Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 33-34.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 22 of 210

 

PDF/HTML Page 421 of 4199
single page version

karatAn nimittanun anusaraN chhUTI jAy chhe. tyAre te bhAvya paN rahetun nathI ane kevaLagnAn pragaT thAy chhe. tevI rIte mati, shrut, avadhi ane manaparyay gnAnamAn paN laI levun. A prakAre gnAnAvaraNIy karma jItAy chhe.

kevaLadarshanAvaraNIy karmano udray AvatAn, tene anusare to jarI darshananI hINatArUp bhAvya thAy chhe. gnAnI ane munine paN paryAyamAn darshananI hINadashArUp bhAvya thavAnI lAyakAt hoy chhe tethI bhAvya thAy chhe, karmanA kAraNe nahi. jo te (uday) taraphanun lakSha chhoDI svabhAvamAn Ave (sampUrNa Ashray pAme) to kevaLadarshanAvaraNIy karma jItAy chhe. tevI ja rIte chakShu, achakShu ane avadhi darshanAvaraNIy karmane jItavA sambandhamAn paN samajavun.

have antarAy karma-dAn, lAbh, bhog, upabhog ane vIrya e pAnch paryAy chhe. antarAy karmano uday Ave chhe mATe A pAnch paryAy hINI thAy chhe em nathI. parantu jyAre e hINIdashA thAy chhe tyAre karmanA udrayane nimitta kahe chhe. lAbhAntarAy, dAnAntarAy, bhogAntarAy, upabhogAntarAy ane vIryAntarAy karmano uday Ave chhe te jaDamAn chhe, ane te samaye hINIdashA thavAnI potAnA upAdAnamAn lAyakAt chhe; tethI udayane anusaratAn hINIdashArUp bhAvya thAy chhe. parantu paranun lakSha chhoDIne trikAL vItarAgamUrti akaShAyasvabhAvI bhagavAn AtmAno Ashray kare to bhAvya-bhAvakanI ektAno sankaradoSh je thato hato te TaLI jAy chhe. A antarAyakarmanun jItavun chhe.

tevI rIte Ayukarmano uday chhe mATe jIvane sharIramAn rahevun paDe chhe em nathI. bhAvak karmano uday jaD karmamAn chhe ane tene anusarIne paryAyamAn rahevAnI lAyakAt potAnI chhe mATe jIv rahyo chhe. Ayukarma to nimittamAtra chhe. sAtA-asAtA vedanIyakarmano uday hoy e to jaDamAn chhe. vaLI kharekhar to e sanyoganI prAptimAn nimitta chhe. tenA udaye jIvanI paryAyamAn kinchit nukashAn thAy chhe te potAnA kAraNe chhe, parantu udayanA kAraNe nahi. tevI rIte nAmakarmano uday to jaDamAn chhe ane tenA nimitte jIvanI sUkShma arUpI-nirlep dashA pragaT hovI joIe te thatI nathI te jIvanI potAnI yogyatAthI chhe kemake te kALe udayanun anusaraN hoy chhe. gotrakarma sambandhI paN Am samajI levun. Am AThey karmano uday to jaDamAn chhe ane bhAvak karmane anusarIne thavA yogya je bhAvya te AtmAnI dashA potAthI chhe, karmanA kAraNe nahi. gnAnI te udayane avagaNIne, tenun lakSha chhoDIne niShkarma nij gnAyakabhAvane anusaratAn te te bhAvyadashA pragaT thatI nathI te karmane jItavun thayun kahevAy chhe.

ghAtIkarmane kAraNe AtmAmAn ghAt thAy chhe em nathI. parantu dravyaghAtIkarmanA udayakALe paryAyamAn te jAtanI hINI dashArUpe pariNamavAnI eTale bhAvaghAtIrUpe thavAnI potAnI lAyakAt chhe, parantu karmanA kAraNe te lAyakAt nathI. karmanA kAraNe karmamAn paryAy thAy chhe,


PDF/HTML Page 422 of 4199
single page version

AtmAmAn nahi. ahAhA! parane kAraNe bIjAmAn kAI thAy evun jainadharmamAn chhe ja nahi. guNonI paryAy thAy chhe temAn pote ja kAraN chhe, kAraN ke pote ja karmanun anusaraN kare chhe. pote jeTale darajje (anshe) nimittanun anusaraN chhoDI, svabhAv je sAkShAt vItarAgasvarUp chhe tene anusarI vItarAg paryAy pragaT kare chhe teTale anshe bhAvyabhAvak- sankaradoSh TaLe chhe.

aho! A to vItarAganA alaukik nyAy chhe. jem penthIe penthIe tel nAkhe tem AchAryoe vItarAg bhagavAnano mArga spaShTa karyo chhe. kundakundAchAryanAn shAstro ane amRutachandrAchAryanI TIkA agAdh chhe. santoe to hRuday khullAn karyAn chhe. jevI rIte dravyakarma jItAy chhe tem nokarmane anusarIne je vikArI bhAv thAy chhe tene chhoDI svabhAvane anusaratAn nokarmanun jItavun thAy chhe. vaLI mananA nimitte je kampan chhe tene anusarIne yogapaNe thavAnI yogyatA potAnIchhe. te bhAvya-bhAvakasankaradoSh jeTalA anshe svabhAvane anusaravAmAn Ave teTalA anshe TaLI jAy chhe. A shAstramAn Asrav adhikAramAn gAthA 173 thI 176 nA bhAvArthamAn panDit jayachandajIe lakhyun chhe ke- ‘kShAyik samyagdraShTine sattAmAnthI mithyAtvano kShay thatI vakhate ja anantAnubandhI kaShAyano tathA te sambandhI avirati ane yogabhAvano paN kShay thaI gayo hoy chhe tethI tene te prakArano bandh thato nathI.’ tethI shrImad rAjachandre ‘sarvaguNAnsh te samyaktva’ ane panDit shrI ToDaramalajIe rahasyapUrNa chiThThImAn ‘gnAnAdi guNo ekadesh chaturtha guNasthAn thatAn pragaT thAy chhe’ em kahyun chhe.

jem upar man lIdhun tem vachan, kAy ane pAnch indriyo paN levI. indriyone anusarIne je hINI dashA thAy chhe te bhAvya chhe. te bhAvyane anindriy svabhAvano Ashray laIne TALavun te jItendriyapaNun chhe.

Am samay samayanA pariNAm potAthI svatantrapaNe chhe em siddha kare chhe. pariNAm ugrarUp pariName ke ugrarUp na pariName, te potAnA kAraNe chhe, emAn nimittanI jarAy Dakhal nathI. AtmAvalokanamAn Ave chhe ke-je dravyanI paryAy je samaye je prakAre thavAnI chhe te potAnA kAraNe ja thAy chhe ane te nishchay chhe.

A rIte mohanI jagyAe rAg, dveSh, krodh, mAn, mAyA, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kAyA ane pAnch indriyo-e soL pad mUkIne varNan karyun. A sivAyanA asankhya prakAranA shubhAshubh bhAvo chhe te ane anant prakAranI anshonI hInatA ane ugratA thAy chhe te paN vichAravI.

* gAthA 32 bhAvArtha uparanun pravachan *

bhagavAn AtmA shuddha chaitanyaghan chhe. dravyendriyo, bhAvendriy, ane indriy-viShayo e traNey gney chhe. e potAnI chIj nathI em jANavun ene sarvagna paramAtmA kevaLInI


PDF/HTML Page 423 of 4199
single page version

stuti kahe chhe. je potAnI chIj hoy te dUr na thAy, ane je dUr thAy e potAnI chIj kem hoy? jene kevaLInI stuti karavI hoy teNe Anand ane sarvagnasvabhAvathI paripUrNa bhagavAn AtmA sAthe rAg ane nimittathI bhinna paDI, ektAnI nirvikalpa bhAvanA karavI. AvI ek nishchay stutinI vAt 31 mI gAthAmAn AvI gaI.

have A gAthAmAn em kahyun ke-rAg ane nimittathI bhinna paDIne, bhagavAn AtmA je shuddha chaitanyaghan vastu chhe tenI sanmukh thavAthI jene paryAyamAn shuddhatA pragaTI chhe (gney-gnAyak sankaradoSh dUr thayo chhe) te gnAnIne haju (moh) karmanun nimittapaNun chhe, ane tenA taraphanA valaNavALI vikArI bhAvya dashA thAy chhe. have e gnAnI nimittanun lakSha chhoDIne andar nij gnAyakabhAvano ugra Ashray laIne te bhAvya moh-rAgAdine jIte chhe arthAt mohano upasham kare chhe. tethI tene bhAvyabhAvakasankaradoSh thato hato te TaLe chhe, ane AtmAnI stuti thAy chhe arthAt AtmAnA guNanI vRuddhi thAy chhe.

jaDakarma je moh tenA anusAr pravRuttithI AtmA bhAvyarUpe thato hato tene bhedagnAnanA baLathI judo anubhavyo te jitamoh jin thayo. upasham shreNI chaDhatAn mohanA udayano anubhav na rahe, paN potAnA baLathI upashamAdi karI AtmAne anubhave te jitamoh chhe. upashamAdi kem kahyun? upashamashreNImAn gnAn, darshan ane vIryano kShayopashamabhAv hoy chhe ane jem pANImAn mel hoy te TharIne nIche besI jAy tem vikAr (chAritra moh) upashamashreNImAn dabAI jAy chhe, paN teno kShay thato nathI tethI tene upasham kahe chhe.

upasham ek mohakarmano hoy chhe tyAre kShayopasham, udray, kShay chArey ghAtIkarmano hoy chhe. kShayopashamabhAv 1 thI 12 guNasthAn sudhI, kShAyikabhAv 4 thI 14 guNasthAn sudhI ane udayabhAv 1 thI 14 guNasthAn sudhI hoy chhe. pAriNAmikabhAv to sadAy sarva jIvone hoy chhe.

[pravachan nan 72-73-74 * dinAnk 10-2-76 thI 12-2-76]


PDF/HTML Page 424 of 4199
single page version

gAthA–33

अथ भाव्यभावकभावाभावेन–

जिदमोहस्स दु जइया खीणो मोहो हवेज्ज साहुस्स। तइया हु खीणमोहो भण्णदि सो णिच्छयविदूहिं।। ३३ ।।

जितमोहस्य तु यदा क्षीणो मोहो भवेत्साधोः।
तदा खलु क्षीणमोहो भण्यते स निश्चयविद्भिः।। ३३ ।।

have, bhAvyabhAvak bhAvanA abhAvathI nishchayastuti kahe chhe-

jitamoh sAdhutaNo vaLI kShay moh jyAre thAy chhe,
nishchayavidothakI tehane kShINamoh nAm kathAy chhe. 33.

gAthArtha– [जितमोहस्य तु साधोः] jeNe mohane jItyo chhe evA sAdhune [यदा] jyAre [क्षीणः मोहः] moh kShIN thaI sattAmAnthI nAsh [भवेत्] thAy [तदा] tyAre [निश्चयविद्भिः] nishchayanA jANanArA [खलु] nishchayathI [सः] te sAdhune [क्षीणमोहः] ‘kShINamoh’ evA nAmathI [भण्यते] kahe chhe.

TIkA– A nishchayastutimAn pUrvokta vidhAnathI AtmAmAnthI mohano tiraskAr karI, jevo (pUrve) kahyo tevA gnAnasvabhAv vaDe anyadravyathI adhik AtmAno anubhav karavAthI je jitamoh thayo, tene jyAre potAnA svabhAvabhAvanI bhAvanAnun sArI rIte avalamban karavAthI mohanI santatino atyant vinAsh evo thAy ke pharI teno udray na thAy-em bhAvakarUp moh kShIN thAy, tyAre (bhAvak mohano kShay thavAthI AtmAnA vibhAvarUp bhAvyabhAvano paN abhAv thAy chhe ane e rIte) bhAvyabhAvak bhAvano abhAv thavAne lIdhe ekapaNun thavAthI TankotkIrNa (nishchal) paramAtmAne prApta thayelo te ‘kShINamoh jin’ kahevAy chhe. A trIjI nishchayastuti chhe.

ahIn paN pUrve kahyun hatun tem ‘moh’ padane badalI rAg, dveSh, krodh, mAn, mAyA, lobh, karma, nokarma, man, vachan, kAy, shrotra, chakShu, dhrAN, rasan, sparshan-e pado mUkI soL sutro (bhaNavAn ane) vyAkhyAn karavAn ane A prakAranA upadeshathI bIjAn paN vichAravAn.


PDF/HTML Page 425 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
एकत्वं व्यवहारतो न तु पुनः कायात्मनोर्निश्चया–
न्नुः स्तोक्र व्यवहारतोऽस्ति वपुषः स्तुत्या न तत्तत्त्वतः।
स्तोक्रं निश्चयतश्चितो भवति चित्स्तुत्यैव सैवं भवे–
न्नातस्तीर्थकरस्तवोत्तरबलादेकत्वमात्माङ्गयोः।। २७।।

(मालिनी)
इति परिचिततत्त्वैरात्मकायैकतायां
नयविभजनयुक्त्यात्यन्तमुच्छादितायाम्।
अवतरति न बोधो बोधमेवाद्य कस्य
स्वरसरभसकृष्टः प्रस्फुटन्नेक एव।। २८ ।।

____________________________________________________________

bhAvArtha– sAdhu pahelAn potAnA baLathI upasham bhAv vaDe mohane jItI, pachhI jyAre potAnA mahA sAmarthyathI mohano sattAmAnthI nAsh karI gnAnasvarUp paramAtmAne prApta thAy tyAr te kShINamoh jin kahevAy chhe.

have ahIn A nishchay-vyavahArarUp stutinA arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [कायात्मनोः व्यवहारतः एकत्वं] sharIrane ane AtmAne vyavahAranayathI ekapaNun chhe [तु पुनः] paN [निश्चयात् न] nishchayanayathI ekapaNun nathI; [वपुषः स्तुत्या नुः स्तोत्रं व्यवहारतः अस्ति] mATe sharIranA stavanathI AtmApuruShanun stavan vyavahAranayathI thayun kahevAy chhe, ane [तत्त्वतः तत् न] nishchayanayathI nahi; [निश्चयतः] nishchayathI to [चित्स्तुत्या एव] chaitanyanA stavanathI ja [चितः स्तोक्रं भवति] chaitanyanun stavan thAy chhe. [सा एवं भवेत्] te chaitanyanun stavan ahIn jitendriy, jitamoh, kShINamoh-em (upar) kahyun tem chhe. [अतः तीर्थकरस्तवोत्तरबलात्] agnAnIe tIrthankaranA stavanano je prashna karyo hato teno Am nayavibhAgathI uttar dIdho; te uttaranA baLathI em siddha thayun ke [आत्म–अङ्गयोः एकत्वं न] AtmAne ane sharIrane ekapaNun nishchayathI nathI. 27.

have vaLI, A arthane jANavAthI bhedagnAnanI siddhi thAy chhe evA arthavALun kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [परिचित–तत्त्वैः] jemaNe vastunA yathArtha svarUpane parichayarUp karyun chhe evA munioe [आत्म–काय–एकतायां] jyAre AtmA ane sharIranA ekapaNAne [इति नय–विभजन–युक्त्या] Am nayanA vibhAganI yukti vaDe [अत्यन्तम् उच्छादितायाम्] jaDamULathI ukheDI nAkhyun chhe-atyant niShedhyun chhe, tyAre [कस्य] kayA puruShane [बोधः] gnAn


PDF/HTML Page 426 of 4199
single page version

[अद्य एव] tatkAL [बोधं] yathArthapaNAne [न अवतरति] na pAme? avashya pAme ja. kevun thaIne? [स्व–रस–रभस–कृष्टः प्रस्फुटन् एकः एव] potAnA nijarasanA vegathI khenchAI pragaT thatun ekasvarUp thaIne.

bhAvArtha– nishchay-vyavahAranayanA vibhAg vaDe AtmAno ane parano atyant bhed batAvyo chhe; tene jANIne, evo koN puruSh chhe ke jene bhedagnAn na thAy? thAy ja; kAraN ke jyAre gnAn potAnA svarasathI pote potAnun svarUp jANe tyAre avashya te gnAn potAnA AtmAne parathI bhinna ja jaNAve chhe. ahIn koI dIrghasansArI ja hoy to tenI kAI vAt nathI. 28.

A pramANe, apratibuddhe je em kahyun hatun ke “amAro to e nishchay chhe ke deh chhe te ja AtmA chhe”, tenun nirAkaraN karyun.

A rIte A agnAnI jIv anAdi mohanA santAnathI nirUpaN karavAmAn Avelun je AtmA ne sharIranun ekapaNun tenA sanskArapaNAthI atyant apratibuddha hato te have tattvagnAnasvarUp jyotino pragaT udray thavAthI ane netranA vikArInI mAphak (jem koi puruShanAn netramAn vikAr hato tyAre varNAdik anyathA dekhAtAn hatAn ane jyAre vikAr maTayo tyAre jevAn hatAn tevAn ja dekhavA lAgyo tem) paDaL samAn AvaraNakarma sArI rIte UghaDI javAthI pratibuddha thayo ane sAkShAt draShTA (dekhanAr) evA potAne potAthI ja jANI, shraddhAn karI, tenun ja AcharaN karavAno ichchhak thayo thako pUchhe chhe ke ‘A svAtmArAmane anya dravyonun pratyAkhyAn (tyAgavun) te shun chhe?’

gAthA 31 mAn gneyagnAyakasankaradoShane jItavAnI vAt hatI, gAthA 32 mAn bhAvyabhAvak-sankaradoSh dUr karavAnI (upashamanI) vAt karI. have A 33 mI gAthAmAn bhAvyabhAvakasambandhanA abhAvanI-kShayanI vAt kare chhe. vikArarUp thavAnI je yogyatA chhe te bhAvya chhe ane nimitta karma te bhAvak chhe. te banne vachche je bhAvya-bhAvakasambandh chhe tenA abhAvathI thatI nishchay-stutine ahIn kahe chhe. gAthA 32 mAn bhAvyabhAvak-sambandhano abhAv nahi paN upasham karyo hato, dAbyo hato enI vAt hatI. e ja sambandhano je abhAv eTale kShay kare chhe enI vAt A gAthAmAn chhe.

* gAthA 33 TIkA uparanun pravachan *

nishchayastuti eTale svabhAvanA guNanI shuddhinI vikAsadashA. pUrve 32 mI gAthAmAn kahyun hatun te pramANe jeNe gnAnasvabhAv vaDe anyadravyathI adhik evA AtmAno anubhav karI, mohano tiraskAr karyo chhe arthAt mohano upasham karyo chhe te jIv have kShAyikabhAv dvArA mohano nAsh-kShay kare chhe. upashamashreNImAn 11 mA guNasthAne kShAyikabhAv thato nathI tethI


PDF/HTML Page 427 of 4199
single page version

muni tyAnthI pAchhA haThe chhe ane pachhI ugra puruShArtha karI mohAdino kShay kare chhe. upasham- shreNImAn puruShArtha mand hoy chhe, jyAre kShapakashreNImAn te ugra hoy chhe.

A stuti chhe te sAdhakabhAv chhe, ane te bAramA guNasthAn sudhI ja hoy chhe. 13 mA guNasthAne stuti na hoy, kAraN ke 13 mun guNasthAn-kevaLagnAn to stutinun phaL chhe. pUrve kahyun tem indriyone jItIne jeNe atIndriy evA AtmAnun gnAn ane bhAn karyun chhe te jIv tyAr pachhI karmanA nimittane anusarIne je bhAvya thAy chhe teno upasham kare chhe. tyAre te jitamoh thAy chhe. te ja AtmAnA have potAnA svabhAvabhAvanun ugra avalamban kare chhe. je bhAvanAthI (ekAgratAthI) karmanun upashamapaNun thatun hatun temAn puruShArtha mand hato. parantu have te gnAyak AtmAnA ati ugra Ashray vaDe puruShArthane ugra banAve chhe tethI karmano kShay thAy chhe. ugra puruShArthathI mohanI santatino atyant nAsh thaI jAy chhe. puruShArtha vaDe mohano kShay thAy chhe em kahevun e to nimittanun kathan chhe. karmano je kShay thAy chhe e to enI potAnI yogyatAthI thAy chhe. svabhAv taraphanA ugra puruShArthanA samaye karmamAn kShay thavAnI yogyatA hoy chhe te enI potAthI chhe. svabhAvasanmukhatAnA ati ugra puruShArthathI jyAre kevaLagnAn pragaTe chhe tyAre chAr ghAtIkarmAno kShay thAy chhe em (nimittathI) kahevAy chhe. kharI rIte to te karmo nAsh thavAnI yogyatAvALAn hatAn tethI kShayapaNAne pAme chhe. te kALe karmanI paryAy akarmarUpe thavA yogya hoy chhe tethI thAy chhe. Am svabhAvanA ugra puruShArthathI je paryAyamAn upashamabhAvano mand puruShArtha hato tene TALI nAkhyo e trIjA prakAranI stuti chhe.

paripUrNa bhagavAn AtmAno anubhav karI je jitamoh thayo chhe teNe rAgane dabAvyo chhe, rAgano upasham karyo chhe paN abhAv karyo nathI, kemake tene svabhAvanun ugra avalamban nathI. have jo te nij gnAyakabhAvanun ati ugra avalamban le to mohanI santatinA pravAhano evo atyant vinAsh thAy ke pharIne mohano uday na thAy. AvI rIte jyAre bhAvakarUp mohano kShay thAy chhe tyAre vibhAvarUp bhAvyano paN AtmAmAnthI abhAv thAy chhe. je bhAvak moh chhe tenA taraphanun valaN chhUTatAn ane ugra puruShArtha vaDe svabhAvanun avalamban letAn bhAvak moh ane bhAvya moh banneno abhAv thAy chhe. tethI kShINamoh guNasthAnamAn paramAtmapaNAne prApta thAy chhe. A trIjA prakAranI stuti chhe.

12 mA guNasthAnamAn bhAvyabhAvak bhAvano abhAv thavAthI ekapaNun thavAthI TankotkIrNa paramAtmapaNAne prApta thayelo te kShINamoh jin thayo chhe. traN prakAre jin kahyA chhe. pratham jitendriy jin, bIjo upasham apekShAe jitamoh jin ane trIjo kShAyikarUp kShINamoh jin. samyagdarshan thatAn jitendriy jin thAy chhe. upasham shreNI thatAn jitamoh jin thAy chhe ane ati ugra puruShArtha dvArA pUrNa vItarAgasvarUp pragaT thatAn kShAyik jin-kShINamoh jin thAy chhe. bIjA prakAranI stutimAn upasham shreNInI vAt chhe, upasham samaktinI vAt nathI. tevI rIte trIjA prakAranI stutimAn kevaLagnAnanI vAt nathI, parantu 12 mA kShINamoh


PDF/HTML Page 428 of 4199
single page version

guNasthAnanI vAt chhe, kemake kevaLagnAn to stutinun phaL chhe. kShINamoh jin thatAn je pUrNa vItarAgatA thaI te trIjA prakAranI utkRuShTa stuti chhe. upasham stutimAn (gAthA 32 mAn) je soL bol hatA te ahIyAn paN laI levA. bhAI! A to bhagavAn jinendradevano mArga ati sUkShma chhe. anantakALamAn je samajyo nathI evo A mArga ahIn batAvyo chhe.

* gAthA 33 bhAvArtha uparanun pravachan *

sarvagna paramAtmAnI nishchayastuti kone kahevAy e prashna hato. teno uttar Apyo ke-A bhagavAn AtmA gnAn ane AnandasvarUpI vastu chhe. tenI draShTi karI tenI ektA karavI e kevaLInI pahelA prakAranI stuti chhe. bhagavAnanI bhakti, pUjA, jAtrA karavAno je bhAv chhe te shubhabhAv hovAthI puNyabandhanun kAraN chhe. tethI te bhAv vAstavik dharma nathI ane tethI te bhAv vAstavik stuti paN nathI. ane vAstavik jin shAsan paN nathI.

shuddha gnAnasvarUp pUrNa pavitra AnandadhAm bhagavAn AtmA chhe. tenI sanmukh thaIne ane nimitta, rAg ane ek samayanI paryAyathI vimukh thaIne andar ekAgra thatAn paryAyabuddhi chhUTavAthI pahelA prakAranI stuti thAy chhe. rAgathI bhinna chaitanyasvarUp AtmAno anubhav thatAn samyagdarshan thAy chhe te pahelI stuti chhe. chhatAn e samyagdraShTine karmanA uday taraphanA jhukAvathI potAmAn potAne kAraNe bhAvak karmanA nimitte vikArI bhAvya thAy chhe. A bhAvyabhAvakasankaradoSh chhe. have karmanA udrayanun lakSha chhoDI vastu je akhanD ek chaitanyaghan prabhu chhe tenI sanmukh thaI temAn joDAN karatAn upashamabhAv dvArA gnAnI te mohane jIte chhe te bIjA prakAranI stuti chhe.

pratham stutimAn samyagdarshan sahit Anandano anubhav chhe. bIjI stutimAn bhAvak mohakarmanA udrayanA nimitte je vikArI bhAvya thatun hatun te svabhAvanA Ashraye dabAvI daI upashamabhAv pragaT karyo. A prakAranI stutimAn svabhAvasanmukhatAno puruShArtha to chhe, paN te mand chhe. have trIjI stutimAn prabaL puruShArthathI andar ekAgra thatAn rAgano nAsh thAy chhe. bIjI stutimAn je upashamashreNI hatI tenAthI pAchhA haThIne kShapakashreNImAn jatAn rAgAdino kShay thAy chhe. upasham shreNImAn rAgAdino kShay thato nathI. tethI pAchhA haThIne 7 mA guNasthAne AvIne pachhI ugra puruShArtha vaDe kShapakashreNI mAnDatAn rAgAdino abhAv thAy chhe.

ahAhA! anAdithI potAnun svarUp akhanD Anandakand prabhu bhagavAnasvarUp ja chhe. AtmA svayam paramAtmasvarUp, jinasvarUp, vItarAgasvarUp ja chhe. ane je vikalpa UThe chhe e to anya svarUp karma chhe. ekalo akaShAyasvabhAvI Anandakand AtmA chhe. tenI draShTi karI anubhav karavo te pratham prakAranI AtmAnI stuti chhe. tyArapachhI rAganA udrayamAn potAnA puruShArthanI kamajorIthI joDAN thatun hatun te joDAN, potAnA svarUp taraphanA puruShArthathI na


PDF/HTML Page 429 of 4199
single page version

karatAn rAgane dAbyo, rAgano upasham karyo. A upashamashreNI chhe. e bIjA prakAranI stuti chhe. A upashamashreNI 8 mA guNasthAne sharU thAy chhe. pachhI 11 mA guNasthAne upashamabhAv thAy chhe, paN tyAn kShAyikabhAv thato nathI. tethI tyAnthI pAchhA haThIne sAtamA guNasthAne AvIne pharI puruShArthanI ati ugratAthI rAgano nAsh karavAmAn Ave chhe te trIjI stuti chhe. rAg upasham pAme ke kShay pAme kAm to puruShArthanun ja chhe.

munie pahelAn potAnA baLathI bIjI stutirUp upashamabhAv vaDe mohane jItyo hato, parantu nAsh karyo na hato. te pharIne potAnA mahA sAmarthyathI arthAt apratihatasvarUp vastu chhe tenA taraphanA apratihat puruShArthathI mohano nAsh karyo. A paN upadeshanun kathan chhe. bAkI to ugra puruShArthane kALe moh potAnA kAraNe nAsh pAme chhe. parantu bhAShAmAn to em ja Ave ke mohano puruShArthathI nAsh karyo.

A AtmA paramAtmA chhe. te ek samayanI paryAy vinAnI paripUrNa vItarAg sarvagnasvabhAvI paramabhAvasvarUp vastu chhe. temAn ugra apratihat puruShArtha dvArA sthir thaI munirAj mohano atyant nAsh kare chhe ane tyAre gnAnasvarUp paramAtmAne prApta thAy chhe. (tene kShINamoh jin kahe chhe.) bAramA guNasthAnane prApta pUrNa vItarAg kShINamoh jin chhe. te trIjA prakAranI utkRuShTa stuti chhe. A utkRuShTa stutinun phaL 13 mun guNasthAn- kevaLagnAn chhe. Am je kevaLagnAnasvabhAvI potAno AtmA gnAtA-draShTAsvarUp chhe tenA taraphanA sampUrNa jhukAv ane satkArathI paryAyamAn rAgano ane tenA bhAvak karmano sattAmAnthI nAsh thAy chhe tene trIjA prakAranI kevaLInI utkRuShTa stuti kahe chhe. ahAhA! potAnI pUrNa sattAno je anAdar hato te chhoDIne, teno svIkAr ane sambhAL karavAthI rAganI ane karmanI sattAno nAsh thAy chhe, ane tyAre te kShINamoh jin thAy chhe.

have ahIn A nishchay-vyavahAr stutinA arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

* kaLash 27 shlokArtha uparanun pravachan *

कायात्मनोः व्यवहारतः एकत्वं’ sharIrane ane AtmAne vyavahAranayathI ekapaNun chhe. ahIn sharIr kahetAn bAhya sharIr, karma ane rAg e badhun laI levun. AtmA ane sharIr ek kShetre rahevAthI ane banne vachche nimitta-naimittik sambandh hovAthI teo ek chhe em vyavahAranay kahe chhe. ‘न तु पुनः निश्चयात्’ parantu nishchayanayathI ekapaNun nathI. nishchayathI teo ek nathI. chaitanya bhagavAn jaD rajakaNono pinD evA sharIrathI judo chhe. jem pANIno kaLash hoy chhe temAn pANI kaLashathI ane kaLash pANIthI bhinna chhe- tem andar gnAnajaLarUpI bhagavAn AtmA ane eno AkAr sharIr ane tenA AkArathI bhinna chhe. sharIr ane AtmAne vyavahArathI ek kahyA hatA paN nishchayathI eTale kharekhar teo ek nathI paN bhinna chhe.


PDF/HTML Page 430 of 4199
single page version

वपुषः स्तुत्या नुः स्तोत्रं व्यवहारतः अस्ति, न तत् तत्त्वतः’ sharIranA stavanathI AtmA-puruShanun stavan thayun em vyavahAranayathI kahevAy chhe, paN nishchayanayathI nahi. ahAhA! juo, bhagavAn trilokanAth arihantadev te par vastu chhe ane temanI stutino vikalpa e rAg chhe. tethI e stuti AtmAnI stuti nathI kemake vikalpa AtmAthI bhinna chIj chhe. rAgathI mAnDIne badhAy-eTale ke siddha bhagavAn ane tIrthankaro paN A AtmAnA svarUpathI bhinna hovAthI anAtmA chhe. tethI ‘A AtmA (pote) nahi’ evA anAtmAnI je stuti kare chhe te chaitanyanI stuti karato nathI paN chaitanyathI bhinna sharIranI stuti kare chhe. jem AtmAthI bhinna evA anAtmasvarUp jaD sharIranI stutithI rAg thAy chhe tem AtmAthI (potAthI) bhinna evA samosaraNamAn birAjamAn sAkShAt trilokInAth tIrthankaradevanA sharIr ke guNanI stuti karavAthI paN, paralakSha hovAthI, rAg utpanna thAy chhe. mATe te AtmAnI stuti nathI.

jem par padArtha A jIv nathI e apekShAe ajIv chhe, tem nij dravyarUp bhagavAn AtmAnI apekShAe bIjAn dravyo adravya chhe. bIjAn dravyo potapotAnI apekShAe to svadravyarUp chhe, paN A jIvadravyanI apekShAe teo adravya chhe. tevI rIte A AtmAnA kShetranI apekShAe parakShetra e akShetra chhe, A AtmAnA svakALanI apekShAe parakAL akAL chhe ane A AtmAnA svabhAvanI apekShAe parasvabhAv te asvabhAv chhe. samayasAramAn pAchhaL anekAntanA parishiShTanA 14 bolamAn A vAt Ave chhe. AtmA svachatuShTayathI chhe ane parachatuShTayathI nathI. tem ja par potAnA svachatuShTayathI chhe paN A AtmAnA chatuShTayathI nathI. gnAnamAtra jIvavastu svadravyapaNe, svakShetrapaNe, svakALapaNe ane svasvabhAvapaNe asti chhe, parantu paradravya, parakShetra, parakAL ane parabhAvapaNe nAsti chhe. svadravya anant guN ane paryAyono pinD chhe, asankhya pradesh tenun kShetra chhe, ek samayanI paryAy te potAno svakAL chhe ane potAnA guN te svabhAv chhe. AvA svadravya-kShetra- kAL-bhAvanI apekShAe arihant ane siddha bhagavAnano AtmA adravya, akShetra, akAL ane asvabhAv chhe. A to parathI bhinnatAnI (bhedagnAnanI) vAt chhe. mATe arhantAdinI stuti e AtmAnI stuti nathI.

kaLashaTIkAmAn kaLash 2pa2 mAn upar kahI ethI paN visheSh sUkShma vAt karI chhe. tyAn kahe chhe ke-svadravya eTale akhanD nirvikalpa abhed ekAkAr vastu ane paradravya eTale svadravyamAn ‘A guN ane A guNI’ evo bhedavikalpa karavo te. svakShetra eTale asankhya pradeshI ekarUp AkAr ane asankhya pradesh em temAn bhed karavo te parakShetra chhe. pUrNAnandano nAth trikALI vastu te svakAL chhe ane ek samayanI je paryAy chhe te parakAL chhe. svabhAv eTale dravyanI sahaj shakti ane ekarUp vastumAn A gnAn, A darshan em bhed karavA te parabhAv chhe.


PDF/HTML Page 431 of 4199
single page version

ahAhA! vastu bahu sUkShma chhe, bhAI. jyAn ‘hun A dravya ane A paryAy’ tevo bhed paN paradravya chhe tyAn puNya-pApanA bhAvonun shun kahevun? e to paradravya chhe ja. abhed svabhAvamAn guN-bhedanI kalpanA karavI e parabhAv chhe. aho! digambar santonI vItarAg- mArganI vAt alaukik chhe. AvI vastunA svarUpanI vAt bIje kayAny nathI.

niyamasAranI pa0 mI gAthAmAn paN Ave chhe ke-svarUpanA Ashraye pragaTelI ek samayanI nirmaL vItarAgI samvar, nirjarA ane kevaLagnAnanI paryAy paN paradravya, parabhAv chhe ane tethI hey chhe. potAno trikALI svabhAv svadravya chhe ane ek samayanI paryAy trikALImAn nathI, trikALarUp nathI mATe paradravya chhe. mUL gAthAmAn ‘परदव्वं परसहावमिदि हेयं’ eTale ‘pUvokta sarva bhAvo parasvabhAvo chhe, paradravya chhe, tethI hey chhe’ em kahyun chhe. tathA TIkAmAn em lIdhun chhe ke-‘parantu shuddha nishchayanayanA baLe (shuddha nishchayanaye) teo hey chhe. shA kAraNathI? kAraN ke teo parasvabhAvo chhe, ane tethI ja paradravya chhe. sarva vibhAvaguNaparyAyothI rahit shuddha-antatattvasvarUp svadravya upAdey chhe.’ ahAhA! te chAr-gnAn-mati, shrut, avadhi ane manaparyayagnAn te paN vibhAvaguNaparyAyo chhe. trikALI gnAyak-svabhAv te svadravya chhe ane te ek ja upAdey chhe. ahIn paryAyabuddhi chhoDAvIne dravyabuddhi karAvavAnun prayojan chhe. jem paradravyamAnthI nirmaL paryAy utpanna thatI nathI tem ek nirmaL paryAyamAnthI bIjI navI nirmaL paryAy AvatI nathI. chAhe to mokShamArganI paryAy pragaT ho, topaN tene draShTimAnthI chhoDavA jevI chhe, kem ke trikALI ek akhanD Anandakand gnAyak vastu te svadravya upAdey chhe ane ek samayanI nirmaL mokShamArganI paryAy te paradravya chhe, tethI hey chhe.

ahIn em kahe chhe ke AtmAne ane sharIrane ekakShetrAvagAh sambandh hovAthI sharIranI stutithI kevaLInI stuti thaI em vyavahArathI kahevAmAn Ave chhe, parantu nishchayanayathI e sAchI stuti nathI kemake nishchayanayathI AtmA ane sharIr ek nathI. sharIranun stavan kaho ke A nij bhagavAn AtmA sivAy anya AtmAnun-kevaLInun stavan kaho; e vyavahArathI stavan chhe. nishchayathI kevaLInA guNanI stuti te sAchI stuti nathI, e to rAg chhe.

निश्चयतः चित्स्तुत्या एव चितः स्तोत्रं भवति’ nishchayathI to chaitanyanA stavanathI ja chaitanyanun stavan thAy chhe. ahAhA! akhanD ek trikALI dhruv chaitanyasvarUp gnAyakabhAvano satkAr karavo eTale tenI sanmukh thaI temAn ekAgra thavun ane nirmaL paryAy pragaT karavI enun nAm sAchI stuti chhe. A ja stuti bhavanA abhAvanun kAraN chhe, bIjI koI stuti-bhakti bhavanA abhAvanun kAraN nathI. koI em kahe ke sammedashikharajInAn je darshan kare tene 49 bhave mukti thAy. are bhAI! A vItarAgamArganI vAt nathI. sammedashikhar to shun? traNalokanA nAth bhagavAn arihantadevanAn sAkShAt darshan kare topaN bhavano abhAv


PDF/HTML Page 432 of 4199
single page version

na thAy. andar chidAnand bhagavAn traNalokano nAth trikAL birAje chhe enAn darshan bhavanA abhAvanun kAraN chhe. A AtmA sivAy sharIrathI mAnDI anya sarva potAnI apekShAe anAtmA chhe. tenI stuti karavI te nishchayastuti nathI. pUrNa chaitanyasvabhAvamAn ekAgratArUp stavanathI chaitanyanun sAchun stavan thAy chhe. A sivAy par bhagavAnanI stuti ke ek samayanI paryAy je paradravya chhe tenI stuti (ekAgratA) te chaitanyanI stuti nathI.

ahAhA! chaitanyabimb, vItarAgamUrti bhagavAn AtmAnI stutithI kevaLInA guNanI nishchayastuti vA svachaitanyanun stavan thAy chhe. ‘सा एवं’ A chaitanyanun stavan te jitendriy jin, jitamoh jin tathA kShINamoh jin-je pahelAn traN prakAre kahyun te chhe. ahAhA! ek samayanI paryAy vinAnun je pUrNa svarUp chhe te tattva chhe ke nahi? sattA chhe ke nahi? sattA chhe to pUrNa chhe ke nahi? jo te pUrNa chhe to anAdi-anant chhe ke nahi? vastu anAdi-anant pUrNa trikAL dhruvasvarUpe chhe. te taraphanA jhukAvathI nishchayastuti thAy chhe. te sivAy vikalpa dvArA bhagavAnanI lAkh stuti kare topaN sAchI stuti nathI.

prashna– mokShashAstranI sharuAtamAn mangalAcharaNamAn Ave chhe ke-

मोक्षमार्गस्य नेतारं भेत्तारं कर्मभूभृताम्।
ज्ञातारं विश्वतत्त्वानां वंदे तद्गुणलब्धये।।

jeo mokShamArganA netA chhe, karmarUpI parvatone bhedanArA chhe, vishvanA tattvonA gnAtA chhe-evA paramAtmAnA guNonI prApti mATe hun temane vandun chhun. AmAn bhagavAnanA guNanun stavan karavAthI temanA guNano lAbh (A) AtmAne thAy chhe em Avyun ne? kahyun chhe ne ke ‘वंदे तद्गुणलब्धये’?

uttara– bhAI! e to nimittanun, vyavahAranun kathan chhe. ‘stuti karun chhun’ evo bhAv to vikalpa chhe. parantu amRutachandrAchAryadeve trIjA kaLashamAn jem kahyun chhe tem, te vikalpanA kALe draShTi dravya upar hovAthI je shuddhinI prApti thAy chhe tene upachArathI bhagavAnanI stutithI thaI em kahevAy chhe. amRutachandrAchAryadev A shAstranA trIjA kaLashamAn kahe chhe ke-hun to shuddha chaitanyaghan chhun. paN mArI paryAyamAn haju k kmalinatA chhe. te malinatAno TIkA karavAthI ja nAsh thAo ane param vishuddhi pragaT thAo. teno artha shun? TIkA karavAno bhAv to vikalpa chhe. shun vikalpathI vishuddhi pragaT thaI jAy? enAthI shun ashuddhi nAsh pAme? pATh to evo chhe-‘व्याख्यया एव’ TIkAthI ja. eno artha em chhe ke hun jyAre TIkA karun chhun tyAre vikalpa to chhe, parantu mArun jor to akhanDAnand dravya taraph chhe. TIkAnA kALe draShTinun jor dravya upar chhe tethI te joranA kAraNe ashuddhi nAsh thAo ane param vishuddhi thAo em kahevAno bhAv chhe.

shuddha chaitanyasvarUp bhagavAn AtmA pUrNa gnAnasUrya chhe. evA paripUrNa akhanD dravya-

PDF/HTML Page 433 of 4199
single page version

svabhAvamAn ekAgratAthI ektA thavI te sAchI-nishchayastuti chhe. ‘अतः तीर्थकरस्तवोत्तरबलात्’ Am agnAnIe je tIrthankaranA stavanano prashna karyo hato teno A pramANe nayavibhAgathI uttar Apyo. te uttaranA baLathI em siddha thayun ke ‘आत्मांगयोः एकत्वं न भवेत्’ AtmA ane sharIrane nishchayathI ekapaNun nathI. AtmA ane anAtmA ek nathI. tem ja ek samayanI paryAy ane trikALabhAv ekarUp nathI. ahAhA! vastu AvI sUkShma ane gambhIr chhe.

have vaLI, A arthane jANavAthI bhedagnAnanI siddhi thAy chhe evA arthavALun kAvya kahe chhe-

* kaLash 28 shlokArtha uparanun pravachan *

shiShye guru samakSha shankA pragaT karI kahyun ke sharIr ane AtmA ek chhe. kAraN ke jyAre Ap tIrthankar bhagavAnanI stuti karo chho tyAre em kaho chho ke-aho! bhagavAnanun shun sundar rUp chhe! indronA manane paN te jItI le chhe. tathA enun tej sUryane paN DhAnkI de chhe. bhagavAn! ApanI divyadhvani to jANe sAkShAt amRut jharatun na hoy! he gurudev! Ap ja AvI rIte sharIrathI ane vANIthI bhagavAnanI stuti karo chho. tethI ame em mAnIe chhIe ke sharIrane ja Ap AtmA mAno chho. tenun ahIn samAdhAn kare chhe.

इति परिचिततत्त्वैः’ jemaNe vastunA yathArtha svarUpane parichayarUp karyun chhe arthAt gnAnAnandasvarUp je vastu eno parichay karI jemaNe Anandano anubhav karyo chhe evA munioe ‘आत्मकायैकतायां’ AtmA ane sharIranA ekapaNAne नयविभजनयुक्त्या अन्यन्तम् उच्छादितायाम्’ nayavibhAganI yukti vaDe jaDamULathI ukheDI nAkhyun chhe-atyant niShedhyun chhe. ahAhA! shun kahe chhe? vyavahAranayathI AtmA ane sharIrane ekapaNun kahevAmAn Ave chhe paN nishchayathI ekapaNun nathI. (atyant niShedhyun chhe)

A shAstranI chothI gAthAmAn kahyun chhe ke-bhagavAn! ten rAg kem karavo ane rAgane kem bhogavavo e vAt to anantavAr sAmbhaLI chhe, e vAt anantavAr tArA parichayamAn AvI gaI chhe ane anubhavamAn paN AvI gaI chhe; parantu rAgathI bhinna bhagavAn AtmA je nijasvabhAvathI ekatva chhe enI vAt kayArey sAmbhaLI nathI, parichayamAn AvI nathI ane anubhavamAn paN AvI nathI. parantu A kaLashamAn em kahe chhe ke jemaNe vastunA yathArtha svarUpano parichay karyo chhe, vAramvAr AnandasvarUpano anubhav karyo chhe munioe ‘rAgano vikalpa ane bhagavAn AtmA traNakALamAn ek nathI’ em bhedagnAn karIne (emanA) ekapaNAne jaDamULathI ukhADI nAkhyun chhe. kaLash TIkAmAn ‘परिचिततत्त्वैः’ no artha ‘pratyakShapaNe jANyA chhe jIvAdi sakaL dravyonA guNaparyAyone jemaNe evA sarvagnadev’ evo karyo chhe. Am kevaLIoe tathA jemane samyaggnAn thayun chhe evA munioe AtmA ane sharIrAdinA ekapaNAne nayavibhAganI yukti vaDe ukheDI nAkhyun chhe. eTale ke AtmA ane


PDF/HTML Page 434 of 4199
single page version

rAgAdithI mAnDI badhuy atyant bhinna chhe em batAvyun chhe. ahAhA! bhagavAnano ane muniono Avo upadesh hoy chhe em kahe chhe.

panchAstikAyanI 172 mI gAthAmAn vyavahArane sAdhan ane nishchayane sAdhya kahyun chhe. parantu e to sAdhanano Arop ApasIne kahyun chhe. vAstavik sAdhan to rAgathI bhinna thaI chaitanyano anubhav karavo te chhe. tenI sAthe je rAg hoy chhe tene upachArathI sAdhan kahyun chhe. parantu tethI (rAgathI) nishchay pragaT thAy chhe-em nathI. vyavahArathI jene sAdhan kahyun chhe teno ahIn atyant niShedh karAve chhe.

ahA! bhagavAne anant RuddhithI bharelI potAnI chIj paripUrNa chhe ene batAvI chhe. chhatAn agnAnIne anAdinun rAg ane sharIranun lakSha hovAthI AtmAnun lakSha nathI. tethI jANe bhagavAn AtmA chhe ja nahi em ene thaI gayun chhe. ene AtmA jANe maraNatulya thaI gayo chhe. bhAI! dayA, dAn, vratAdinA vikalpathI lAbh mAnatAn chaitanyanun maraN (ghAt) thaI jAy chhe. rAganI ektAmAn AtmA jaNAto nathI, rAg ja jaNAy chhe. pUrNAnand prabhu chaitanyajyoti AkhI paDI chhe teno prem chhoDIne jene shubhAshubh rAgano prem chhe tene mATe AtmA maraN-tulya thaI gayo chhe. rAg mAro chhe, hun rAgamAn chhun ane rAg mArun rktavya chhe em je mAne chhe tene vItarAgasvarUp AtmAno anAdar chhe. tethI tene AtmA jANe sattva ja nathI. em bhrAnti rahe chhe.

A bhrAnti paramaguru parameshvar trilokInAth tIrthankaradevano upadesh sAmbhaLatAn maTe chhe. sarvagna parameshvarano e upadesh chhe ke-bhagavAn! tun to Anandakand chhe ne! amane paryAyamAn je paramAtmapad pragaT thayun chhe tevun ja paramAtmapad tArI svabhAv-shaktimAn paDayun chhe. tAro AtmA (shaktipaNe) amArA jevo ja chhe. alpagna paryAyavALo ke rAgavALo te tun nathI. tun to pUrNAnandasvarUp bhagavAn chho Avo tIrthankar bhagavAnano upadesh chhe. amArI bhakti karo to kalyAN thaI jashe evo bhagavAnano upadesh hoy ja nahi.

sachchidAnand prabhu AtmA pUrNa gnAn ane sukhathI bharelo bhagavAn chhe. te alpagna, rAgamay ke sharIrarUp nathI. chhatAn paN ‘hun alpagna, rAgamay chhun’ em mAnatAn AtmA maraNatulya thaI jAy chhe. Am mAnanAre AkhA chaitanyatattvane mArI nAkhyun chhe. AvA agnAnIne bhagavAnanI vANI sajIvan kare chhe. eTale ke pote potAthI sajIvan thAy to bhagavAnanI vANIe sajIvan karyo em kahevAy chhe. e bhagavAnanI vANImAn em Avyun chhe ke-prabhu! tun rajakaN ane rAgathI bhinna evo gnAnAnandasvarUp bhagavAn chho. dayA, dAn, bhakti Adi tathA kAm, krodhAdinA je (shubhAshubh) vikalpo thAy chhe te rAgAdi svarUp hovAthI temAn chaitanyano ansh nathI. mATe tun e badhAthI bhinna chho. vyavahArathI bhale e


PDF/HTML Page 435 of 4199
single page version

badhA ekarUp kahyA hoy paN paramArthe to tun bhinna ja chhe. divyadhvanimAn Am nayavibhAg Ave chhe ane santo-munio paN A ja rIte bhinnatA batAve chhe.

vyavahAranayane ja jANanArA eTale ke rAgathI dharma thAy em mAnanArA agnAnIo rAg ane AtmAne ek kahe chhe, mAne chhe. parantu sarvagna parameshvar tathA jemaNe rAg ane vikalpathI bhagavAn AtmAne bhinna joyo chhe, jANyo chhe, mAnyo chhe ane anubhavyo chhe evA bhAvalingI santo em kahe chhe ke-‘bhAI! AtmAmAn rAgano ansh nathI. AtmA nishchayathI rAgathI bhinna chhe.’ Am nishchayanayanA baLathI AtmA ane rAganA ekapaNAne jaDamULathI ukheDI nAkhe chhe.

Avo upadesh sAmbhaLI potAnA svarUpane jANatAn, je chaitanyajyot maraNatulya thaI gaI hatI te jAgrat thaI gaI. tyAre bhAn thayun ke-aho! hun to gnAyakasvarUp gnAn ane AnandanI mUrti chhun. rAgAdi mArA svarUpamAn nathI ane temanAthI mane lAbh paN nathI. mArun Takavun mArA chidAnandasvarUpathI chhe, nimitta ke rAgathI mArun Takavun nathI. ahAhA! hun to pUrNa Anand, pUrNa gnAn, pUrNa shraddhA, pUrNa shAnti ityAdi anant anant paripUrNa shaktiothI bharelo bhagavAn chhun, ishvar chhun. AvI rIte je anAdino rAgano anubhav hato te chhUTIne chaitanyajyotisvarUp bhagavAn gnAyak AtmAno anubhav thAy tyAre samyagdarshan thAy chhe. tyAre AtmA sajIvan thAy chhe.

pahelAnnA samayamAn shiyALAmAn je ghI Avatun te khUb ghan Avatun. evun ghan Avatun ke temAn AngaLI to shun, tAvethoy praveshI shakto nahi. tem bhagavAn AtmA chaitanya gnAnaghan chhe. emAn sharIr, vANI, man ane karma to praveshI shaktAn nathI, paN shubhAshubh vikalpa paN temAn praveshI shaktA nathI. sharIrAdi ajIv tattva chhe ane shubhAshubhabhAv Ashrav tattva chhe. te banne-Asrav ane ajIv tattvathI pUrNAnandano nAth bhinna chhe. ahAhA! jIvatI-jAgatI chaitanyajyot andar paDI chhe te gnAn-darshanamay chaitanyaprANathI trikALI TakI rahI chhe. AvA trikAL TaktA tattvane na mAnatAn, dehanI kriyA mArI, jaD karma mArun, dayA, dAn ityAdi vikalpa mane lAbhadAyak em mAnIne arere! jIvatI jyotane olavI nAkhI chhe. mAnyatAmAn enA trikAL sattvano nakAr karyo chhe.

AvA agnAnI jIvane santoe batAvyun chhe ke-bhAI! je samyagdarshananA anubhavamAn jaNAy chhe te chaitanyasattA paripUrNa mahAn chhe. te paripUrNa sattAmAn rAgano kaN ke sharIrano rajakaN samAy em nathI. ahAhA! te gnAyak chaitanyachandra ekalo shItaL-shItaL-shItaL, shAnt-shAnt-shAnt akaShAy svabhAvanun pUr chhe. bhAI! tun ja AvaDo mahAn chho potAnI anant riddhi-guNasampadAnI khabar nathI tethI je potAnI sampatti nathI evAn sharIr, man, vANI, bAg, bangalA ityAdine potAnI sampatti mAnI beTho chhe. are prabhu! tun kayAn rAjI thaI


PDF/HTML Page 436 of 4199
single page version

rahyo chho? rAjI thavAnun sthAn to Anandanun dhAm evo tAro nAth andar paDayo chhe ne! emAn rAjI thA ne. bahAranI chIjamAn rAjI thavAmAn to tArA Anandano nAsh thAy chhe.

A pramANe munioe nishchay-vyavahAranayano vibhAg karI spaShTa batAvyun ke vyavahArathI ekapaNun kahevAmAn Ave chhe topaN nishchayathI bhagavAn AtmA rAg ane sharIrathI bhinna chhe. Avun jyAre sAmbhaLavAmAn ane jANavAmAn Ave chhe tyAre ‘अवतरति न बोधः बोधम् एव अद्य कस्य’ kayA puruShane gnAn tatkAL yathArthapaNAne na pAme? AvI rIte jyAre bhed pADIne vAt samajAvI to konA AtmAmAn e sAchun gnAn na thAy? arthAt kone samyaggnAn na thAy? AchArya kahe chhe ke ame bhed pADIne jIv ane rAganAn chosalAn judAn batAvyAn to have kayA puruShane (jIvane) AtmA tatkAL anubhavamAn na Ave? gnAnajyoti AtmA jaDathI bhinna chhe em jeNe jANI, nishchayanayathI vyavahArano niShedh karyo evA jIvane gnAnAnand prabhuno anubhav kem na thAy? tatkAL yathArtha gnAn kem na avatare? AnandanI utpatti kem na thAy? avashya thAy ja. A to rokaDiyo mArga chhe.

traNalokanA nAth bhagavAn arihantadeve chaitanyamUrti AtmAne sharIr tathA rAgathI bhinna batAvyo chhe. teno je anubhav kare chhe te dharmI chhe. teno avatAr saphaL chhe. A sivAyanI bIjI badhI vrat, dAn Adi karoD kriyAo kare te sarva ekaDA vinAnAn mInDAn chhe, AtmA mATe te lAbhakArI nathI. agiyAr anganun gnAn karyun hoy ke navapUrvanI labdhi pragaTI hoy to tethI shun? evo parasattAvalambI jANapaNAno kShayopasham to anant vAr karyo chhe. e kAI AtmagnAn nathI. chaitanyamUrti bhagavAn Anandano nAth pUrNa shaktinun Akhun sattva chhe. tene sparshIne je gnAn thAy te gnAn chhe ane temAn bhavanA abhAvanA bhaNakArA vAge chhe. jene antarasparsha thatAn atIndriy Anand Avyo chhe teNe rAg ane AtmAne bhinna mAnyA chhe ane te dharmI chhe. anant dharma-svabhAvano dharanAr evo dharmI AtmA chhe. tenI andar draShTi prasAratAn jene rAg ane sharIrathI AtmA bhinna jaNAy chhe tene samyagdarshan thAy chhe, bhale pachhI te bahArathI daridrI hoy ke sAtamI narakanA sanyogamAn rahelo nArakI hoy.

narakamAn AhArano ek kaN ke pANInun ek bindu paN maLatun nathI. ane janma thatAn ja ene soL rog hoy chhe. chhatAn paN jyAre pUrvanA sanskAr yAd Ave chhe tyAre em vichAre chhe ke-mane santoe kahelun ke tun rAg ane sharIrathI bhinna chhe. A vachan men sAmbhaLelAn paN prayog karelo nahi. Am vichArI rAganun lakSha chhoDIne antaraekAgra thAy chhe eTale dharmI thAy chhe. trIjA narak sudhI pUrvanA verI paramAdhAmIo, rUnI gAnsaDI vALe tem sharIrane bAndhI, uparathI dhagadhagatA loDhAnA saLiyAthI mAre chhe. AvI sthitimAn paN rAgathI bhinna paDIne samyagdarshan pAmI shakAy chhe. pUrve sAmbhaL‌yun hatun te khyAlamAn laI, jem vIjaLI tAmbAnA saLiyAmAn ekadam utarI jAy tem, te andar gnAnAnand bhagavAn


PDF/HTML Page 437 of 4199
single page version

birAje chhe emAn potAnI paryAyane UnDI utArI de chhe. bahAramAn game tevA pratikUL sanjogo hoy paN tethI shun? andar pUrNasvabhAvI AtmA chhe ne? juo, shreNIk rAjAno jIv pahelI narakamAn chhe. bahAramAn pIDAkArI sanyogano pAr nathI. chhatAn temane kShAyik samyagdarshan chhe ane samaye samaye tIrthankar gotranA paramANuo bandhAy chhe. temane andar evun bhAn varte chhe ke-‘hun to Anandano nAth sachchidAnand bhagavAn AtmA chhun.’ bhaktimAn Ave chhe ne ke-

‘chinmUrti dragadhArIkI mohai rIti lagat hai aTApaTI,
bAhar nArakI dukh bhogat, antar sukharas gaTAgaTI.’

samakitIne narakamAn pIDAnA sanyogano pAr nathI. chhatAn andar AtmAnA Anandanun (anshe) vedan hovAthI shAnti chhe. pratikUL sanyog chhe tethI shun? mane to sanyogIbhAv paN aDato nathI, sparshato nathI evo anubhav andar vartato hovAthI gnAnI narakamAn paN sukhane ja vede chhe.

shrI kundakundAchArya, amRutachandrAchArya Adi santo kahe chhe ke Anandano nAth andar birAje chhe. AtmArAm-AtmA rUpI bagIcho andar chhe. temAn jarA pravesh to kar! sharIr ane rAgathI bhagavAn AtmA bhinna chhe. AvI vAt jeNe ruchipUrvak sAmbhaLI tene AtmA kem na jaNAy? jaNAy ja. kharekhar rAg chhe te paN sharIr chhe. A shAstranI 68 mI gAthAmAn Ave chhe ke kAraN jevAn kArya hoy chhe. tethI jem javamAnthI jav ja thAy chhe tem guNasthAn Adi bhAvo achetan chhe, kemake teo pudgalanun kArya chhe. pudgal jaD karma kAraN chhe tenAthI guNasthAnanA bhed paDe chhe. tethI pudgalanun kArya hovAthI teo achetan pudgal chhe. Avun (vastusvarUp) sAmbhaLIne kone AtmagnAn na thAy? aho! AchAryadev ati prasannatAthI kahe chhe ke-bhAI! A tAro AtmagnAnano kAL chhe. Adi purANamAn Ave chhe ke RuShabhadev bhagavAnane pUrvanA bhavamAn munirAj upadesh Ape chhe ke ‘A tAro samyagdarshan pAmavAno kAL chhe. tArI kALalabdhi pAkI gaI chhe, samyagdarshan grahaN kar. em ahIn kahe chhe ke tun AnandasvarUp AtmA chhe ne! hun rAg chhun, sharIr chhun evun lakSha karIne jyAn paDayo chhe tyAnthI draShTi haThAvI lakShane pheravI nAkh. hun gnAyak chhun em lakSha kar, A puruShArtha chhe ane enun phaL gnAn ane Anand chhe.

have kahe chhe rAgathI bhinna AtmAnI ruchi thatAn kevo thaIne bhagavAn AtmA jaNAy chhe? ‘स्वरसरभसकृष्टः प्रस्फुटन् एकः एव’ potAnA nijarasanA vegathI khenchAI pragaT thatun ekasvarUp thaIne. AtmA Anandano rasakand andar paDayo chhe. tenI ruchi karatAn tarat ja te rAgathI bhinna, potAnA nijarasathI pragaT thAy chhe. agnAnamAn jem rAgano veg hato te have gnAn thatAn Anandano veg Ave chhe. rAganA vegathI bhinna paDIne jyAn draShTi gnAyak upar paDI tyAn tatkAL gnAnarasano, Anandarasano, shAntarasano, vItarAg akaShAyarasano veg


PDF/HTML Page 438 of 4199
single page version

uchhaLe chhe. ahAhA! paryAyamAn Anandano ubharaso Ave chhe. dUdhano ubharo to khAlI (polo) hoy chhe, jyAre A to nakkar ubharo chhe.

puNya-pApanA bhAvane potAnA mAnIne ekalA gnAn ane AnandanA rasathI bharapUr AtmAne anekarUp mAnyo hato. have bhagavAn AtmAno nijaras je Anand teno ugrapaNe paryAyamAn veg khenchAIne jorathI AvatAn ekasvarUpe pragaT thAy chhe. ahAhA! jevo Anandarasakand svabhAve chhe antardraShTi thatAn tevo tarat ja paryAyamAn Anand pragaT thAy chhe. gnAtAsvabhAv to trikAL ekarUp ja chhe, e to vikArarUpe chhe ja nahi. AvA gnAtAdraShTA-svabhAvano anubhav thatAn paryAyamAn Anandano anubhav thAy chhe. Anun nAm samyagdarshan ane dharma chhe. bAkI badhun thothethothAn chhe, nakAmun chhe. AtmA shun chhe enI khabar na maLe ane manDI paDe vrat, tap ane niyam Adi karavA. paN e to badhun var vagaranI jAn jevun chhe. jem var vinA koI jAn kADhe to e jAn na kahevAy, e to mANasonAn ToLAn kahevAy. em bhagavAn Anandano nAth draShTimAn lIdho nahi ane vrat, tap Adi kare to e badhAn thothAn chhe, rAganAn ToLAn chhe; emAn kAI dharma hAth na Ave. bhAI! hun Avo chhun em pratItimAn to le.

* kaLash 28 bhAvArtha uparanun pravachan *

dayA, dAn, vratAdino rAg ane AtmA vachche atyant abhAv chhe. AgamamAn chAr abhAv-1. prAgabhAv, ra. pradhvansAbhAv, 3. anyonya abhAv ane 4. atyantAbhAv (nyAyashAstramAn) kahelA chhe. jyAre AtmA ane rAg vachcheno atyant abhAv adhyAtmano chhe. ahAhA! shun vItarAgamArganI gambhIratA ane UnDap! nishchay- vyavahAranayanA vibhAg vaDe AtmA ane parano, AtmA ane sharIrano tathA AtmA ane rAgano atyant bhed gnAnIoe batAvyo chhe. te jANIne evo koN AtmA hoy ke jene bhedagnAn na thAy? ahIn puruShArthanI ugratAnun jor batAvyun chhe. vIryano veg svasanmukh karavAnI vAt chhe.

AtmAmAn vIrya nAmano guN chhe. svarUpanI rachanA karavI e enun kArya chhe. rAgane rachavo ke dehanI kriyA karavI e enun svarUp traNakALamAn nathI. AvA paripUrNa vIryaguNathI-puruShArthaguNathI ThasoThas bhagavAn AtmA bharelo chhe. te guNanun kArya Anand Adi shuddha nirmaL paryAyane rachavAnun chhe. rAgane rache e to napunsaktA chhe, e AtmAnun vIrya nahi. rAg e svarUpanI chIj nathI. vIryaguNane dharanAr bhagavAn AtmAnun grahaN karatAn te vIrya nirmaL paryAyane ja rache chhe. vyavahArane (rAgane) rache evun tenA svarUpamAn ja nathI. nimittathI thAy e vAt to kayAny dUr rahI gaI. e mAnyatA to agnAn chhe. iShTopadeshanI 3p mI gAthAmAn Ave chhe ke badhAn nimitto dharmAstikAyavat udAsIn chhe. nimitta prerak hoy ke sthir, parane mATe to te dharmAstikAyavat udAsIn ja chhe. dhajA pharaphar hAle chhe


PDF/HTML Page 439 of 4199
single page version

emAn pavan prerak nimitta chhe, chhatAn dharmAstikAyavat udAsIn chhe. dhajA pote potAthI ja Amatem pharaphar thAy chhe, pavanathI nahi, pavan to nimittamAtra chhe. Avun satya samajavAmAn paN vAndhA hoy te satya Achare kayAre?

ahIn kahe chhe ke evo koN puruSh chhe jene bhedagnAn na thAy? thAy ja; kAraN ke jyAre gnAn potAnA svarasathI pote potAnun svarUp jANe tyAre avashya potAnA AtmAne parathI bhinna jaNAve chhe. rAg ane sharIrathI bhinna paDI jyAre draShTi ek gnAyakamAtramAn prasare chhe to avashya bhedagnAn pragaT thAy chhe. koI dIrghasansArI hoy to tenI ahIn vAt nathI.

A pramANe, je apratibuddhe em kahyun hatun ke “amAro to e nishchay chhe ke deh chhe te ja AtmA chhe, ” tenun nirAkaraN karyun. agnAnI je chIjane dekhe chhe te chIjane potAnI mAne chhe. gnAn sharIr, rAg, Adi gneyane jANe chhe chhatAn te sharIrAdi gney gnAnanI chIj nathI. gnAnanI chIj to gnAn ja chhe. AvI vAt kaThaN paDe paN shun thAy? vastusvarUp ja Avun chhe. vItarAg trilokInAth jineshvaradev indro ane gaNadharonI vachche divyadhvani dvArA Avo ja upadesh ApatA hatA. ane e ja vAt santoe prasiddha karI chhe. aho! e santonI vANI amRutanI varShA karanArI chhe, tenun karNarUpI anjali vaDe bhavya jIvo pAn karo!

[pravachan nan. 74, 7p, 76. * dinAnk 12-2-76 thI 14-2-76]






PDF/HTML Page 440 of 4199
single page version

सव्वे भावे जम्हा पच्चक्खाई परे त्ति णादूणं।
तम्हा पच्चक्खाणं णाणं णियमा मुणेदव्वं।। ३४ ।।
सर्वान् भावान् यस्मात्प्रत्याख्याति परानिति ज्ञात्वा।
तस्मात्प्रत्याख्यानं ज्ञानं नियमात् ज्ञातव्यम्।। ३४ ।।
sau bhAvane par jANIne pachakhAN bhAvonun kare,
tethI niyamathI jANavun ke gnAn pratyAkhyAn chhe. 34.

gAthArtha– [यस्मात्] jethI [सर्वान् भावान्] ‘potAnA sivAy sarva padArtho [परान्] par chhe’ [इति ज्ञात्वा] em jANIne [प्रत्याख्याति] pratyAkhyAn kare chhe-tyAge chhe, [तस्मात्] tethI, [प्रत्याख्यानं] pratyAkhyAn [ज्ञानं] gnAn ja chhe [नियमात्] em niyamathI [ज्ञातव्यम्] jANavun. potAnA gnAnamAn tyAgarUp avasthA te ja pratyAkhyAn chhe, bIjun kAI nathI.

TIkA– A bhagavAn gnAtA-dravya (AtmA) chhe te anyadravyanA svabhAvathI thatA anya samasta parabhAvone, teo potAnA svabhAvabhAv vaDe nahi vyApta hovAthI parapaNe jANIne, tyAge chhe; tethI je pahelAn jANe chhe te ja pachhI tyAge chhe, bIjo to koI tyAganAr nathI-em AtmAmAn nishchay karIne, pratyAkhyAnanA (tyAganA) samaye pratyAkhyAn karavAyogya je parabhAv tenI upAdhimAtrathI pravartelun tyAganA kartApaNAnun nAm (AtmAne) hovA chhatAn paN, paramArthathI jovAmAn Ave to parabhAvanA tyAgakartApaNAnun nAm potAne nathI, pote to e nAmathI rahit chhe kAraN ke gnAnasvabhAvathI pote chhUTayo nathI, mATe pratyAkhyAn gnAn ja chhe-em anubhav karavo.

bhAvArtha– AtmAne parabhAvanA tyAganun kartApaNun chhe. te nAmamAtra chhe. pote to gnAnasvabhAv chhe. paradravyane par jANyun, pachhI parabhAvanun grahaN nahi te ja tyAg chhe. e rIte, sthir thayelun gnAn te ja pratyAkhyAn chhe, gnAn sivAy koI bIjo bhAv nathI. utthAnikA–

A rIte agnAnI jIv anAdi mohanA santAnathI nirUpaN karavAmAn Avelun je AtmA ane sharIranun ekapaNun tenA sanskArapaNAthI atyant apratibuddha hato. shun kahe chhe? anAdithI agnAnIne rAg ane sharIramAn sAvadhAnI hovAthI te gnAnAnandasvabhAvI chaitanyane