA pariNAm te. (3) gnAnanI kriyA


PDF/HTML Page 325 of 4199
single page version

-A je AtmA chhe te gnAnasvarUp chhe em tAdAtmyapaNe emAn ekAgra thavun te gnAnanI kriyA, dhArmik kriyA. AvI vAt chhe. ahIn kahe chhe ke AtmA ane gnAn ekarUp hovA chhatAn te ekarUp chhe evI eNe paryAyamAn anubhUti nathI karI. kevI shailI! A to sarvagna vItarAgano panth, bApu! A kAI sAdhAraN vAt nathI.

sarvagna parameshvar em kahe chhe ke AtmAnun gnAn sAthe chhe to tadrUpapaNun ja topaN tadrUp chhe evI paryAyamAn eNe pratIti kayAn karI chhe? shiShya prashnamAn em to kahe chhe ke AtmA ane gnAn tadrUpe ja chhe. sAkar ane sAkaranI mIThAsh tadrUpe, chhe tethI mIThAshane seve chhe; nathI sevato em tame kem kaho chho? sAmbhaL, bhAI sAmbhaL. sAkar ane tenI mIThAsh chhe to tadrUpe, paN eno svAd Ave tyAre tadrUpe chhe em sAchun thayun ne? em guN (gnAn) ane guNI (AtmA) chhe ekarUp, paN paryAyamAn eno svAd Ave tyAre enI sevanA thaI kahevAy ne?

koI kahe ke A te vaLI kevI vAt? jainamAn to vaLI AvI vAt hoy? ApaNe jainamAn to kandamUL na khAvun, rAtre chovihAr karavo, sAmAyik karavI, pratikramaN karavun, posA karavA, upavAs karavA evun Ave. ahIn kahe chhe ke e jainadharma ja nathI. e to rAganI-vikAranI kriyAo chhe. paryAyane antarmukh vALI ekAgratA karyA vinA gnAn ane AtmA ekarUpe chhe evI ene pratIti na thAy tethI eNe AtmAnI-gnAnanI sevA karI ja nathI. dIn-dukhiyAnnI, daridrIonI mAnavasevA karavI ke bhagavAnanI sevA karavI enI to vAt ja nathI. ahIn to bhagavAn AtmA chaitanyasvabhAvathI bharelo chhe evun jeNe antarmUkh thaIne paryAyamAn jANyun eNe AtmAnI sevA karI kahevAy ane e jainadharma chhe enI vAt chhe.

chhaThThI gAthAmAn ‘upAsanA’-sevAnI vAt Ave chhe. paradravya ane paradravyanA bhAvonun lakSha chhoDI AtmAnA gnAyakabhAvanun sevan-upAsanA kare to ‘shuddha’ kahevAy. vikAranun lakSha chhoDIne em tyAn nathI lIdhun, paN je dravyakarma chhe te paradravya ane dravyakarmanA udrayarUp bhAv te paradravyanA bhAvo-enun lakSha chhoDIne ek gnAyakabhAv AtmAmAn ekAgra thAy chhe tyAre paryAyamAn AtmAnI upAsanA-sevA thAy chhe. paradravyanun lakSha chhoDI AtmAmAn lIn thayo eTale vikAranun lakSha paN chhUTI gayun em tyAn lIdhun chhe. e dravyanI sevA- upAsanA thAy tyAre vastu trikALI ‘shuddha’ chhe em khyAlamAn Ave chhe. trikALI ‘shuddha’, ‘shuddha’ chhe em to sau koI kahe chhe, paN paryAyamAn ashuddhatA chhe ene kem TALavI enI khabar na hoy eTale e trikALI ‘shuddha’ chhe em jANyun ja nathI. AtmA je gnAyakasvabhAv shuddha chhe enI paryAyamAn draShTi karI antarmukh vaLatAn ene jyAre shuddhatAnun vedan thAy tyAre vedanamAn dravya Akhun shuddha chhe em Ave ane tyAre eNe ‘shuddha’ mAnyo kahevAy.


PDF/HTML Page 326 of 4199
single page version

mArga to A chhe. bhAI! paN sampradAyavALAne lAge ke A te vaLI kaI jAtano mArga? navo kADhayo hashe? are bhAI! tane khabar nathI, bApu! AtmA to sarvagnasvabhAvI chhe ja, paN kone? jeNe antarmukh thaI emAn ekAgratA karI pratItimAn lIdho ene. AtmA sarvagnasvabhAvI chhe enI sattAno svIkAr koNe karyo? e paryAy e taraph DhaLIne A chhe em jyAre jANyun tyAre te shraddhAmAn Avyo. tyAre eNe gnAnanI-AtmAnI sevA karI em yathArtha kahevAy.

joke AtmA gnAn sAthe tadrUpe chhe topaN te ek kShaNamAtra gnAnane sevato nathI, kemake puNya-pAp, dayA, dAn, Adi je vikalpa te AtmA em enI draShTi paryAyamAn paDI chhe. gnAnanI paryAye gulAnT khAIne A ‘gnAn te AtmA’ em eNe kadI anubhav karyo ja nathI. bIjA loko AvI vAto sAmbhaLIne rADo pADe chhe hon. bichArA! (kAyar chhe tethI kampI UThe chhe) ekAnta chhe, ekAnta chhe em shor kare chhe. paN bhAI, e samyak ekAnta chhe, trikALI gnAyakasvabhAv A chhe em e paryAye jANyun tyAre samyak ekAnta thayun. (samyak ekAnta evA nijapadanI prApti thaI.) bhAI! nijagharamAn shuddhachaitanyaghanamAn jue nahIn ane bahArathI rADo pADe; paN em kAI chAle?

pote vItarAgasvarUp bhagavAn AtmA chhe. A vItarAganI AgnA chhe. kaLashaTIkAmAn Ave chhe ne ke जिनवचमि रमन्ते eTale jinavachanano kahevAno bhAv vItarAgatA chhe. jinavachananun tAtparya vItarAgatA chhe. panchAstikAy gAthA 172 mAn sUtratAtparya ane shAstratAtparya em be vAt lIdhI chhe. sUtratAtparya sUtra pramANe chhe ane shAstratAtparya vItarAgatA chhe em lIdhun chhe. chArey anuyogonun tAtparya vItarAgatA batAvyun chhe. have vItarAgatA kayAre pragaTe? svano Ashray laIne parano Ashray chhoDe tyAre. jinavachanamAn shuddhadravyArthikanaye ek shuddhAtmAne upAdey kahyo chhe. eno artha e ke vItarAgabhAv kem pragaT thAy eno upadesh Apyo chhe. paranI apekShA chhoDI ek shuddha jIvavasturUp svamAn jAy tyAre vItarAgatA thAy. samajANun kAI? A to paramAtmAno gahan mArga, bhAI! andarathI ukel karyA vinA bahArathI vAdavivAd kare ke Am chhe ne tem chhe emAn kAI vaLe nahi.

have kem sevato nathI enun kAraN ApatAn kahe chhe ke-‘kAraN ke svayambuddhatva (pote potAnI meLe jANavun te) athavA bodhitabuddhatva (bIjAnA jaNAvavAthI jANavun te)-e kAraNapUrvak gnAnanI utpatti thAy chhe.’ svayambuddhatva eTale hun shuddha gnAnaghan chaitanyasvarUpI AtmA chhun em svayam potAnI meLe sva taraph jhUkAv thatAn jANe te. ane bodhitabuddhatva eTale bIjA koI dharmAtmA gnAnInA jaNAvavAthI jANe te. samakti be prakAre thAy chhe em Ave chhe ne? निर्सगात् अधिगमात् वा dharmAtmA gnAnI ene kahe ke-bhAI tArI punjI moTI. shuddha Atmatattva e tArI punjI-nidhAn chhe; tyAn jo ne. jemAn tun nathI tyAn tun


PDF/HTML Page 327 of 4199
single page version

jue chhe, paN jyAn tun Akho chhe tene jo ne. tyAn pachhI ene dravyadraShTi thatAn potAne jANe te bodhitabuddhatva chhe. Am svayambuddhatva ane bodhitabuddhatva-e kAraNapUrvak gnAnanI utpatti thAy chhe. kAn to kALalabdhi Ave tyAre pote ja jANI le athavA koI upadesh denAr maLe tyAre jANe-jem sUtelo puruSh kAn to pote ja jAge athavA to koI jagADe tyAre jAge.

paryAyamAn potAnI meLe ja gnAn te AtmA evA gnAnanI utpatti thAy te svayam buddhatva athavA kALalabdhi Ave tyAre thAy e be ek ja vAt chhe. kALalabdhi eTale shun? je paryAyamAn-kALamAn nirmaL samyakdashA thAy te kALalabdhi. paN enun gnAn sAchun kone thAy? je gnAyakasvabhAvanI pratIti ane anubhav kare ene paryAyamAn A kAL pAkayo em sAchun gnAn thAy. (parakAL sAme jovAthI kALalabdhi na thAy.)

sampradAyamAn em kahetAn ke kevaLagnAnIe dIThun hashe te divase (samakit Adi) thashe, ApaNe shun puruShArtha karIe? parantu ek samayamAn traNakAL traNalokane jANe evA kevaLagnAnanI asti jagatamAn chhe eno svIkAr karyA vinA dIThun, jANyun em koNe nakkI karyun? kevaLagnAnanI sattA jagatamAn hovApaNe chhe eno nirNay thayA vinA je kevaLIe dIThun te thAy e kayAnthI Avyun? e sarvagna bhagavAn kevA chhe, kevaDA chhe ityAdi shraddhAnamAn bese ene ja ‘kevaLIe dIThun em thAy chhe’ no sAcho nirNay hoy chhe. (kevaLIno nirNay arthAt kevaLagnAn paryAyano nirNay pUrNa kevaLagnAn svarUp AtmAnI sanmukh thayA vinA thaI shakto nathI. Am je svabhAv sanmukh thaI kevaLagnAnano nirNay kare chhe, teno moh avashya nAsh pAme chhe. ane samyakdarshan thAy chhe.)

pravachanasAr gAthA 80 mAn kahyun chhe ke-

‘‘जो जाणदि अरहंतं दव्वत्तगुणत्तपज्जयत्तेहिं।
सो जाणदि अप्पाणं मोहो खलु जादि तस्स लयं।। ’’

jeNe arihantanI ek samayanI paryAyamAn kevaLagnAn chhe em svabhAv sanmukh thaI nirNay karyo teNe kevaLagnAnano svIkAr karyo kahevAy. kevaLagnAn je ek samayanI paryAy chhe ene je jANe ene bhav rahI shake nahin. te divas san. 1972 mAn A bhAv Avyo hato. tyAre pravachanasAr vAnchyun na hatun.

kevaLagnAn ek samayamAn ek guNanI (gnAnaguNanI) paryAy jenI mudta ek samay te traN kAL jANe! ahAhA! svayambhUstotramAn svAmI samantabhadrAchArye kahyun chhe ke-he nAth!


PDF/HTML Page 328 of 4199
single page version

Ap sarvagna chho em ame nirNay karyo chhe; kem ke ApanI sarvagnanI paryAyamAn bhUt- vartamAn-bhAvi paryAyo sahit tathA ek samayano kAL ane jagatanA anantA dravyone ek samayamAn utpAd-vyay-dhrauvya sahit Ape jANyA, ek samayamAn traNano nirNay karyo. kAL traN, anantA dravyo traN (utpAd-vyay-dhrauvya) sahit ane samay ekamAn (ek samayamAn) Ape jANyAn. Am ek samayamAn traN, sarvagna sivAy koI kahI shake nahi tethI Ap sarvagna chho em ame nishchay karyo chhe. A rIte kevaLagnAnano svIkAr karyo kahevAy.

have pharIthI shiShya pUchhe chhe ke gnAnanI utpatti svayambuddhatvathI eTale pote potAthI AtmAmAn gnAn ane AnandanI jAgRuti kare athavA bodhitabuddhatvathI eTale bIjo koI samajAvavAvALo maLe tyAre samaje-‘jo Am chhe to jANavAnA kAraN pahelAn shun AtmA agnAnI ja chhe kem ke tene sadAy apratibuddhapaNun chhe?’ shiShyano prashna em chhe ke bhagavAn AtmA gnAtA-draShTA chhe evun bhAn haju thayun nathI to pahelAnthI e agnAnI chhe, apratibuddha chhe? AtmA to gnAnasvarUpI chhe, jANavAnA svabhAvavALo gnAnavALo to chhe, to pachhI ene agnAnI kem kahevAy?

uttara–e vAt em ja chhe, te agnAnI ja chhe. kem ke eNe AtmA gnAtA-draShTA chhe evo anubhav kadI karyo nathI. ahAhA! vastu trikALI gnAnasvabhAvI hovA chhatAn ‘gnAn te AtmA’ evo anubhav karyo nathI tyAnsudhI te agnAnI ane mUDh chhe. chAhe te dayA, dAn, vrat, tap, bhakti ityAdi lAkh-karoD-anantavAr kare topaN agnAnI ja chhe, kem ke e to shubharAg chhe, dharma nathI.

dharma to vastunA svabhAvane kahe chhe. kahyun chhe ne ke-वत्थु सहावो धम्मो vastuno svabhAv te dharma. vastu je AtmA chhe temAn anantaguNo (dharmo) rahelA chhe, vaselA chhe. tethI tene vastu kahe chhe. gommaTasAramAn Ave chhe ke jemAn anant guN vasyA-rahelA chhe tene vastu kahe chhe. ahAhA! gnAn, Anand, shAnti, vItarAgatA, svachchhatA, ishvaratA ityAdi anantaguN vastumAn vaselA chhe evI antaradraShTipUrvak svIkAr, shraddhA-pratIti karIne, anant-guNasampanna bhagavAn AtmA chhe tenI taraphanA jhUkAvathI-svabhAvasanmukhatAthI ekatA thavI tenun nAm dharma chhe. bAkI badhI vAto chhe, bhAI!

jyAre e gnAnasvarUp bhagavAn AtmA pote potAthI andaramAn ekAgra thAy athavA koI samajAvavAvALo maLe tenAthI andar ekAgra thAy tyAre e gnAnI thAy chhe. shiShya


PDF/HTML Page 329 of 4199
single page version

pUchhe chhe ke e gnAnI thayA pahelAn agnAnI hato? to kahe chhe hA, e agnAnI ja hato. bhale pachhI e digambar sAdhu hoy, hajAro rANIono tyAgI hoy ke bALabrahmachArI hoy; jyAnsudhI AtmAnA gnAnanI ektArUp dharma na karyo tyAnsudhI agnAnI ja chhe.

vaLI pharI pUchhe chhe ke A AtmA keTalA vakhat sudhI (kayAn sudhI) apratibuddha chhe te kaho, tenA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe-

[pravachan nambar pa8 thI 61 * tArIkh ra7-1-76 thI 30-1-76]






PDF/HTML Page 330 of 4199
single page version

vaLI pharI pUchhe chhe ke A AtmA keTalA vakhat sudhI (kayAn sudhI) apratibuddha chhe te kaho. tenA uttararUp gAthAsUtra kahe chhe-

कम्मे णोकम्मम्हि य अहमिदि अहकं च कम्म णोकम्मं। जा एसा खलु बुद्धी अप्पडिबुद्धो हवदि ताव।। १९ ।।


कर्मणि नोकर्मणि चाहमित्यहकं च कर्म नोकर्म।
यावदेषा खलु बुद्धिरप्रतिबुद्धो भवति तावत्।। १९ ।।

nokarma–karme ‘hun’, hummAn vaLI ‘karma ne nokarma chhe’,
–e buddhi jyAn lagI jIvanI, agnAnI tyAn lagI te rahe. 19.

gAthArtha– [यावत्] jyAn sudhI A AtmAne [कर्मणि] gnAnAvaraNAdi dravyakarma, bhAvakarma [च] ane [नोकर्मणि] sharIr Adi nokarmamAn [अहं] ‘A hun chhun’ [च] ane [अहकं कर्म नोकर्म इति] hummAn (-AtmAmAn) ‘A karma-nokarma chhe’- [एषा खलु बुद्धिः] evI buddhi chhe, [तावत्] tyAn sudhI [अप्रतिबुद्धः] A AtmA apratibuddha [भवति] chhe.

TIkA– jevI rIte sparsha, ras, gandh, varNa Adi bhAvomAn tathA pahoLun taLiyun, peTAL AdinA AkAre pariNat thayel pudgalanA skandhomAn ‘A ghaDo chhe’ em, ane ghaDAmAn ‘A sparsha, ras, gandh, varNa Adi bhAvo tathA pahoLun taLiyun, peTAL AdinA AkAre pariNat pudgal-skandho chhe’ em vastunA abhedathI anubhUti thAy chhe, tevI rIte karma-moh Adi antarang pariNAmo tathA nokarma-sharIr Adi bAhRuA vastuo-ke jeo (badhAn) pudgalanA pariNAm chhe ane AtmAno tiraskAr karanArA chhe-temanAmAn ‘A hun chhun’ em ane AtmAmAn ‘A karma-moh Adi antarang tathA nokarma-sharIr Adi bahirang, Atma-tiraskArI (AtmAno tiraskAr karanArA) pudgal-pariNAmo chhe’ em vastunA abhedathI jyAn sudhI anubhUti chhe tyAn sudhI AtmA apratibuddha chhe; ane jyAre koI vakhate, jem rUpI darpaNanI sva-paranA AkArano


PDF/HTML Page 331 of 4199
single page version

(मालिनी)
कथमपि हि लभन्ते भेदविज्ञानमूला–
मचलितमनुभूतिं ये स्वतो वान्यतो वा।
प्रतिफलननिमग्नानन्तभावस्वभावै–
र्मुकुरवदविकाराः सन्ततं स्युस्त एव।। २१ ।।

__________________________________________________ pratibhAs karanArI svachchhatA ja chhe ane uShNatA tathA jvALA agninI chhe tevI rIte arUpI AtmAnI to potAne ne parane jANanArI gnAtRutA (gnAtApaNun) ja chhe ane karma tathA nokarma pudgalanAn chhe em potAthI ja athavA paranA upadeshathI jenun mUL bhedavignAn chhe evI anubhUti utpanna thashe tyAre ja (AtmA) pratibuddha thashe.

bhAvArtha– jem sparshAdimAn pudgalano ane pudgalamAn sparshAdino anubhav thAy chhe arthAt banne ekarUp anubhavAy chhe, tem jyAn sudhI AtmAne, karma-nokarmamAn AtmAnI ane AtmAmAn karma-nokarmanI bhrAnti thAy chhe arthAt banne ekarUp bhAse chhe, tyAn sudhI to te apratibuddha chhe; ane jyAre te em jANe ke AtmA to gnAtA ja chhe ane karma-nokarma pudgalanAn ja chhe tyAre ja te pratibuddha thAy chhe. jem arIsAmAn agninI jvALA dekhAy tyAn em jaNAy chhe ke “jvALA to agnimAn ja chhe, arIsAmAn nathI peThI, arIsAmAn dekhAI rahI chhe te arIsAnI svachchhatA ja chhe”; te pramANe “karma-nokarma potAnA AtmAmAn nathI peThAn; AtmAnI gnAn-svachchhatA evI ja chhe ke jemAn gneyanun pratibimb dekhAy; e rIte karma-nokarma gney chhe te pratibhAse chhe”-evo bhedagnAnarUp anubhav AtmAne kAn to svayamev thAy athavA upadeshathI thAy tyAre ja te pratibuddha thAy chhe.

have, A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [ये] je puruSho [स्वतः वा अन्यतः वा] potAthI ja athavA paranA upadeshathI [कथम् अपि हि] koI paN prakAre [भेदविज्ञानमूलाम्] bhedavignAn jenun mUL utpattikAraN chhe evI [अचलितम्] avichaL (nishchaL) [अनुभूतिम्] potAnA AtmAnI anubhUtine [लभन्ते] pAme chhe, [ते एव] te ja puruSho [मुकुरवत्] darpaNanI jem [प्रतिफलन–निमग्न–अनन्त–भाव–स्वभावैः] potAmAn pratibimbit thayelA anant bhAvonA svabhAvothI [सन्ततं] nirantar [अविकाराः] vikArarahit [स्युः] hoy chhe, - gnAnamAn je gneyonA AkAr pratibhAse chhe temanAthI rAgAdi vikArane prApta thatA nathI. ra1.


PDF/HTML Page 332 of 4199
single page version

upodghAta–

have shiShyano prashna chhe ke-AtmA keTalA vakhat sudhI apratibuddha rahe chhe? mahArAj! Ap A AtmAne anAdithI apratibuddha kaho chho. teNe anantavAr dayA, vrat, tap, brahmacharya, Adi pAL‌yAn topaN AtmAnun sevan karyun nathI em kaho chho to have te kayAn sudhI apratibuddha raheshe te kaho. tenA uttararUpe gAthAsUtra kahe chhe-

* gAthA 19 TIkA uparanun pravachan *

amRutachandrAchArya draShTAnt Ape chhe-jevI rIte sparsha, ras, gandh, varNa Adi bhAvomAn tathA pahoLun taLiyun, peTAL AdinA AkAre pariNat thayel pudgal skandhomAn, A ghaDo chhe’ em, ane ghaDAmAn ‘A sparsha, ras, gandh, varNa Adi bhAvo tathA pahoLun taLIyun, peTAL AdinA AkAre pariNat pudgal skandho chhe’ em vastunA abhedathI anubhUti thAy chhe; A draShTAnt thayun. tevI rIte karma-moh-shubhAshubharAg Adi antarang pariNAmo tathA nokarma-sharIrAdi bAhya vastuo-e badhAn pudgalanAn pariNAm chhe. jem sparsha, ras, gandh, varNamAn ghaDo chhe ane ghaDAmAn sparsha, ras, gandh, varNa chhe em puNya- pApanA antarang pariNAm bhAvakarma ane jaDakarma tathA nokarma-sharIr, man, vANI Adi bahirang pudgal pariNAmo chhe. ahAhA! andaramAn dayA, dAn, vrat, bhakti Adi je rAgabhAv thAy te bAhya vastu chhe, kem ke jem AtmAmAn gnAn ane Anand svabhAv chhe tem puNya-pApanA bhAv teno svabhAv nathI. e AtmA nathI.

bhagavAn AtmAmAn antarangamAn je puNya-pAp dekhAy chhe te, jaD karma tathA sharIrAdi nokarma-e traNey pudgalapariNAmo AtmAno tiraskAr karanArA chhe. juo, shubh-ashubhabhAvane pudgalapariNAm kahyA kemake te AtmAno anAdar karavAvALA chhe. jeo rAganI ruchivALA chhe teo AtmAno anAdar kare chhe. rAgabhAv ja AtmAno anAdar karavAvALo chhe.

puNya-pAparUp bhAvakarma, jaD dravyakarma ane sharIrAdi nokarma e traNey pudgalanI jAt chhe; bhagavAn AtmA gnAnanI jAt chhe. puNya-pApanA bhAvamAn gnAnanA anshano abhAv chhe. e traNey pudgalapariNAmono chaitanyabhAvamAn abhAv chhe. e traNey bhagavAn AtmAnA pariNAm nathI, kemake bhagavAn AtmA gnAnasvabhAvI vastu hovAthI enA pariNAm gnAnarUp hoy; jyAre A traNeyamAn chaitanyanA anshano abhAv chhe. vyavahAraratnatray e shubharAg chhe, e pudgalanA pariNAm chhe kemake e (rAg) chaitanyathI khAlI chhe. AvI vAt bahu bhAre, bhAI. lokone to evun lAge ke A sonagaDhavALAoe ‘nishchayathI dharma’ e navo shodhyo. sahelo saT laIne beThA chhe. vrat ane tapamAn dukh paDe, kaShTa paDe eTale sahelo dharma kADhayo. bas AtmA jANo, AtmA jANo-e dharma. are bhagavAn! tun sAmbhaL to kharo. prabhu! tun AtmA chaitanyachamatkAr vastu chhe. e chaitanyachamatkAramAn ekAgra thavun enun nAm dharma


PDF/HTML Page 333 of 4199
single page version

chhe. e chaitanyachamatkArane chhoDI je dayA, dAn, vratAdi chhe te achetan chhe. te gnAnasvarUp chaitanyanI jAt nathI. sIdhI sAdI bhAShA chhe. vastu AvI chhe, bhAI.

ghaDAnA draShTAnte-e puNya-pAp Adi bhAvakarma, ane dravyakarma tathA sharIr, man, vANI Adi nokarma e traNemAn AtmA chhe ane e traNey chIj AtmAmAn chhe evI jenI mAnyatA chhe te mithyAdraShTi agnAnI-apratibuddha chhe. parasattAnun potAmAn hovApaNun mAnavun e mithyAtvabhAv chhe. koI kahe ke vyavahArathI (dharma) thAy. paN bhAI, vyavahAr e shubharAganI kriyA chhe ane shubharAg chhe e achetan chhe, pudgalapariNAm chhe. chetan AtmA achetan pudgalapariNAmamAn chhe ane pudgalapariNAm AtmAmAn chhe evI mAnyatA agnAnInI chhe. bhale ne nagna sAdhu kem na hoy, ‘rAganA pariNAmamAn hun chhun ane mArAmAn rAganA pariNAm chhe’-evI mAnyatA jo tene hoy to te agnAnI chhe, apratibuddha chhe. ahAhA! karma-moh Adi antarang pariNAm eTale moh-rAg-dveShAdi bhAvakarma ane jaD karma tathA nokarma-sharIrAdi-e badhI bAhya vastuo chhe. A bAhya vastumAn hun chhun ane bAhya vastu mArAmAn chhe em mAnanAr bahirAtmA-mithyAdraShTi chhe. aho! AchAryadeve satne samajAvanArI mIThI ane madhur TIkA karI chhe.

bhagavAn! bahirAtmA kone kahIe ane antarAtmA kone kahIe? ke je andar rAganI kriyAnA puNya-pAparUp, dayA, dAn, bhakti, vrat AdirUp bhAv thAy chhe te pudgal-pariNAm chhe ane bAhya chhe. temAn hun chhun ane tethI mane lAbh chhe em mAnanAr bahirAtmA chhe. bahu Akarun paDe. pelA bhaktivALA em kahe ke bhakti karo, em karatAn karatAn dharma thashe; A dayA pALavAvALA em kahe ke paranI dayA pALo, tethI dharma thashe ane sharIranA baLiyA hoy te em kahe upavAsAdi tap karo, em karavAthI dharma thashe. A traNe mandarAganI kriyA chhe. A mandarAganI kriyAthI lAbh mAnanArA rAganI ruchivALA bahirAtmA chhe, agnAnI chhe.

ahAhA! ahIn to dAnDI pITIne kahevAy chhe ke bhagavAn jinendradevano kahelo dharma e alaukik chIj chhe. evI chIj bIje kayAny nathI. paN enA gharamAn (digambar jainamAn) jeNe janma lIdho chhe ene ya khabar nathI. ahIn traN vAt kahe chhe-puNya- pAparUpabhAv e bhAvakarma, gnAnAvaraNAdi jaD karma ane sharIrAdi nokarma e traNey pudgalapariNAm chhe, ek vAt. e AtmAnA tiraskAr karavAvALA chhe e bIjI vAt ane Am hovA chhatAn temAn hun chhun ane e pariNAm mArAmAn chhe em vastunA abhedathI jyAn sudhI anubhUti chhe tyAn sudhI AtmA apratibuddha chhe, mithyAdraShTi chhe. shun kahe chhe? shubharAg Adi pudgal-pariNAm chhe. e jIvasvabhAvamAn to nathI paN jIvano tiraskAr karavAvALA chhe. tethI puNyabhAv Adi bhAvakarma tathA sharIr, man, vANI, strI, kuTumb, parivAr Adi nokarmano


PDF/HTML Page 334 of 4199
single page version

prem Adar karIsh vA tethI potAne lAbh chhe em mAnIsh to bhagavAn AtmAno anAdar thashe. A traNeyamAn abhedapaNe anubhUti e to mithyAdarshan chhe, agnAn chhe.

prashna–anubhUti chhe topaN agnAnI?

uttara–e anubhUti chhe emAn shun? e to jaDanI anubhUti chhe. (agnAn chhe) ene anubhUti kahetA ja nathI. anubhUti eTale anubhavavun, thavun. svane anusarIne thavun, pariNamavun. eTale potAnA darshan-gnAn-chAritrarUp svabhAvane anusarIne thavun-pariNamavun tene AtmAnI anubhUti kahe chhe. parantu jaDane, rAgane anusarIne thavun-pariNamavun e AtmAnI anubhUti nathI. pahelAn bIjI gAthAmAn A AvI gayun chhe.

AhAhA! shun kahyun? jaDakarma ane sharIrAdi nokarma e to pudgalapariNAm chhe ja. paN A AtmA je ek gnAyakabhAv gnAtAdraShTA chaitanyachamatkAr vastu chhe temAn thatA kShaNik puNya-pApanA je bhAv te paN pudgalapariNAm chhe, achetan chhe. e chaitanyachamatkAr gnAyak-bhAvarUp AtmA ek vastu ane puNya-pApanA bhAv e bIjI vastu. A be vastu bhinna hovA chhatAn draShTimAn jyAnsudhI bannemAn ekapaNAnI abhedabuddhi chhe tyAnsudhI AtmA apratibuddha-agnAnI chhe, pachhI bhale lAkho shAstro bhaNyo hoy.

ahIn koI kahe ke AmAn jarA DhIlun karo. thoDo rAgathI lAbh thAy ane thoDo rAgathI lAbh na thAy em syAdvAd karo. to ApaNe badhA ek thaI jaIe. paN bhAI, AmAn DhIlun mUkavAno prashna ja kayAn chhe? trilokInAth bhagavAn ane santo jAher kare chhe ke tun chaitanyachamatkArI vastu chhe. tArAmAn chaitanyachamatkAranI IshvaratA bharelI chhe. evA nij AtmasvarUpane dayA, dAn, vrat, bhakti Adi shubhabhAvarUp jANe ane mAne, e shubhabhAvo mArA chhe ane ethI mane lAbh (dharma) thashe em mAne to mithyAdraShTi, agnAnI chhe, mUDh chhe, jain nathI.

navA mANasane jarA Akarun lAge. pahelAn sAmbhaL‌yun hoy ne ke vrat, tap, jAtrA Adi karo eTale dharma thaI jashe. paN koInI jAtrA, bhAI? bahAranI ke andaranI? tIrthe jAo paN kayun tIrtha? AtmAnI andar ke AtmAnI bahAr? kAI khabar na maLe bichArAne. bhagavAn AtmA svayam tIrtharUpe-devarUpe chhe. e paramAnandasvabhAvavALun dravya chhe. temAn andar jAtrA kare-andar jAy e dharma chhe. bahAranI jAtrA e to rAganI kriyA chhe. e rAgakriyA je AtmAno tiraskAr karavAvALI chhe enAthI lAbh thashe evI mAnyatA to apratibuddha-ajainanI chhe. bhAI! vrat, tap Adi shubhabhAv e to pudgalanA pariNAm chhe, achetan chhe. je bhAve tIrthankar gotra bandhAy e bhAv pudgalapariNAm chhe, achetan chhe. emAn chaitanyanI jAt nathI. tethI e shubharAgAdi bhAvakarma, dravyakarma tathA sharIrAdi nokarma e bAhya vastuo sAthe jyAnsudhI ekapaNAnI abhedapaNe anubhUti chhe tyAnsudhI te apratibuddha chhe, bahirAtmA


PDF/HTML Page 335 of 4199
single page version

chhe. tathA e traNey pudgalapariNAmo bAhya chIj hovAthI mArA-potAnAmAn nathI em mAnI je potAno darshan-gnAn-chAritrasvabhAvarUp ek gnAyakabhAv AtmA chhe tevI shraddhA karI tenI sAthe ja ekapaNAnI nirmaL gnAn, AnandanI anubhUti kare te antarAtmA chhe. potAnA darshan-gnAn-chAritra AdinI pUrNadashA pragaT thavI e paramAtmA chhe. A bahirAtmA, antarAtmA ane paramAtmAnI vyAkhyA chhe.

pahelAn ghaDAnun draShTAnt Apyun. have darpaNanun draShTAnt ApIne samajAve chhe. ‘jem rUpI darpaNanI sva-paranA AkArano pratibhAs karanArI svachchhatA ja chhe ane uShNatA tathA jvALA agninI chhe....shun kahe chhe? jyAre darpaNanI sAme agni hoy tyAre darpaNamAn je pratibimb (agni jevo AkAr) dekhAy chhe te darpaNanI svachchhatAnI paryAy chhe, paN agninI paryAy nathI. je bahAramAn jvALA ane uShNatA chhe te agninAn chhe. parantu darpaNamAn je pratibimb dekhAy chhe te to darpaNanI sva-paranA AkArano-svarUpano pratibhAs karanArI svachchhatA ja chhe. ‘tevI rIte arUpI AtmAnI to potAne ne parane jANanArI gnAtRutA (gnAtApaNun) ja chhe ane karma tathA nokarma pudgalanAn chhe.’ shun kahe chhe? rAg-dayA, dAn, puNya-pAp Adi je vikalpa enA AkAre eTale gneyAkAre gnAn thayun e to gnAnanI paryAy chhe, paN rAganI nathI. jem agninI paryAy agnimAn rahI, paN teno AkAr (pratibimb) je arIsAmAn dekhAy chhe te agninI paryAy nathI paN e to arIsAnI svachchhatAnI AkRutinI paryAy chhe, tem bhagavAn AtmA gnAnasvarUp chhe e gneyAkAr svanun gnAn kare chhe ane dayA, dAn, vrat, Adi vikalpanun gnAn kare chhe. e paranun gnAn thAy chhe e potAnI paryAyamAn thAy chhe. e paranun gnAn paramAn to thatun nathI, paN parane lIdhe paN thatun nathI. potAnA gnAnanI svachchhatva shaktine lIdhe thAy chhe.

svanun gnAn thavun ane par-rAganun gnAn thavun e to potAnI gnAnanI pariNatino sva-paraprakAshak svabhAv chhe. rAg chhe to rAganun gnAn thayun em nathI. parantu te samaye potAnI gnAnanI paryAy svayam rAganA gneyAkArarUpe pariNamatI thakI gnAnAkArarUp thaI chhe. te potAthI thaI chhe, potAmAn thaI chhe, parathI (gneyathI) nahIn. arUpI AtmAne to potAne ane paranI jANavAvALI gnAtRutA chhe. e gnAtRutA potAnI chhe, potAthI sahaj chhe, rAgathI nahi ane rAganI paN nahIn. e rAg chhe to gnAtRutA (jANapaNun) chhe em nathI. vastunun sahajasvarUp ja Avun chhe. aho! AchAryadeve mIThI, madhurI bhAShAmAn vastu bhinna pADIne batAvI chhe. emAn Thar to tArun kalyAN thashe.

jem rUpI darpaNanI svachchhatAmAn sva-parano pratibhAs karavAnI potAnI shakti chhe tem gnAnanI paryAyamAn potAnun gnAn thavun ane par evA vyavahAraratnatrayanun gnAn thavun-e svaparanun jANavArUp pariNaman thavun e potAnI shaktinA kAraNe chhe, paN rAganA (vyavahAraratnatrayanA) kAraNe nahi ane rAgamAn paN nahi. 12 mI gAthamAn Ave chhe


PDF/HTML Page 336 of 4199
single page version

ne ke te kALe vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe. (व्यवहारनयो परिज्ञायम नस्तदात्वे प्रयोजनवान्’) enun spaShTIkaraN chhe. potAnI gnAnanI paryAy potAne jANe chhe ane rAgane jANe chhe. rAg chhe to jANe chhe em nathI, paN te kALe potAnI gnAnaparyAy ja evI sva-paraprakAshak pragaT thAy chhe. Avo mArga, bhAI. have A vANiyAne vepAr karavo, bAyaDI-chhokarAnnun karavun ke Avun sAmbhaLavA besavun? dhULamAny vepArAdi karato nathI; e to rAg ane dveSh kare chhe shun vepAr karI shake chhe? paranI kriyA karI shake chhe? nA. e (par) to jaD chhe.

ghaDAnun draShTAnt pahelAn daIne have darpaNanun draShTAnt Apyun. ghaDAnA draShTAntamAn to jem varNa, gandh, ras, sparshamAn ghaDo chhe ane ghaDAmAn varNa, gandh, ras, sparsha chhe tem puNya- pApamAn hun chhun ane mArAmAn e chhe evI anubhUti e agnAn chhe em kahyun. AmAn kahe chhe ke lokAlok chhe to kevaLagnAnanI paryAy chhe em nathI. gnAnanI svaparaprakAshak pariNati e potAnI potAnA svabhAvathI thAy chhe, lokAlokathI nahIn. sva-parano pratibhAs thavo e potAnun sahaj sAmarthya chhe. par chhe to parano prakAsh thAy chhe em nathI. AtmAnI to svaparane jANanArI gnAtRutA chhe ane karma ane nokarma pudgalanAn ja chhe em jaNAy chhe. rAgAdi karma ane sharIrAdi nokarma pudgalanAn chhe em potAthI jANe athavA paranA upadeshathI. jenun mUL bhedavignAn chhe-eTale rAgathI ane sharIrAdi parathI bhinna paDavun e jenA mULamAn chhe-evI anubhUti utpanna thashe tyAre ja AtmA pratibuddha thashe.

* kaLash 19 bhAvArtha uparanun pravachan *

jem sparshAdimAn pudgalano ane pudgalamAn sparshAdino anubhav thAy chhe arthAt banne (ghaDAnA draShTAntanI jem) ekarUp anubhavAy chhe tem jyAnsudhI AtmAne karma-jaD karma ane antarang rAgAdi bhAvakarma ane nokarma-sharIr, man, vANI ityAdimAn AtmAnI ane AtmAmAn karma-nokarmanI bhrAnti thAy chhe tyAnsudhI te apratibuddha chhe.

bhagavAn AnandasvarUp gnAyak AtmA chhe. ene A rAg te hun chhun ane e rAg mArAmAn chhe evI bhrAnti chhe tyAnsudhI e mithyAdraShTi chhe. have keTalAk kahe chhe ke vyavahAr - rAg karatAn karatAn AtmAnI anubhUti-nishchay thAy, paN em nathI. e rAg to vikalparUp chhe. ane AtmA to nirvikalparUp Anandakand chhe. AtmA to shuddha pavitra Anandaghan gnAyakarUp chhe. ane vyavahAranA shubhabhAv to jaDasvabhAvI, ashuddha, apavitra ane dukharUp chhe. tethI AtmA te rAg chhe ane rAg te AtmAmAn chhe evI ekapaNAnI mAnyatA bhram chhe. jyAnsudhI banne ekarUp bhAse tyAnsudhI te agnAnI-apratibuddha chhe. puNya-pApanA bhAv svarUpamAn to nathI, e to svarUpano tiraskAr karavAvALA-anAdar karavAvALA chhe. Am chhe topaN e potApaNe ekarUp bhAse e agnAn chhe.


PDF/HTML Page 337 of 4199
single page version

have jyAre te em jANe chhe ke AtmA to gnAtA ja chhe ane karma-nokarma pudgalanAn ja chhe tyAre ja te pratibuddha thAy chhe. shun kahyun? ke A jANanAr, jANanAr chhe te ja AtmA chhe. je A jANe chhe te ja AtmA chhe. ane par taraphanA lakShe utpanna thaelAn rAgAdi bhAvakarma ane sharIr, man, vANI ityAdi nokarma e pudgalanA ja chhe. juo, A paisA, bAyaDI, chhokarAn, vepArandhadho e to bahu dUr rahI gayA. e to badhI pudgalanI paryAyanI ja jAt chhe. ahIn to dayA, dAn, vratAdi vikalpa UThe e paN pudgalanA ja chhe em vAt chhe. e chaitanya-gnAyakanI sattAmAn-gnAyakanA hovApaNAmAn e rAganI sattA nathI ane rAganI sattAmAn bhagavAn gnAyakanI sattA nathI. em sharIranI sattAmAn AtmAnI sattA nathI ane AtmAnA hovApaNAmAn sharIranI sattA nathI. bhagavAnanI bhakti thAy, vrat ane tapano vikalpa Ave upavAs karun, brahmacharyapALun evo shubharAg Ave e badhA shubharAganI sattAmAn chaitanyasvarUp AtmA nathI ane chaitanyasvarUp AtmAmAn e shubharAganI sattA nathI. Avun jyAre bhedagnAn thAy tyAre te pratibuddha thAy chhe. lyo, Am rAgAdithI bhed karI gnAyakamAn ekapaNe ekAgratA kare tyAre pratibuddha thAy chhe.

jem arIsAmAn agninI jvALA dekhAy tyAn em jaNAy chhe ke-jvALA to agnimAn ja chhe; arIsAmAn nathI peThI. arIsAmAn dekhAI rahI chhe te arIsAnI svachchhatA ja chhe. shun kahe chhe? temAn je agninI jvALA (pratibimb) dekhAy chhe te jvALA agninI nathI ane agnithI paN nathI. e to arIsAnI svachchhatAnI dashA chhe. e (e arIsAnA svabhAvane kAraNe chhe) arIsAnI svachchhatAno svabhAv ja evo chhe ke te potAnI svachchhatAne batAve ane sAme chIj chhe eno je potAmAn pratibhAs thAy ene paN batAve. kharekhar arIsAmAn je dekhAy chhe e jvALA nathI paN e to arIsAnI svachchhatA chhe. sAme baraph hoy ane pIgaLato jAy e arIsAmAn dekhAy chhe. e baraphane laIne nathI ke baraph emAn chhe em paN nathI. tyAn to arIsAnI svachchhatAnun ja astitva chhe, baraphanun nathI. tem jenI sattAmAn-hovApaNAmAn Anand ane gnAn bharyun chhe temAn rAganun je gnAn thAy e gnAn enI potAnI sattAmAn chhe, paN rAg enI sattAmAn nathI. bhagavAn AtmA gnAyakajyoti chaitanyaarIso chhe. emAn shubhAshubhabhAvanI vRuttio je chhe teno pratibhAs-gnAn thAy, e gnAnanun astitva to potAmAn chhe, paN shubhAshubhabhAvanI vRuttionun astitva AtmAmAn nathI. e gnAnamAn e (shubhAshubhabhAvanI vRuttio) jaNAy ane AtmA jaNAy, paN parane (shubhAshubhabhAvanI vRuttione) laIne gnAnanun astitva chhe em nathI. e rAg chhe mATe rAganun ahIn gnAn thayun em nathI.

jhINo mArga, bhAI! sampradAyanA mANaso navA Ave emane thAy ke A te shun kahe chhe? Avo dharma? bApA! jineshvaranA mArgano dharma to Avo chhe. chaitanyabimb paDayun chhe ne andar! temAn sAmI je chIj chhe e prakAranA (gneyanA) gnAnarUpe pariNamavun,


PDF/HTML Page 338 of 4199
single page version

ene jANavun e to paryAyano te kShaNano dharma chhe. kharekhar to e gney sambandhI potAnI je gnAnanI pariNati ene e jANe chhe. A badhA (agnAnI) kahe chhe ke dev-gurunI bhakti karo, tethI emAnthI mArga maLI jashe. ahIn kahe chhe ke bhakti e rAg chhe. e rAg je thAy te ja samayanun gnAn sva ane parane jANatun pariName evI paryAyanI tAkAtathI e rAgane jANI rahyun chhe. rAgane jANI rahyun chhe e paN vyavahArathI chhe. nishchayathI to rAg sambandhI gnAn ane potA sambandhI gnAnane jANI rahyun chhe. mUL vAt-pratham dashA samajAy nahi ane pachhI chAritra ane vrat kayAnthI Ave? mUL ekaDA vinAnAn mInDAn shA kAmanAn?

bhagavAn AtmA gnAyakabhAvasvabhAvarUp chhe. emAn vyavahAraratnatrayano je rAg thAy te rAgasambandhInun paN te kALe potAnun gnAn pariName chhe. e gneyAkAre pariName chhe em kahevun te vyavahAr ane e gnAnAkAre thaI rahyun chhe e nishchay chhe. bhAI! ahIn to taLiye-vastunA taLamAn jAy to patto khAy evun chhe. koI ne em lAge ke A to nishchayAbhAs chhe. bhagavAn! tane svabhAvanI sattAnI khabar nathI. bhagavAn AtmAnI gnAnasattA gnAnanA hovApaNe chhe. emAn vyavahAranA je vikalpa UThe e sambandhInun gnAn thavun te te kALe gnAnanI pariNatinA svabhAvathI thAy chhe, paN rAgane lIdhe nahi. te kALe svaparane jANavAnI pariNati potAnA astitvane laIne UbhI thAy chhe, paN rAgane laIne nahi. bhagavAn AtmAno sva-parane prakAshavAnA sAmarthyavALo chaitanyaprakAsh ja evo chhe ke jem arIsAmAn sAmenI chIj-bimbanun pratibimb dekhAy chhe tem gnAnamAn rAgAdi karma-nokarma je gney chhe te pratibhAse chhe. tethI rAgane kALe rAganun je gnAn thAy e rAgane laIne nahi paN gnAnanA svaparaprakAshak sAmarthyane laIne e gnAn thAy chhe. jyAre rAganun gnAn rAgane laIne nathI to pachhI rAgathI (rAg karatAn karatAn) AtmAnI nirmaLadashA kem pragaT thAy? shubharAg-vyavahAr sAdhan (kAraN) ane nirmaLadashA kArya em shI rIte thAy? na ja thAy.

prashna–vyavahArane sAdhan kahyun chhe ne?

uttara–e to bIjI rIte kahyun chhe. (nishchay) sAdhananI joDe bIjI chIj (vyavahAr) chhe ene Arop karIne sAdhan kahyun chhe, paN kharekhar e sAdhan nathI. shubharAg-vyavahAr chhe e nishchayane sAdhe chhe, vyavahArathI nishchay thAy chhe, vyavahAr je rAg chhe enAthI vItarAgatA thAy chhe, vyavahAr je dukh chhe enAthI sukh thAy chhe’-em nathI, bhAI! (e to badhAn vyavahAranAn kathan chhe)

bhAI! tArA gnAnanun sAmarthya koI achintya chhe. je kALe jevA rAgAdi (gney) hoy tevun ja gnAn thaI jAy chhe e gnAnanI paryAyanun sAmarthya chhe. tem chhatAn Avo rAg


PDF/HTML Page 339 of 4199
single page version

chhe mATe Avun gnAn thayun em nathI, kemake rAganA astitvathI gnAnanI pariNatinun astitva bhinna chhe. A to svAtantryano DhanDhero chhe, bhAI. rAgAdi chhe te par chhe, ane paryAyamAn rAgAdinun je gnAn chhe e (sva) mArun chhe evo bhedagnAnasvarUp anubhav kayAre thAy? ke jyAre rAgAdinun lakSha chhoDI svanA lakShamAn jAy tyAre enI pariNatimAn bhedagnAn thAy. sharIr, man, vANI ityAdi nokarma ane rAgAdi karma e par pudgalanA ja chhe ane e gneyone jANanArun gnAn te mArun gnAyakanun chhe em bhinnatA jANI ek gnAyakanI sattAmAn ja lakSha kare tene bhedagnAn thAy chhe. Avo bhedagnAnarUp anubhav kAn to svayamev निसर्गात् athavA to upadeshathI अधिगमात् jyAre thAy chhe tyAre ja te pratibuddha thAy chhe. thAy chhe to A rIte ja. (bIjI koI rIt nathI) nimitta Ave to upAdAnamAn (kArya) thAy em nathI. bhAI! upAdAnanA kALe sva paraprakAshak pariNati svayam potAthI thAy chhe. te kALe nimitta hoy, paN nimittane laIne, nimittanI sattA chhe mATe ene gnAn-pariNati utpanna thaI em nathI. A 19 mI gAthAnI TIkAno bhAvArtha karyo.

have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

* kaLash 21 shlokArtha uparanun pravachan *

ये je puruSho स्वतो वा अन्यतो वा potAthI ja athavA paranA upadeshathI कथम् अपि हि koI paN prakAre भेदविज्ञानमूलाम् bhedavignAn jenun mUL utpattikAraN chhe evI अनुभूतिम् अचलितम् लभन्ते avichaL (nishchaL) potAnA AtmAnI anabhUtine pAme chhe-shun kahe chhe? jo koI AtmA potAthI ja evun bhedagnAn pragaT kare-eTale rAgathI bhinna je gnAyakasvabhAvarUp nij dravya tenun lakSha kare to te avichaL eTale kadI na paDe evI AtmAnI anubhUtine prApta thAy chhe.

are bhAI! chAre gatiomAn rakhaDI rakhaDIne anantakAL gayo. bhramaNAmAn ne bhramaNAmAn anantabhavanA anant avatAr karyA. e badhun bhUlI gayo chhe. paN e bhramaNA bhAnge (dUr thAy) to bhavanA ant Ave em chhe. e kem bhAnge? to kahe chhe koI paN prakAre eTale mahA puruShArtha karIne paN svathI sIdho ja bhagavAn gnAyakabhAv upar draShTi karatAn te rAgathI bhinna paDI jAy chhe. mokSha adhikAr, gAthA 294 mAn shiShyano prashna chhe ke-‘AtmA ane bandh bannene kaI rIte chhedI shakAy chhe?’ tenun samAdhAn AchAryadeve karyun chhe ke- “AtmA ane bandhanA niyat svalakShaNonI sUkShma antasandhimAn (antaranganI sandhimAn) pragnAchhINIne sAvadhAn thaIne paTakavAthI (nAkhavAthI, mAravAthI) temane chhedI shakAy chhe arthAt judA karI shakAy chhe em ame jANIe chhIe.” eTale ke pragnA- gnAnaparyAyane rAgathI bhinna karIne pachhI dravyamAn ektA karavAthI parane (rAgAdine) chhedI shakAy chhe. Am


PDF/HTML Page 340 of 4199
single page version

svathI athavA paranA upadeshathI koI paN prakAre eTale mahApuruShArthathI jyAre A anubhUti (gnAn) rAganun lakSha chhoDIne svadravyanA-gnAyakanA lakShe jAy chhe tyAre bhedavignAn jenun mUL chhe evI AtmAnI anubhUti utpanna thAy chhe.

‘bhedavignAn jenun mUL utpattikAraN chhe’-em kem kahyun? tenun samAdhAna koI em kahe ke rAganI ghaNI mandatA karatAn karatAn (eTale shubhabhAv karatAn karatAn) anubhUti thAy to e vAt barAbar nathI. parantu rAg ane AtmAnAn bhinna bhinna lakShaNo jANIne, rAganun lakSha chhoDI pragnA-chhINI eTale gnAnanI pariNati vaDe AtmA ane rAgAdi bandhane chhedI nAkhavA-judA pADavA. jene Avun bhedagnAn thAy te AvI avichaL potAnA AtmAnI anubhUtine pAme chhe. bhagavAn AtmAnI anubhUtinun mUL kAraN bhedagnAn kahyun chhe paN vyavahAr sAdhan-shubharAgane AtmAnubhUtinun kAraN kahyun nathI. juo, AmAn vyavahAr sAdhan-shubharAgano niShedh AvI jAy chhe.

bhAI! A to dhIrAnAn kAm chhe. pahelAn vikalpa dvArA lakShamAn, pratItimAn to le ke antarano anubhav bhedavignAnanA kAraNe thAy chhe, parathI bhinna paDavAnA kAraNe thAy chhe. par ke jenAthI judun paDavun chhe enAthI anubhUti thAy? (na ja thAy.) rAgAdi je kriyA, bhale te panchamahAvratAdi hoy, enAthI to judun paDavun chhe. have jenAthI judun paDavun chhe e (rAgAdi) ahIn sAdhan kem thAy? (na thAy) vastunI sthiti ja AvI chhe, bhAI! ghaNun gambhIr tattva bharyun chhe. vaLI keTalAk em kahe chhe ke-rAganI mandatArUp shubhopayog chhello (anubhav pahelAn) to hoy chhe ne? (bhale) enAthI judun, paN shubhopayog eTalun to sAdhan thayun ne? ashubh upayog hoy ne bhedagnAn thAy em banatun nathI mATe ashubh- upayog sAdhan na thAy, paN shubh-upayog to sAdhan kharun ne? (uttar) chhello je shubhopayog hoy tenAthI to judun paDavAnun chhe to (judA pADavAmAn) shubhopayoge shun madad karI? (kAI ja nahi) e shubharAganA kALe rAgathI je bhedagnAn te anubhUtinun kAraN thAy chhe paN rAgane laIne anubhUti thAy chhe em nathI.

prashna–‘भेदविज्ञानमूलाम् em lakhyun chhe ne? bhedavignAn jenun mUL kAraN chhe. (bIjun shubhopayog uttar kAraN?) eTale em be kAraNathI kArya thAy chhe. aShTasahastrImAn (tattvArthasUtranI TIkAmAn) be kAraN Ave chhe ne?

uttara–e to bIjun hoy enun gnAn karAvyun chhe. bAkI ahIn to rAgathI bhedagnAn karavun (e ek ja) anubhUtinI utpattinun kAraN chhe em kahyun chhe. chhello shubharAg hato mATe enAthI k kmadad thaI-em nathI.

have kahe chhe-je puruSho koIpaN prakAre potAthI athavA paranA upadeshathI antasvabhAvanA