Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 50-55.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 31 of 210

 

PDF/HTML Page 601 of 4199
single page version

tyAre em ja kahevAmAn Ave chhe ke jenA guN darshan-gnAn-chAritra te jIv. jo koI bahu sAdhik hoy (buddhivALo hoy) topaN Am ja kahevun paDe. ATalun kahevAnun nAm vyavahAr chhe.’ paN e vyavahArathI jaNAvyun chhe. kahenAre ke sAmbhaLanAre vyavahAr anusaravA lAyak nathI. bhed pADIne samajAvavAno vyavahAr chhe, paN te vyavahAranun anusaraN na karavun, vastu trikAL chhe enun anusaraN karavun. samayasAr gAthA 8nI TIkAmAn AnI spaShTatA karelI chhe.

jemAn bhav ane bhavanA bhAvano abhAv chhe evo bhagavAn AtmA shuddha chetanAsindhu chhe. banArasIdAse kahyun chhe ne ke-

‘kahai vichachchhan puruSh sadA main ek haun,
apane ras saun bharyo ApanI Tek haun,
mohakarma mam nAnhi nAnhi bhramakUp hai.
shuddha chetanAsindhu hamArau rUp hai.’

A rAgAdi bhAv chAhe shubharAg hoy topaN te bhramano kUvo chhe, bhavano kUvo chhe. jeno behad aparimit gnAnasvabhAv chhe evo bhagavAn AtmA shuddha chaitanyano dariyo chhe. evA chaitanyasamudramAn avagAhan kar, enI sanmukh thaI emAn magna thaI jA. tethI AkhA vishvanA bhAvothI bhinna evA AnandamAn tArun pravartan thashe. Anun nAm dharma chhe.

koI em kahe ke Anun kAI sAdhan kharun ke nahi? shrI panchAstikAyamAn vyavahAr nishchayanun sAdhan chhe em Ave chhe ne? bhAI! e to nimitta kevun hoy chhe tenI vAt karI chhe. e vyavahAr kAI sAdhan nathI, nishchay ja sAdhan chhe. yathArtha sAdhan to ek ja chhe; paN sAthe rAg kevI jAtano hoy chhe te dekhADavA vyavahAr upar sAdhanano upachArathI Arop karyo chhe.

ahIn kahyun chhe ne ke AtmA AtmAno AtmAmAn ja abhyAs karo. tArA nirmaL pariNamanamAn ek AtmAno sAkShAt anubhav karo. A anubhav e ratnatrayarUp dharma chhe, mokShamArga chhe. AmAn vyavahArano niShedh AvI gayo. kahyun ne ke je vyavahArano rAg chhe te chitshaktithI rikta eTale khAlI chhe tethI tene chhoD, ane chaitanyasvabhAvanA sAmarthyano dariyo bhagavAn AtmA chhe emAn pravesh kar, paryAyane ek shuddha chaitanyasindhumAn nimagna kar. mArga to A ek ja chhe. ‘ek hoy traN kALamAn paramArathano panth.’

A samyak ekAnta chhe. nishchayathI paN thAy ane vyavahArathI paN thAy em mAnavun e to mithyA anekAnta chhe.


PDF/HTML Page 602 of 4199
single page version

* kaLash 3pa bhAvArtha uparanun pravachan *

A AtmA paramArthe samasta anyabhAvothI rahit chaitanyashaktimAtra chhe. 148 karmanI prakRiti je bhAvothI bandhAy te badhA bhAvo achetan chhe. chetananA bhAvathI, chaitanyanA nirmaL pariNamanathI bandhan na paDe. bandhan to chaitanyathI khAlI achetanabhAvathI paDe. achetan-bhAvathI achetan prakRitinun bandhan thAy.

vaLI koI em kahe chhe ke je bhAvathI puNya bandhAy te puNyabhAvane tame adharma na kaho? are bhAI! puNyabhAv AtmAnA AnandanA pravartanathI viruddha bhAv chhe. AtmAnA Anandanun pravartan dharma chhe to puNyabhAv adharma chhe em saheje temAn AvI jAy chhe.

vastu nitya, dhruv, Anandano nAth bhagavAn AtmA chinmAtra chhe. tenA anubhavano abhyAs karo em upadesh chhe. abudh jIvane samajAvavA mATe vyavahAr dvArA samajAvyun chhe. paN e vyavahArane ja je pakaDI rAkhe e upadesh sAmbhaLavAne lAyak nathI. evo jIv bhagavAnanI deshanAne lAyak nathI em shrI puruShArthasiddhayupAyamAn kahyun chhe.

have chitshaktithI anya je bhAvo chhe te badhA pudgaladravyasambandhI chhe evI AgaLanI gAthAnI sUchanikArUpe shlok kahe chhe-

* kaLash 36 shlokArtha uparanun pravachan *

चित्शक्ति–व्याप्त–सर्वस्व–सारः अयम् जीवः इयान् chitshaktithI vyApta jeno sarvasvasAr chhe evo A jIv eTalo ja mAtra chhe. shun kahe chhe? A gnAnanun daL, Anandanun daL, shAntinun daL em anant guNanA daLathI manDit chitshakti ja jenun sarvasva chhe te jIv chhe. eTalo ja mAtra AtmA chhe. A chaitanyashaktithI prasaravApaNun jenun sarvasva chhe eTalo ja AtmA chhe.

अतः अतिरिक्ताः अमी भावाः सर्वे अपि पौद्गलिकाः A chitshaktithI shUnya je A bhAvo chhe te badhAy pudgalajanya chhe, pudgalanA ja chhe. dayA, dAn, vrat, tap, bhakti, pUjA ityAdi vikalpa pudgalanA ja chhe. chAhe vyavahAratnatrayanA bhAv ho ke tIrthankar nAmakarma je vaDe bandhAy e bhAv ho e badhA bhAv chitshaktithI khAlI chhe tethI pudgalanA ja chhe, pudgal sambandhI chhe.

prashna– rAgAdi bhAvone pudgal kem kahyA?

uttara– AtmAnI chaitanyajAtinA e pariNAm nathI. rAgAdine utpanna kare evo AtmAmAn koI guN-svabhAv nathI. tethI e bhAvo AtmAnA nathI. vaLI paryAyamAn utpanna thatA e bhAvo pudgalanA Ashraye utpanna thAy chhe. tethI e badhA pudgalanA ja chhe em kahyun chhe. jo AtmAnA hoy to te AtmAthI bhinna paDe nahIn.


PDF/HTML Page 603 of 4199
single page version

chitshaktithI shUnya A badhA bhAvo pudgalanA ja chhe. paryAy AtmA taraph DhaLavAne badale pudgal taraph DhaLI tethI utpanna thayelA e bhAvo pudgalasambandhI chhe. kayAnk em Ave ke rAgAdi potAnA ashuddha upAdAnathI thAy chhe, parane laIne thatA nathI; tethI paryAyamAn utpanna thavAnI te kShaN chhe tethI e utpanna thayA chhe. tyAn ashuddha upAdAnanI svatantratA batAvavAno hetu chhe. jyAre ahIn ene pudgalajanya kahyA chhe temAn shuddha upAdAnamAn e nathI tathA shuddha upAdAnanA kAryabhUt e nathI em batAvavAno hetu chhe.

bhAI! A tArA param hitanI vAt chhe. tyAre emAnthI koI em pUchhe ke-upadeshamAtrathI lAbh na thAy em Ap kaho chho ane hitano upadesh to Ap Apo chho?

samAdhAna– bhAI, vANInA kALe vANI nIkaLe chhe ane sAmbhaLanArane paN tenI yogyatAnA kALe evun nimitta hoy chhe. paN sAmbhaLe chhe tethI tathA sambhaLAvanAr nimitta chhe tethI gnAn thAy chhe em nathI. tyAn to gnAnanI paryAy utpanna thavAnI e janmakShaN ja chhe. shrI pravachanasAranI 102 mI gAthAmAn janmakShaNanI vAt Ave chhe. svasanmukh thaIne nirmaL paryAy thAy te kALe tevI nirmaLatA thavAno svakAL ja chhe, ane nimittAdi paN em ja chhe. chhatAn rAg ke nimitta chhe mATe nirmaLatA thAy chhe em nathI. nirmaL paryAy thavAnI yogyatAnA kALe yathArtha upadeshanun nimitta hoy ane upadesh sAmbhaLavAno vikalpa paN hoy paN tethI e nimitta ke vikalpa gnAn karI de chhe em nathI.

nimittAdi, vastunI janmakShaN nIpajAvanAr nathI. juo, vastunI je janmakShaN chhe te janmathI vyApta chhe, utpAd utpAdathI vyApta chhe, vyay vyayathI vyApta chhe ane dhruv dhruvathI vyApta chhe. pravachanasAramAn A vAt lIdhI chhe. A pravachanasAr to divyadhvanino sAr chhe. bhagavAn em kahe chhe ke-tun amArI divyadhvani sAmbhaLe chhe ethI tane gnAnanI paryAy utpanna thAy chhe em nathI, parantu gnAnanI paryAyano janmakShaN chhe tethI utpanna thAy chhe.

shrI amRutachandrAchAryadeve paN chhelle kahyun chhe ke-he jIvo! hun samajAvanAr chhun ane tame samajanAr chho evA mohathI na nAcho. vANI ame karI chhe em na mAno. ame to gnAnamAn chhIe; to vANIne amo kem karIe? gnAnamAn ja hun chhun, vANImAn hun Avyo ja nathI tethI hun samajAvanAr chhun em chhe nahi. ane vANIthI tane samajAyun em paN nathI. A to duniyAthI tadna judI vAt chhe, bhAI


PDF/HTML Page 604 of 4199
single page version

gAthA pa0–pap
जीवस्स णत्थि वण्णो ण वि गंधो ण वि रसो ण वि य फासो।
ण वि रूवं ण सरीरं ण वि संठाणं ण संहणणं।। ५० ।।
जीवस्स णत्थि रागो ण वि दोसो णेव विज्जदे मोहो।
णो पच्चया ण कम्मं णोकम्मं चावि से णत्थि।। ५१ ।।
जीवस्स णत्थि वग्गो ण वग्गणा णेव फड्ढया केई।
णो अज्झप्पट्ठाणा णेव य अणुभागठाणाणि।। ५२ ।।
जीवस्स णत्थि केई जोयट्ठाणा ण बंधठाणा वा।
णेव य उदयट्ठाणा ण मग्गणट्ठाणया केई।। ५३ ।।
णो ठिदिबंधट्ठाणा जीवस्स ण संकिलेसठाणा वा।
णेव विसोहिट्ठाणा णो संजमलद्धिठाणा वा।। ५४ ।।

_________________________________________________________________

evA e bhAvonun vyAkhyAn chha gAthAomAn kare chhe-

nathI varNa jIvane, gandh nahi, nahi sparsha, ras jIvane nahIn,
nahi rUp ke na sharIr, nahi sansthAn, sanhanane nahi; pa0.
nathI rAg jIvane, dveSh nahi, vaLI moh jIvane chhe nahIn,
nahi pratyayo, nahi karma ke nokarma paN jIvane nahIn; pa1.
nathI varga jIvane, vargaNA nahi, spardhako kaI chhe nahIn,
adhyAtmasthAn na jIvane, anubhAgasthAno paN nahIn; pa2.
jIvane nathI kaI yogasthAno, bandhasthAno chhe nahIn,
nahi udrayasthAno jIvane, ko mArgaNAsthAno nahIn; pa3.
sthitibandhasthAn na jIvane, sankaleshasthAno paN nahIn,
sthAno vishuddhi taNAn na, sanyamalabdhinAn sthAno nahIn; pa4.

PDF/HTML Page 605 of 4199
single page version

णेव य जीवट्ठाणा ण गुणट्ठाणा य अत्थि जीवस्स।
जेण दु एदे सव्वे पोग्गलदव्वस्स परिणामा।। ५५ ।।

जीवस्य नास्ति वर्णो नापि गन्धो नापि रसो नापि च स्पर्शः।
नापि रूपं न शरीरं नापि संस्थानं न संहननम्।। ५० ।।

जीवस्य नास्ति रागो नापि द्वेषो नैव विद्यते मोहः।
नो प्रत्यया न कर्म नोकर्म चापि तस्य नास्ति।। ५१ ।।

जीवस्य नास्ति वर्गो न वर्गणा नैव स्पर्धकानि कानिचित्।
नो अध्यात्मस्थानानि नैव चानुभागस्थानानि।। ५२ ।।

जीवस्य न सन्ति कानिचिद्योगस्थानानि न बन्धस्थानानि वा।
नैव चोदयस्थानानि न मार्गणास्थानानि कानिचित्।। ५३ ।।

नो स्थितिबन्धस्थानानि जीवस्य न संकॢेशस्थानानि वा।
नैव विशुद्धिस्थानानि नो संयमलब्धिस्थानानि वा।। ५४ ।।

_________________________________________________________________

nathI jIvasthAno jIvane, guNasthAn paN jIvane nahIn,
pariNAm pudgaladravyanA A sarva hovAthI nakkI. pap.

gAthArtha– [जीवस्य] jIvane [वर्णः] varNa [नास्ति] nathI, [न अपि गन्धः] gandh paN nathI, [रसः अपि न] ras paN nathI [च] ane [स्पर्शः अपि न] sparsha paN nathI, [रूपं अपि न] rUp paN nathI, [न शरीरं] sharIr paN nathI, [संस्थानं अपि न] sansthAn paN nathI, [संहननम् न] sanhanan paN nathI; [जीवस्य] jIvane [रागः नास्ति] rAg paN nathI, [द्वेषः अपि न] dveSh paN nathI, [मोहः] moh paN [न एव विद्यते] vidyamAn nathI, [प्रत्ययाः नो] pratyayo (Asravo) paN nathI, [कर्म न] karma paN nathI [च] ane [नोकर्म अपि] nokarma paN [तस्य नास्ति] tene nathI; [जीवस्य] jIvane [वर्गः नास्ति] varga nathI, [वर्गणा न] vargaNA nathI, [कानिचित् स्पर्धकानि न एव] koI spardhako paN nathI, [अध्यात्मस्थानानि नो] adhyAtmasthAno paN nathI [च] ane [अनुभागस्थानानि] anubhAgasthAno paN [न एव] nathI; [जीवस्य] jIvane [कानिचित् योगस्थानानि] koI yogasthAno paN [न सन्ति] nathI [वा] athavA [बन्धस्थानानि न] bandhasthAno paN nathI, [च] vaLI [उदयस्थानानि] udayasthAno paN [न एव] nathI, [कानिचित् मार्गणास्थानानि न] koI mArgaNAsthAno paN nathI; [जीवस्य] jIvane [स्थितिबन्धस्थानानि नो] sthitibandhasthAno paN nathI [वा] athavA [संक्लेशस्थानानि न] sankaleshasthAno paN nathI, [विशुद्धिस्थानानि] vishuddhisthAno paN [न एव] nathI [वा]


PDF/HTML Page 606 of 4199
single page version

नैव च जीवस्थानानि न गुणस्थानानि वा सन्ति जीवस्य।
येन त्वेते सर्वे पुद्गलद्रव्यस्य परिणामाः ।। ५५ ।।

_________________________________________________________________ athavA [संयमलब्धिस्थानानि] sanyamalabdhisthAno paN [नो] nathI; [च] vaLI [जीवस्य] jIvane [जीवस्थानानि] jIvasthAno paN [न एव] nathI [वा] athavA [गुणस्थानानि] guNasthAno paN [न सन्ति] nathI; [येन तु] kAraN ke [एते सर्वे] A badhA [पुद्गलद्रव्यस्य] pudgaladravyanA [परिणामाः] pariNAm chhe.

TIkA– je kALo, lIlo, pILo, rAto athavA dhoLo varNa chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 1. je surabhi athavA durabhi gandh chhe te badhIye jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 2. je kaDavo, kaShAyalo, tIkho khATo athavA mITho ras chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 3. je chIkaNo, lUkho, shIt, uShNa, bhAre, halako, komaL athavA kaThor sparsha chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 4. je sparshAdisAmAnyapariNAmamAtra rUp chhe te jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. pa. je audArik, vaikriyik, AhArak, taijas athavA kArmaN sharIr chhe te badhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 6. je samachaturastra, nyagrodhaparimanDaL, svAtik, kubjak, vAman athavA hunDak sansthAn chhe te bandhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 7. je vajrarShabhanArAch, vajranArAch, nArAch, ardhanArAch, kIlikA athavA asamprAptAsRupATikA sanhanan chhe te badhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 8. je prItirUp rAg chhe te badhoy jIvane nathI kAraN te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 9. je aprItirUp dveSh chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 10. je yathArtha tattvanI apratipattirUp (aprAptirUp) moh chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 11. mithyAtva, avirati, kaShAy ane yog jemanAn lakShaN chhe evA je pratyayo te badhAy jIvane nathI kAraN ke te pudgal-dravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 12. je gnAnAvaraNIy, darshanAvaraNIy, vedanIy, mohanIy, Ayu, nAm, gotra ane antarAyarUp karma chhe te badhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 13.


PDF/HTML Page 607 of 4199
single page version

je chha paryAptiyogya ane traN sharIrayogya vastu(-pudgalaskandh)rUp nokarma chhe te badhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 14 je karmanA rasanI shaktionA (arthAt avibhAg parichchhedonA) samUharUp varga chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 1p. je vargonA samUharUp vargaNA chhe te badhIye jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 16. je mandatIvra rasavALAn karmadaLonA vishiShTa nyAs(-jamAv) rUp (arthAt vargaNAonA samUharUp) spardhako chhe te badhAy jIvane nathI kAraN ke te pudgal dravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 17. svaparanA ekapaNAno adhyAs hoy tyAre (vartatAn), vishuddha chaitanyapariNAmathI judApaNun jemanun lakShaN chhe evAn je adhyAtmasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 18. judI judI prakRitionA rasanA pariNAm jemanun lakShaN chhe evAn je anubhAgasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 19. kAyavargaNA, vachanavargaNA ane manovargaNAnun kampan jemanun lakShaN chhe evAn je yogasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 20. judI judI prakRitionA pariNAm jemanun lakShaN chhe evAn je bandhasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 21. potAnun phaL utpanna karavAmAn samartha karma avasthA jemanun lakShaN chhe evAn je udayasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 22. gati, indriy, kAy, yog, ved, kaShAy, gnAn, sanyam, darshan, leshyA, bhavya, samyaktva, sangnA ane AhAr jemanAn lakShaN chhe evAn je mArgaNAsthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 23. judI judI prakRitionun amuk mudat sudhI sAthe rahevun te jemanun lakShaN chhe evAn je sthitibandhasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 24. kaShAyanA vipAkanun atishayapaNun jemanun lakShaN chhe evAn je sankaleshasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 2p. kaShAyanA vipAkanun mandapaNun jemanun lakShaN chhe evAn je vishuddhisthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 26. chAritramohanA vipAkanI kramasha nivRutti jemanun lakShaN chhe evAn je sanyamalabdhisthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay


PDF/HTML Page 608 of 4199
single page version

(शालिनी)
वर्णाद्या वा रागमोहादयो वा
भिन्ना भावाः सर्व एवास्य पुंसः
तेनैवान्तस्तत्त्वतः पश्यतोऽमी
नो द्रष्टाः स्युर्द्रष्टमेकं परं स्यात्।। ३७ ।।

_________________________________________________________________ hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 27. paryApta tem ja aparyApta evAn bAdar ne sUkShma ekendriy, dvIndriy, trIndriy, chaturindriy ane sangnI tathA asangnI panchendriy jemanAn lakShaN chhe evAn je jIvasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 28. mithyAdraShTi, sAsAdan samyagdraShTi, samyag mithyAdraShTi, asanyatasamyagdraShTi, sanyatAsanyat, pramattasanyat, apramattasanyat, apUrvakaraN-upashamak tathA kShapak, anivRuttibAdarasAmparAy-upashamak tathA kShapak, sUkShmasAmparAy-upashamak tathA kShapak upashAntakaShAy, kShINakaShAy, sayogakevaLI ane ayogakevaLI jemanAn lakShaN chhe evAn je guNasthAno te badhay jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. 29. (A pramANe A badhAy pudgaladravyanA pariNAmamay bhAvo chhe; te badhA, jIvanA nathI. jIv to paramArthe chaitanyashaktimAtra chhe.)

have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [वर्ण–आद्याः] je varNAdik [वा] athavA [राग–मोह–आदयः वा] rAgamohAdik [भावाः] bhAvo kahyA [सर्वे एव] te badhAy [अस्य पुंसः] A puruShathI (AtmAthI) [भिन्नाः] bhinna chhe [तेन एव] tethI [अन्तःतत्त्वतः पश्यतः] antardaShTi vaDe jonArane [अमी नो द्रष्टाः स्युः] e badhA dekhAtA nathI, [एकं परं द्रष्टं स्यात्] mAtra ek sarvoparI tattva ja dekhAy chhe-kevaL ek chaitanyabhAvasvarUp abhedarUp AtmA ja dekhAy chhe.

bhAvArtha– paramArthanay abhed ja chhe tethI te draShTithI jotAn bhed nathI dekhAto; te nayanI draShTimAn puruSh chaitanyamAtra ja dekhAy chhe. mATe te badhAy varNAdik tathA rAgAdik bhAvo puruShathI bhinna ja chhe.

A varNathI mAnDIne guNasthAn paryant je bhAvo chhe temanun svarUp visheShatAthI jANavun hoy to gommaTasAr Adi granthomAnthI jANI levun. 37.

* shrI samayasAr gAthA pa0 thI papa mathALun *

bhagavAn AtmA Anandano nAth nityAnand prabhu dhruv chhe. tene A badhA bhAvo je chaitanyashaktithI shUnya chhe te nathI. te badhAy bhAvo pudgalanA pariNAm chhe tem chha gAthAomAn kahe chhe-


PDF/HTML Page 609 of 4199
single page version

* gAthA pa0 thI papa TIkA uparanun pravachan *

je kALo, lIlo, pILo, rAto athavA dhoLo varNa chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe. kALo, lIlo, pILo, ityAdi varNa chhe te rang guNanI paryAyo chhe ane tethI te pudgaladravyanA pariNAmamay chhe. bhAShA juo. ‘pudgalanA pariNAm’ em na kahetAn ‘pudgaladravyanA pariNAmamay’ em kahyun chhe. rangaguNanI e saghaLI paryAyo pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI (potAnI) anubhUtithI bhinna chhe. ahIn jIvadravyathI bhinna na kahetAn, anubhUti ke je paryAy chhe tenAthI bhinna kahyun chhe. Ashay em chhe ke chaitanyasvabhAvI nij AtmAno anubhav thatAn, anubhUtimAn A ranganI pAnchey paryAyothI hun bhinna chhun evun gnAn thAy chhe. paryAy svadravya taraph vaLatAn je anubhUti thAy te anubhUtithI A ranganI pAnche paryAyo bhinna rahI jAy chhe. 73mI gAthAmAn ‘sarva kArakonA samUhanI prakriyAthI pAr UtarelI je nirmaL anubhUti’-em anubhUtinun vyAkhyAn chhe te trikALI shuddha anubhUtisvarUp bhagavAn AtmA sambandhI chhe. te bIjI vAt chhe. ahIn to em levun chhe ke parathI khasIne svadravyamAn DhaLatAn je svAnubhUti thAy chhe te svAnubhUtithI ranganI pAnchey paryAyo bhinna chhe.

2. je surabhi athavA durabhi gandh chhe te badhIy jIvane nathI. ‘samayasAr nATak’mAn Ave chhe ke munino shvAs sugandhamay hoy chhe. jemane ghaNI nirmaLatA pragaTI chhe ane jeo atIndriy AnandanI mojamAn paDayA chhe teo kogaLA na kare topaN dAnt pILA thatA nathI. nirmaLatAnI dashAmAn munine shvAsamAn paN sugandh Ave chhe. ahAhA! bhagavAn nirmaLAnand prabhu jyAn jAgIne antarano paTAro (nidhi) khole chhe ane andar jue chhe tyAn paryAyamAn atIndriy Anand Ave chhe ane shvAsamAn sugandh Ave chhe. chhatAn te sugandhathI AtmA (muni) bhinna chhe. kAraN ke pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI surabhi athavA durabhi je gandhanI paryAy chhe te anubhUtithI bhinna chhe. eTale ke jyAre svarUpano anubhav thAy chhe tyAre te gandhathI bhinna paDe chhe. bhinna chhe em kayAre kahevAy? ke jyAre gandhathI khasIne AtmAnI anubhUtimAn Ave tyAre bhinna chhe em yathArthapaNe kahevAy.

3. je kaDavo, kaShAyalo, tIkho, khATo athavA mITho ras chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe AtmAnI anubhUtithI pAnchey ras-paryAy bhinna chhe.

4. tevI rIte je chIkaNo, lUkho, shIt, uShNa, bhAre, halako, komaL athavA kaThor sparsha chhe te badhoy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe.

pa. have pAnchamA bolamAn uparanA chArey bolane bhegA karIne kahe chhe ke-je


PDF/HTML Page 610 of 4199
single page version

sparshAdi sAmAnyapariNAmamAtra rUp chhe te jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe.

6. je audArik, vaikriyak, AhArak, taijas athavA kArmaN sharIr chhe te badhuy jIvane nathI. juo, kArmaN sharIr paN jIvane nathI, jIvamAn nathI kAraN ke te jaDanA pariNAm hovAthI bhinna svatantra chhe. AtmAne ane tene nimitta-naimittik sambandh paN ahIn kahevAmAn Avyo nathI. ahIn evI shailI lIdhI chhe ke pudgalanA pariNAmane AtmadravyathI bhinna na kahetAn anubhUtithI bhinna kahyA chhe. jeNe parathI bhinna paDIne anubhUti vaDe AtmAne jANyo chhe tene te sarva par chhe. sanskRit TIkAmAn ‘potAnI anubhUti’ tevo pATh nathI. paN panDit shrI jayachandajIe ‘potAnI anubhUti’ em lIdhel chhe tethI ahIn ‘potAnI’ shabda kaunsamAn lakhel chhe. ahA! AtmA akhanD nirmaLAnandasvarUp vastu chhe ane tenI nirmaL dashA te anubhUti chhe. parathI bhinna paDIne Atmasanmukh thaI AtmAne jANatAn anubhUtinI nirmaL dashA pragaT thAy chhe. te anubhUtithI kArmaNasharIr Adi bhinna chhe em ahIn kahe chhe.

panchAdhyAyImAn (nayAbhAsanA prakaraNamAn) evo prashna uThAvyo chhe ke sharIr ane AtmAne rktAkarma sambandh to nathI, parantu nimit-naimittik sambandh to chhe ne? enA uttararUpe tyAn (padya pa71mAn) kahyun chhe ke dravya svayam svata pariNamanashIl chhe to nimittapaNAnun shun kAm chhe? juo bhAI, sharIr potAnA kAraNe pariName chhe ane AtmA paN potAnA kAraNe pariName chhe. potAnI meLe pariNamavAno te darekano svabhAv chhe. dravya svata pariNamanashIl chhe em tyAn lIdhun chhe. tyAre koI kahe ke-

prashna– koI vakhate upAdAnathI thAy ane koI vakhate nimittathI thAy em syAdvAd karo ne?

uttara– bhAI, kArya hammeshA nij upAdAnathI ja thAy ane kadIy nimittathI na thAy e syAdvAd chhe. nimitta to par vastu chhe. tenun pariNaman tene laIne ane svanun pariNaman svane laIne chhe. temAn nimittanun shun kAm chhe? tyAre te kahe chhe ke sharIr chAle chhe temAn AtmAnun nimitta to chhe ne? bhAI, nimitta to chhe, paN nimitta chhe eno artha shun? shun nimitta chhe mATe sharIr chAle chhe, pariName chhe? tathA AtmAnI anubhUtinun pariNaman, shun sharIr chhe tethI thAy chhe? A je AtmAnubhUti thaI chhe te shun kArmaNasharIranA udrayanA abhAvane kAraNe thaI chhe-em chhe? nA, em chhe ja nahi. (darekanun pariNaman svatantra chhe) banArasIdAse paN kahyun chhe-

‘upAdAn bal jahAn tahAn, nahi nimittakau dAv.’

jyAn potAnun baL (upAdAn shakti) chhe tyAn nimitta shun kare? sva ane paranun


PDF/HTML Page 611 of 4199
single page version

ekapaNun traNakALamAn thatun nathI. mATe nimitta chhe tethI potAnAmAn pariNaman thAy chhe em chhe ja nahi. sharIranun pariNaman, jIvanun nimitta chhe tethI thayun chhe ke jIvanI anubhUtinun pariNaman, nimitta chhe mATe thayun chhe em nathI. sharIranI pariNati sharIramAn ane AtmAnI pariNati AtmAmAn chhe. AtmAnA nimitte sharIramAn pariNati thaI chhe em nathI. tathA karmanA udrayano abhAv chhe mATe anubhUtinun pariNaman thayun chhe em paN nathI. vastunun svarUp ja Avun chhe. koI vakhate nimittathI ane koI vakhate upAdAnathI kArya thAy e syAdvAd nathI paN phudaDIvAd chhe, mithyAvAd chhe. traNe kAL ane traNe lokamAn chaitanyanI ke jaDanI kramabaddha pariNati potapotAnA upAdAnathI thAy chhe. emAn paranI ranchamAtra apekShA nathI. upAdAnanun pariNaman nimittathI hammeshAn nirapekSha ja thAy chhe.

ahIn to visheSh kArmaN sharIranI vAt levI chhe. kArmaN sharIr nimitta chhe mATe jIvamAn (rAgAdi) pariNaman thAy chhe ke jIvamAn svAnubhUti pragaT thaI mATe kArmaN sharIr akarma avasthA rUp thAy chhe em nathI. evo e be vachche koi sambandh nathI. ahIn kahe chhe ke kArmaN sharIr Adi jIvane nathI kAraN ke te pudgalanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe. kahevun chhe to AtmAthI bhinna paN ahIn anubhUtithI bhinna kahyun kemake e sarva sharIrathI bhinna paDI nij chaitanyasvabhAvI AtmAnun lakSha karatAn je svAnubhUti pragaT thaI te svAnubhUtimAn hun dehathI bhinna chhun evo nij chaitanyasvarUp vastuno anubhav thAy chhe. bahu jhINI vAt, bhAI.

juo, paramANu ane AtmAno svatantra nirbAdh pariNamanasvabhAv hovAthI teo kramapravAharUpe nirantar pariNamyA kare chhe. temAn bIjo hoy to pariName em chhe ja nahi. kALadravya na hoy to pariNaman na thAy em jyAn kahyun chhe tyAn to (yathArtha nimittanun gnAn karAvI) kALadravyane siddha karavAnun prayojan chhe. kharekhar to sarva dravyono svatantra pariNamanasvabhAv chhe. tyAn koI kahe ke kALadravya pariNamanamAn nimitta to chhe ne? (nimitta chhe enI koN nA pADe chhe?) paN tethI sarva dravyomAn thatun pariNaman shun kALadravyane lIdhe chhe? (nA, em nathI). darek padArthanun pariNaman potAnA kAraNe ja chhe. darek padArtha te te samaye kramasar-kramabaddha pravAharUpe pariName chhe.

pravachanasAr gAthA 93mAn dravya sambandhI vistArasamudAy ane AyatasamudAyanI vAt Ave chhe. dravyamAn je anantaguNo ek sAthe chhe te vistArasamudAy chhe ane kramapravAharUpe doDatI je paryAyo chhe te AyatasamudAy chhe. tyAn paryAyo je chhe te dhArAvahI doDatA kramabaddha-pravAharUpe chhe. vaLI emAn ja (pravachanasAramAn) gAthA 102mAn darek padArthanI janmakShaNanI vAt chhe. eTale ke padArthamAn je te paryAyano janma-utpatti thavAno potAno kAL chhe tethI te thAy chhe. nimitta chhe mATe te paryAy utpanna thAy chhe em nathI. nimitta


PDF/HTML Page 612 of 4199
single page version

nimittamAn chhe ane upAdAn (vastu) upAdAnamAn chhe. koIpaN samaye jo nimittane laIne upAdAnamAn pariNaman thAy to kramapravAharUpe upAdAn-vastu pariName chhe e kayAn rahyun? pratyek vastumAn paryAyano kramabaddha pravAh thAy chhe ane te doDato thAy chhe. eTale vachche ek samayano paN Antaro paDato nathI. te paryAyonA pravAhamAn vastumAn svakALe je paryAy utpanna thAy tyAre nimitta ho bhale, paN temAn nimitta shun (kArya) kare? nimitta to nimittanA svakALamAn chhe; bas, eTalun ja.

darek dravyanI kALalabdhi hoy chhe. chhaye dravya kALalabdhi sahit chhe. eTale ke dravyanI je samaye je paryAy thAy chhe te tenI kALalabdhi chhe. te samaye nimitta ho bhale, paN nimittanA kAraNe paryAy thaI chhe em nathI. paryAy svakALe potAthI ja thAy chhe, nimittathI nahi-em kahevun te anekAnta chhe, syAdvAd chhe. be kAraNathI kArya thAy chhe em kahyun hoy tyAn to nimittanun gnAn karAvavAnun prayojan chhe. nishchayathI to te te samayanun kArya potAthI ja thayun chhe. A nishchay rAkhIne nimittanun gnAn karAvavA vyavahArathI kahevAy chhe ke be kAraNathI kArya thayun chhe, ane tyAre pramANagnAn thAy chhe. pramANagnAnamAn, kArya potAthI ja thAy chhe e nishchayanI vAt rAkhIne, nimittanun gnAn karAvavA nimittathI thAy chhe em kahyun chhe. pramANagnAnamAn, nishchayano niShedh karIne nimittathI kArya thAy chhe em kahyun nathI. pramANagnAnamAn, je pariNaman thAy chhe te nishchayathI sva-Ashraye potAthI ja thAy chhe e vAt rAkhIne pramANanun gnAn karAvavA nimittane bheLavyun chhe. jo nishchayane chhoDI de to pramANagnAn ja sAchun na thAy. nishchayanI vAtane jem chhe tem (yathArtha) rAkhIne pramANagnAn karAvyun chhe. upAdAnanun yathArtha gnAn karAvIne nimittanun gnAn karAvyun chhe.

nayachakramAn Ave chhe ke-pramAN pUjya nathI paN nishchayanay pUjya chhe.

prashna– pramAN kem pUjya nathI?

uttara– kAraN ke emAn paryAyano (vyavahArano) niShedh thato nathI. jyAre nishchayanayamAn paryAyano niShedh thAy chhe.

prashna– nishchayanayamAn to ek dravya ja mAtra chhe, jyAre pramANagnAnamAn to dravya-paryAy banney Ave chhe. mATe te pramANagnAn pUjya kem nahi?

uttara– kAraN ke nishchayanayamAn paryAyano niShedh chhe ane svano Ashray chhe. paryAyanA niShedhapUrvak svano Ashray kare chhe tethI nishchayanay pUjya chhe. AvI khullI chokhkhI vAt chhe. koI bIjA prakAre mAne to mAno, paN tethI vastusvarUp kAI badalAI jatun nathI.

prashna– jo upAdAnathI ja (kArya) thatun hoy to Ape bolavAnI (pravachan karavAnI) kAI jarUr nathI. paN Ap bolo to chho? Ap nimittano Ashray jyAre lo chho tyAre to bIjAne samajAvI shako chho. mATe nimitta siddha thaI gayun.


PDF/HTML Page 613 of 4199
single page version

uttara– bhagavAn! nimitta to chhe. (chhe eno koN niShedh kare?). paN nimitta kare shun? bhAI! sharIranA ekeek rajakaNano te te kALe pariNamavAno svabhAv chhe tethI te potAnA kAraNe svakALe pariName chhe. temAn nimittano dAv ja kayAn chhe? ramatamAn dAv Ave tyAre pAsA nAkhe chhe. paN ahIn to nimittano dAv ja Avato nathI. kahyun chhe ne ke-

‘ek chakrasaun rath chalai ravikau yahai svabhAv.’

jem sUryano rath ek paiDAthI chAle chhe tem darek padArtha ekalA potAnA pariNaman- svabhAvathI ja pariName chhe, temAn bIjAnI apekShA nathI. samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp shuddharatnatrayanA pariNamanamAn paN paranI apekShA nathI. shrI niyamasAranI bIjI gAthAnI TIkAmAn Ave chhe ke ‘nij paramAtmatattvanAn samyak-shraddhAn-gnAn-anuShThAnarUp shuddharatnatrayAtmak mArga param nirapekSha hovAthI mokShano upAy chhe.’ Am nishchay mokShamArgane vyavahAranI ke nimittanI apekShA chhe ja nahi. A param vItarAganA shAstranun kathan chhe.

prashna– to vyavahAranay shI rIte prayojanavAn chhe?

uttara– tene jANavo te prayojanavAn chhe. bAramI gAthAnI TIkAmAn Ave chhe ke vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe. te kaI rIte? ke nishchayasvabhAvano Ashray thatAn svAnubhUti pragaT thAy chhe, samyagdarshan thAy chhe chhatAn paryAyamAn apUrNatA tathA rAgano ashuddhatAno bhAg te te kALe hoy chhe. tene te te kALe jANavo-तदात्वे प्रयोजनवान् prayojavAn chhe. jyAn sudhI pUrNa shuddhatA thAy nahIn tyAn sudhI paryAyamAn je ashuddhatAno bhAg chhe tene te samaye jANavo-em vyavahAranay jANelo prayojanavAn chhe. vyavahAranay chhe, vyavahAranayano viShay paN chhe; parantu vyavahAranay jANelo prayojanavAn chhe, Adarelo nahi.

trikALI shuddha dravya chhe te nishchayanayano viShay chhe. jyAre paryAyamAn je sAdhakapaNun chhe, apUrNatA chhe arthAt shuddhatA tem ja ashuddhatAnA ansho chhe e badho vyavahAranayano viShay chhe. tene te kALe jANelo prayojanavAn chhe. vyavahAranay Ashray karavA lAyak nathI mATe vyavahAranay chhe ja nahi em nathI. jo vyavahAranay hoy ja nahi to chothun, pAnchamun, chhaThThun, Adi guNasthAno banashe ja nahi. ane to pachhI tIrthano ja nAsh thashe, arthAt paryAyanA je bhed chhe te raheshe ja nahi. mATe jem nishchayanayano viShay chhe, tem vyavahAranayano paN viShay to chhe paN te Ashray karavA lAyak nathI em yathArtha samajavun.

ahIn kArmaN sharIranI vAt chAle chhe. je karmano udray chhe te jaDanI paryAy chhe, pudgalanA pariNAmamay chhe. mATe te bhagavAn AtmAthI bhinna chhe em kahe chhe. pAThamAn to sharIrane AtmAthI bhinna na kahetAn anubhUtithI bhinna kahyun chhe, kemake rAg, karma ane sharIranI pariNatithI lakSha chhoDIne jeNe ek chaitanyasvabhAvI AtmAnA lakShe anubhUti pragaT karI chhe tene teo bhinna chhe em jaNAy chhe. sharIrAdine kahevA chhe to AtmAthI bhinna, paN


PDF/HTML Page 614 of 4199
single page version

jyAre sharIrAdithI bhinna pariNati kare tyAre bhinna chhe em khyAl Ave ne? tethI te sharIrAdi anubhUtithI bhinna chhe em ahIn kahyun chhe.

audArik sharIr pudgalamay pariNAm chhe. tenun kShaNe kShaNe je pariNaman thAy chhe te jaD pudgalamay chhe. te jIvamay nathI ke jIvanA pariNAmamay nathI. andar AtmA chhe mATe te chAle chhe, pariName chhe em nathI. tevI rIte rAganun nimitta chhe mATe kArmaN sharIranun pariNaman thAy chhe em nathI. rAg chhe mATe te vakhate karmane chAritramohapaNe pariNamavun paDe chhe em nathI. te vakhate paramANumAn te rIte pariNamavAno svakAL chhe tethI te rIte te pariName chhe. emAn rAganI kAI apekShA nathI. tem AhArak RuddhidhArI munine prashna pUchhavAno vikalpa Avyo mATe AhArak sharIr banyun em nathI. te samaye AhArak sharIrano pariNamavAno kAL hato mATe te AhArak sharIr banyun chhe. jIve tene banAvyun em kahevun e badhI (vyavahAranI) vAto chhe.

vaikriyak sharIr anek rUp dhAraN kare chhe. te vaikriyak sharIranA paramANuonI paryAy pudgalamay chhe. jIvanI ichchhA chhe mATe te anek rUp dhAraN kare chhe em nathI. je te kShaNe je rUpe pariNamavAno teno svakAL chhe te rUpe te svayam pariName chhe. A pramANe audArik, vaikriyak, AhArak, taijas ane kArmaN sharIr-badhAy jIvane nathI, kAraN ke te pudgal-dravyanA pariNAmamay hovAthI potAnI anubhUtithI bhinna chhe. nij shuddha paramAtmAnI anubhUtimAn teo bhinna bhAse chhe tethI te jIvane nathI. parathI bhinna paDIne jyAre AtmAnubhUti kare chhe tyAre te anubhUtithI sharIranA pariNAm tadna bhinna rahI jAy chhe.

juo, audArik, vaikriyak, Adi sharIr (sharIrapaNe) chhe kharAn, paN te badhay jIvane nathI. jIv to sharIr vinAno chaitanyarUpe trikAL chhe. vishvamAn vastuo anant chhe. je anant chhe te anantapaNe kayAre rahe? ke jyAre ekabIjAnA kAryane kare nahi tyAre. ekabIjAmAn bhaLe nahi to anant anantapaNe rahe. jo ekathI bIjAnun kArya thAy to pRuthakpaNe anant vastu rahe nahIn. jo darek vastunI pariNati potAthI thAy ane bIjAthI na thAy em rahe to ja anant vastuonI anantapaNe hayAtI siddha thAy. tethI jIv ane audArik Adi sharIr jem chhe tem pRuthak pRuthak samajavAn joIe.

7. samachaturastrrasansthAn je sharIrano AkAr chhe te paN pudgalamay pariNAm chhe. te tenA potAnA kAraNe thAy chhe. nAmakarmano udray nimitta chhe mATe thAy chhe em nathI. ahA! gajab vAt chhe! andar puNyano udray chhe mATe paisA Ave chhe em nathI, kAraN ke udayanA pariNAm bhinna chhe ane je paisA Ave chhe enI pariNati bhinna chhe. mATe karmane laIne paisA Ave chhe e vAt yathArtha nathI. sAtAnA udrayane laIne anukUL sanjogo maLe chhe em kahevun e paN kathanamAtra chhe, vastusvarUp em nathI. tevI rIte asAtAnA udrayane


PDF/HTML Page 615 of 4199
single page version

laIne sharIramAn rog thAy chhe te paN nimittanun kathan chhe. bAkI to sharIranA paramANuone rogarUpe pariNamavAno kAL hovAthI rogarUpe pariName chhe. samachaturastra sansthAnanI jem nyagrodhaparimanDaL, svAti, kubjak, vAman athavA hunDak sansthAn-te badhAy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe. A sharIrano je AkAr chhe te badho jaDano AkAr chhe, pudgalanA pariNAmamay chhe. AtmAne laIne temAn kAI thAy chhe em to nathI, paN pUrve je shubhAshubhabhAv karelA tyAre je karma bandhAyAn hatAn te karmane laIne emAn kAI thAy chhe em paN nathI.

8. have sanhanananI-hADakAnnI majabUtAInI vAt kare chhe. vajrarShabhanArAch sanhanan vinA kevaLagnAn na thAy em Ave chhe ne? bhAI, nishchayathI to kevaLagnAnanI paryAy potAnA kAraNe thAy chhe, dravyanA tathA guNanA kAraNe thAy chhe em paN nathI. te paryAyanun pariNaman, potAnA ShaTkArakathI te rUpe pariNamavAno kAL chhe tethI thAy chhe, vajrarShabhanArAch sanhanan nimitta chhe mATe kevaLagnAn thAy chhe em nathI. strIne traN sanhanan hoy chhe, ane tethI tene kevaLagnAn thAy nahIn em shAstramAn Ave chhe. e to strI paryAyamAn kevaLagnAn thavAnI yogyatA nathI tethI thatun nathI tyAre nimitta kevun hoy chhe tenun tyAn gnAn karAvyun chhe. strInun sharIr chhe mATe sAdhupaNun Avatun nathI em nathI. parantu strIno deh hoy tene AtmAnI pariNatinun chhaThThun guNasthAn Ave evI yogyatA ja hotI nathI em nimittanun tyAn yathArtha gnAn karAvyun chhe.

jene pUrNagnAn thavAnun chhe tenA sharIranI dashA nagna ja hoy chhe. vastra hoy ane munipaNun Ave tathA vastra sahitane kevaLagnAn thAy e vastunun svarUp ja nathI. chhatAn paradravya chhe mATe kevaLagnAn nathI em nathI. bhAre vichitra! ek bAju em kahe ke vastra sahitane munipaNun Ave nahIn ane vaLI pAchhun em kahe ke paradravya nukashAn kare nahi! bhAI, munipaNAnI dashA chhe te samvar-nirjarAnI dashA chhe. have je samvar-nirjarAnI dashA chhe te kALamAn vikalpanI eTalI ja maryAdA chhe ke temAn vastrAdigrahaNano (hIn) vikalpa hoI shake nahIn. tethI jene vastra-grahaNano vikalpa chhe tene te bhUmikAmAn munipaNun sambhavit nathI. tethI je koI vastra sahit munipaNun mAne chhe tene Asravasahit sAtey tattvanI bhUl chhe. tethI to shrI kundakundAchAryadeve kahyun chhe ke vastrano dhAgo paN rAkhIne jo koI munipaNun mAne ke manAve to te nigodamAn jAy chhe. (aShTapAhuD) ahIn kahe chhe ke sanhananamAtra jIvane nathI. je vajrarShabhanArAch, vajranArAch, nArAch, ardhanArAch, kIlikA, athavA asamprAptAsRupATikA sanhanan chhe te badhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe.


PDF/HTML Page 616 of 4199
single page version

9. have rAganI vAt kare chhe. je prItirUp rAg chhe te badhoy jIvane nathI. A dayA, dAn, vrat, tap, bhakti ityAdi shubharAg chhe-te badhoy jIvane nathI, kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay chhe ane tethI anubhUtithI bhinna chhe. AkarI vAt, bhAI! ahIn kahe chhe ke je mahAvratanA pariNAm chhe te pudgalanA pariNAm chhe. svabhAvamAn to evo koI guN nathI je rAgarUpe pariName. chhatAn paryAyamAn je rAg thAy chhe te nimittane AdhIn thatAn thAy chhe. mATe je rAg thAy chhe tene pudgalanA pariNAmamay kahyo chhe. juo, vyavahAraratnatrayanA bhAvane paN pudgalanA pariNAm kahyA chhe. mATe je vyavahAraratnatrayathI nirjarA thavI mAne chhe te achetan pudgalathI chaitanyabhAv thavo mAne chhe. paN e bhUl chhe.

bhagavAn AtmA chaitanyasvarUp gnAnapunjI prabhu Anandano kand chhe prItirUp rAg saghaLoy tene nathI kem ke te pudgalanA pariNAmamay chhe. trikALI shuddha chaitanyanA antaramAn DhaLelI paryAy je anubhUti te anubhUtithI rAg bhinna rahI jAy chhe. ahAhA....! trikALI shuddha upAdAnamAn nimagna thayelI anubhUtithI rAg saghaLoy bhinna rahI jAy chhe. bhAI! jene prItirUp rAgano prem chhe, mand rAgano prem chhe tene kharekhar pudgalano prem chhe, tene Anandano nAth bhagavAn AtmAno prem nathI. jene shubharAgano prem chhe te AtmAnA paDakhe chaDayo ja nathI. tene AtmA pratye anAdar chhe. ahIn kahe chhe ke svadravyanA Ashraye je nirmaL anubhUti pragaT thAy chhe te anubhUtithI shubhAshubh saghaLoy rAg par tarIke bhinna rahI jAy chhe tethI rAg badhoy jIvane nathI.

prashna– rAgane pudgal pariNAmamay kem kahyo? shAstramAn to em Ave chhe ke jIvane dasamA guNasthAn sudhI rAg hoy chhe?

uttara– bhAI! rAg chhe te vastudraShTithI jotAn svabhAvabhUt nathI. rAgamAn chaitanyanA nUrano ansh nathI. AtmA chinmAtrasvarUp bhagavAn anantashaktithI manDit mahimAvant padArtha chhe, paN temAn ekey shakti evI nathI je rAg utpanna kare, vikArarUpe pariName. chhatAn paryAyamAn je rAg thAy chhe te paryAyano dharma chhe. nimittane AdhIn thaI pariNamatAn paryAyamAn rAg thAy chhe. (svabhAvane AdhIn thatAn rAg thato nathI). tathA te svAnubhUtithI bhinna paDI jAy chhe. mATe asankhyAt prakAre thato saghaLoy shubhAshubh rAg, jIvasvabhAvarUp nahi hovAthI tathA anubhUtithI bhinna paDI jato hovAthI nishchayathI pudgal pariNAmamay kahyo chhe. joke ashuddha nishchayathI rAgane jIvanI paryAy kahI chhe, parantu ashuddha nishchay chhe e ja vyavahAranay chhe. paryAyanun yathArtha gnAn karAvavA siddhAntamAn ashuddhanishchayanayathI eTale ke asadbhUt vyavahAranayathI dasamA guNasthAn sudhI jIvane rAg hoy chhe em kahyun chhe. vAstavamAn rAg pararUp achetan jaD pudgal- pariNAmamay chhe. rAg jo jIvano hoy to kadIy jIvathI bhinna paDe nahi tathA jIvanI je (rAg rahit) nirmaL anubhUti


PDF/HTML Page 617 of 4199
single page version

thAy chhe te thAy ja nahi. bhAI! A to vItarAg sarvagnano mArga koI alaukik chhe! (tene khUb ruchithI samajavo joIe).

10. je aprItirUp dveSh chhe te badhoy jIvane nathI. asankhya prakAranA je aNagamArUp dveShanA bhAv chhe te badhAy jIvane nathI kAraN ke jyAre anubhUti thAy chhe tyAre te dveShabhAv bhinna rahI jAy chhe. dveShabhAvamAn chaitanyanA gnAnano ansh nathI. tethI te jIvathI anya ajIv pudgal-pariNAmamay chhe. A ajIv adhikAr chAle chhe ne? jIv to chaitanyamay chitsvarUp chhe. tenI chaitanyashaktino ansh dveShamAn nathI. mATe dveSh saghaLoy achetan ajIv chhe kemake anubhUtithI te bhinna chhe.

11. je yathArtha tattvanI apratipattirUp moh chhe te badhoy jIvane nathI. vAstavik chidghanasvarUp chidAnandamay AtmAnI viparIt mAnyatArUp moh chhe. evo mohabhAv badhoy AtmAne nathI kAraN ke te pudgalapariNAmamay hovAthI potAnI anubhUtithI bhinna chhe. ahAhA! jeNe nij chaitanyamay svadravyano Ashray lIdho chhe te mithyAtvanA pariNAmathI bhinna paDI jAy chhe. tenAmAn mithyAtvanA pariNAm rahetA nathI em ahIn kahe chhe. chaitanyanA sattvarUp je AtmA chhe tenAthI anek viparIt mAnyatArUp moh chhe. e saghaLoy moh jIvane nathI kemake chaitanyanA sattvamAn teno pravesh nathI ane shuddha chaitanyano ekano anubhav karatAn e badhIy mithyA mAnyatArUp mithyAtvano nAsh thai jAy chhe. jagatamAn tattvanA svarUpathI viparIt anek mithyA mAnyatAo hoy chhe. te badhIy jaD pudgalanA pariNAmamay hovAthI svAnubhUtithI bhinna chhe. eTale ke svAnubhUti thatA e badhIy mithyA mAnyatAono abhAv thaI jAy chhe mATe te jIvane nathI.

12. have AstravanI vAt kare chhe. mithyAtva, avirati, kaShAy ane yog jemanAn lakShaN chhe evA je pratyayo eTale ke Asravo-te badhAy jIvane nathI. ahIn kaShAyamAn pramAd garbhit thaI jAy chhe. ahIn malin paryAyane-bhAvAsravane pudgalanA pariNAmamay kahyA chhe, kAraN ke pote jyAn chaitanyamUrti bhagavAn AtmAno Ashray kare chhe tyAn AsravanA pariNAm anubhUtithI bhinna rahI jAy chhe. mithyAtva to tyAre na ja hoy paN anya Asravo paN bhinna rahI jAy chhe. A jaD mithyAtvAdinI vAt nathI. A to je malin pariNAmarUp Asravo-mithyAtvabhAv, aviratibhAv, chhaThThA guNasthAnano pramAd kaShAyabhAv, ane yog chhe te jIvanA pariNAm nathI kemake te anubhUtithI bhinna chhe. jo te chaitanyasvarUp jIvanA pariNAm hoy to sadAy chaitanyanI sAthe rahe. paN em nathI kemake chaitanyanA anubhavathI teo bhinna rahI jAy chhe.

AtmA shuddha chaitanyamUrti bhagavAn chhe. tenA pariNAm, gnAn ane Anandamay ja hoy chhe. chitshakti jenun sarvasva chhe evI chaitanyamay vastunA pariNAm chaitanyanI jAtanA ja


PDF/HTML Page 618 of 4199
single page version

hoy. shuddha chaitanyasvabhAvanA Ashraye utpanna thayel pariNAm shuddha chaitanyamay ja hoy. parantu A Asravo badhAy pudgal pariNAmamay hovAthI svAnubhUtithI bhinna chhe. tethI te jIvane nathI. aho! AchAryadeve svabhAvanI draShTi karI svAnubhUtinI nirmaL pariNati pragaT karavAnI shun preraNA karI chhe!

to mokShamArgaprakAshakamAn sAtamA adhikAramAn shrImAn panDitapravar ToDaramalajIe em kahyun chhe ke-‘bhAvakarma e AtmAno bhAv chhe ane te nishchayathI AtmAno ja chhe, parantu karmanA nimittathI thAy chhe tethI vyavahArathI tene karmano kahIe chhIe’ vaLI panchAstikAyamAn paN bhAvakarma AtmAno bhAv chhe em kahyun chhe. te bhAvakarma thAy chhe te potAno chhe ane potAthI thAy chhe em temAn kahyun chhe. karmano kahevo e to nimittathI-vyavahArathI kahevAy chhe. nishchayathI to vikAranA pariNAm jIvamAn thAy chhe ane tene jIv kare chhe. upar kahyun te banne shAstromAn shailI judI chhe. emAn rAg potAnI paryAyamAn thAy chhe te tem gnAn karAvavAnun prayojan chhe. (svabhAvane oLakhe nahi ane) koI em mAnI le ke AsravanA pariNAm jaDathI chhe ane jaDanA chhe tene paryAyanun yathArtha gnAn karAvavA em kahyun ke bhAvakarma jIvanA pariNAm chhe. (anyathA te AsravothI nivRutta thavA shA mATe upAy kare?)

ahIn A gAthAmAn apekShA judI chhe. bhAvakarma pratham AtmAnA (avasthAmAn) siddha karI pachhI te jIvane nathI em kahyun chhe. ahAhA! AtmA chaitanyasvarUp gnAyakasvabhAvI Akhun abhed chaitanyadaL chhe. eno anubhav karatAn Asravo anubhavamAn (gnAnamAn) svapaNe AvatA nathI, judA ja rahI jAy chhe. mATe teo nishchaye jIvanA nathI. ahIn draShTi apekShAe kathan karyun chhe. bhAI! vItarAg parameshvarano mArga sUkShma chhe. (jyAn je shailI hoy te yathArtha samajavI joIe)

ek bIju em kahe ke mithyAtvanA be prakAr chhe, ek jIv mithyAtva ane bIju ajIv mithyAtva. (samayasAr gAthA 164/6p) bhAI! e kaI apekShAe kahyun chhe? e to jIvanA pariNAm jIvamAn ane jaDanA pariNAm jaDamAn eTalun batAvavA kahyun chhe. jyAre ahIn to kahe chhe ke chaitanyasvarUp je trikALI shuddha AtmA chhe tenA te Asrav pariNAm nathI, kAraN ke anubhUtinI paryAy nij chaitanyasvabhAvamAn DhaLatAn te Asravo anubhUtithI bhinna rahI jAy chhe, anubhavamAn AvatA nathI. bhAI, A to antaranA anubhavanI vAt chhe. te kAI korI panDitAIthI pAr paDe em nathI.

ahAhA....! chaitanyasvarUpI je jIvavastu chhe tene mithyAtvAdi Asravo nathI. kem tene nathI? kemake chaitanyasvarUp bhagavAnanI anubhUti karatAn te Asravo judA rahI jAy chhe. tenun (Asravanun) astitva bhale ho, parantu te astitva par ajIv tarIke rahI jAy chhe. Asravo jIvane nathI tethI teo paryAyamAn tadna utpanna ja thatA nathI em nathI. e


PDF/HTML Page 619 of 4199
single page version

to AgaLanA guNasthAne jAy tyAre (kramasha) utpanna na thAy. parantu nIchenA guNasthAne (yathAsambhav) utpanna to thAy chhe, parantu anubhUtimAn AvatA nathI. AtmAnubhav thatAn mithyAtvanA pariNAm to utpanna ja thatA nathI. parantu bIjA Asravo to chhe. parantu svarUpamAn DhaLelI je anubhUti te anubhUtithI teo bhinna rahI jAy chhe mATe te jIvanA nathI, pudgalanA pariNAm chhe. aho vastunun svarUp! aho samayasAr! emAn keTakeTalun bharyun chhe, hen!

tyAre koI vaLI em kahe chhe ke (sonagaDhamAn) ekalun samayasAr shAstra ja vAnche chhe. bhAI! emAn doSh shun chhe? samayasAr nATakamAn shrI banArasIdAsajIe shun kIdhun chhe? tyAn kahyun chhe ke-

‘pAnDe rAjamalla jinadharmI,
samayasAr nATakake mamI;
tin giranthakI TIkA kInI,
bAlabodh sugam kar dInI.
ihi vidhi bodh-vachanikA phailI,
samai pAy adhyAtam sailI;
pragaTI jagamAnhi jinavANI,
ghar ghar nATak kathA bakhAnI.’

jagatamAn jinavANIno prachAr thayo ane gher gher samayasAr nATakanI charchA thavA lAgI. have enI charchA phelAI eTale shun anya shAstro khoTAn chhe em artha chhe? anya shAstrono prachAr ochho chhe eTale e khoTAn chhe em TharAvAy? bApu! em artha na thAy. vaLI tyAn ja AgaL em lakhyun chhe ke rUpachand Adi vivekI panDito pAnchey ek sthAnamAn besIne paramArthanI ja charchA karatA hatA, bIjI kAI nahi-‘paramArath charchA karai, inake kathA na aur.’ ethI shun e ekAnta thaI gayun? paN jenI buddhi malin chhe te ene samajI shake nahi to shun thAy? bhAI! samayasAr e to divyadhvanino sAr chhe.

13. je gnAnAvaraNIy, darshanAvaraNIy, vedanIy, mohanIy, Ayu, nAm, gotra ane antarAyarUp karma chhe te badhuy jIvane nathI kAraN ke te pudgaladravyanA pariNAmamay hovAthI anubhUtithI bhinna chhe. shun kahyun? ke jIvane ATh karma nathI kAraN ke te paradravya chhe. te paradravya kem chhe? kAraN ke karmanA sange tenA taraphanA valaNano je bhAv hato te svadravyanI anubhUtithI bhinna paDI jAy chhe mATe.

prashna– karma to AtmAne roke chhe em Ave chhe ne?

uttara– AtmAne koN roke? pote (vikAramAn) rokAy chhe tyAre ‘karma roke chhe’


PDF/HTML Page 620 of 4199
single page version

em kahevAmAn Ave chhe. karma to jaD chhe. shun jaD AtmAne rokI shake chhe? ‘karma bichAre kaun, bhUl merI adhikAI.’ bhUl mArI potAnI ja chhe. ‘adhikAI’ eTale adhik em nahIn, paN potAnI bhUlane kAraNe vikAr thAy chhe. ahIn gAthAmAn kahe chhe ke andar anubhUti thatAn e vikAranA pariNAm bhinna rahI jAy chhe, anubhavamAn AvatA nathI. Avo jain parameshvarano mArga lokoe laukik jevo karI nAkhyo chhe.

prashna– gnAnAvaraNIy karmano kShayopasham thAy to gnAn ughaDe ne?

uttara– (nA). potAnI yogyatAthI gnAn ughaDe chhe tevI rIte potAnI yogyatAthI AtmAmAn (paryAyamAn) vikAr thAy chhe.

prashna– jIvano svabhAv to kevaLagnAn chhe. chhatAn vartamAnamAn je sansAr avasthA chhe tathA gnAnamAn ochhap chhe te karmanA udayane kAraNe chhe ke karmanA uday vinA chhe?

uttara– vartamAn sansAr avasthAmAn gnAnanI je ochhap chhe te potAnA kAraNe chhe. karmanA udayane kAraNe thaI chhe em nathI. enun upAdAnakAraN pote AtmA chhe. potAnI yogyatAthI ja gnAnamAn ochhap thaI chhe, karmanA kAraNe nahi. karma to jaD paravastu chhe. tethI gnAnAvaraNAdi karmo kharekhar kAI karatAn nathI. potAnun ashuddha upAdAn chhe tethI gnAnamAn ochhap thaI chhe. karma to tyAn nimitta mAtra chhe. karma mArga Ape to kShayopasham thAy em nathI. potAnI yogyatAthI potAmAn ane karmanA kAraNe karmamAn kShayopasham thAy chhe. karmanA udayane kAraNe gnAn hINun chhe em nathI. paN pote jyAre gnAnanI hINI dashArUpe pariName tyAre gnAnAvaraNIy karma nimittamAtra chhe.

parantu ahIn bIjI vAt chhe. ahIn to em kahe chhe ke, vastu je shuddha chaitanya-svabhAvI AtmA chhe emAn DhaLatAn te karmanA pariNAm anubhavamAn AvatA nathI, anubhUtithI bhinna parapaNe rahI jAy chhe. karmanA je pariNAm chhe te jaD pudgalathI nIpajelA chhe. tethI shuddha chaitanyasvabhAvI AtmAthI teo bhinna chhe e vAt to chhe ja parantu ahIn to em kahe chhe ke shuddha chaitanyavastuno anubhav karatAn, te karmo taraphanA valaNavALI je vikArI dashA te anubhUtithI bhinna rahI jAy chhe. mATe te AThey karma jIvane nathI. Ayu, vedanIy Adi karma jIvane nathI.

AgaL 68mI gAthAmAn Ave chhe ke javapUrvak je jav thAy chhe te jav chhe. tem pudgalathI pudgal thAy. tyAn apekShA em chhe ke jIvanA svabhAvamAn vikAr nathI tathA vikAr utpanna kare evI jIvanI koI shakti ke svabhAv nathI. chhatAn paryAyamAn vikAr chhe to eno rktA koN chhe to kahe chhe ke pudgal tyAn paryAyabuddhi chhoDAvavA em kahyun ke chaudey guNasthAn jIvane nathI. tyAre mokShamArga prakAshakamAn em Ave chhe ke-‘tattvanirNay karavAmAn kAI