PDF/HTML Page 3621 of 4199
single page version
ahA! kevI chhe gnAnachetanA? sadA AnandarUp-potAnA svabhAvanA anubhavarUp chhe. gnAnachetanA nij svabhAvanA anubhavarUp sadA AnandarUp chhe e astithI vAt karI, nAstithI kahIe to te shubhAshubhane karavA-bhogavavAnA bhAvanA abhAvarUp chhe. ahAhA..! AtmA chaitanyaratnAkar prabhu chhe. te puNya-pAparUp vibhAvane kem kare? gnAnAnandanA anubhavarUp gnAnachetanAne chhoDI te vibhAvane-shubhAshubhane kem kare? AchArya kahe chhe- gnAnIjano gnAnachetanAne sadA bhogavo; Anandarasane sadA pIo.
benashrInA vachanAmRutamAn Ave chhe ne ke- “gnAnInun pariNaman vibhAvathI pAchhun vaLI svarUp taraph DhaLI rahyun chhe. gnAnI nij svarUpamAn paripUrNapaNe TharI javA talase chhe.” te vichAre chhe-
“A vibhAvabhAv amAro desh nathI. A paradeshamAn ame kyAn AvI chaDayA? amane ahIn goThatun nathI. ahIn amArun koI nathI, jyAn gnAn, shraddhA, chAritra, Anand, vIrya Adi anantaguNarUp amAro parivAr vase chhe te amAro svadesh chhe. ame have te svarUp-svadesh taraph jaI rahyA chhIe. amAre tvarAthI amArA mUL vatanamAn jaIne nirAnte vasavun chhe jyAn badhAn amArAn chhe.”
lyo, have bAyaDI-chhokarAn ne dhan-sampatti vagere to kyAy rahI gayA; ne puNya- pApanA bhAv paN kyAy vilIn thaI gayA. kharekhar bhagavAn AtmAnI e kAI chIj ja nathI. e to paryAyabuddhinA bhramathI utpanna thatA hatA te svAtmabuddhi-dravyadraShTi pragaT thatAn kyAy dUr thaI gayA. samajANun kAI...?
samvar adhikAramAn to em Avyun chhe ke-vikAranI utpattinun ane trikALI dhruvanun- bannenun kShetra bhinna chhe, bannenA kAL bhinna chhe, bannenA svabhAv bhinna chhe. are bhAI! tArI moTapanI shI vAt karIe? bhagavAn sarvagnadev paN tArI moTapanI vAt vANImAn pUrI kahI shakyA nahi. Ave chhe ne ke-
PDF/HTML Page 3622 of 4199
single page version
A to antarano mArag bApA! svAnubhavathI prApta thAy, paN kAI vAdavivAde pAr paDe nahi. ahA! jagatamAn jIvo anek prakAranA chhe, labdhinA anek prakAr chhe, UndhAInA anek prakAr chhe; have tyAn konI sAthe charchAvAd karIe?
ahIn kahe chhe-gnAnachetanA sadA AnandarUp chhe, svanA anubhavanarUp chhe. chothA guNasthAnathI gnAnachetanA utpanna thAy chhe. tene gnAnIjano sadA bhogavo-em shrI guruono upadesh chhe. AvI vAt chhe.
A sarvavishuddhagnAn adhikAr chhe, tethI gnAnane kartAbhoktApaNAthI bhinna batAvyun; havenI gAthAomAn anya dravyo ane anya dravyonA bhAvothI gnAnane bhinna batAvashe. te gAthAonI sUchanArUp kAvya pratham kahe chhe-
‘इतः इह’ ahInthI have (A sarvavishuddhagnAn adhikAramAn havenI gAthAomAn em kahe chhe ke-) समस्त–वस्तु–व्यतिरेक–निश्चयात् विवेचितं ज्ञानम्’ samasta vastuothI bhinnapaNAnA nishchay vaDe judun karavAmAn Avelun gnAn, ‘पदार्थ–प्रथन–अवगुण्ठनात् कृतेः विना’ padArthanA vistAr sAthe gUnthAvAthI (anek padArtho sAthe, gneyagnAn sambandhane lIdhe ek jevun dekhAvAthI) utpanna thatI (-anek prakAranI) kriyA tenAthI rahit ‘एकम् अनाकुलम् ज्वलत्’ ek gnAnakriyAmAtra, anAkuL (-sarva AkuLatAthI rahit) ane dedIpyamAn vartatun thakun, ‘अवतिष्ठते’ nishchaL rahe chhe.
ahAhA...! joyun? padArthothI bhinna paDelun gnAn anek prakAranI vibhAvanI kriyAthI rahit chhe ane gnAnakriyAthI sahit chhe. have loko rADu pADe chhe ke kriyAno lop kyoer, lop karyo. paN kaI kriyA bApu? vibhAv-kriyAno lop chhe. svabhAvakriyA-gnAnakriyA to chhe, puNyapAparUp vibhAvakriyAno niShedh-tyAg chhe. ahAhA...! svarUpamAn ekAgra thatAn utpanna thayelI gnAnakriyA AkuLatAthI rahit anAkuL dedIpyamAn varte chhe. A sAdhak dashA chhe.
rAganun karavun ne rAganun bhogavavun e dukharUp chhe. mATe paryAyabuddhi chhoDI anant- guNaratnAkar prabhu andar avichal birAje chhe tyAn jA. e tAro desh chhe.
bhAvArtha havenI gAthAomAn gnAnane spaShTa rIte sarva vastuothI bhinna batAve chhe.
PDF/HTML Page 3623 of 4199
single page version
सत्थं णाणं ण हवदि जम्हा सत्थं ण याणदे किंचि । तम्हा अण्णं णाणं अण्णं सत्थं जिणा बेंति।। ३९०।। सद्दो णाणं ण हवदि जम्हा सद्दो ण याणदे किंचि । तम्हा अण्णं णाणं अण्णं सद्दं जिणा बेंति।। ३९१।। रूवं णाणं ण हवदि जम्हा रूवं ण याणदे किंचि । तम्हा अण्णं णाणं अण्णं रूवं जिणा बेंति।। ३९२।। वण्णो णाणं ण हवदि जम्हा वण्णो ण याणदे किंचि । तम्हा अण्णं णाणं अण्णं वण्णं जिणा बेंति।। ३९३।। गंधो णाणं ण हवदि जम्हा गंधो ण याणदे किंचि । तम्हा अण्णं णाणं अण्णं गंधं जिणा बेंति।। ३९४।।
e ja arthanI gAthAo have kahe chhe-
te kAraNe chhe gnAn judun, shAstra judun–jin kahe; 390.
re! shabda te nathI gnAn, jethI shabda kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, shabda judo–jin kahe; 391.
re! rUp te nathI gnAn, jethI rUp kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, rUp judun–jin kahe; 392.
re! varNa te nathI gnAn, jethI varNa kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, varNa judo–jin kahe; 393.
re! gandh te nathI gnAn, jethI gandh kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, gandh judI–jin kahe; 394.
PDF/HTML Page 3624 of 4199
single page version
णरसो दु हवदि णाणं जम्हा दु रसो ण याणदे किंचि। तम्हा अण्णं णाणं रसं च अण्णं जिणा बेंति।। ३९५।। फासो ण हवदि णाणं जम्हा फासो ण याणदे किंचि। तम्हा अण्णं णाणं अण्णं फासं जिणा बेंति।। ३९६।। कम्मं णाणं ण हवदि जम्हा कम्मं ण याणदे किंचि। तम्हा अण्णं णाणं अण्णं कम्मं जिणा बेंति।। ३९७।। धम्मो णाणं ण हवदि जम्हा धम्मो ण याणदे किंचि। तम्हा अण्णं णाणं अण्णं धम्मं जिणा बेंति।। ३९८।। णाणमधम्मो ण हवदि जम्हाधम्मो ण याणदे किंचि। तम्हा अण्णं णाणं अण्णमधम्मं जिणा बेंति।। ३९९।। कालो णाणं ण हवदि जम्हा कालो ण याणदे किंचि। तम्हा अण्णं णाणं अण्णं कालं जिणा बेंति।। ४००।।
te kAraNe chhe gnAn judun, ras judo–jinavar kahe; 39p.
re! sparsha te nathI gnAn, jethI sparsha kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, sparsha judo–jin kahe; 396.
re! karma te nathI gnAn, jethI karma kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, karma judun–jin kahe; 397.
re! dharma te nathI gnAn, jethI dharma kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, dharma judo–jin kahe; 398.
adharma te nathI gnAn, jethI adharma kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, adharma judo–jin kahe; 399.
re! kAL te nathI gnAn, jethI kAL kaI jANe nahIn,
te kAraNe chhe gnAn judun, kAL judo–jin kahe; 400.
PDF/HTML Page 3625 of 4199
single page version
तम्हायासं अण्णं अण्णं णाणं जिणा बेंति।। ४०१।।
णज्झवसाणं णाणं अज्झवसाणं अचेदणं जम्हा।
तम्हा अण्णं णाणं अज्झवसाणं तहा अण्णं।। ४०२।।
जम्हा जाणदि णिच्चं तम्हा जीवो दु जाणगो णाणी।
णाणं च जाणयादो अव्वदिरित्तं मुणेयव्वं।। ४०३।।
णाणं सम्मादिट्ठिं दु संजमं सुत्तमंगपुव्वगयं।
धम्माधम्मं च तहा पव्वज्जं अब्भुवंति बुहा।। ४०४।।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यच्छास्त्रं जिना ब्रुवन्ति।। ३९०।।
शब्दो ज्ञानं न भवति यस्माच्छब्दो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यं शब्दं जिना ब्रुवन्ति।। ३९१।।
gAthArtha– [शास्त्रं] shAstra [ज्ञानं न भवति] gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [शास्त्रं किञ्चित् न जानाति] shAstra kAI jANatun nathI (-jaD chhe,) [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [शास्त्रम् अन्यत्] shAstra anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [शब्दः ज्ञानं न भवति] shabda gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [शब्दः किञ्चित् न जानाति] shabda kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्]
te kAraNe AkAsh judun, gnAn judun–jin kahe; 401.
nahi gnAn adhyavasAn chhe, jethI achetan teh chhe,
te kAraNe chhe gnAn judun, judun adhyavasAn chhe. 402.
re! sarvadA jANe ja tethI jIv gnAyak gnAnI chhe,
ne gnAn chhe gnAyakathI avyatirikta im gnAtavya chhe. 403.
samyaktva, ne sanyam, tathA pUrvAngagat sUtro, ane
dharmAdharam, dIkShA vaLI, budh puruSh mAne gnAnane. 404.
PDF/HTML Page 3626 of 4199
single page version
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यद्रूपं जिना ब्रुवन्ति।। ३९२।।
वर्णो ज्ञान न भवति यस्माद्वर्णो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यं वर्ण जिना ब्रुवन्ति।। ३९३।।
गन्धो ज्ञान न भवति यस्माद्गन्धो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यं गन्धं जिना ब्रुवन्ति।। ३९४।।
न रसस्तु भवति ज्ञानं यस्मात्तु रसो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानं रसं चान्यं जिना ब्रुवन्ति।। ३९५।।
स्पर्शो न भवति ज्ञानं यस्मात्स्पर्शो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यं स्पर्श जिना ब्रुवन्ति।। ३९६।।
कर्म ज्ञानं न भवति यस्मात्कर्म न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यत्कर्म जिना ब्रुवन्ति।। ३९७।।
gnAn anya chhe, [शब्दं अन्यं] shabda anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [रूपं ज्ञानं न भवति] rUp gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [रूपं किञ्चित् न जानाति] rUp kAI jANatun nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [रूपम् अन्यत्] rUp anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe, [वर्णः ज्ञानं न भवति] varNa gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [वर्णः किञ्चित् न जानाति] varNa kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [वर्णम् अन्यम्] varNa anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [गन्धः ज्ञानं न भवति] gandh gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [गन्धः किञ्चित् न जानाति] gandh kAI jANatI nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [गन्धम् अन्यम्] gandh anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [रसः तु ज्ञानं न भवति] ras gnAn nathI [यस्मात् तु] kAraN ke [रसः किञ्चित् न जानाति] ras kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe [रसं च अन्यं] ane ras anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [स्पर्शः ज्ञानं न भवति] sparsha gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [स्पर्शः किञ्चित् न जानाति] sparsha kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [स्पर्श अन्यं] sparsha anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [कर्म ज्ञानं न भवति] karma gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [कर्म किञ्चित् न जानाति] karma kAI jANatun nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [कर्म अन्यत्] karma anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe
PDF/HTML Page 3627 of 4199
single page version
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यं धर्म जिना ब्रुवन्ति।। ३९८।।
ज्ञानमधर्मो न भवति यस्मादधर्मो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यमधर्म जिना ब्रुवन्ति।। ३९९।।
कालो ज्ञानं न भवति यस्मात्कालो न जानाति किञ्चित्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमन्यं कालं जिना ब्रुवन्ति।। ४००।।
आकाशमपि न ज्ञानं यस्मादाकाशं न जानाति किञ्चित्।
तस्मादाकाशमन्यदन्यज्ज्ञानं जिना ब्रुवन्ति।। ४०१।।
नाध्यवसानं ज्ञानमध्यवसानमचेतनं यस्मात्।
तस्मादन्यज्ज्ञानमध्यवसानं तथान्यत्।। ४०२।।
यस्माज्जानाति नित्यं तस्माज्जीवस्तु ज्ञायको ज्ञानी।
ज्ञानं च ज्ञायकादव्यतिरिक्तं ज्ञानव्यम्।। ४०३।।
chhe. [धर्मः ज्ञानं न भवति] dharma (arthAt dharmAstikAy) gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [धर्मः किञ्चित् न जानाति] dharma kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [धर्म अन्यं] dharma anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [धर्मः ज्ञानं न भवति] dharma (arthAt dharmAstikAy) gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [धर्मः किञ्चित् न जानाति] dharma kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [धर्म अन्यं] dharma anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [अधर्मः ज्ञानं न भवति] adharma (arthAt adharmAstikAy) gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [अधर्मः किञ्चित् न जानाति] adharma kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [अधर्म अन्यम्] adharma anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [कालः ज्ञानं न भवति] kAL gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [कालः किञ्चित् न जानाति] kAL kAI jANato nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe, [कालं अन्यं] kAL anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [आकाशम् अपि ज्ञानं न] AkAsh paN gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [आकाशं किञ्चित् न जानाति] AkAsh kAI jANatun nathI, [तस्मात्] mATe [ज्ञानं अन्यत्] gnAn anya chhe, [आकाशम् अन्यत्] AkAsh anya chhe- [जिनाः ब्रुवन्ति] em jinadevo kahe chhe. [अध्यवसानं ज्ञानम् न] adhyavasAn gnAn nathI [यस्मात्] kAraN ke [अध्यवसानम् अचेतनं] adhyavasAn achetan chhe, [तस्मात्] mATe [ज्ञानम् अन्यत्] gnAn anya chhe [तथा अध्यवसानं अन्यत्] tathA adhyavasAn anya chhe (-em jinadevo kahe chhe).
[यस्मात्] kAraN ke [नित्यं जानाति] (jIv) nirantar jANe chhe [तस्मात्] mATe [ज्ञायकः जीवः तु] gnAyak evo jIv [ज्ञानी] gnAnI (-gnAnavALo, gnAnasvarUp) chhe,
PDF/HTML Page 3628 of 4199
single page version
धर्माधर्म च तथा प्रव्रज्यामभ्युपयान्ति बुधाः।। ४०४।।
[ज्ञानं च] ane gnAn [ज्ञायकात् अव्यतिरिक्तं] gnAyakathI avyatirikta chhe (-abhinna chhe, judun nathI) [ज्ञातव्यम्] em jANavun.
[बुधाः] budh puruSho (arthAt gnAnI jano) [ज्ञानं] gnAnane ja [सम्यग्द्रष्टिं तु] samyagdraShTi [संयमं] (gnAnane ja) sanyam, [अङ्गपूर्वगतम् सूत्रम्] angapUrvagat sUtra, [धर्माधर्म च] dharma-adharma (puNya-pAp) [तथा प्रव्रज्याम्] tathA dIkShA [अभ्युपयान्ति] mAne chhe.
TIkA– shrut (arthAt vachanAtmak dravyashrut) gnAn nathI, kAraN ke shrut achetan chhe; mATe gnAnane ane shrutane vyatirek (arthAt bhinnatA) chhe. shabda gnAn nathI, kAraN ke shabda (pudgaladravyano paryAy chhe,) achetan chhe; mATe gnAnane ane shabdane vyatirek (arthAt bhed) chhe. rUp gnAn nathI, kAraN ke rUp (pudgaladravyano guN chhe,) achetan chhe; mATe gnAnane ane rUpane vyatirek chhe (arthAt banne judAn chhe). varNa gnAn nathI, kAraN ke varNa (pudgaladravyano guN chhe,) achetan chhe; mATe gnAnane ane varNane vyatirek chhe (arthAt gnAn anya chhe, varNa anya chhe). gandh gnAn nathI, kAraN ke gandh (pudgaladravyano guN chhe,) achetan chhe; mATe gnAnane ane gandhane vyatirek (-bhed, bhinnatA) chhe. ras gnAn nathI, kAraN ke ras (pudgaladravyano guN chhe,) achetan chhe; mATe gnAnane ane rasane vyatirek chhe. sparsha gnAn nathI, kAraN ke sparsha (pudgaladravyano guN chhe,) achetan chhe; mATe gnAnane ane sparshane vyatirek chhe. karma gnAn nathI, kAraN ke karma achetan chhe; mATe gnAnane ane karmane vyatirek chhe. dharma (-dharmadravya) gnAn nathI, kAraN ke dharma achetan chhe; mATe gnAnane ane dharmane vyatirek chhe. adharma (-adharmadravya) gnAn nathI, kAraN ke adharma achetan chhe; mATe gnAnane ane adharmane vyatirek chhe. kAL (-kALadravya) gnAn nathI, kAraN ke kAL achetan chhe; mATe gnAnane ane kALane vyatirek chhe. AkAsh (-AkAshadravya) gnAn nathI, kAraN ke AkAsh achetan chhe; mATe gnAnane ane AkAshane vyatirek chhe. adhyavasAn gnAn nathI, kAraN ke adhyavasAn achetan chhe; mATe gnAnane ane (karmanA udayanI pravRuttirUp) adhyavasAnane vyatirek chhe. Am A rIte gnAnano samasta paradravyo sAthe vyatirek nishchayasAdhit dekhavo (arthAt nishchay vaDe siddha thayelo samajavo-anubhavavo).
have, jIv ja ek gnAn chhe, kAraN ke jIv chetan chhe; mATe gnAnane ane jIvane ja avyatirek (-abhinnatA) chhe. vaLI gnAnano jIvanI sAthe vyatirek jarA paN shankaIy nathI (arthAt gnAnanI jIvathI bhinnatA hashe em jarAy shankA karavAyogya nathI),
PDF/HTML Page 3629 of 4199
single page version
have, e pramANe sarva paradravyo sAthe vyatirek vaDe ane sarva darshanAdi jIvasvabhAvo sAthe avyatirek vaDe ativyAptine ane avyAptine dUr karatun thakun, anAdi vibhram jenun mUL chhe evA dharma-adharmarUp (puNya-pAparUp, shubh-ashubharUp) parasamayane dUr karIne, pote ja pravrajyArUpane pAmIne (arthAt pote ja nishchayachAritrarUp dIkShApaNAne pAmIne), darshan-gnAn-chAritramAn sthitirUp svasamayane prApta karIne, mokShamArgane potAmAn ja pariNat karIne, jeNe sampUrNa vignAnaghanasvabhAvane prApta karyo chhe evun, tyAg-grahaNathI rahit, sAkShAt samayasArabhUt, paramArtharUp shuddha-gnAn ek avasthit (-nishchaL rahelun) dekhavun (arthAt pratyakSha svasamvedanathI anubhavavun).
bhAvArtha– ahIn gnAnane sarva paradravyothI bhinna ane potAnA paryAyothI abhinna batAvyun, tethI ativyApti ane avyApti nAmanA je lakShaNanA doSho te dUr thayA. AtmAnun lakShaN upayog chhe, ane upayogamAn gnAn pradhAn chhe; te (gnAn) anya achetan dravyomAn nathI tethI te ativyAptivALun nathI, ane potAnI sarva avasthAomAn chhe tethI avyAptivALun nathI. A rIte gnAnalakShaN kahevAthI ativyApti ane avyApti doSho AvatA nathI.
ahIn gnAnane ja pradhAn karIne AtmAno adhikAr chhe, kAraN ke gnAnalakShaNathI ja AtmA sarva paradravyothI bhinna anubhavagochar thAy chhe. joke AtmAmAn anant dharmo chhe, topaN temAnA keTalAk to chhadmasthane anubhavagochar ja nathI; te dharmone kahevAthI chhadmastha gnAnI AtmAne kaI rIte oLakhe? vaLI keTalAk dharmo anubhavagochar chhe, parantu temAnA keTalAk to-astitva, vastutva, prameyatva Adi to-anya dravyo sAthe sAdhAraN arthAt samAn chhe mATe temane kahevAthI judo AtmA jANI shakAy nahi, ane keTalAk (dharmo) paradravyonA nimittathI thayelA chhe temane kahevAthI paramArthabhUt AtmAnun shuddha svarUp kevI rIte jaNAy? mATe gnAnane kahevAthI ja chhadmastha gnAnI AtmAne oLakhI shake chhe.
ahIn gnAnane AtmAnun lakShaN kahyun chhe eTalun ja nahi, paN gnAnane ja AtmA ja kahyo chhe; kAraN ke abhedavivakShAmAn guNaguNIno abhed hovAthI, gnAn chhe te ja AtmA chhe. abhedavivakShAmAn gnAn kaho ke AtmA kaho-kAI virodh nathI; mATe ahIn gnAn kahevAthI AtmA ja samajavo.
PDF/HTML Page 3630 of 4199
single page version
मादानोज्झनशून्यमेतदमलं ज्ञानं तथावस्थितम्।
मध्याद्यन्तविभागमुक्तसहजस्फारप्रभाभासुरः
शुद्धज्ञानघनो यथाऽस्य महिमा नित्योदितस्तिष्ठति।। २३५।।
TIkAmAn chhevaTe em kahevAmAn Avyun ke-je, potAmAn anAdi agnAnathI thatI shubhAshubh upayogarUp parasamayanI pravRuttine dUr karIne, samyagdrarshan-gnAn-chAritramAn pravRuttirUp svasamayane prApta karIne, evA svasamayarUp pariNamanasvarUp mokShamArgamAn potAne pariNamAvIne, sampUrNavignAnaghanasvabhAvane pAmyun chhe, ane jemAn kAI tyAg-grahaN nathI, evA sAkShAt samayasArasvarUp, paramArthabhUt, nishchaL rahelA, shuddha, pUrNa gnAnane (pUrNa Atmadravyane) dekhavun. tyAn ‘dekhavun’ traN prakAre samajavun. shuddhanayanun gnAn karIne pUrNa gnAnanun shraddhAn karavun te pahelA prakAranun dekhavun chhe. te avirat Adi avasthAmAn paN hoy chhe. gnAn-shraddhAn thayA pachhI bAhya sarva parigrahano tyAg karI teno (-pUrNa gnAnano) abhyAs karavo, upayogane gnAnamAn ja thambhAvavo, jevun shuddhanayathI potAnA svarUpane siddha samAn jANyun-shraddhayun hatun tevun ja dhyAnamAn laIne chittane ekAgra-sthir karavun, pharI pharI teno ja abhyAs karavo, te bIjA prakAranun dekhavun chhe. A dekhavun apramatta dashAmAn hoy chhe. jyAn sudhI evA abhyAsathI kevaLagnAn na Upaje tyAn sudhI te abhyAs nirantar rahe. A, dekhavAno bIjo prakAr thayo. ahIn sudhI to pUrNa gnAnanun shuddhanayanA Ashraye parokSha dekhavun chhe. kevaLagnAn Upaje tyAre sAkShAt dekhavun thAy chhe te trIjA prakAranun dekhavun chhe te sthitimAn gnAn sarva vibhAvothI rahit thayun thakun sarvanun dekhanAr-jANanAr chhe, tethI A trIjA prakAranun dekhavun te pUrNa gnAnanun pratyakSha dekhavun chhe.
have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe- shlokArtha–
potAmAn ja niyat, [पृथक्–वस्तुताम् बिभ्रत्] pRuthak vastupaNAne dhAratun (-vastunun svarUp sAmAnyavisheShAtmak hovAthI pote paN sAmAnyavisheShAtmakapaNAne dhAraN karatun), [आदान–उज्झन–शून्यम्] grahaN-tyAg rahit, [एतत् अमलं ज्ञानं] A amal (-rAgAdik maLathI rahit) gnAn [तथा–अवस्थितम् यथा] evI rIte avasthit (-nishchaL rahelun) anubhavAy chhe ke jevI rIte [मध्य–आदि–अन्त–विभाग–मुक्त– सहज–स्फार–प्रभा–भासुरः अस्य शुद्ध–ज्ञान–घनः महिमा] Adi-madhya-antarUp vibhAgothI rahit evI sahaj phelAyelI
PDF/HTML Page 3631 of 4199
single page version
तथात्तमादेयमशेषतस्तत् ।
यदात्मनः संहृतसर्वशक्तेः
पूर्णस्य सन्धारणमात्मनीह।। २३६।।
कथमाहारकं तत्स्याद्येन देहोऽस्य शङ्कयते।। २३७।।
prabhA vaDe dedIpyamAn evo eno shuddhagnAnaghanarUp mahimA [नित्य–उदितः तिष्ठति] nitya-udit rahe (-shuddha gnAnanA punjarUp mahimA sadA udayamAn rahe).
bhAvArtha– gnAnanun pUrNa rUp sarvane jANavun te chhe. te jyAre pragaT thAy chhe tyAre sarva visheShaNo sahit pragaT thAy chhe; tethI tenA mahimAne koI bagADI shaktun nathI. sadA udayamAn rahe chhe. 23p.
‘AvA gnAnasvarUp AtmAnun AtmAmA dhAraN karavun te ja grahavAyogya sarva grahyun ane tyAgavAyogya sarva tyAgyun’-evA arthanun kAvya have kahe chhe-
shlokArtha– [संहृत–सर्व–शक्तेः पूर्णस्य आत्मनः] jeNe sarva shaktio sameTI chhe (-potAmAn lIn karI chhe) evA pUrNa AtmAnun [आत्मनि इह] AtmAmAn [यत् सन्धारणम्] dhAraN karavun [तत् उन्मोच्यम् अशेषतः उन्मुक्तम्] te ja chhoDavAyogya badhun chhoDayun [तथा] ane [आदेयम् तत् अशेषतः आत्तम्] grahavAyogya badhun grahyun.
bhAvArtha– pUrNagnAnasvarUp, sarva shaktionA samUharUp je AtmA tene AtmAmAn dhAraN karI rAkhavo te ja, tyAgavAyogya je kAI hatun te badhuy tyAgyun ane grahaN karavAyogya je kAI hatun te badhuy grahaN karyun. e ja kRutakRutyapaNun chhe. 236.
‘AvA gnAnane deh ja nathI’-evA arthano, AgaLanI gAthAnI sUchanArUp shlok have kahe chhe-
shlokArtha– [एवं ज्ञानम् परद्रव्यात् व्यतिरिक्तं अवस्थितम्] Am (pUrvokta rIte) gnAn paradravyathI judun avasthit (-nishchaL rahelun) chhe; [तत् आहारकं कथम् स्यात् येन अस्य देहः शङ्कयते] te (gnAn) AhArak (arthAt karma-nokarmarUp AhAr karanArun) kem hoy ke jethI tene dehanI shankA karAy? (gnAnane deh hoI shake ja nahi, kAraN ke tene karma- nokarmarUp AhAr ja nathI.) 237.
PDF/HTML Page 3632 of 4199
single page version
e ja arthanI gAthAo have kahe chhe-
‘shrut (arthAt vachanAtmak dravyashrut) gnAn nathI. kAraN ke shrut achetan chhe; mATe gnAnane ane shrutane vyatirek (arthAt bhinnatA) chhe.’
shun kIdhun A? ke dravyashrut eTale shAstranA shabdo e gnAn nathI, juo bhagavAnanI divyadhvani te dravyashrut, kahe chhe, gnAn nathI, AtmA nathI. kem? kAraN ke te achetan chhe, jaD chhe; ane gnAn nAm AtmA chetan chhe.
to bhagavAnanI vANImAn bhAvashrutathI upadesh karyo chhe em dhavalamAn Ave chhe ne? hA, vANI to jaD chhe, paN vANInA sAmbhaLanArAo vANI sAmbhaLIne, antarmukh thaIne bhAvashrutapaNe pariName chhe. tethI bhagavAnanI vANImAn bhAvashrutathI upadesh chhe em kahyun chhe vANI kAI bhAvashrut nathI, vANImAn kevaLagnAney nathI; vANI to dravyashrut achetan ja chhe. samajANun kAI...?
ahAhA...! kahe chhe-dravyashrut te gnAn nathI, kemake dravyashrut achetan chhe; mATe gnAn ane shrutane bhinnatA chhe, judAI chhe. eTale shun? ke dravyashrutathI ahIn (-AtmAmAn) gnAn thAy chhe em nathI. to kevI rIte chhe? sAmbhaLanAr-shrotAne potAnA upAdAnanI yogyatAthI gnAn thAy chhe, ane dravyashrut to tyAre nimittamAtra chhe. vaLI dravyashrutanun gnAn te paralakShI gnAn chhe, svalakShI nathI; mATe dravyashrutanun gnAn paN kharekhar achetan chhe.
paramArthavachanikAmAn Ave chhe ke je jeTalun parasattAvalambI gnAn chhe te gnAnane vAstavamAn mokShamArga kahetA nathI. dravyashrut-vANI je chhe te jaD chhe, te AtmA nathI ane tene sAmbhaLavAthI AtmA (-gnAn) pragaTe chhe em paN nathI. paN je shrutavikalpa chhe tenun lakSha maTADI andar gnAnano dariyo prabhu AtmA chhe tene sparshIne je gnAn pragaT thAy te vAstavik gnAn chhe. A sivAy agiyAr ang ane nav pUrva bhaNI jAy toy te gnAn nathI.
ahAhA...! dravyashrut te gnAn nathI, AtmA nathI; enAthI AtmA bhinna chhe. vaLI dravyashrutanun je gnAn thAy enAthI paN AtmA bhinna chhe. pravachanasAramAn Ave chhe ke dravyashrutane bAd karIe to ekalun gnAn rahI jAy chhe. ahA! samayasAr, pravachanasAr Adi shAstromAn gajabanI rAmabAN vAto chhe. bApu! shabdonun gnAn te vAstavik gnAn nathI- (AtmagnAn nathI).
PDF/HTML Page 3633 of 4199
single page version
juo, AchArAngamAn 18000 pad chhe, ne ekek padamAn ekAvan kroD jeTalA jhAjhrerA shlok chhe. tenun je gnAn thAy te shabdagnAn chhe. ahA! je gnAn atIndriy nathI, jemAn atIndriy Anand nathI te gnAn gnAn nathI. pAnch-pachAs hajAr shlok kanThastha thaI jAy tethI shun? andar bhagavAn gnAnasvabhAvano sAgar chhe tene sparshIne je na thAy tene gnAn kahetA nathI.
AchArAng Adinun gnAn te gnAn, nav padArthonun shraddhAn te samakit ane chha jIv nikAyanA rakShAnA bhAv te chAritra-em vyavahAr nay chhe (juo gAthA 276), parantu jemAn AtmAno Ashray na hoy te gnAn-shraddhAn-chAritrane nishchay gnAn-shraddhAn-chAritra kahetA nathI. AtmAnA Ashraye pragaT thAy te ja paramArthe gnAn-shraddhAn-chAritra chhe ane te ja mokShamArga chhe. samajANun kAI..?
Aje bhagavAn shrI mahAvIranA nirvANano divas chhe. A kathan naigamanayathI samajavun. bhagavAnano janma thatAn temanA pitAjInA bhanDAramAn lakShmInI ekadam vRuddhi thaI gaI, tethI temanun nAm varddhamAnakumAr paDayun. temane A chhello deh chhe. pote tIrthankaranun dravya chhe ane te ja bhavamAn mokSha janAr chhe.
mAtAnI kukhamAn hatA tyAre traN gnAn ane traN darshan sahit hatA. mati-shrut- avadhi e traN gnAn ane chakShu-achakShu-avadhi e traN darshan sahit hatA. matalab ke teo AtmagnAn-atIndriy gnAn ane atIndriy darshan sAthe ja laIne garbhamAn AvyA hatA.
temano janma thayA pachhI, teo bALak-avasthAmAn hatA tyAre ek santamunivarane koI shankA paDavAthI samajavA mATe bhagavAn (bALak) pAse gayA. pote munivar chhe eTale vandan to na kare, paN Am bhagavAnane joyA ke tarat ja shankAnun samAdhAn thaI gayun. juo, A nimitta-naimittik meL! muni to chhaThThe guNasthAne chhe, ne bhagavAn (-bALak) ne chothun guNasthAn chhe, paN Am najar karatAn ja samAdhAn thaI gayun tethI temane sanmatinAth nAm ApavAmAn Avyun.
jakSha sAthe yuddha thatAn jakShane jItI lIdho tethI vIr nAm ApavAmAn Avyun. munidashAmAn ghor upasarga paN jItI lIdhA tethI teo ‘mahAvIr’ kahevAyA. A rIte teo pAnch nAmathI oLakhAy chhe varddhamAn, sanmatinAth, vIr, ativIr ne mahAvIr. temaNe sADA bAr varSha tap karyun; thoDA divas AhAr lIdho. ghaNA divas to IchchhAono nirodh karI tap karyun; bahAramAn AhAr sahaj chhUTI gayo, andar atIndriy Anandanun-amRutanun bhojan karavA lAgyA. juo, A tap!
pachhI bhagavAnane vaishAkh sudI dashamanA dine kevaLagnAn thayun; paN tatkAl divyadhvani
PDF/HTML Page 3634 of 4199
single page version
chhUTI nahi. bhagavAnanI divyadhvani chhUTe ne dharma pAmanArA na hoy em kadI bane nahi. pUrve vikalpa uThayo hato ke- aho! jagatanA jIvo dharmane pAmo; emAn tIrthankar prakRiti bandhAI gaI. chhAsaTh divas vANI na chhUTI. vANI chhUTavAno kAL Avyo tyAn vedAntanA pAragAmI gautamasvAmI sabhAmAn padhAryA. mAnasthambh joyo tyAn ja mAn gaLI gayun. samavasaraNamAn AvatAn ja svayam svataj samyagdarshan pAmyA. tarat ja munidashA angIkAr karI. ashAD vadI 1 nA dine bhagavAnanI OMdhvani chhUTI. te vANI sAmbhaLI gautamasvAmIe bAr anganI rachanA karI. ahA! te vANInI paramparAmAn A tattva Avyun chhe. A samayasAr Adi shAstra e bhagavAnanI vANInI paramparAmAn rachAyelun shAstra chhe.
bhagavAn kevaLagnAn pAmyA pachhI 30 varSha sudhI arihantapadamAn rahI Aje Aso vadI chaudasanI pAchhalI rAtre ekadam chaudamA guNasthAnanI akamp dashAne pAmyA. teramA guNasthAne ek samay paramANu AvIne kharI jatA, IryApath Asrav hato. chaudame guNasthAne akamp dashA rahI, thoDo kAL asiddha dashA rahI. pachhI chaudasanI rAtrinA pAchhalA pahoramAn dehathI chhUTI chaitanya goLo samashreNIe lokAgre birAjamAn thaI siddhadashAne pAmyo. hAl je kShetre deh chhUTayo tyAnthI samashreNIe bhagavAn upar lokAgre siddhAlayamAn birAje chhe. pAvApurI jalamandir upar samashreNIe bhagavAn lokAgre birAje chhe. te kShetre jatAn temanun smaraN thavA mATe jAtrA chhe.
indroe divAnI roshanI karI bhagavAnano nirvAN mahotsav ujavyo, tethI A din divALI-dIpAvalI kahevAmAn Ave chhe.
A divase bhagavAnanA smaraNano vichAr Ave te chhe to vikalpa; em ke ‘AvA siddha’ -em smaraN mATe A divase mahotsav ujavavAmAn Ave chhe. bAkI andar potAnA svarUpamAn Thare tene par sambandhI vikalpathI shun chhe? koI prayojan nathI, koI apekShA nathI.
bhagavAnane siddhadashA thaI te thaI. “sAdi anant anant samAdhi sukhamAn”- bhagavAn anantakAL paryant anant sukhanA bhogavaTAmAn siddhapadamAn birAje chhe. bhAI! bAhyaabhyantar nirgranth dashA thayA vagar kevaLagnAn ane siddhadashA thAy nahi. A pramANe kevaLagnAnanun kAraN chAritra, ane chAritranun mUL samyagdarshan chhe. e samyagdarshanano viShay shun-enI ahIn vAt chAle chhe.
ahIn kahe chhe-shabda gnAn nathI, kemake shabda pudgal dravyano paryAy chhe. mATe gnAnane ane shabdane vyatirek eTale bhinnatA chhe. bhAI! bhagavAnanI OMdhvani nIkaLe te gnAn nathI, achetan pudgalanI paryAy chhe. dhavalamAn pATh chhe ke-bhagavAn bhAvashrutathI
PDF/HTML Page 3635 of 4199
single page version
‘rUp gnAn nathI, kAraN ke rUp (pudgal dravyano guN chhe) achetan chhe; mATe gnAnane ane rUpane vyatirek chhe (arthAt banne judAn chhe.) .’
varNa, ras, gandh ane sparsha te chAranun ekarUp tene ahIn rUp kahyun chhe. ahIn rUp eTale ranganI vAt nathI; ranganI judI vAt karashe. kahe chhe-rUp te gnAn nathI, kemake rUp pudgalanI paryAy chhe, achetan chhe. mATe gnAn ane rUpane vyatirek chhe, bhinnatA chhe. shAstramAn em Ave chhe ke bhagavAnanA sharIranun prabhAmanDaL evun hoy chhe ke tene dekhanArane sAt bhavanun gnAn thAy chhe. A ek puNya prakRitino prakAr chhe. te bhagavAnanA bhAmanDaLanA tejathI kAI gnAn thayun nathI, ane tene jotAn je gnAn thayun te gnAn nathI. bhav vinAno AtmA bhALe te gnAn chhe). vastusthiti AvI chhe. rUp ane gnAn judAn chhe have rUpanA chAr bhed pADI kathan kare chhe-
‘varNa gnAn nathI, kAraN ke varNa (pudgaladravyano guN chhe) achetan chhe. mATe gnAnane ane varNane vyatirek chhe (arthAt gnAn anya chhe, varNa anya chhe).
bhagavAnanA sharIranA ranganI vAt shAstramAn Ave chhe. te sharIranA rangathI ahIn gnAn thAy chhe em nathI; rang to nimittamAtra chhe. rang te gnAn nathI, ane ranganA nimitte je gnAn thAy te ya vAstavamAn gnAn nathI. sundar svarUpavAn chidrUp andar bhagavAn AtmA chhe, tenA Ashraye gnAn thAy te paramArtha gnAn chhe.
darshan, gnAn, ne chAritra-e traN maLIne mokShano mArga chhe. temAn samyaggnAn- AtmagnAn te mokShamArgano ek avayav chhe. gnAn sAthe atIndriy Anandano anubhav avinAbhAvI chhe. te gnAn svanA lakShe thAy chhe. paranA-ranganA lakShe gnAn thAy te gnAn (AtmagnAn) nathI, te to achetan chhe. mATe rang judo ane gnAn judun chhe. AvI vAt! samajANun kAI...? have kahe chhe-
PDF/HTML Page 3636 of 4199
single page version
‘gandh gnAn nathI, kAraN ke gandh (pudgaladravyano guN chhe) achetan chhe; mATe gnAnane ane gandhane vyatirek (-bhed, bhinnatA) chhe.’
A keTalAkane shvAs gandhAto nathI hoto? bhagavAnane shvAs sugandhit hoy chhe. sharIranA paramANuomAn sugandh-sugandh hoy chhe. ahA! tenA nimitte je gandhanun gnAn thAy te, ahIn kahe chhe, gnAn nathI; gandhane ane gnAnane bhinnatA chhe. gandh te gnAn nahi, ne gandhanun gnAn thAy tey gnAn nahi. AtmagnAn ja ek gnAn chhe. have kahe chhe-
‘ras gnAn nathI, kAraNake ras (pudgal dravyano guN chhe) achetan chhe; mATe gnAnane ane rasane vyatirek chhe.’
juo, khATo, mITho ItyAdi bhedapaNe je ras chhe te gnAn nathI, ane te rasanun gnAn thAy tey gnAn nathI. ras to bApu! jaD chhe, ne jaDanun gnAn thAy tey jaD chhe. bhagavAn AtmA chaitanyajyotisvarUp prabhu chhe tenun gnAn thAy te gnAn chhe; ahAhA...! svasamveedan gnAn te gnAn chhe, te samyaggnAn chhe ane tene mokShamArgamAn gaNyun chhe. samajAy chhe kAI...? have kahe chhe-
‘sparsha gnAn nathI, kAraN ke sparsha (pudgaladravyano guN chhe) achetan chhe; mATe gnAnane ane sparshane vyatirek chhe.’
sharIranA sparshanun gnAn thAy te gnAn nathI; tenAthI je gnAn thAy te to jaDanun gnAn chhe, e kyAn AtmAnun gnAn chhe? bhAI! jenA pAtALanA unDA taLamAn chaitanyaprabhu paramAtmA birAje chhe te dhruvanA Ashraye gnAn thAy. te vAstavik gnAn chhe. ahAhA...! asankhya pradeshamAn anant guNano pinD prabhu AtmA chhe. tenI paryAy andar unDe dhruv taraph jaIne pragaT thAy te gnAn chhe, te dharma chhe. AvI vAt!
prashna– hA, paN keTale UnDe e (-dhruv) chhe? uttara– ahAhA...! anant anant unDANamay jenun svarUp chhe tenI maryAdA shun? dravya to behad agAdh svabhAvavAn chhe, tenA svabhAvanI maryAdA shun? ahAhA...! Avun aparimit dhruv-daL andaramAn chhe tyAn paryAyane laI javI (kendrit karavI) tenun nAm samyaggnAn chhe. IndriyothI pravartatun gnAn kAI gnAn nathI. have kahe chhe-
‘karma gnAn nathI, kAraN ke karma achetan chhe; mATe gnAnane ane karmane vyatirek chhe.’ juo, shun kIdhun? ke ATh karma je chhe te gnAn nathI, kemake karma achetan chhe. karma taraphanun gnAn thAy tey gnAn nathI, karmano bandh, sattA, uday, udIraNA ItyAdi karma sambandhI je gnAn thAy te gnAn nathI. karma sambandhI gnAn thAy potAmAn potAthI, karma to temAn nimittamAtra chhe; paN te gnAn AtmAnun gnAn nathI. ahAhA...! bhagavAn
PDF/HTML Page 3637 of 4199
single page version
have bIje to AnAthI viruddha sAmbhaLavA maLe AvI chaitanyanI aviruddha vAt sAmbhaLavAy na maLe e bichArA dharma ke di’ pAme? ahA! jene chovIs kalAkamAn kalAk- be kalAk sat shravaN dvArA puNyano prasang paN nathI tene andar UnDA taLamAn bhagavAn birAjamAn chhe teno antasparsha kem thAy? are! keTalAkane to nirantar pApanI pravRutti ADe AvI satya vAt sAmbhaLavAnIy phurasad na maLe! ahIn to satsamAgame satshravaN Adi je puNyano bhAv enAthI andar potAno bhagavAn bhinna chhe tenun gnAn (- svasamvedan gnAn) karavun te gnAn chhe em vAt chhe. have Avo vItarAgano mArag chhe, emAn loko kAI ne kAI mAnI beThA chhe.
karmanI 148 prakRiti jaD chhe. mithyAdraShTine badhI 148 prakRiti na hoy. A vAt pahelAn AvI gaI chhe. tIrthankar nAmakarma, AhArak sharIr, AhArak angopAng Adi, samyakmohanIy, mishramohanIy e prakRiti kAI badhAne na hoy. AhArak prakRiti koI munine hoy chhe, to tIrthankar prakRiti paN koI samyagdraShTine darshanavishuddhi Adi sahit hoy tene bandhAI jAy chhe. A tIrthankar prakRiti paN jhreranun jhAD chhe. bhagavAn AtmA amRutanun kalpavRukSha chhe. puNya ane puNyanA bhAvathI jaD prakRiti bandhAy te AtmAthI viruddha jhreranun jhAD chhe. dharmI jIv to kahe chhe ke jhreranun jhAD evA karmanA phaLane ame bhogavatA nathI, karmanA phaL pratye amArun valaN nathI; ame to andar Anandano nAth prabhu amAro chhe tene anubhavIe chhIe. andar pUraN prabhutA bharI paDI chhe te taraph amArun valaN ane DhalaN chhe.
hA, paN karma herAn to kare chhe ne? bhAI! tArI e mAnyatA khoTI chhe. tun vikAranA pariNAm sevIne herAn thAy chhe; bAkI karma shun kare? karma to vikArI paryAyane aDatAny nathI. Ave chhe ne ke-
bhAI! karma chhe evun shAstra kahe, ane evo tane khyAl (gnAnamAn) Ave to paN te karma sambandhInun gnAn te AtmAnun gnAn nathI. karma achetan chhe; mATe gnAn judun ane karma judAn chhe. AtmA potAnI sattAe birAjamAn chhe, karma karmanI sattAe tyAn paDayun chhe; bannene vyatirek nAm bhinnatA chhe. AvI vAt! samajANun kAI...? have kahe chhe-
‘dharma (dharmadravya) gnAn nathI, kAraN ke dharma achetan chhe; mATe gnAnane ane dharmane vyatirek chhe.’
PDF/HTML Page 3638 of 4199
single page version
dharmAstikAy nAmanun ek lokavyApI dravya chhe. devAdhidev sarvagna bhagavAne joyun chhe. anyamatamAn to A vAt chhe ja nahi. jenA matamAn sarvagna nathI tenA matamAn dharmAstikAy, adharmAstikAy AdinI vAt hoI shake nahi. shrI kevaLI bhagavAne chha dravya astipaNe joyAn chhe. temAn ek dharmAstikAy chhe. te svayam gaman karatA jIv-pudgalone nimitta chhe. te gaman karAve em nahi, mAtra nimitta chhe bas. ahIn kahe chhe- A dharmAstikAy gnAn nathI. vaLI dharmAstikAyamAn chhe evo khyAl (gnAnamAn) Avyo to te gnAn paN gnAn nathI. dharmAstikAyamAn gnAnasvabhAv bhayoer nathI; bhagavAn AtmA andar gnAnasvabhAvathI bharapUr bharyo chhe. ahA! tenAn Ashraye je gnAn pragaT thAy te samyagnAn chhe ane te gnAn mokShano mArga chhe. AgaL kahe chhe-
‘adharma (-adharma dravya) gnAn nathI, kAraN ke adharma achetan chhe; mATe gnAnane ane adharmane vyatirek chhe.’
juo, jIv-pudgalo gatipUrvak svayam sthiti kare temAn adharmAstikAy dravya nimitta chhe. A adharmAstikAy paN ek lokavyApI achetan dravya chhe. te gati karatA jIv-pudgalone sthiti karAve em nahi, e to mAtra nimitta chhe bas; bAkI gati karavI ane sthiti thavI e to jIv-pudgalonI potAnI tatkAlIn yogyatA chhe. ahIn kahe chhe- A adharmAstikAy gnAn nathI. vaLI adharmAstikAy chhe evo khyAl je (gnAnamAn) Avyo te gnAn paN gnAn nathI; ahA! AtmA gnAnAnandasvabhAvI prabhu chhe tenA AshrayamAn jatAn je svasamvedanagnAn pragaT thayun te gnAn chhe ane te ja mokShamArga chhe. samajANun kAI...? have kahe chhe-
‘kAL (-kAL dravya) gnAn nathI, kAraN ke kAL achetan chhe; mATe gnAnane ane kALane vyatirek chhe.’
lokamAn ratnonI rAshinI jem ek par ek goThavAyelAn kALadravyo asankhya chhe. temAn pratyekamAn utpAd-vyay thAy chhe. A kALadravya gnAn nathI, kemake te achetan-jaD chhe. vaLI tenA lakShe kALadravyanun gnAn thayun tey paramArtha gnAn nathI. mATe gnAn ane kALadravya banne judejudA chhe. AvI vAt! vaLI-
‘AkAsh (AkAsh dravya) gnAn nathI, kAraN ke AkAsh achetan chhe; mATe gnAnane ane AkAshane vyatirek chhe.’
oho! AkAsh nAmano ek anant pradeshI achetan mahApadArtha chhe. A AkAsh dravya te, kahe chhe, gnAn nathI. vaLI tenun lakSha thatAn ‘A AkAsh chhe’ evun je gnAn thAy te paralakShI gnAn paN paramArthe gnAn nathI. ahIn to svasamvedanagnAnane ja paramArthe gnAn kahyun chhe. paralakShI gnAn thAy tey paranI jem achetan chhe. mATe gnAn ane AkAsh
PDF/HTML Page 3639 of 4199
single page version
adhyavasAn gnAn nathI, kAraNake adhyavasAn achetan chhe; mATe gnAnane ane (karmanA udayanI pravRuttirUp) adhyavasAnane vyatirek chhe.’
rAgamAn ekatAbuddhi te adhyavasAn chhe. rAg ane AtmA ek chhe evo bhram te adhyavasAn chhe. A adhyavasAn, kahe chhe, gnAn nathI, kemake adhyavasAn achetan chhe. mATe karmanA udayanI pravRuttirUp adhyavasAn ane gnAn judAn chhe.
juo, ahIn adhyavasAn AtmA nathI em kahyun chhe ne! have pachhI nIche gnAn ja puNya-pAp chhe em kaheshe. AvI aTapaTI vAt! ekakor puNya-pApane anAtmA kahe ane vaLI pAchhA tene AtmA kahe-A kevI vAt!
e to bhAI! puNyapAp enI paryAyamAn thAy chhe mATe tene tyAn (nIche) AtmA kahel chhe. potAnI paryAy chhe to tene AtmA kahyo. pravachanasAramAn 47 nayanA adhikAramAn puNya-pApano adhiShThAtA AtmA chhe em kahyun chhe. jyAre samayasAranI 73mI gAthAmAn puNya-pApanA bhAvono svAmI pudgal dravya chhe em kahyun chhe bhAI! A to anekAnta mArga chhe. dravyathI vAt Ave tey ane paryAyathI vAt Ave tey yathAsthit jANavI joIe. ekalA dravyane mAne ane paryAyane jANey nahi to e to mithyA ekAnta thaI jAy.
puNya-pApanA bhAv jIvanI paryAyamAn thAy chhe tethI tene jIv kahyA, paN te jIvano svabhAv nathI (vibhAv chhe) ane paryAyamAnthI nIkaLI jAy chhe mATe tene pudgalanA pariNAm kahIne pudgal dravya kahyun chhe. e to tyAn paryAyanI-puNya-pApanI ruchi chhoDAvI dravyasvabhAvanI draShTi karAvavAnA prayojanathI vAt chhe. paN tethI koI puNya-pApanA bhAv pudgalamAn thAy chhe em mAne to te barAbar nathI, tathA koI tene potAno svabhAv ja mAne to te paN viparIt ja chhe. AvI jhrINI vAt chhe.
‘Am A rIte gnAnano samasta paradravyo sAthe vyatirek nishchayasAdhit dekhavo.’ shun kIdhun? ke AtmA nishchayathI sarva paradravyothI bhinna chhe em dekhavun-anubhavavun. A AtmAnI paradravyathI nAsti kahI, have astithI vAt kare chhe-
‘have, jIv ja ek gnAn chhe; kAraN ke jIv chetan chhe; mATe gnAnane ane jIvane ja avyatirek (-abhinnatA) chhe. vaLI gnAnano jIvanI sAthe vyatirek jarApaN shankaIy nathI (arthAt gnAnanI jIvathI bhinnatA hashe em jarAy shankA karavAyogya nathI), kAraN ke jIv pote ja gnAn chhe.’
PDF/HTML Page 3640 of 4199
single page version
juo, shun kahe chhe? ke-jIv ja ek gnAn chhe, kAraN ke jIv chetan chhe. ahIn gnAn ane jIvanI abhinnatA-ekatA batAvavI chhe. gnAn ane jIv-em be shabdano dhvani uThe chhe mATe gnAn ane jIv be judA hashe em, kahe chhe, shankA na karavI. bhagavAn AtmA bhAvavAn ane gnAn bhAv-em bhAv ane bhAvavAn bhinna chhe em jarAy shankA na karavI, kemake banne vastupaNe ek ja chhe. benAn nAm judAn chhe, paN be vastu judI nathI. guN ane guNI be pRuthak vastu nathI, banne tAdAtmyapaNe ek ja chhe.
samayasAr gAthA 69-70 mAn AvI gayun ke-“jemane tAdAtmyasiddha sambandh chhe evAn AtmA ane gnAnamAn visheSh (taphAvat, judAn lakShaNo) nahi hovAthI temano bhed (judApaNun) nahi dekhato thako, nishank rIte gnAnamAn potApaNe varte chhe ane tyAn (gnAnamAn potApaNe) vartato te, gnAnakriyA svabhAvabhUt hovAne lIdhe niShedhavAmAn AvI nathI mATe, jANe chhe, jANavArUp pariName chhe.” juo, AmAn nishank rIte gnAnamAn potApaNe varte chhe em kahyun eno artha ja e chhe ke gnAn ane pote-AtmA ek ja chhe, arthAt AtmAmAn ja pote varte chhe, ane te ja svabhAvabhUt gnAnakriyA nAm samyaggnAnanI kriyA chhe. ahIn paN kahe chhe- “jIv ja ek gnAn chhe” arthAt jIv pote ja gnAn chhe. ahAhA..! abhedathI kahetAn pote gnAnasvarUp ja chhe; nAm, lakShaNathI bhed ho, paN vastusvarUpathI banne nishank ek ja chhe. have kahe chhe-
‘A pramANe (gnAn jIvathI abhinna) hovAthI, gnAn ja samyagdraShTi chhe, gnAn ja sanyam chhe, gnAn ja angapUrvarUp sUtra chhe, gnAn ja dharma-adharma (arthAt puNya-pAp) chhe, gnAn ja pravrajyA (dIkShA, nishchayachAritra) chhe- em gnAnano jIvaparyAyonI sAthe paN avyatirek nishchayasAdhit dekhavo (arthAt nishchay vaDe siddha thayelo samajavo- anubhavavo).’
ahA! kahe chhe- gnAn ja samyagdraShTi chhe. samyagdraShTi chhe te AtmA chhe ke nahi? chhe ne? to kahe chhe-gnAn nAm AtmA ja samyagdraShTi chhe, kemake AtmAthI judun kAI samyagdarshan to chhe nahi. ahAhA...! AtmA pUrNa gnAnAnandasvabhAvI prabhu chhe. te gnAnamAn gney thatAn tenI je pratIti thaI ke- ‘A hun’ - te samyagdarshan chhe. A samyagdarshan AtmasvarUp chhe. kAI samyagdarshan judun ne AtmA judo chhe em nathI. mATe kahee chhe- gnAn ja samyagdraShTi chhe. ahIn gnAn shabde abhedapaNe AtmA kahevo chhe. samajANun kAI...!
vaLI ‘gnAn ja sanyam chhe.’ shun kIdhun? gnAn nAm AtmA ja sanyam chhe. pAnch IndriyanA viShay ane manathI pAchhA pharavun te sanyam-e to nAstithI vAt chhe, astithI kahIe to gnAn nAm AtmA AtmAmAn ja rame te sanyam, ane te AtmA ja chhe.