Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 17-18.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 16 of 210

 

PDF/HTML Page 301 of 4199
single page version

ahIn pahelAn to em kahyun ke ekarUp vastu je gnAyakabhAv enI sevA karavI eTale ke ek AtmAne sevavo e nishchay ane shuddha ratnatrayarUp paryAyane sevavI (em kahevun) e vyavahAr chhe. AtmA mechak chhe evo je vikalpa rktAkarma adhikAramAn 142 gAthA pachhI 20 kaLashomAn (70 thI 89) je kahyun ke AtmA nishchayanayathI (eTale trikALI shaktirUpe) abaddha chhe, shuddha chhe, ek chhe, pavitra chhe, abhed chhe-e vastu to em ja chhe, paN abaddha-shuddha,.. ..ityAdi chhe evo je vikalpa-te vikalpa karavo e vAt ahIn nathI lIdhI paN eno vikalpa chhoDavo em ahIn kahe chhe. eTale vikalpa chhUTatAn abhedarUp shuddha pariNaman thavun e nirvikalpa pariNamananI vAt chhe; tene ahIn vyavahAr kahyo chhe.

AtmA amechak kahyo chhe. e nirmaLapaNAne, abhedapaNAne, ekapaNAne, shuddhapaNAne nirmaL (amechak) kahyo chhe. e vikalpa vinAnI nirmaLatAnI vAt karI. ane paryAyamAn je nishchay mokShamArganun traNapaNe pariNaman-emAn ek pratItirUpabhAv, ek jANavArUpabhAv, ek sthiratArUpabhAv-em traN svabhAv bhinna kahyA, traN thayA eTale anekAkAr thayA. tethI e ashuddha kahevAmAn Ave chhe. traNapaNAnun lakSha karavun e ashuddhatA chhe, ane trikALI ekAkAranun lakSha karavun enun nAm shuddhatA chhe.

ahIn to lokomAn hajI badhA vAndhA vyavahAr (shubharAgarUp dayA, dAn, bhakti, vratAdi)nA paDayA chhe. ene sAdhan kaho, nahIn to ekAnt thaI jAy chhe em keTalAk kahe chhe. bhAI, e sAdhan to asadbhUt vyavahAranayathI kahyun chhe. shun kahyun e? ke “nishchay sAdhya ane vyavahAr sAdhak” em paN panchAstikAy gAthA 172 mAn Ave chhe. tyAn to pragnA-chhINIthI rAgane ane AtmAne bhinna pADI ane pragnAchhINI dvArA jeNe bhagavAn AtmAne sAdhakapaNe pariNamAvyo tene te kALe rAganI mandatA kevI hoy e batAvavA ene vyavahAr sAdhanano Arop Apyo chhe. samajANun kAI? sAdhananun kathan be prakAre chhe, sAdhan be prakAre nathI. mokShamArganun nirUpaN (kathan) be prakAre chhe, paN nishchay ane vyavahAr em be mokShamArga nathI.

e samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp nishchay mokShamArganun sAchun pariNaman je satya vyavahAr chhe tenI ahIn vAt chhe. vastu AtmA nirmaL ekAkAr tene traNarUpe-ek pratItirUpe, ek jANavArUpe ane ek sthiratArUpe-em traNasvabhAvapaNe kahevo e mechak chhe ane vastu ekasvabhAv amechak chhe. Am AtmAne mechak-amechak kahyo kharo tathA amechakane shuddha AdaraNIy kahyo chhe. paN have kahe chhe A (vastu) amechak nirmaL shuddha chhe ane A paryAy-bhed mechak-malin chhe evo vikalpa chhoDI de. rAjamalajIe kaLashaTIkAmAn em lIdhun chhe ke “shrutagnAnathI AtmasvarUp vichAratAn ghaNAn vikalpo Upaje


PDF/HTML Page 302 of 4199
single page version

chhe.” AgaL pAchhun gAthA 143 nI jem kaLashaTIkAmAn lIdhun ke-“ek pakShathI vichAratAn AtmA anekarUp chhe, bIjA pakShathI vichAratAn AtmA abhedarUp chhe-Am vichAratAn thakAn to svarUp anubhav nathI.” eTale have ahIn kahe chhe ke AtmA mechak chhe, amechak chhe evI चिंतया एव अलम्’ chintAthI bas thAo. banArasIdAsakRut samayasAr nATakamAn A 19 mA kaLashanA hindImAn “ek dekhiye jAniye......” chhandamAn A vAt gaI kAle 18 mA kaLashanA pravachanamAn AvI gaI chhe. A dravyasvabhAv ane A paryAyasvabhAv, A amechak ane A mechak, A shuddha ane A ashuddha, A abhed ane A bhedarUp evA vikalpo karavA chhoDI de. AvA vikalpamAn rahevAthI kAI AtmagnAn nahIn thAy, anubhav nahIn thAy. anubhavamAn e vikalpane kAI avakAsh nathI. mATe evI chintAthI bas thAo.

have kahe chhe ke साध्य–सिद्धिः sAdhya nAm mokShanI paryAyane sAdhavI, tenI siddhi to ‘दर्शनज्ञानचारित्रैः’ darshan-gnAn-chAritrathI ja chhe. A to traN bhedathI samajAvyun chhe. bAkI Ashray to ekano ja karavAno chhe. traNanun sevan em nathI, sevan to ek AtmAnun ja chhe. pAThamAn (16 mI gAthAmAn) to em chhe ke दंसणणाणचरित्ताणि सेविदव्वाणि eTale paryAyanI sevA karavI. e to vyavahArI loko paryAyanA bhedathI samaje chhe tethI ahIn darshan-gnAn-chAritranA bhedathI samajAvyun chhe. sevanA traNanI nathI, sevanA ekanI (akhanD ekarUp gnAyakanI) chhe. ahAhA! Avo mArga! samajAy chhe kAI? darshan-gnAn-chAritra e traNathI ja siddhi chhe. joyun? traN bhAv kahyA ne? bIjI rIte nathI. emAn anerA dravyone sahAro nathI, ek svadravyano ja sahAro chhe. emAn traN bhed paDayA, paN paradravyano koI sahAro nathI. dev-shAstra-gurunI madad ke bhaktino vikalpa e sahAro mokShamArgamAn chhe ja nahi. Avo artha, bhAre kaThaN paDe mANasane, paN shun thAy? न च अन्यथा A anekAnta karyun. AnAthI thAy ane AnAthI paN thAy em anekAnta nathI. paN vastusvarUp je chhe tenI sevanA karatAn e traN paryAy utpanna thAy chhe. ene bhedathI samajAvyun ke traNanI sevA karavI, enAthI siddhi chhe, bIjI rIte siddhi nathI. ane eno saravALo to e ja chhe ke ekAkAr AtmAnI sevA karavI.

* kaLash 19 bhAvArtha uparanun pravachan *

16, 17, 18 A traN kaLasho bahu UnchA hatA. kAle ghaNI vAt AvI gaI hatI. have Aje ahIn bhAvArthamAn kahe chhe ke ‘A AtmAnA shuddha svabhAvanI sAkShAt prApti athavA sarvathA mokSha te sAdhya chhe.’ sAdhya chhe, dhyey nahIn. dhyey to trikALI ekarUp gnAyakabhAv chhe. ahIn pragaT karavAnI apekShAe kevaLagnAnanI mokShaparyAyane sAdhya kahI. sAkShAt prApti eTale AtmAnI upalabdhi. jevA svabhAve AtmA chhe tevA (paripUrNa) svabhAvanI paryAyamAn prApti te Atmopalabdhi chhe, e mokSha chhe, sAdhya chhe.


PDF/HTML Page 303 of 4199
single page version

AtmA mechak chhe ke amechak chhe-eTale ke traN paryAyarUpe pariNamelo chhe ke ekarUp chhe evA vichAro ja karyA karavAthI sAdhya siddha thatun nathI. AtmA paryAyamAn traN prakAre pariNamelo chhe evA bhedarUp vichAro anekAkArapaNun chhe, ashuddhapaNun chhe. ane trikALI vastu abhed chhe, ekasvabhAvI chhe, amechak chhe, nirmaL-shuddha chhe evo vichAr paN bhedavikalpa chhe. tethI evA vichAramAtra karyA karavAthI sAdhya siddha thatun nathI. eTale ke kevaLagnAnanI prApti arthAt jevo AtmA chhe tevI paryAyamAn upalabdhi-prApti AvA vichArothI thatI nathI. parantu darshan arthAt shuddha svabhAvanun avalokan ane pratIti (banne bhAv), gnAn arthAt shuddha svabhAvanun pratyakSha jANapaNun, ane chAritra arthAt shuddha svabhAvamAn sthiratA-temanAthI ja sAdhyanI siddhi thAy chhe.

darshan eTale trikALI shuddha svabhAvanun avalokan. emAn shraddhA ane dekhavun banne bhAv AvyA. gnAn eTale shuddha svabhAvanun pratyakSha jANapaNun. emAn svasamvedanagnAnanI vAt chhe. sva kahetAn potAthI, sam nAm pratyakSha vedan. svasamvedan eTale potAthI potAne pratyakSha vedavun. enun ja nAm samyaggnAn chhe. shAstragnAn ane bIjA (bAhya) gnAnanI ahIn vAt nathI. vyavahAragnAn, shAstranun vikalpavALun bahAranun gnAn e kAI samyaggnAn nathI. phakta bhagavAn AtmA shuddha ekasvabhAvI chhe tenun paryAyamAn svasamvedan enun nAm samyaggnAn chhe. ane chAritra? kahyun chhe ne ke “ek dekhiye jAniye rami rahiye ik Thaur”-Thaur eTale sthAn. je vastu akhanD abhed chhe ene dekhavI, jANavI ane emAn ja vishrAm levo. ahAhA! shuddha svabhAvamAn dhruv, dhruv dhAmamAn sthiratA-vishrAm-vishrAm-vishrAm te chAritra chhe. temanAthI ja sAdhyanI siddhi thAy chhe. juo ‘ja’ shabda lIdho chhe. AnAthI thAy ane vyavahArathI paN thAy em ahIn nA lIdhun. ekAnta kahyun ke temanAthI ja sAdhyanI siddhi thAy chhe.

have kahe chhe ke-A ja mokShamArga chhe. trikALI bhagavAn ekarUpasvabhAvanAn draShTi, gnAn ane emAn ramaNatA te ek ja mokShamArga chhe. mokShamArga be nathI. panDit shrI ToDaramalajIe kahyun chhe ke mokShamArganun nirUpaN be prakAre chhe, mokShamArga be prakAre nathI. je svanA Ashraye thAy te ek ja mokShamArga chhe. atyAranA koI panDit kahe chhe ke be mokShamArga na mAne e bhramamAn chhe. pUrvanA panDit ToDaramalajI kahe chhe ke be mokShamArga mAne e bhramamAn chhe. vaLI hAlanA koI panDit em kahe chhe ke-“vyavahArathI na thAy em na kahevun, em kahetAn nishchayAbhAs thaI jAy chhe.” ahIn kahe chhe ke trikALI ekarUp AtmAnI sevA karatAn paryAyamAn traN prakAr paDe tene vyavahAr kahe chhe. pravachanasAr, gney adhikAr, gAthA 94 nI TIkAmAn kahyun chhe ke-je trikALI bhagavAn AtmAnI shraddhA-gnAn- chAritranI vItarAgI paryAy ene AtmavyavahAr kahIe ane rAgAdino vyavahAr e manuShyavyavahAr chhe. dayA, dAn, vrat ane bhaktino vikalpa e manuShyano mAnasik vyavahAr chhe, enAthI sansAr thashe. samajAy chhe kAI?


PDF/HTML Page 304 of 4199
single page version

AtmA gnAyakasvabhAv ekarUp vastunI sevanA karavAthI je nishchay samyagdarshan- gnAn-chAritra pragaT thAy tene satya-bhUtArtha mokShamArga kahyo chhe, ane rAgAdi (kriyAkAnD) ne bandh adhikAramAn abhUtArtha mokShamArga kahyo chhe. 11 mI gAthAmAn bhagavAn bhUtArtha vastu je kahI chhe e bhUtArthanAn draShTi-gnAn-chAritra e paryAyamAn bhUtArtha (mokShamArga) chhe. 11 mI gAthAmAn je bhUtArtha kahyo te dravya-vastu bhUtArtha kahI. tyAn trikALI vastu-puNyapAp rahit, paradravyarahit ane ek samayanI vyakta paryAyathI paN rahit-je dhruv vastu AtmA chhe tene mukhya karIne nishchay kahIne bhUtArtha-satyArtha kahyo ane paryAyane gauN karIne vyavahAr kahIne asatyArtha kahI.

je bhUtArtha vastu chhe tenA AshrayathI samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp paryAy pariName ene bhUtArtha mokShamArga kahe chhe. te satyArtha mokShamArga paN paryAy chhe, mATe vyavahAr chhe. AvI vAt kayAn chhe, bhAI? oho! A to param satya vItarAgano mArga! bhagavAnanI drivyadhvani!!

have A ja prayojanane be gAthAomAn, gAthA 17-18 mAn draShTAntathI kahe chhe.


PDF/HTML Page 305 of 4199
single page version

have, A ja prayojanane be gAthAomAn draShTAntathI kahe chhe-

जह णाम को वि पुरिसो रायाणं जाणिऊण सद्दहदि।
तो तं अणुचरदि पुणो अत्थत्थीओ पयत्तेण।। १७ ।।
एवं हि जीवराया णादव्वो तह य सद्दहेदव्वो।
अणुचरिदव्वो य पुणो सो चेव दु मोक्खकामेण।। १८ ।।

यथा नाम कोऽपि पुरुषो राजानं ज्ञात्वा श्रद्दधाति।
ततस्तमनुचरति पुनरर्थार्थिकः प्रयत्नेन।। १७ ।।

एवं हि जीवराजो ज्ञातव्यस्तथैव श्रद्धातव्यः।
अनुचरितव्यश्च पुनः स चैव तु मोक्षकामेन।। १८ ।।

jyam puruSh koI nRupatine jANe, pachhI shraddhA kare,
pachhI yatnathI dhan–arthI e anucharaN nRupatinun kare; 17.

jIvarAj em ja jANavo, vaLI shraddhavo paN e rIte,
enun ja karavun anucharaN pachhI yatnathI mokShArthIe. 18.

gAthArtha– [यथा नाम] jem [कः अपि] koI [अर्थार्थिकः पुरुषः] dhanano arthI puruSh [राजानं] rAjAne [ज्ञात्वा] jANIne [श्रद्दधाति] shraddhA kare chhe, [ततः पुनः] tyAr bAd [तं प्रयत्नेन अनुचरति] tenun prayatnapUrvak anucharaN kare chhe arthAt tenI sundar rIte sevA kare chhe, [एवं हि] evI ja rIte [मोक्षकामेन] mokShanI IchchhAvALAe [जीवराजः] jIvarUpI rAjAne [ज्ञातव्यः] jANavo, [पुनः च] pachhI [तथा एव] e rIte ja [श्रद्धातव्यः] tenun shraddhAn karavun [तु च] ane tyAr bAd [स एव अनुचरितव्यः] tenun ja anucharaN karavun arthAt anubhav vaDe tanmay thaI javun.

TIkA– nishchayathI jem koI dhan-arthI puruSh bahu udyamathI pratham to rAjAne jANe ke A rAjA chhe, pachhI tenun ja shraddhAn kare ke ‘A avashya rAjA ja chhe, tenun sevan karavAthI avashya dhananI prApti thashe’ ane tyAr pachhI ja tenun ja anucharaN kare, sevan kare, AgnAmAn rahe, tene prasanna kare; tevI rIte mokShArthI puruShe pratham to AtmAne


PDF/HTML Page 306 of 4199
single page version

(मालिनी)
कथमपि समुपात्तक्रित्वमप्येकताया
अपतितमिदमात्मज्योतिरुद्गच्छदच्छम्।
सततमनुभवामोऽनन्तचैतन्यचिह्नं
न खलु न खलु यस्मादन्यथा साध्यसिद्धिः।। २० ।।

__________________________________________________ jANavo, pachhI tenun ja shraddhAn karavun ke ‘A ja AtmA chhe, tenun AcharaN karavAthI avashya karmothI chhUTI shakAshe’ ane tyAr pachhI tenun ja AcharaN karavun-anubhav vaDe temAn lIn thavun; kAraN ke sAdhya je niShkarma avasthArUp abhed shuddhasvarUp tenI siddhinI e rIte upapatti chhe, anyathA anupapatti chhe (arthAt sAdhyanI siddhi e rIte thAy chhe, bIjI rIte thatI nathI).

(te vAt visheSh samajAve chhe-) jyAre AtmAne, anubhavamAn AvatA je anek paryAyarUp bhedabhAvo temanI sAthe mishritapaNun hovA chhatAn paN sarva prakAre bhedagnAnamAn pravINapaNAthI ‘A anubhUti chhe te ja hun chhun’ evA AtmagnAnathI prApta thatun, A AtmA jevo jANyo tevo ja chhe evI pratIti jenun lakShaN chhe evun, shraddhAn udray thAy chhe tyAre samasta anyabhAvono bhed thavAthI nishank TharavAne samartha thavAne lIdhe AtmAnun AcharaN udray thatun AtmAne sAdhe chhe. Am sAdhya AtmAnI siddhinI e rIte upapatti chhe.

parantu jyAre Avo anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA AbALagopAL saune sadAkAL pote ja anubhavamAn Avato hovA chhatAn paN anAdi bandhanA vashe par (dravyo) sAthe ekapaNAnA nishchayathI mUDh je agnAnI tene ‘A anubhUti chhe te ja hun chhun’ evun AtmagnAn udray thatun nathI ane tenA abhAvane lIdhe, nahi jANelAnun shraddhAn gadheDAnAn shingaDAnnA shraddhAn samAn hovAthI, shraddhAn paN udray thatun nathI tyAre samasta anyabhAvonA bhed vaDe AtmAmAn nishank TharavAnA asamarthapaNAne lIdhe AtmAnun AcharaN udray nahi thavAthI AtmAne sAdhatun nathI. Am sAdhya AtmAnI siddhinI anyathA anupapatti chhe.

bhAvArtha– sAdhya AtmAnI siddhi darshan-gnAn-chAritrathI ja chhe, bIjI rIte nathI. kAraN ke-pahelAn to AtmAne jANe ke A jANanAro anubhavamAn Ave chhe te hun chhun. tyAr bAd tenI pratItirUp shraddhAn thAy; vinA jANye shraddhAn konun? pachhI samasta anyabhAvothI bhed karIne potAmAn sthir thAy.-e pramANe siddhi chhe. paN jo jANe ja nahi, to shraddhAn paN na thaI shake; to sthiratA shAmAn kare? tethI bIjI rIte siddhi nathI evo nishchay chhe.

have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-


PDF/HTML Page 307 of 4199
single page version

shlokArtha– AchArya kahe chhe ke [अनन्तचैतन्यचिह्नं] anant (avinashvar) chaitanya jenun chihna chhe evI [इदम् आत्मज्योतिः] A Atmajyotine [सततम् अनुभवामः] ame nirantar anubhavIe chhIe [यस्मात्] kAraN ke [अन्यथा साध्य– सिद्धिः न खलु न खलु] tenA anubhav vinA anya rIte sAdhya AtmAnI siddhi nathI. kevI chhe Atmajyoti? [कथम् अपि समुपात्तक्रित्वम् अपि एकतायाः अपतितम्] jeNe koI prakAre traNapaNun angIkAr karyun chhe topaN je ekapaNAthI chyut thaI nathI ane [अच्छम् उद्गच्छत्] je nirmaLapaNe udray pAmI rahI chhe.

bhAvArtha– AchArya kahe chhe ke jene koI prakAre paryAyadraShTithI traNapaNun prApta chhe topaN shuddhadravyadraShTithI je ekapaNAthI rahit nathI thaI tathA je anant chaitanyasvarUp nirmaL udayane prApta thaI rahI chhe evI Atmajyotino ame nirantar anubhav karIe chhIe. Am kahevAthI evo Ashay paN jANavo ke je samyagdraShTi puruSh chhe te, jevo ame anubhav karIe chhIe tevo anubhav kare. 20.

TIkA– have, koI tarka kare ke AtmA to gnAn sAthe tAdAtmyasvarUpe chhe, judo nathI, tethI gnAnane nitya seve ja chhe; to pachhI tene gnAnanI upAsanA karavAnI shikShA kem ApavAmAn Ave chhe? tenun samAdhAna te em nathI. joke AtmA gnAn sAthe tAdAtmyasvarUp chhe topaN ek kShaNamAtra paN gnAnane sevato nathI; kAraN ke svayambuddhatva (pote potAnI meLe jANavun te) athavA bodhitabuddhatva (bIjAnA jaNAvavAthI jANavun te) -e kAraNapUrvak gnAnanI utpatti thAy chhe. (kAn to kALalabdhi Ave tyAre pote ja jANI le athavA to koI upadesh denAr maLe tyAre jANe-jem sUtelo puruSh kAn to pote ja jAge athavA to koI jagADe tyAre jAge.) ahIn pharI pUchhe chhe ke jo em chhe to jANavAnA kAraN pahelAn shun AtmA agnAnI ja chhe kem ke tene sadAy apratibuddhapaNun chhe? teno uttara e vAt em ja chhe, te agnAnI ja chhe.

* gAthA 17–18 TIkA uparanun pravachan *

nishchayathI eTale kharekhar jem koI dhan-arthI-lakShmInI jarUriyAtavALo puruSh bahu udyamathI pratham to rAjAne jANe. enAn kapaDAn, sharIr, vaibhav, eno chahero, kapAL vagere lakShaNothI pratham jANe ke A rAjA chhe. lakShmIvant chhe, upaj ghaNI chhe, sharIramAn paN puNya dekhAy chhe mATe A rAjA chhe. pachhI tenI shraddhA kare ke A jarUr rAjA ja chhe, tenun sevan karavAthI jarUr dhananI prApti thashe. tyAr pachhI tenun anucharaN kare, eTale enI AgnA pramANe rahe, enI sevA kare ane ene prasanna kare. juo, A draShTAnt chhe. tevI rIte mokShArthI puruShe pratham to AtmAne jANavo. juo, pahelAmAn pahelun ene karavAnun hoy


PDF/HTML Page 308 of 4199
single page version

to bhagavAn AtmA kevo chhe, kevaDo chhe, kayAn chhe, kem chhe-em ene jANavo. sIdhI vAt lIdhI chhe ke antar svasamvedanagnAnathI pratham AtmAne jANavo. ahAhA! mokShArthI puruShe pratham A karavAnun chhe.

draShTAntamAn pelo dhanArthI chhe. to A mokShArthI chhe. ene pUrNAnandanI prApti sivAy bIjun kAI prayojan nathI. ene puNyanI ichchhA nathI, svarganI ke koI moTI padavI maLe enI ichchhA nathI. ek ja padavI mokShArthI mATe chhe, ek mokShanI. (draShTAntamAn) jem pelo ek dhanano ja arthI chhe em A ekalo mokShano ja arthI chhe. anant anant AnandanI paryAyamAn prApti thAy e mokSha. niyamasAramAn Ave chhe ke AtmAnA mahA Anandano lAbh te mokSha. bas e mokSha jenun prayojan chhe te mokShArthI chhe. shrImade AtmasiddhimAn kahyun chhe ke-

“mokSha kahyo nij shuddhatA, te pAme te panth,
samajAvyo sankShepamAn, sakal mArga nirgranth.”

shrImad rAjachandranA Atmasiddhi shAstramAn pahelA ja chhandamAn em kahyun chhe-

“je svarUp samajyA vinA, pAmyo dukh anant,
samajAvyun te pad namun shrI sadguru bhagavant.”

ahIn je pad samajAvyun eTale ke je Atmapad mane samajAyun te padane (svarUpane) hun namun chhun em kahe chhe. jevun svarUp chhe te pahelun samajAyun. te padane hun namun chhun. vaLI 16 mA varShe “bahu puNya kerA....” e kAvyamAn em kahyun ke-

“hun koN chhun? kayAnthI thayo? shun svarUp chhe mArun kharun?
konA sambandhe vaLagaNA chhe? rAkhun ke e pariharun?
enA vichAr vivekapUrvak shAnt bhAve jo karyA,
to sarva AtmikagnAnanA, siddhAntatattva anubhavyA.”

ahIn amRutachandrAchArya mahArAj dAkhalo ApIne kahe chhe ke-pratham to AtmAne jANavo. jANavo eTale svasamvedanagnAnathI ene jANavo. shAstrathI jANavo, dhAraNAthI jANavo ke gurue jaNAvyo tethI jANavo em nahi. paN shuddha gnAnasvabhAvI bhagavAn AtmAne paryAyamAn gney banAvatAn je gnAn thAy e svasamvedanagnAnathI AtmAne jANavo. tyAre AtmAne jANyo em kahevAy. gnAtA dravyanun paryAyamAn gnAn thAy tyAn dravya paryAyamAn Ave nahi, paN paryAyamAn gnAtA dravyanun pUrun gnAn thAy. AtmAne jANavo eno artha em chhe ke ek samayanI gnAnaparyAyamAn A gney pUrNa akhanD dhruv shuddha prabhu jevo chhe tevo paripUrNa jaNAy tyAre AtmAne jANyo em kahevAy. AvI vAt


PDF/HTML Page 309 of 4199
single page version

chhe, bhAI! duniyA anek prakAre vichitra chhe. tenI sAthe meL karavA jaIsh to meL nahi khAy.

AtmA e akhanD vastu ane jANavun e paryAy chhe. bhagavAn amRutachandrAchArya munisant enI TIkA kare chhe. e gAthAmAn bharelA sAmAnyabhAvane visheSh spaShTa kare chhe. mANaso nathI kahetA ke-‘tu mArI TIkA kare chhe?’ eTale ke tun kevo chhe enI TIkA kahetAn visheSh spaShTatA kare chhe. em ahIn AtmA kevo chhe enI TIkA karI chhe. bhagavAnanA divyadhvaninI santoe TIkA karI chhe. ahIn TIkAmAn pratham eTale sau pahelAn AtmA jANavo em lIdhun chhe. navatattvane jANavAn ke rAgane jANavo e ahIn na lIdhun. ekane jANe te sarvane jANe chhe. gnAnanI paryAyamAn Akho AtmA gney paNe jaNAy ane sau pratham A ja karavAnun chhe. chhaThThI gAthAmAn kahyun ke je gnAyakabhAv-svabhAv chhe e shubhAshubhabhAvanA svabhAve thato nathI, kem ke shubh ke ashubhabhAvo achetan chhe. e chaitanyaras achetanapaNe kem thAy?

gnAyakabhAv ekarUp chaitanyavastu chhe. Avo je gnAyakabhAv AtmA ene pratham jANavo em AchArya kahe chhe. AchAryoe thoDun lakhyun ghaNun karIne jANajo. bhAI! chhahaDhALAmAn Ave chhe ke-

“lAkh bAtakI bAt yahai nishchay ur lAo.
torI sakal jagadandaphand nit Atam dhyAo.”

lAkh vAt karI, anant vAt karI. paN vAt e chhe ke nij AtmAnun dhyAn karo. eTale paryAyamAn ene jANo. em kahIne em siddha karyun ke rAganI mandatAthI AtmAnun gnAn thAy em koI kahetA hoy to e vastusthiti nathI. hamaNAn bahu chAle chhe ke-pahelAn vyavahArarUp dayA, dAn ityAdi rAganI mandatA karIe, pahelun chAritra keTalunk thAy pachhI ja samakti thAy. are bhagavAn! chAritra samakti vinA kadI thatun nathI. vaLI koI ek jaNe to em kahyun chhe ke sAtamun guNasthAn AvyA vinA nishchay samakti thAy nahIn. paN em nathI, bhAI! A to mokShArthI jene mokSha karavo chhe ene pahelAn jANe. svasamvedan-gnAnathI pratham AtmAne jANavo, pachhI tenun ja shraddhAn karavun em ahIn chhe ne?

ratnakaranDashrAvakAchAramAn em Ave chhe ke samyagdarshan karo, ane pachhI gnAnanun ArAdhan karavun, eTale ke rAgadveSh TALavA mATe chAritra grahaN karavun ArAdhan karavun eTale visheSh (magnatA karavI), ahIn samyagdarshan thatAn gnAn sAthe ja hoy chhe em kahyun chhe. tattvArthasUtramAn सम्यग्दर्शनज्ञानचारित्राणि मोक्षमार्गः tathA chhahaDhALAmAn (chothI DhALamAn) “samyak kAraN jAn, gnAn kAraj hai soI.” e pramANe lIdhun chhe. darshananI pUrNatA pahelI thAy chhe eTale tyAn darshanane pahelun lIdhun. ahIn gnAnathI vAt upADIne tene pahelun kem kahyun ke-pahelAn jANyA vinA pratIti (shraddhA) konI? je vastu gnAnamAn jaNAI nathI enI pratIti shAnI?


PDF/HTML Page 310 of 4199
single page version

A pUrNAnand atIndriy Anandakand sachchidAnand paramasvabhAvarUp AtmA chhe te ja hun chhun em shraddhA karavI. enI shraddhAmAn em Avyun ke A andar je pratyakSha jaNAyo e ja AtmA chhe ane tenun AcharaN karavAthI eTale ke temAn ekAgra thavAthI avashya karmothI chhUTI shakAshe. shun kahyun? juo, tenun AcharaN karavAthI eTale je gnAyakabhAv-svabhAv-bhAv gnAnanI paryAyamAn pratyakSha jaNAyo ane jenI shraddhA thaI ke A ja AtmA chhe emAn AcharaN karIsh to karmothI chhUTAshe. bIjI koI kriyA to chhe nahIn. bahAranAn kriyAkAnD-vrat ane tap karIsh to karmothI chhUTAshe em enI shraddhAmAn nathI Avatun. ghaNun gambhIr bharyun chhe, bhAI! ek to e ke AtmAne sIdho jANavo. eTale ke vyavahAr Avo hoy to jaNAy e vAt kADhI nAkhI. bIjun e ke A AtmA chhe em jANyun tethI enI shraddhAmAn em Avyun ke AtmAmAn TharIsh tyAre karma chhUTashe, paN ATalA upavAs karavAthI karma chhUTashe em nahi. tyAn prashna thAy ke shAstramAn (tattvArthasUtramAn) Ave chhe ke-तपवा निर्जरा uttar em chhe ke e to nimittanAn kathan chhe. mArga to Avo chhe, bhAI!

arere! chorAsInA avatAramAn e dukhI chhe. ene enA dukhanI khabar nathI. paN e AkuLatAnA vedanamAn chhe, bhAI! jainanA vedanamAn, svanA vedanamAn nathI. chhahaDhALAmAn chothI DhALamAn Ave chhe ke e AkuLatAnA vedanamAn sAdhu thaI navamI graiveyake gayo. eNe panch mahAvrat ane ra8 mUlaguNanun pAlan karyun paN e AkuLatAnun vedan hatun.

“munivrat dhAr anantabAr graivak UpajAyo,
pai nij AtamagnAn vinA sukh lesh na pAyo.”

prashna–mand AkuLatA hatI ne?

uttara–mand paN AkuLatA hatI ne? tethI to kahyun ke sukh lesh na pAyo. bApu! A to vItarAgasvarUp AtmAno mArga chhe. A AtmA chhe tenun AcharaN karavAthI jarUr karmothI chhUTAshe evI shraddhAmAn em Avyun ke nij gnAyakabhAvamAn jeTalI ramaNatA karashe teTalun chAritra thashe ane teTalun karmothI chhUTAshe. pahelAn shraddhAmAn ja Am jaNAyun. lokone Akarun lAge, paN shun thAy?

ahIn kahe chhe ke AtmA ekalo gney thaIne andar gnAnamAn jaNAyo tyAre tene A AtmA chhe em shraddhA thaI. tyAre e shraddhAmAn em Avyun ke A gnAyakabhAv je bhagavAn AtmA tenun anucharaN karavAthI, emAn TharavAthI karma jarUr chhUTashe, paN panchamahAvratanA vikalpa e AtmAnun anucharaN nahi hovAthI tenAthI karma chhUTashe nahi. andar ek gnAyakabhAvamAn ekAkAr thavun, emAn ramavun, charavun, jAmI javun, Anandanun vedan karavun-enAthI karma chhUTashe, malin pariNAm chhUTashe. AvI vAt chhe, bhAI! duniyA sAthe meL khAy em nathI. paN shun thAy? AtmAmAn rame te rAm kahIe. anyatra rame


PDF/HTML Page 311 of 4199
single page version

te harAm (kuchAritra). AtmAnA AnandamAn ramavun, nijAnandamAn ramavun e chAritra chhe. have loko kAI ne kAI kriyA ane bahAranAn panchamahAvratAdine mokShano mArga-sAdhan mAne chhe, paN bhAI! e kAI sAdhan nathI. parantu nimittathI kathan karIne kahyun chhe. traN lokano nAth je siddhasvarUpI paramAtmA enun gnAn, shraddhAn thAy tyAre emAn Thare. e gnAyakasvarUp Anandaghan bhagavAn AtmAmAn charavun, ramavun, lIn thavun, sthiratA karavI e anubhav chhe, e chAritra chhe. ahAhA! kahyun chhe ne ke-

“anubhav chintAmani ratan anubhav hai rasakUp,
anubhav mArag mokhakau, anubhav mokh sarUp.”

keTalAk kahe chhe ke kAnajIsvAmInun A badhun ekAnta chhe. paN em nathI. kAraN ke ahIn to samyak ekAnta siddha kare chhe, ke emAn (AtmAmAn) ja AcharaN karavun. rAganun AcharaN karavun em nahIn. pahelAn enI shraddhAmAn to nakkI kare ke bhagavAn Anandano nAth prabhu je andaramAn jaNAyo ane shraddhAmAn Avyo emAn Tharavun e chAritra chhe. vrat, tap, upavAs Adi kAI chAritra nathI. upavAs eTale up nAm samIpamAn-bhagavAn AnandanA nAthanI samIpamAn vAs eTale vasavun-anubhav vaDe vasavun. AtmAmAn anubhav vaDe lIn thavun e chAritra chhe. atIndriy Anandano nAth bhagavAn AtmA gnAnamAn jaNAyo evo shraddhayo ke A andar svarUpathI dekhAyo te AtmA ane emAn Tharavun eno anubhav karavo te chAritra. AvA anubhavanI mahor-chhAp vishe pAnchamI gAthAmAn Ave chhe ke AtmAno nijavibhav kevo chhe? “nirantar jharato AsvAdamAn Avato sundar je Anand tenI chhApavALun je prachUr samvedanasvarUp svasamvedan tenAthI jeno janma chhe.” Avo Anandano anubhav te AtmAno sAkShAtkAr chhe. anubhav, anubhav em to bIjA badhA anyamatIomAn paN kahe chhe paN e anubhav nathI.

A pramANe mokShArthI puruShe pratham AtmAne jANavo, pachhI tenun ja shraddhAn karavun ke ‘A ja AtmA chhe’ ane tenun AcharaN karavAthI avashya karmothI chhUTI shakAshe, ane tyArapachhI tenun ja anucharaN karavun-anubhav vaDe temAn lIn thavun; kAraN ke sAdhya je niShkarma avasthArUp abhed shuddhasvarUp tenI siddhinI e rIte upapatti chhe, anyathA anupapatti chhe. je mokShArthI thayo tene mokSha avasthA sAdhya chhe. e rAg vinAnI, karma vinAnI nirmaL avasthA chhe. e nirmaL avasthArUp abhed shuddhasvarUpanI e rIte upapatti chhe anyathA anupapatti chhe. eTale enI prAptino A upAy chhe, bIjo koI upAy nathI. A anekAnta chhe. AnAthI prApti thAy ane vyavahArathI paN prApti thAy em anekAnta nathI. AnAthI ja thAy ane bIjI rIte na thAy e anekAnta chhe.

chhahaDhALAmAn Ave chhe ke “Atam hit hetu virAg gnAn, te lakhai Apakun kaShTadAn.”


PDF/HTML Page 312 of 4199
single page version

keTalAk kahe chhe ke panchamahAvrat pALavAn, tyAg karavo, pariShah sahan karavA ityAdi kaShTa sahan karIe to dharma thAy ane kevaLagnAnanI prApti thAy. ahIn to kahe chhe ke kaShTa e dharma nathI paN bhagavAn AtmAmAn ekAgra thatAn emAn Anand Ave e dharma chhe. AnandanI laherono anubhav karatAn karatAn kevaLagnAnane pAme, paN kaShTa sahan kare to pAme em nathI. bhAI! vastu to sahajAnandasvarUp chhe. svAbhAvik Anandane AdhIn thatAn, atIndriy Anandane vedatAn vedatAn kevaLagnAn thaI jAy chhe. A vastunun svarUp ja Avun chhe, arthAt sAdhyanI siddhi e rIte thAy chhe, bIjI rIte thatI nathI.

keTalAk em kahe chhe ke nishchayathI thAy ane vyavahArathI paN thAy, nishchay paN mokShamArga ane vyavahAr paN mokShamArga, jem nishchay AdaraNIy tem vyavahAr paN AdaraNIy; paN em nathI. ahAhA....! ekalo bhagavAn AtmA jANavo, shraddhavo ane emAn Tharavun e ek ja mokShamArga chhe. to kahe chhe-vyavahAr kahyo chhe ne? bhAI, e to upachArathI kathan karyun chhe, paN mokShamArga be nathI. mArga eTale kAraN. mokShamArga eTale mokShanun kAraN. e mokShanun kAraN ek ja chhe, be kAraN nathI. mokShamArga ek ja chhe eTale shun? ke kArya je siddhadashA enun kAraN ek nishchay kAraN ja chhe. bIjun ho bhale, paN te jANavA mATe; bAkI kAraN nathI. AvI sthiti sIdhI chhe paN pakShanA vyAmoh ADe sUjh paDe nahIn ane (sAchA raste) pharavun goThe nahIn. ATalAn varSha shun karyun? te dhUL karyun. (badhun vyartha) sAmbhaLane! traNalokanA nAthane jagADayo nahIn, enI shraddhA karI nahIn ane emAn Tharyo nahIn to shun karyun? (kAI karyun nahIn.)

have e vAt visheSh samajAve chhe-

jyAre A AtmAne anubhavamAn AvatA je anek paryAyarUp bhedabhAvo temanI sAthe mishritapaNun hovA chhatAn-eTale bhagavAn AtmAnA gnAnamAn puNya-pAp dayA, dAn, vrat, Adi anek paryAyarUp bhedabhAvo tenI sAthe mishrit hovA chhatAn sarva prakAre bhedagnAnamAn pravINapaNAthI ‘A anubhUti chhe te ja hun chhun’ arthAt jANavAnI dashA je anubhavamAn Ave chhe te ja hun chhun ane gnAnamAn jaNAy chhe te dayA, dAn, rAgAdi vyavahAr te hun nathI em AtmagnAn prApta thAy chhe. ahIn kahyun ne ke gnAnamAn jaNAy ke A rAgAdi chhe, paN e mokShamArga nathI. 12 mI gAthAmAn paN kahyun ke-“vyavahAranay te kALe jANelo prayojanavAn chhe.” te kALe eTale te te samaye jeTalA pramANamAn rAganI ashuddhatAnA ane vItarAgatA-shuddhatAnA ansho chhe tene jANavA e bhedarUp vyavahAragnAn chhe. e jANelo prayojanavAn chhe, Adarelo prayojanavAn nathI. AvI chokakhI spaShTa vAt hovA chhatAn ghaNA varShothI (anantakALathI) mAnyun-manAvyun hoy eTale pharavun kaThaN paDe. paN jIvan jAy chhe jIvan. (khoTI mAnyatAmAn AyuShya pUrun thaI jashe). mArga to A chhe, bhAI!


PDF/HTML Page 313 of 4199
single page version

AtmAne anubhavanA vedanamAn AvatA rAgAdi je anek paryAyarUp bhedabhAvo temanI sAthe mishritapaNun eTale gnAn ane rAg banne ekamekapaNe lAgavApaNun hatun. te jyAre sarvaprakAre bhedagnAnanun pravINapaNun thavAthI arthAt rAgathI khasIne svabhAv taraphano jhUkAv thavAthI ‘A anubhUti chhe te ja hun chhun’ -gnAnamAn je anubhUtisvarUp trikALI jaNAyo te ja hun chhun evun AtmagnAn prApta thAy chhe. rAgathI bhinna paDIne A anubhavasvarUp bhagavAn AtmA te hun chhun evA AtmagnAnathI prApta thatun, A AtmA shuddha akhanD abhed ek chaitanyarUp jevo gnAnamAn jaNAyo tevo ja chhe evI pratIti jenun lakShaN chhe evun, shraddhAn udray thAy chhe. bhedagnAnanI pravINatAthI arthAt rAgathI bhinna paDI bhagavAn gnAnasvarUp AtmAnA anubhavathI AtmA akhanD ek gnAyakarUp jevo jANyo tevI ja tenI pratIti karI. jANyA vinA e chhe e mAnyun koNe? samyagdarshananun lakShaN pratIti chhe. panchAdhyAyImAn chAr bol lIdhA chhe. shraddhA, pratIti, ruchi, gnAnanI paryAy. tyAn ene gnAnanI paryAy gaNI e to vyavahArathI kathan chhe. ahIn to A nishchayanI vAt chhe ke je AtmA gnAnamAn jaNAyo enI je shraddhA thaI te pratIti. mATe samyagdarshananun lakShaN pratIti chhe.

AtmA AkhI chIj chhe. tenun gnAn e AtmagnAn kahyun chhe. AtmAmAn guNanun ke paryAyanun gnAn te AtmagnAn em nathI. Akho AtmA eTale je trikALI dhruv akhanD ek pratibhAsamay pUrNasvarUp te paryAyamAn jaNAyo, enun je gnAn thayun te paryAy AtmagnAn chhe. sAdI bhAShA chhe, paN loko ekAnta ekAnta kare chhe. vyavahArathI thAy em vyavahArane sAdhan kahetA nathI em kahe chhe, paN bhAI! A samyak ekAnta chhe, ‘ja’ badhe paDayo chhe ne? shrImade paN kahyun chhe ke “anekAntanun gnAn paN ekAnta evA nijapadanI prApti sivAy anya koI hetue hitakArI nathI.” samyak ekAnta evA AtmAnA hit sivAy bIjun koI anekAnta hoI shake nahi.

ahAhA! Avun AtmagnAn thatAn shraddhAn udray thAy chhe tyAre samasta anyabhAvono bhed thavAthI eTale dayA, dAn, bhakti AdinA shubhabhAvo je anyabhAvo chhe tenI judAI thavAthI nishank TharavAne samartha thavAne lIdhe AtmAnun AcharaN udray thatun AtmAne sAdhe chhe. rAganA vikalpathI judo chhun evun bhedagnAn thavAthI svarUpamAn nishank TharavAne lIdhe AtmAnun chAritra-AtmAnun anuShThAn-AtmAmAn ramaNatA pragaT thAy chhe ane te AtmAne sAdhe chhe. vyavahAranA vikalpathI bhinna paDIne svarUpamAn nishank TharatAn e AcharaN AtmAnI siddhine sAdhe chhe. Am sAdhya AtmAnI siddhinI e rIte upapatti chhe. sAdhya je mokShadashA tenI siddhi-prApti e rIte thAy chhe, bIjI rIte nahi. agnAnI mithyAdraShTine svanun AcharaN hotun nathI. (tethI sAdhyanI siddhi tene thatI nathI.)


PDF/HTML Page 314 of 4199
single page version

TIkAnA pahelA be peregrAph thaI gayA. have anupapattino trIjo chhello peregrAph rahyo. temAn have kahe chhe-

“jyAre Avo anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA AbAL-gopAL saune sadAkAL pote ja anubhavamAn Avato hovA chhatAn” juo, shun kahe chhe? AbAL-gopAL saune eTale nAnAthI moTA darek jIvone jANavAmAn to sadAkAL (nirantar) anubhUtisvarUp- gnAyak-svarUp nij AtmA ja Ave chhe. (anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA trikALInun visheShaN chhe, gnAyakabhAvane ahIn anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA kahyo chhe.) AbAl- gopAl saune jANanakriyAdvArA anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA ja jaNAI rahyo chhe. jANanakriyA dvArA saune jANanAr ja jaNAy chhe. (agnAnIne paN samaye samaye gnAnanI paryAyamAn potAno gnAnamay AtmA ja urddhapaNe jaNAI rahyo chhe. jANapaNun nij AtmAnun chhe chhatAn e chhe te hun chhun em agnAnIne thatun nathI. agnAnI paranI ruchinI ADe gnAnamAn potAno gnAyakabhAv jaNAto hovA chhatAn eno tirobhAv kare chhe ane gnAnamAn kharekhar je jaNAtA nathI evA rAg Adi paragneyono AvirbhAv kare chhe.)

ahAhA! Am sadAkAL saune pote ja eTale ke AtmA ja jANavAmAn Ave chhe. (agnAnIo kahe chhe ke AtmA kayAn jaNAy chhe? ane ahIn gnAnIo em kahe chhe ke darek AtmAone potAno AtmA ja jaNAy chhe paN agnAnI eno svIkAr karato nathI.) puNya pAp Adi je vikalpa chhe te achetan ane par chhe tethI urddhapaNe gnAnanI paryAyamAn te jaNAtA nathI parantu jANanAr ja jaNAy chhe.

Am saune pote ja anubhavamAn Avato hovA chhatAn anAdi bandhanA vashe-eTale anAdi bandhanA kAraNe em nahIn parantu anAdi bandhane (pote) vash thAy chhe tethI; A jANanAr-jANanAr-jANanAr te hun chhun em na mAnatAn rAg hun chhun em mAne chhe. anAdi bandhanA vashe-eTale karmane laIne em nahIn; A ek siddhAnt chhe ke karma chhe mATe vikAr thAy chhe em nathI. AtmA anAdi bandh chhe ene vash thAy chhe mATe vikAr thAy chhe. eTale ke saune jANan-jANan-jANan bhAv ja jANavAmAn Ave chhe. sharIrane, rAgane jANatAn paN jANanAr ja jaNAy chhe. paN anubhUtisvarUp AtmA hun chhun, A jANanAr te hun chhun, em agnAnIne na thatAn bandhane vash paDayo chhe. AtmAne vash thavun joIe ene badale karmane vash thayo chhe. pUjAmAn Ave chhe ne ke-

“karma bichAre kaun, bhUl merI adhikAI,
agni sahai ghanaghAt lohakI sangati pAI.”

PDF/HTML Page 315 of 4199
single page version

have AtmA ane rAg vachche sAndh chhe e vAt samajAve chhe. (mokSha adhikAr, gAthA 294 mAn sandhinI vAt chhe) e bandhanA vashe par sAthe ekapaNAnA nishchayathI- “jANanAr-jANanAr jaNAy chhe” em na jANatAn jANanAranI paryAy vartamAn karma sambandhane vash thaI (svatantrapaNe vash thaI) par sAthe-rAg ane puNyanA vikalpo sAthe ekapaNAno adhyAs-nirNay kare chhe. hun rAg ja chhun em mAne chhe chhatAn ekapaNe thato nathI. rAg ane AtmA vachche sandhi chhe. (sAndh chhe.) rAgano vikalpa ane gnAnaparyAy e be vachche sandhi chhe. jem moTA paththaranI khAN hoy temAn paththaramAn pILI, lAl, dhoLI rag hoy chhe. e be vachche sandhi chhe. e paththarone judA pADavA hoy to e sandhimAn surang nAnkhe eTale patharA uDIne judA paDI jAy chhe. tem gnAnasvarUpI bhagavAn AtmA ane rAg be vachche sandhi chhe. ahAhA! tyAn to em kahyun ke nisandhi thayA nathI-eTale be ek thayA nathI. (be vachche sandhi hovA chhatAn be ek thayA nathI). paN (bannenA) ekapaNAnA nishchayathI mUDh agnAnI tene je rAgano vikalpa uThe chhe ane vash thaIne te hun chhun em parapadArtha je rAgAdi tene potAnA mAne chhe, parantu rAgathI bhinna anubhavarUp potAnI chIj judI chhe enun bhAn nahIn hovAthI A jANanAr jaNAy chhe te hun chhun em mAnato nathI.

pravachanasAr gAthA ra00 mAn Ave chhe ke gnAyakabhAv kAyam gnAyak paNe ja rahyo chhe. chhatAn agnAnI bIjI rIte hun A rAg chhun, puNya chhun evo anyathA adhyavasAy kare chhe. bhAI! sUkShma vAt chhe. jinendra mArga judo chhe. loko bahAramAn ekalA kriyAkAnD-A karavun ane te karavun-emAn khUnchI gayA chhe. eTale kAI hAth Avatun nathI. bhagavAn amRutachandrAchArya TIkAkAr kahe chhe ke prabhu! tun to jANanAr svarUp sadAy rahyo chhe ne? jANanAr ja jaNAy chhe ne? ahAhA! jANanAr gnAyak chhe te jaNAy chhe em na mAnatAn bandhanA vashe je gnAnamAn par rAgAdi jaNAy tenA ekapaNAno nirNay karato mUDh je agnAnI tene ‘A anubhUti chhe te ja hun chhun’ evun AtmagnAn udray thatun nathI. jhINI vAt, bhAI! A TIkA sAdhAraN nathI. ghaNo marma bharyo chhe.

bhagavAn AtmA gnAyakajyoti dhruv vastu chhe e to jANanasvabhAve paramapAriNAmikabhAve svabhAvabhAvarUpe ja trikAL chhe. rAg sAthe dravya ekapaNe thayun nathI; paN jANanAr jemAn jaNAy chhe te gnAn paryAy lambAIne andar jatI nathI. jANanAr sadAy pote jaNAI rahyo chhe evI gnAnanI paryAy thaI rahI hovA chhatAn A andar jANanAr te hun chhun arthAt A gnAnanI paryAyamAn jaNAy chhe te hun chhun em andaramAn na jatAn karmane rAgane vash paDayo thako bahAramAn je rAg jaNAy chhe te hun chhun em mAne chhe. ahA! AchArye sAdI bhAShAmAn mUL vAt mUkI dIdhI chhe. trilokInAth tIrthankar ane gaNadharonI vANInI gambhIratAnI shI vAt! panchamaArAnA sante ATalAmAn to samyakdarshan pAmavAnI kaLA ane mithyAdarshan kem pragaT thAy chhe tenI vAt karI chhe.


PDF/HTML Page 316 of 4199
single page version

are bhAI! tun dukhI prANI anAdino chhe. rAgane bandhane vash thayo tethI dukhI chhe e nirAkuL bhagavAn Anandano nAth chhe. ene paryAyamAn-gnAnamAn jANanAro te pote chhe, em na jANatAn gnAnanI paryAyamAn parane vash thayo thako rAg te hun evI mUDhatA utpanna kare chhe. thoDA shabdomAn mithyAtva kem chhe ane samyaktva kem thAy enI vAt karI chhe.

ghaNA loko atyAre mAne chhe ke karmane laIne Am thAy. paN bhAI! karma to jaD chhe. ene laIne shun hoy? koI karma ADe Avatun nathI. jANavAvALAne jANe nahi ane rAgane vash paDI em mAne ke hun A (rAgAdi), e to pote vash thAy chhe. “apaneko Ap bhUlake herAn ho gayA.” mUL samyagdarshan ane AtmagnAnanI vAt paDI rahI ane mUL vinA (tyAgamAn dharma mAnIne) badhAn pAndaDAn toDayAn. jem AmbalInAn lAkho pAn hoy te toDe paN mUL sAjun rahe to te 1p divasamAn pAngarI jAy. tem rAganI mandatAnI kriyAo anantavAr karI e pAndaDAn toDayAn, rAg rahit AtmA kevo chhe tene jANyA vinA agnAnathI mithyAtvanun mUL sAjun rAkhyun, paN ene ukheDIne samyagdarshanarUpI dharmanA mULane pakaDayun nahi.

ahIn kahe chhe ke A jANanAr-jANanAr-jANanAr-A je jANanakriyA dvArA jaNAy chhe te hun em antaramAn na jatAn jANavAmAn Ave chhe je rAg tene vash thaI rAg te hun em agnAnIe mAnyun tethI A anubhUtimAn jaNAy chhe te gnAyak hun evun AtmagnAn uday pAmatun nathI. darshanamohanA udrayane kAraNe A AtmagnAn udray pAmatun nathI em na kahyun paN rAgane vash thavAthI A jenA astitvamAn-hayAtImAn jANavun thAy chhe e jANanAr te hun evun AtmagnAn mUDh-agnAnIne pragaT thatun nathI. koI mAne ke karmathI thAy, karmathI thAy to e jUThI vAt chhe. traNakALamAn karmathI AtmAnun kAI na thAy. karma e to paradravya chhe. paradravyathI svadravyamAn kAI thAy e vAt tadna jUThI chhe. pote potAne bhUlIne rAgane potAno mAne e to mUDhabhAv chhe, mithyAtva chhe. to pachhI A bAyaDI, chhokarAn, kuTumb, makAn, paisA, AbarU vagere kayAny rahI gayA. ene potAnA mAne e to mUDhatA chhe ja.

rAg ane AtmA vachche sandhi chhe, nisandhi nathI. (A pravachanamAn) A vAt AgaL AvI gaI chhe. traNalokano nAth je sachchidAnand prabhu enI ane rAganI vachche sandhi chhe, taD chhe, paN ektA nathI. mANaso bahArathI mAthAphoD kare ane jindagI kADhe, paN shun thAy? (antarangamAn sandhi chhe, paN ek nathI em vichAre nahi to shun thAy?) ene ekAnta lAge chhe paN ekAnta eTale shun enI khabar nathI. bhAI! je vikAr thAy chhe te tArAthI ja thAy chhe, parane laIne-karmane laIne ke nimittane laIne nahi. tun pote vikAr kare tyAre tene (karma Adine) nimitta kahevAmAn Ave chhe. A anekAnta chhe.


PDF/HTML Page 317 of 4199
single page version

(jo vikAr vakhate par-karma Adi koI nimitta chhe ja nahIn em mAne to ekAnta chhe) ahIn kahyun chhe juone-“bandhanA vashe” emAn keTalo dhvani chhe?

hun gnAyak chhun. A jANanAr chhe te ja jaNAy chhe. jaNAy chhe te gnAyak vastu chhe em gnAn na thatAn jANavAnI paryAyamAn je achetan rAg jaNAy chhe te hun em mAne chhe. dayA, dAn, bhaktinA vikalpa chhe e jaD chhe. e gnAnamAn ene bhAsatAn e hun chhun em mAnanArane enAthI rahit hun AtmA chhun evun gnAn pragaT thatun nathI. ane e AtmagnAnanA abhAvamAn nahi jANelAnun shraddhAn gadheDAnA shingaDA samAn hoy chhe. jem mAno ke ‘gadheDAnAn shIngaDAn’ paN gadheDAne jyAn shIngaDAn hoy ja nahi tyAn shI rIte manAy? em bhagavAn AtmA jANavAnI paryAyamAn jaNAy te hun chhun em na mAnatAn rAg te hun em mAne chhe ene AtmAnun gnAn nathI. ane e AtmAnun gnAn nahi hovAthI tenI shraddhA paN ‘gadheDAnA shIngaDAn’ jevI chhe. bhagavAnano mArga bahu sUkShma chhe, bhAI! bahArathI em kalpI le ke dayA pALo, vrat karo ane A karo ne te karo, paN bhAI! koN rAgano kartA thAy? kartApaNAnI buddhi e to mithyAtva chhe, gnAnasvabhAvI chaitanyasUrya bhagavAn achetan evA rAgane kem kare?

chhaThThI gAthAmAn kahyun ne ke gnAyakabhAv shubhAshubhapaNe thayo nathI. e shubhAshubhabhAve thAy to jaD thaI jAy, kemake shubhAshubhabhAvamAn chetanano ansh nathI, pote potAne ane parane jANatA nathI. tethI jo gnAyakasvarUp chaitanyasUrya achetan evA shubhAshubhAvapaNe thAy to chetan achetan thaI jAy. paN em kadIy banatun nathI. are! je A draShTi- gnAnanI paryAy emAn rAg nahi hovA chhatAn emAn rAg chhe evun jeNe jANyun ane mAnyun tathA je paryAy gnAyakanI chhe emAn je gnAyak jaNAy te hun chhun em jANavAne badale jANavAnI paryAyamAn je rAg jaNAy te hun chhun em mAnanArA AtmagnAn vinAnA mithyAdraShTi chhe.

ATh ATh varShanA bALako samyagdarshan pAme chhe. ATh ATh varShanA rAjakumAro hoy e vanamAn chAlI nIkaLe. e andaramAn (AtmAmAn) javA mATe nIkaLe, vanamAn javA mATe nahIn. pravachanasAr charaNAnuyogamAn sharUAtamAn Ave chhe ke jyAre AtmagnAn thAy chhe tyAre strInI pAse rajA mAnge chhe. kahe chhe ke-he strI! A sharIrane ramADanArI ramaNI! have mane gnAnajyoti pragaTI chhe, eTale hun mArI anAdi AnandanI anubhUtinI ramaNI-je anAdi vastu chhe-tenI pAse javA mAngun chhun. mATe tArAthI mArI chhUTTI kar.

ahIn kahe chhe ke jANavAnI paryAyamAn je jANanAr jaNAy te hun em antaramAn javAne badale bahAramAn je paragneyarUp rAg jaNAy chhe te hun em vash thayo te agnAnI mUDh jIvane AtmagnAn thatun nathI. tethI AtmAne jANyA vagar shraddhAn shI rIte thAy? je vastu ja khyAlamAn AvI nathI ene (A AtmA em) mAnavAmAn shI rIte Ave? bhAI! A


PDF/HTML Page 318 of 4199
single page version

to sansArano chhed kem thAy enI vAt chhe. aho! A samayasAr advitIy chakShu chhe, ajoD Ankh chhe. bharatakShetranI kevaLagnAnanI Ankh chhe. bhAgya jagatanun ke A samayasAr rahI gayun.

A jANanAro jaNAy chhe evA AtmagnAnanA abhAvane lIdhe A jANanAro gnAyak te ja hun chhun evun shraddhAn paN udray thatun nathI. ene samakti thatun nathI. rAgamAn ekatvabuddhine lIdhe nahi jANelA bhagavAn gnAyakasvarUp AtmAnun ene shraddhAn-samakti thatun nathI. tyAre samasta anyabhAvonA bhed vaDe AtmAmAn nishank TharavAmAn ene asamarthapaNun chhe. rAgathI bhinna evun AtmagnAn ane shraddhAn na thayun tethI jemAn Tharavun chhe e jaNAyo nahi. tethI rAgathI bhinna paDI ne AtmAmAn TharavAnun asamarthapaNun hovAthI e rAgamAn Tharashe. mithyAdraShTi game teTalA shubhabhAvarUp kriyAkAnD kare, munipaNun dhAre ane vrat-niyam pALe topaN e rAgamAn Tharashe. AtmagnAn-shraddhAn vinA e badhI rAganI ramatomAn rame chhe.

juo, traNemAn (gnAn-shraddhAn ane AcharaN) udray, udray, udray em kahyun chhe. AtmagnAn udray thatun nathI tethI tenun shraddhAn paN udray thatun nathI. eTale AtmAnun AcharaN udray nahi thavAthI AtmAne sAdhatun nathI. shrImadmAn (AtmasiddhimAn) “udray thAy chAritrano” e shabdo Ave chhe. jemake-

“vadh mAn samakti thaI, TALe mithyAbhAs,
uday thAy chAritrano, vItarAgapadavAs.”

e A (AtmAnA AcharaNano) udray. A to vrat karo, sanyam pALo, chAritra pALo to tamane nishchay samakti thashe evun kahevAy chhe. paN arere! rAganI ektAmAn paDayo hoy tethI paribhramaNanA bhAv seve ane enAthI aparibhramaNanI samakti dashA pragaT thAy em shI rIte bane? na ja bane. bhAI A to mULamAn ja vAndhA chhe. enun samAdhAn thaI shake nahIn. e loko em kahe chhe thoDI chhUT ame mUkIe ane thoDI chhUT tame mUko. em ke thoDun nimittathI thAy, vyavahArathI thAy ane thoDun upAdAnathI thAy em samAdhAn karIe. paN bhAI! vItarAganA mArgamAn em na chAle. “ek hoy traNakALamAn paramArathano panth.” emAn chhUT mUkavAno kayAn avakAsh chhe? bhAI! santo shun kahe chhe enI tane khabar nathI. dayA, dAn Adi rAgano ek kaIyo paN AtmAne lAbh kare em traNakALamAn bane nahIn. tathA nimitta upAdAnanA kAryakALe hAjar hoy paN nimitta (upAdAnanun) kArya kare chhe em traNakALamAn nathI. to kahe chhe-be kAraN Ave chhe ne? bhAI! be kAraNamAn ek (nimitta) to aupachArik-Aropit kAraN kahyun chhe. (te anek prakAre hoy chhe) ane yathArtha kAraN ek (upAdAn) ja chhe.


PDF/HTML Page 319 of 4199
single page version

Avo anubhUtisvarUp bhagavAn chhe enun jene gnAn ja thatun nathI tene shraddhA paN thatI nathI ane shraddhA vinA bhinna paDIne nishankapaNe svarUpamAn TharavArUp AtmAnun AcharaN thatun nathI. arere! Avun manuShyapaNun maL‌yun emAn satyane sAmbhaL‌yun nahi, satyanI oLakhAN karI nahi to e satyamAn Tharashe ke di? e to rAgamAn raheshe. Am AtmAnun AcharaN udray nahi pAmavAthI te AtmAne sAdhato nathI. rAganun AcharaN kare eTale shukal leshyAnA pariNAm vaDe navamI graiveyak jAy paN AtmAne sAdhe nahIn. Am sAdhya AtmAnI siddhinI anyathA anupapatti chhe. sAdhya je dhyey siddhapad arthAt pUrNa pavitra mokShadashA enI anyathA eTale A sivAy (AtmAnAn gnAn-shraddhAn-AcharaN sivAy) bIjI rIte upapatti-prApti nathI. ahIn sAdhya mokShanI paryAyane dhyey kahyun e to bhaviShyamAn pragaT karavAnI apekShAe chhe. vartamAn sAdhanarUp paryAyanun AshrayarUp dhyey to trikALI shuddha gnAyakabhAv ja chhe. bIjAnun (anya dravyanun) karavun, na karavun e AtmAnA adhikAranI vAt nathI. A to pote kAn to undhAI kare vA savaLAI kare eTalI vAt chhe.

* gAthA 17–18 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘sAdhya AtmAnI siddhi darshan-gnAn-chAritrathI ja chhe, bIjI rIte nathI.’ juo, sAdhya evI mokShadashAnI prApti nishchayaratnatrayathI chhe, vyavahAraratnatrayathI nahIn. vyavahAr samyagdarshan-gnAn-chAritra e to vikalpa (rAg) chhe. shAstranun vyavahAr gnAn ane vyavahArachAritra e vikalpa chhe. enAthI sAdhya AtmAnI siddhi nathI. keTalAk kahe chhe ke anekAnta karo eTale ke mokShanI prApti nishchay samyagdarshan-gnAn-chAritrathI thAy ane vyavahArathI paN thAy. parantu bhAI! e anekAnta nathI, e to phUdaDIvAd chhe. nishchayathI chhe ane vyavahArathI nathI e anekAnta chhe.

Am sAdhya AtmAnI siddhi chhe, bIjI rIte nathI kAraN ke ‘pahelAn to AtmAne jANe ke A jANanAro anubhavamAn Ave chhe te hun chhun.’ A jANanAro je paryAyamAn jaNAy chhe te hun chhun em barAbar jANe tyArapachhI tenI pratItirUp shraddhAn thAy. vinA jANye shraddhAn konun? pachhI samasta anyabhAvothI-vikalpamAtrathI bhed karIne potAmAn sthir thAy; e pramANe siddhi chhe. paN jo jANe ja nahi arthAt AtmAnun gnAn kare ja nahi to shraddhAn paN na thaI shake; to sthiratA shAmAn kare? tethI bIjI rIte siddhi nathI em nishchay chhe.

* kaLash 20 shlokArtha uparanun pravachan *

jem mandir karIne upar kaLash chaDhAve tem shrI amRutachandrAchArye TIkA upar pAchho kaLash chaDhAvyo chhe


PDF/HTML Page 320 of 4199
single page version

AchArya kahe chhe ke- अनंत चैतन्यचिह्नं anant (avinashvar) chaitanya jenun chihna chhe arthAt jANavun, jANavun, jANavun e jenun lakShaN-endhAN chhe evI इदम् आत्मज्योतिः A Atmajyotine सततम् अनुभवामः ame satat-nirantar anubhavIe chhIe. ahAhA! samayano Antaro paDayA vinA nirantar ame Anandano nAth je bhagavAn gnAyak AtmA tene anubhavIe chhIe. andar je sachchidAnand prabhu atIndriy AnandanA svabhAve shaktipaNe paDayo chhe te atIndriy AnandasvarUpane ame satat anubhavIe chhIe. juo A AtmAnun chAritra. chaitanyasattAthI bharelo je gnAyakabhAv AnandathI bharelo bhagavAn AtmA enun gnAn ane shraddhAn chhe, uparAnt AcharaNamAn andar sthiratA karI ene anubhavIe chhIe. यस्मात् kAraN ke न खलु न खलु अन्यथा साध्यसिद्धिः tenA anubhav vinA sAdhya AtmAnI siddhi nathI. bhagavAn AtmAnun gnAn, enI samyak shraddhA ane emAn TharavArUp chAritra e vinA AtmAnI siddhi eTale mukti nathI. vyavahArathI thAy ane nimittathI thAy em nathI.

kevI chhe Atmajyoti? कथम् अपि समुपात्तत्रित्वम् अपि एकतायाः jeNe koI prakAre traNapaNun angIkAr karyun chhe topaN je ekapaNAthI chyut thaI nathI. pariNamananI apekShAe paryAyamAn traN paNun chhe topaN e chaitanyajyoti sadA ek gnAyakapaNe ja rahI chhe. vaLI te chaitanyajyoti अच्छम् उद्गच्छत् nirmaLapaNe udray pAmI rahI chhe, chaitanyanA prakAshathI paryAyamAn nirmaLapaNe prakAsh prasarI rahyo chhe.

* kaLash 20 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘AchArya kahe chhe ke jene koI prakAre paryAyadraShTithI traNapaNun prApta chhe’-shun kahe chhe? ke A AtmA shuddha chaitanyaghan trikAL dhruv ekarUp chhe e to svabhAvanI vAt chhe, paN ene e shuddha ekarUp chaitanya AnandasvarUpanAn pratIti-shraddhA, gnAn ane emAn ramaNatA em samyagdarshan-gnAn-chAritranI je pariNati thAy te paryAy apekShAe traNapaNe pariNaman chhe. ahIn paryAyanun traNapaNe pariNaman lIdhun te samyagdarshanAdinun lIdhun, vachche je rAg (mahAvratAdino) Ave te lIdhun nahi; kem ke dayA, dAn, bhakti, pUjA, vrat, tap vagereno bhAv Ave te rAg chhe, dharma nathI, dharmanun kAraN paN nathI.

prashna–ene vyavahAre dharma kahyo chhe ne?

uttara–vyavahAre dharma kahyo chhe, paN kone? samyagdraShTine. jene (draShTimAn) rAgano abhAv chhe, shuddha chaitanyanA AnandanA amRutano svAd Avyo chhe ane shAnti thoDI andar vadhI chhe evA samaktiIne je vratAdinA vikalpa hoy tene vyavahAradharma, puNyadharma kahyo chhe. bhAI! A to janma-maraNarahit thavun hoy enI vAt chhe. jene haju svarganA ane sheThAInA ane rAjA vagerenA bhav karavAnI honsh hoy ene mATe A vAt nathI. e bhav sArA nathI paN dukhamay chhe.