PDF/HTML Page 581 of 4199
single page version
(Undho) paDayo chhe. sharIr, vANI, man, indriyo ityAdi hun chhun em viparIt mAnI beTho chhe. tene AtmA je trikAL chidAnandarasamay vastu chhe temAn pudgalano rasaguN vidyamAn nathI tethI te aras chhe em kahI sharIrAdithI bhedagnAn karAvyun chhe.
have bIjA bolamAn kahe chhe ke-pudgaladravyanA guNothI paN bhinna hovAthI pote paN rasaguN nathI mATe aras chhe. pahelA bolamAn pudgaladravyathI bhinnapaNAnI vAt lIdhI hatI. A bolamAn pudgaladravyanA guNothI bhinnapaNAnI vAt lIdhI chhe. AtmA chaitanya-rasasvarUp vastu chhe. te pudgaladravyanA guNothI bhinna chhe. tethI pote rasaguN nathI mATe aras chhe.
trIjo bola– paramArthe pudgaladravyanun svAmIpaNun paN tene nahi hovAthI te dravyendriyanA Alamban vaDe paN ras chAkhato nathI mATe aras chhe. vastupaNe jIvane pudgal-dravyanun svAmIpaNun nathI. A jaD indriyono svAmI AtmA nathI. tethI dravya-indriyonA Alamban vaDe te ras chAkhato nathI. A jIbh chhe teno svAmI AtmA nathI. (e to paudgalik chhe). tethI AtmA jIbhane halAve ane te vaDe rasane chAkhe e vAt vAstavik nathI. Am dravya indriyonA Alamban vaDe AtmA ras chAkhato nathI mATe te aras chhe.
chotho bola– potAnA svabhAvanI draShTithI jovAmAn Ave to kShAyopashamik bhAvano paN tene abhAv hovAthI te bhAvendriyanA Alamban vaDe paN ras chAkhato nathI mATe aras chhe. potAnA svabhAvanI draShTithI eTale trikALI shuddha gnAyakabhAvanI draShTithI joIe to kShayopashamabhAvano paN jIvane abhAv chhe. mati, shrut, avadhi ane manaparyayagnAn e chArane shAstramAn vibhAvaguN kahyA chhe. e chArey samyaggnAn chhe hon. ashuddhanishchayanayathI e chArano jIvane sambandh chhe topaN shuddhanishchayanayathI kAI sambandh nathI. ahIn kahe chhe ke je bhAvendriy dvArA jaNAy chhe, te bhAvendriyano ja paramArthe AtmAmAn abhAv chhe. shrI samayasAr gAthA 31mAn Ave chhe ke bhAvendriy chhe te potAnA viShayone khanDakhanD jANe chhe arthAt te gnAnane khanDakhanDarUp jaNAve chhe. jyAre AtmA ek akhanD gnAyak-bhAvarUp chhe, mATe bhAvendriy nishchayathI AtmAnun svarUp nathI. (khanDavastu akhanDasvarUp kem hoy?)
tyAn gAthA 31mAn kahyun chhe ke dravyendriy, bhAvendriy, ane temanA viShayone je jIte te jitendriy chhe. tene jItavun eTale ke te sarva potAthI bhinna chhe arthAt te paragney chhe em jANavun. gney-gnAyakanI ektA te sankaradoSh chhe. bhAvendriy, teno viShay dev-guru-shAstra Adi tathA dravyendriy e sarva paragney chhe. AvA paragneyanun yathArtha gnAn potAthI thAy chhe; paN kone? jene gnAyakanun svarUpagrAhI gnAn thAy tene. ahIn kahe chhe ke bhAvendriy paragney hovAthI AtmAnA svabhAvabhUt nathI ane tethI AtmA bhAvendriyanA AlambanathI
PDF/HTML Page 582 of 4199
single page version
paN ras chAkhato nathI mATe aras chhe. kevI adbhut bhedagnAnanI vAt! AvI vAtane abhyAs karIne samaje nahi ane anek prakAranA kriyAkAnD kare paN tethI shun?
pAnchamo bola– sakaL viShayonA visheShomAn sAdhAraN evA ek ja samvedan-pariNAmarUp teno svabhAv hovAthI te kevaL ek rasavedanApariNAmane pAmIne ras chAkhato nathI mATe aras chhe. AtmA akhanD gnAyakabhAvarUp vastu chhe. te pAnchey indriyonA viShayane akhanDapaNe jANanAro chhe. ek ja indriyaviShayanun vedan arthAt jANavun evo AtmAno svabhAv nathI. pAnchey indriyanA gnAnanun samvedan ekasAthe thAy evo AtmAno svabhAv chhe. tethI te kevaL ek rasavedanApariNAmane pAmIne arthAt ek rasanA ja gnAnane pAmIne ras chAkhato nathI mATe aras chhe.
pAnch bol chAlI gayA. have chhaThTho bola– sakaL gney-gnAyakanA tAdAtmyano niShedh hovAthI rasanA gnAnarUpe pariNamatAn chhatAn paN pote rasarUpe pariNamato nathI mATe aras chhe. juo vishva Akhun gney chhe ane bhagavAn AtmA gnAyak chhe. sarva gneyone jANavAnun gnAyak AtmAnun potAnun sAmarthya chhe tethI gney-gnAyak sambandhano vyavahAr hovA chhatAn gney-gnAyakanA tAdAtmyano eTale ekarUpapaNAno niShedh chhe. eTale gneyane jANavA chhatAn gnAyak gneyarUpe thato nathI. A je ras chhe te gney chhe ane AtmA tene jANanAro gnAyak chhe. rasarUp gneyane jANavA chhatAn AtmAnun gnAn gneyapaNe eTale rasarUpe thatun nathI. [tem ja rasane jANatAn gnAn ras- gnAnarUp (rasanA gnAnarUp) thaI jatun nathI.] tem ja ras (gney) gnAnamAn jaNAtAn ras (gney) gnAnarUp thatun nathI, gnAn gnAnarUpe ja rahe chhe, ras rasarUpe ja rahe chhe. (gnAn gnAnarUp ja rahe chhe.) rasanun je gnAn thAy chhe te gnAnanun pariNaman chhe ane te rasane laIne nathI. tathA ras je gney chhe te gnAnanI paryAyamAn Avato nathI. Am rasanA gnAnarUpe pote pariNamatAn chhatAn pote rasarUpe pariNamato nathI mATe aras chhe. Am chha prakAre rasanA niShedhathI AtmA aras chhe. em tun jAN em shiShyane pratibodh karyo chhe.
A ja pramANe AtmA arUp, agandh, asparsha chhe em chha bolathI samajI levun. ras, rUp, gandh ane sparsha e chArey pudgalanA guNo chhe ane te sarvathI bhinna gnAyak-vastu AtmA chhe. mATe AtmA aras, arUp, agandh, asparsha chhe em nishchayathI jANavun.
have shabdanI vAt kare chhe. jIv kharekhar pudgaladravyathI anya hovAthI temAn shabdaparyAy vidyamAn nathI mATe ashabda chhe. juo, pahelAn je ras, rUp, gandh ane sparsha kahyA e to pudgalanA guNo chhe. paN A shabda chhe e guN nathI paN pudgalanA skandhanI paryAy chhe. jIv kharekhar pudgaladravyathI anya eTale bhinna chhe. tethI shabdaparyAy jIvamAn vidyamAn nathI. A shabda je bolAy chhe te AtmAmAn nathI, AtmAthI nathI. hen! to
PDF/HTML Page 583 of 4199
single page version
bole chhe koN? bhAI! bole e bIjo, bole e AtmA nahi. AtmA bolavAno bhAv-rAg kare e bIjI vAt chhe, paN AtmA bole nahi. shabda chhe e to bhAShAvargaNAnun paryAyarUp pariNaman chhe. emAn jIv nimitta chhe.
A dhvani je UThe chhe e to jaDanI (paudgalik) paryAy chhe. AtmAthI te dhvani UThatI nathI. ‘bhagavAnanI divyadhvani’ em vyavahArathI kahevAy chhe. kharekhar bhagavAnano AtmA divyadhvanino karanAro (rktA) nathI. divyadhvani chhe te tenA kAraNe bhAShAvargaNAmAn bhAShArUp (shabdarUp) paryAy thavAnI janmakShaN chhe tene laIne thAy chhe. A AtmAne dharma kem thAy enI vAt chAle chhe hon. shabda mArAthI (jIvathI) thAy em mAnavun e mithyAtva chhe adharma chhe. shabda je thAy tene svanA gnAnapUrvak hun jANun evI yathArtha mAnyatA (nirvikalpa pratIti) enun nAm dharma chhe.
prashna– gnAn chhe te shabdano rktA chhe em dhavalamAn Ave chhe ne?
uttara– hA, Avo prashna ‘khAniyA charchA’mAn paN Avyo chhe. bhAI! e to tyAn nimittapaNun batAvyun chhe. gnAn kAI shabdanI paryAyano rktA nathI. shabdanI paryAyakALe gnAn temAn nimitta chhe tethI upachArathI gnAn shabdano rktA chhe em kahyun chhe, kharekhar rktA chhe nahi. lokAlok chhe te kevaLagnAnamAn nimitta chhe (lokAlokamAn shabdo paN AvI gayA), eno artha shun? ke lokAlok lokAlokathI chhe ane kevaLagnAn kevaLagnAnathI chhe. lokAlokane kAraNe kevaLagnAnanI paryAy thAy chhe em nathI. kevaLagnAnanI paryAy pote potAthI thAy chhe. lokAlok chhe mATe kevaLagnAnanI paryAy thAy chhe em chhe ja nahi. kevaLagnAnanI paryAyanun pariNaman (lokAlokathI nirapekSha) svayam svatantra chhe ane lokAlokanI hayAtI (kevaLagnAnathI nirapekSha) svayam svatantra chhe.
kevaLagnAn lokAlokane jANe chhe em kahevun e to asadbhUt-vyavahAranayano viShay chhe. kharekhar to potAnI paryAyane ja jANe chhe. shrI samayasAr kaLashaTIkAmAn kaLash 271mAn Ave chhe ke-‘hun gnAyak ane samasta chha dravyo mArAn gney-em to nathI. to kem chhe?’ ke gnAtA pote, gnAn pote ane gney pote ja chhe. ahIn kahe chhe ke shabdanun gnAn shabdane laIne thatun nathI. shabdanI paryAyanun gnAn AtmAmAn potAne kAraNe thAy chhe. vaLI je shabdaparyAy chhe te AtmAthI thAy chhe em nathI kemake AtmA pudgaladravyathI bhinna chhe. Am shabdaparyAy chhe te gnAyakasvabhAvI AtmAmAn vidyamAn nathI mATe AtmA ashabda chhe. aho! shun gajab bhedagnAnanI vAt chhe!!
bIjo bola– pudgaladravyanA paryAyothI paN bhinna hovAthI pote paN shabdaparyAy nathI mATe ashabda chhe. pahelA bolamAn jIv pudgaladravyathI bhinna kahyo hato ane A
PDF/HTML Page 584 of 4199
single page version
bolamAn jIvane pudgaladravyanI shabda avasthAthI bhinna kahyo chhe. e rIte jIv pote shabdaparyAy nathI mATe ashabda chhe.
trIjo bola– paramArthe pudgaladravyanun svAmIpaNun paN tene nahi hovAthI te dravyendriyanA Alamban vaDe paN shabda sAmbhaLato nathI mATe ashabda chhe. shun kahe chhe? A je kAn chhe ne teno svAmI bhagavAn AtmA nathI. kAn to jaD paramANumay chhe. teno svAmI AtmA kem hoy? ane te jaDanA avalambane AtmA shabdane kem sAmbhaLe? kAnanA AlambanathI AtmA shabdane jANe chhe em chhe ja nahi. A bhagavAnanI vANI chhe ne divyadhvani? are! vANI to jaD chhe. bhagavAnane vaLI vANI kevI? ‘bhagavAnanI vANI’ e to nimittathI kahevAy chhe. e bhagavAnanI vANIne jIv kAnanA Alamban dvArA jANe chhe em chhe nahi, kAraN ke kAn to pudgalanI paryAy chhe ane gnAnasvarUpI prabhu pote, tenAthI tadna bhinna chhe. jo kAnanA AlambanathI te sAmbhaLe to te jaDano svAmI Thare, paN jaDano svAmI to AtmA chhe ja nahi, tethI pote dravyendriyanA Alamban vaDe sAmbhaLato nathI mATe ashabda chhe.
chotho bola– potAnA svabhAvanI draShTithI jovAmAn Ave to kShAyopashamik bhAvano paN tene abhAv hovAthI te bhAvendriyanA Alamban vaDe paN shabda sAmbhaLato nathI mATe ashabda chhe. shuddha gnAyakamAtravastunI draShTithI joIe to kShAyopashamikabhAv akhanD AtmasvarUpamAn nathI. svabhAvanI draShTithI jotAn AtmAne bhAvendriy chhe ja nahi. shuddha AtmavastumAn bhAvendriyano abhAv chhe tethI bhAvendriyanA Alamban vaDe AtmA sAmbhaLato nathI mATe te ashabda chhe. Avun svarUp chhe tene e rIte yathArtha nakkI karIne jANavun joIe. ‘जाण’ shabdathI AtmAne Avo jAN em AchAryadeve kahyun chhe.
pAnchamo bola– sakaL viShayonA visheShomAn sAdhAraN evA ek ja samvedan-pariNAmarUp teno svabhAv hovAthI te kevaL ek shabdavedanApariNAmane pAmIne shabda sAmbhaLato nathI mATe ashabda chhe. juo, gnAn ekalA shabdane ja jANe evun tenun svarUp nathI. parantu badhA ja viShayone akhanDapaNe grahaN kare evun tenun svarUp chhe. mATe kevaL shabdavedanA pariNAmane pAmIne eTale kevaL shabdanun ja gnAn pAmIne AtmA shabda sAmbhaLato nathI mATe ashabda chhe.
chhaThTho bola– sakaL gneyagnAyakanA tAdAtmyano niShedh hovAthI shabdanA gnAnarUpe pariNamatAn chhatAn paN pote shabdarUpe pariNamato nathI mATe ashabda chhe. ‘shabdanun gnAn’ e to nimittathI kahyun chhe. kharekhar to e gnAnanun gnAn chhe; paN e gnAn shabda sambandhInun chhe eTalun batAvavA ‘shabdanun gnAn’ em kahyun chhe. shabda chhe te gney chhe ane shuddha AtmA gnAyak chhe. gney-gnAyakanA ekarUpapaNAno niShedh chhe tethI shabdane jANavA chhatAn jANanAro pote
PDF/HTML Page 585 of 4199
single page version
shabdarUpe thato nathI. mATe AtmA ashabda chhe. Am chha prakAre shabdanA niShedhathI AtmA ashabda chhe em jANavun.
have ‘anirdiShTasansthAn’nA chAr bol kahe chhe-
pahelo bola– pudgaladravya vaDe rachAyelun je sharIr tenA AkArathI jIvane sansthAnavALo kahI shakAto nathI mATe jIv anirdiShTasansthAn chhe. A sharIrano je AkAr chhe e to jaDano AkAr chhe, e AtmAno AkAr nathI. AtmAmAn pudgalathI rachAyelA jaD dehanA AkArano abhAv chhe. AtmA jaDanA AkAravALo nahi hovAthI jIv pote anirdiShTasansthAn chhe.
bIjo bola– potAnA niyat svabhAvathI aniyat sansthAnavALA anant sharIromAn rahe chhe mATe anirdiShTasansthAn chhe. bhagavAn AtmA je asankhyAtapradeshI chhe e teno niyat svabhAv chhe. A bhinna bhinna sharIranA AkAro-ekendriy, beindriy, traNaindriy, chAraindriy ane panchendriyanA sharIranA je AkAro chhe te aniyat chhe. AvA aniyat AkArovALA anant sharIromAn te rahe chhe tethI te niyat sansthAnavALo kahI shakAto nathI mATe te anirdiShTasansthAn chhe.
trIjo bola– sansthAn nAmakarmano vipAk pudgalomAn ja kahevAmAn Ave chhe (tethI tenA nimittathI paN AkAr nathI) mATe anirdiShTasansthAn chhe. sansthAn nAmakarmanun phaL pudgal- sharIramAn Ave chhe, AtmAmAn nahi. tethI tenA nimitte thato AkAr AtmAne nathI. AtmAne potAno asankhyAtapradeshasvarUp AkAr to chhe paN jaDano AkAr AtmAne nathI. pradeshatvaguNanA kAraNe AtmAne potAno AkAr chhe. AkAshadravyamAn paN pradeshatvaguN chhe. pradeshatvaguNanA kAraNe AkAshane, kShetrathI amaryAdit hovA chhatAn, potAno AkAr chhe. Am AtmAne potAno AkAr hovA chhatAn sansthAn nAmakarmanA nimitte rachAto je jaD dehano AkAr te tene nathI mATe te anirdiShTasansthAn chhe.
chotho bola– judAn judAn sansthAnarUpe pariNamelI samasta vastuonAn svarUp sAthe jenI svAbhAvik samvedanashakti sambandhit chhe evo hovA chhatAn paN jene samasta lokanA milApathI rahit nirmaL anubhUti thaI rahI chhe evo hovAthI pote atyantapaNe sansthAn vinAno chhe mATe anirdiShTasansthAn chhe.
juo, bhAI, AtmAmAn tyAg-upAdAnashUnyatva nAmanI ek shakti chhe. e shaktinA kAraNe parane grahaN karavun ke parano tyAg karavo-enAthI AtmA shUnya chhe. paradravyanA grahaN- tyAgathI to AtmA traNe kAL shUnya chhe e vAt to chhe paN ahIn kahe chhe ke jagatanI chIjo- sharIr, makAn, bangalA, dAL, bhAt, roTalA ityAdi-je anek AkAre rahelI chhe tenun gnAn AtmAmAn thavA chhatAn e anek AkArapaNe gnAn thatun nathI. aho!
PDF/HTML Page 586 of 4199
single page version
svanun gnAn ane anek AkArarUpe pariNamelI anek chIjonun gnAn-enI nirmaL anubhUti AtmAmAn thaI rahI chhe. bhAI! A to sarvagna parameshvaranI divyadhvanimAn je vAt AvI te digambar santoe kahI chhe. AvI vAt bIje kayAny chhe nahi. ahIn kahe chhe ke AtmA paranA AkArapaNe nahi thato hovAthI atyantapaNe sansthAn vinAno chhe; mATe te anirdiShTasansthAn chhe. Am chAr hetuthI sansthAnano niShedh kahyo.
have ‘avyakta’nA chha bol kahe chhe-
chha dravyasvarUp lok je gney chhe ane vyakta chhe tenAthI jIv anya chhe mATe avyakta chhe. jagatamAn chha dravya chhe te gney chhe. anant AtmAo, anantAnant paramANuo, asankhya kAlANuo, ek dharmAstikAy, ek adharmAstikAy ane ek AkAsh-em chha dravyo anAdianant bhagavAne joyAn chhe. A chha dravyomAn dev-guru-shAstra, shetrunjya, sammedashikhar ityAdi sarva AvI gayun. A chha dravyothI to AtmA anya eTale bhinna chhe ja, paN e chha dravyone jANanArI ek samayanI paryAyathI paN trikALI AtmA bhinna chhe. ahAhA! chha dravyone jANanArI paryAy em jANe chhe ke chha dravyathI mArI chIj bhinna chhe. chha dravyo vyakta ane gney chhe. tenAthI bhinna bhagavAn AtmA gnAyak ane avyakta chhe.
bhAI! panchendriy sangnIpaNun maLavun ane temAn paN AryakuL maLavun e ati durlabh chhe. tyAn paN sadguruno yog thavo, satyanun shravaN maLavun tathA tenAn grahaN ane dhAraNA thavAn e ethIy visheSh durlabh chhe. topaN ahIn sudhI jIv anantavAr Avyo chhe. parantu teNe samyak shraddhAn anantakALamAn ek samay paN karyun nathI. ahIn kahe chhe ke bhagavAn AtmA chha dravyono jANanAr hovA chhatAn enAthI te atyant bhinna chhe. bhagavAn shrI kundakundAchAryadeve gAthAmAn je ‘avyakta’ shabda kahyo teno bhAv shrI amRutachandrAchAryadeve bhagavatI TIkAmAn A pramANe spaShTa karyo chhe.
bhAI! AtmAnun hovApaNun chha dravyane laIne nathI. gnAnanI paryAyamAn chha dravyanun gnAn thayun te potAthI thayun chhe, chha dravyane laIne thayun nathI. tathA chha dravyanun gnAn chhe mATe chha dravyanun hovApaNun chhe em paN nathI. chha dravya je gney ane bAhya chhe te vyakta chhe. tene jANanArI paryAy paN vyakta chhe. e vyakta paryAyamAn enAthI bhinna AtmA avyakta chhe tene tun jAN em kahe chhe.
shrI dharmadAs kShullake svAtmAnubhav mananamAn AtmAne, chha dravyathI ane ene jANanArI paryAyathI bhinna hovAthI saptam dravya kahyun chhe. AtmA chhe to chha dravyanI andar, paN draShTinA viShayabhUt trikALI avyakta dravyane ekakor ‘rAm’ kahIne enAthI je koI bhinna chhe ene ekakor ‘gAm’ em kahyun chhe. ekakor chha dravya ane tene jANanArI gnAnanI
PDF/HTML Page 587 of 4199
single page version
paryAy e badhun vyakta chhe, to bIjI kor avyakta bhagavAn trikALI dhruv gnAyakamUrti enAthI bhinna chhe-em tun jAN.
draShTino viShay trikALI shuddha AtmA dravya tarIke to pragaT chhe. paN paryAy je vyakta- pragaT chhe te paryAyamAn dravya Avatun nathI te apekShAe tene ahIn avyakta kahyun chhe. anant anant guNano pinD sachchidAnand prabhu astipaNe mojud chhe, pragaT chhe, vyakta chhe. paN pragaT paryAyanI apekShAe tene avyakta kahyo chhe. bhAI! AvA AtmAne jANe nahi, arthAt AtmA pote koN chhe, kayAn chhe, kevaDo chhe e jANe nahi ane dharma thaI jAy? dhULamAny na thAy. (eTale ke AvA AtmAne jANyA vinA kadI dharma na thAy.) bhale ne sAmAyik, posA, paDikamaN, vrat, upavAs ityAdi kriyAkAnD kare. emAn dharma kayAn chhe? e to rAg chhe. tethI puNya thAy ane emAn dharma mAne to mithyAtva thAy.
bhagavAn! tun akhanD ek shuddha chaitanyamUrti prabhu chho ne! chha dravyamAn to tun nathI paN chha dravyanun gnAn karanArI ek samayanI vyakta paryAy jeTalo paN tun nathI. ek samayanI paryAy jeTalo AtmAne mAnanAr mUDh mithyAdraShTi chhe. shrI samayasAranA parishiShTamAn nitya-anitya, ek-anek, ityAdi chaud kaLasho Ave chhe emAn A vAt lIdhI chhe. vaLI ek samayanI paryAyane je mAnatA nathI te paN chha dravyane ja nahi mAnanArA mithyAdraShTi chhe, kemake chha dravyanun gnAn paryAyamAn thAy chhe. tethI paryAyane nahi mAnanArA chha dravyane mAnatA nathI ane tethI teo mithyAdraShTi ja chhe. ahIn kahe chhe ke A chha dravyasvarUp je lok chhe te gney chhe ane vyakta chhe ane tethI bhinna bhagavAn AtmA gnAyak avyakta chhe. pAThamAn jIv shabda chhe. paN jIv kaho ke AtmA, banne ek ja vAt chhe. vedAntavALA jIv ane AtmA judA chhe em kahe chhe; paN e barAbar nathI.
ek samayanI gnAnaparyAyanun astitva mAne tyAre chha dravyanun astitva mAnyun kahevAy. ane chha dravyanun gnAn je vyakta paryAyamAn thAy chhe enI draShTi chhoDI trikALI avyaktanI draShTi kare tyAre eNe svadravyane mAnyun kahevAy. dharma kem thAy enI A vAt chhe. bhAI! tArI paryAyamAn chha dravya jaNAy chhatAn chha dravyane laIne e paryAy chhe em nathI. AvI ek samayanI je gnAnanI paryAy, jemAn trikALI AtmA vyApato nathI e paryAyamAn tun chha dravya rahit shuddha avyakta AtmAne jAN. ene jANatAn tane samyagdarshan-gnAn ane dharma thashe. AvI vAt sAmbhaLavAnI paN jene phurasad maLe nahi te samaje kayAre ane teno prayog kare kayAre?
shrI niyamasAr shAstramAn nirmaL paryAyane paN paradravya kahI chhe. svavastu akhanD, abhed, ek chhe. tenun gnAn jene thAy tene sAchun gnAn thAy chhe. e samyaggnAn thAy paryAyamAn paN e gnAnanun gney trikALI shuddha gnAyak bhagavAn chhe, paryAy nahi. paryAyane lakSha
PDF/HTML Page 588 of 4199
single page version
karI thatun gnAn yathArtha gnAn nathI. AvI shuddha tattvanI vAt samaje nahi ane anek prakAranA kriyAkAnD kare paN e to badhun raNamAn pok mUkavA jevun chhe. raNamAn pok mUkavI eTale? eTale em ke raNamAn enI pok koI sAmbhaLe nahi ane enI pok kadI bandh thAy nahi. bhAI! mAtra kriyAkAnDathI bhavanAn dukh na maTe.
chha dravyasvarUp je lok chhe te bAhya chhe, vyakta chhe, ane bhagavAn AtmA abhyantar, avyakta chhe. tethI shuddha gnAyakavastu chha dravyasvarUp lokathI bhinna chhe. A anantA siddho, vIs vidyamAn tIrthankaro, lAkho kevaLIo, parameShThI bhagavanto ane divyadhvani ityAdi sarvathI (AkhA lokathI) trikALI shuddha gnAyakavastu bhinna chhe. avyakta evo AtmA chha dravyathI to bhinna chhe ja, paN te sambandhIno bhedagnAnanA vichArano je sUkShma vikalpa te paN chha dravyamAn AvI jAy chhe tethI enAthI paN gnAyak bhinna chhe.
pUrNAnandano nAth AtmA sachchidAnandasvarUp bhagavAn chhe. tene avyakta visheShaNathI ahIn samajAvyo chhe. samyaggnAnanI paryAy em jANe chhe ke chha dravyanA svarUpathI mArun svarUp bhinna chhe. ekakor bhagavAn AtmA gnAnagoLo ane ekakor Akhun lokAlok-banne bhinna bhinna. A lokAlokane ek samayanI paryAy jANe te paryAyanun potAnun sAmarthya chhe. te paryAy em vichAre chhe ke hun gnAyak chha dravyathI bhinna chhun. jANe sAtamun dravya! kShullak dharmadAsajIe shuddha dravyavastune saptam dravya kahyun chhe. chha dravyathI hun bhinna chhun em vichAranArI paryAy svadravya taraph DhaLe chhe. vikalpamAn em vichAre chhe tyAnsudhI sUkShma bhedano ansh chhe paN jyAn paryAy svadravyamAn DhaLe chhe eTale e bhed paN chhUTI jAy chhe. bhAI! A to gUDh bhAvo sAdI bhAShAmAn kahevAy chhe.
bhagavAn gnAyakasvarUp AtmAmAn DhaLIne je paryAy pragaT thaI te nishchay mokShamArga chhe. e nishchay mokShamArganI paryAyathI paN trikALI vastu bhinna chhe. gnAnanI paryAyamAn chha dravyane jANavAnI tAkAt chhe tethI e tene jANe, paN e paryAy em jANe chhe ke e chha dravyothI bhinna ‘A’ hun chhun. ‘A’ hun eTale je dravya trikALI te hun chhun. paryAy em jANe chhe ke hun ek, akhanD, dhruv chaitanyasvabhAvI avyakta chIj chhun. A vyakta paryAy avyaktane Avo jANe chhe. avyakta, avyaktane kem jANe? bApu! jainadarshan to vishvadarshan chhe. vishvadarshan eTale? eTale chha dravyasvarUp je vishva chhe tene yathArtha jaNAvanArun ane te jaNAvIne parathI jIvanI bhinnatA dekhADanArun e sAchun darshan chhe.
shAstronun je gnAn chhe te paN chha dravyomAn samAy chhe, kemake te gnAnanA lakShe svadravyanun lakSha thatun nathI. tenun lakSha chhoDIne draShTino viShay je trikALI shuddha dravya tenun lakSha kare tyAre gnAn samyak thAy chhe. bhAI! dharma karavo chhe paN dharma kem thAy tenI khabar vinA tun dharma kevI rIte karIsh? shAstrane jANe, tenI vyavahAr shraddhA kare paN shuddha gnAyakasvabhAvI bhagavAn
PDF/HTML Page 589 of 4199
single page version
AtmAnA Ashraye pragaT thatA vItarAgI AnandAmRutano svAd na le to AtmagnAn kem thAy? vastu ekalI atIndriy Anandamay chhe. e Anandano namUno paryAyamAn na Ave tyAn sudhI AkhI chIj AvI chhe evI pratIti kem thAy? paramAtmaprakAshamAn Ave chhe ke shiShya prabhAkar bhaTTa AchArya shrI yogIndradev prati bahu bhaktithI vinamra thaI pUchhe chhe ke-he svAmI! evo shuddhAtmA koN chhe je jANavo joIe ane jene jANyA vinA anantakALamAn A AtmAne vItarAgI sukhAmRutano svAd na Avyo, kevaL dukh ja thayun? bhAI! nij shuddhAtmAne svasamvedanapratyakSha karyA vinA mAtra shAstragnAn dharma karavAmAn kAI kAryakArI nathI.
ane A vyavahAravALA to bichArA kayAny (dUr) paDayA chhe. vrat, tap, Adino rAg je vyavahAr chhe e paN chha dravyamAn AvI jAy chhe. enAthI to bhinna paDavAnun chhe. jenAthI bhinna paDavun chhe e madad kem kare? ‘hun Avo chhun’ em je vyavahArano vikalpa UThe te vikalpano paN viShay AtmA nathI. shrI jayasen AchAryadeve A bolanI TIkAmAn em lIdhun chhe ke vikalpanA viShayarahit vastu sUkShma avyakta chhe. gnAyak AtmA e to nirvikalpa dhyAnano viShay chhe. nirvikalpatA e dhyAn chhe teno viShay akhanD Atmavastu chhe. dhyAnanun dhyey dhyAn nathI paN dhyAnanun dhyey akhanD shuddha Atmavastu chhe. ek akhanD shuddha chinmAtra sivAy badhuy paramAn-chha dravyamAn samAI jAy chhe. AvI vAt chhe.
bIjo bola– kaShAyono samUh je bhAvakabhAv vyakta chhe tenAthI jIv anya chhe mATe avyakta chhe. bhAvakabhAv eTale shun? karma je vikAr thavAmAn nimitta chhe tene bhAvak kahe chhe ane vikArane bhAvakano bhAv kahe chhe. vikAr e bhagavAn AtmAno bhAv nathI. agnAnadraShTimAn jIv bhAvak ane vikAr eno bhAv bane chhe ane svabhAvadraShTi thatAn karma je nimitta te bhAvak chhe ane vikAr e teno bhAv chhe. Avo bhAvakabhAv te vyakta chhe, bAhya chhe, gney chhe ane tenAthI bhagavAn AtmA anya chhe mATe avyakta chhe.
kaShAyono samUh lIdho chhe ne? eTale vikalpo shubh ho ke ashubh, e sarva vikalpono samUh je bhAvakabhAv te vyakta chhe ane tenAthI bhinna bhagavAn AtmA avyakta chhe. rktA-karma adhikAramAn lIdhun chhe ne ke-hun abaddha chhun, shuddha chhun, nirmaL chhun, ek chhun, nitya chhun, ityAdi badhA vikalpo chhe. ahIn kahe chhe AvA vikalpo ke bIjA koI vikalpo e sarva vikalpothI bhagavAn AtmA bhinna chhe, anya chhe. kaShAyabhAvo je vyakta chhe tenAthI gnAyakavastu anya chhe e apekShAe tene avyakta kahe chhe. vastudraShTithI to dhruv gnAyakavastu sadA pragaT ja chhe.
je vyavahAranA vikalpo chhe tenAthI bhagavAn AtmA bhinna chhe. je bhinna chhe evA vikalpothI e kem prApta thAy? jo vikalpothI prApta thAy to AtmA vikalpathI abhinna Thare, ane te vikalpo jIvano svabhAv thaI jAy. parantu bhagavAn AtmA to potAnI
PDF/HTML Page 590 of 4199
single page version
svabhAvapariNatithI ja prApta thAy tevo chhe, rAg pariNatithI nahi. rAg to paradravyanI pariNati chhe. te dravyAntar chhe em A shAstranA puNya-pAp adhikAramAn kahyun chhe. rAg e anerA dravyano bhAv chhe, svadravyano bhAv nathI.
hun shuddha chhun, ek chhun, akhanD chhun, abhed chhun evA je vikalpo chhe te kaShAyamAn samAy chhe, AkuLatAmAn eno samAvesh thAy chhe. e AkuLatAmay bhAvakabhAv bAhya chhe, vyakta chhe, paragney chhe ane akhanD shuddha jIvavastu antarang, avyakta, gnAyakapaNe chhe tenAthI bhinna chhe. bhAI! AtmAnun jeNe hit karavun chhe tene vastunun prayojanabhUt gnAn to hovun joIe; vyAkaraN Adinun gnAn bhale na hoy. shrI mokShamArga prakAshakamAn sAtamA adhikAramAn shrI ToDaramalajI sAhebe lIdhun chhe ke-‘potAnI buddhi ghaNI hoy to teno (vyAkaraNAdino) thoDoghaNo abhyAs karI pachhI AtmahitasAdhak shAstrono abhyAs karavo ane jo thoDI buddhi hoy to AtmahitasAdhak sugam shAstrono ja abhyAs karavo? mULamAn Atmavastu shun chhe tene yathArtha samajI tenA taraph DhaLavun, vaLavun e mukhya prayojan chhe. AvI adhyAtmanI vAt mUL dravyAnuyogamAn chhe te barAbar jANavI joIe.
bhAI! A to samyagdarshanano viShay shun chhe ane te kem prApta thAy enI vAt chAle chhe. vyakta evA kaShAyonA samUhathI je anya chhe evo avyakta gnAyakamUrti bhagavAn samyagdarshanano viShay chhe. shrI samayasAr gAthA 142 mAn lIdhun chhe ke-vyavahAranA vikalpono to ame prathamathI ja niShedh karatA AvyA chhIe paN have ‘hun shuddha chhun, gnAyak chhun,’ ityAdi je nishchayano vikalpa chhe teno paN niShedh karavAmAn Ave chhe. e vikalpane paN jyAn sudhI atikramato nathI tyAn sudhI agnAnarUp rktA-karmapaNun TaLatun nathI. hun rktA ane vikalpa mArun kArya-em mAne chhe tyAn sudhI agnAnadashA chhe. kharekhar to rAg pote ja rktA ane rAg pote ja karma chhe; AtmA teno rktA nathI. paN potAnun Avun shuddha svarUp jIve kadI sAmbhaLyun nathI.
je loko vyavahArathI paramparAe nishchay prApta thAy arthAt vyavahAr karatAn karatAn nishchay prApta thAy em mAne chhe teno ahIn niShedh kare chhe.
puNya-pAp adhikAranI chhellI gAthAnI shrI jayasen AchAryadevanI TIkAmAn ek prashna mUkayo chhe. shiShya pUchhe chhe ke-prabhu! A pApano adhikAr chAle chhe. temAn Ap vyavahAr ratnatrayanI vAt kem karo chho? vyavahAraratnatray to puNya chhe. teno uttar Apyo chhe ke-ek to vyavahAraratnatrayamAn AvatAn jIv parAdhIn thAy chhe ane bIjun svarUpamAnthI patit thAy tyAre ja vyavahAraratnatrayamAn Ave chhe. tethI nishchayanayanI apekShAe te pAp ja chhe. ahIn em kahe chhe ke kaShAyano nAnAmAn nAno kaN paN-hun AtmA chhun arthAt hun chha
PDF/HTML Page 591 of 4199
single page version
dravyothI bhinna shuddha chhun evo je sUkShma vikalpa te bhAvakabhAv chhe, vyakta chhe ane tenAthI jIv anya chhe, avyakta chhe. be bol thayA.
trIjo bola– chitsAmAnyamAn chaitanyanI sarva vyaktio nimagna chhe mATe AtmA avyakta chhe. je paryAy bhaviShye vyakta thavAnI chhe ane je vyakta thaI gaI te badhI paryAyo chaitanyasAmAnyamAn antarlIn chhe. vartamAn paryAy chaitanyamAn nimagna nathI. jo vartamAn paryAy paN temAn nimagna hoy to jANavAnun kArya koN kare? vartamAn paryAy sivAyanI bhUt- bhaviShyanI saghaLI paryAyo chaitanyamAn antarlIn chhe. mATe tun AtmAne avyakta jAN. gAthAmAn ‘जाण’ em kIdhun chhe ne? eTale jANanArI vartamAn paryAy to chitsAmAnyanI bahAr rahI. e vyakta paryAyamAn A gnAyakavastu je avyakta chhe ene jAN-em ahIn kahevun chhe.
pANInun tarang jem pANImAn samAI jAy chhe tem vyay thayelI paryAy dravyarUp thaI jAy chhe. nirmaL paryAy pragaT hoy tyAre te kShayopasham, kShAyik ke upashamabhAvarUp hoy chhe paN andar dravyamAn samAI jAy tyAre pAriNAmikabhAvarUp thaI jAy chhe. (udray, upasham, kShayopasham ke kShAyikarUp rahetI nathI.)
bhUtakALanI ane bhaviShyakALanI badhI paryAyo dravyasAmAnyamAn pAriNAmikabhAve chhe. vyakta gnAnanI paryAyamAn je avyakta sAmAnyanun gnAn thayun te nishchayanun gnAn chhe. nishchayanA gnAn sAthe vartamAn paryAyanun gnAn karavun te pramANagnAn chhe. (nishchayanA gnAnapUrvak) paryAy pote ekalun paryAyanun gnAn kare te vyavahAranun gnAn chhe. pramANagnAn ane nayagnAn banne paryAy chhe.
are! jagatanA jIvone pote marIne kayAn jashe enI paDI nathI. paN bhAI, AtmA to avinAshI tattva chhe. e kayAnk to raheshe ja. chAr gati ane chorAsInA chakkaramAn AtmAne koI sharaN nathI, bhAI. pote marIne kayAn jashe evI jene sansAranI bhIti lAgI chhe te bhavya jIv AtmAnun ja, -shuddha chaitanyanun ja sharaN shodhe chhe. nishchayanayano viShayabhUt je dhruv ek akhanD chaitanyasAmAnyavastu chhe te ek ja jIvane sharaNarUp chhe. paryAyane ek dravya ja sharaNabhUt chhe. tethI kahe chhe ke vyakta paryAyamAn tun ek shuddha avyaktane jAN.
dravyane prasiddha karanArI pragaT paryAy te dravyamAn ghUsI jatI nathI. jo dravyamAn ghUsI jAy to A dravya chhe em koN jANe? avyaktane jANanAr paryAy to avyaktathI bhinna rahIne tene jANe chhe. dravyanI pratIti karanArI paryAy dravyamAn ghUsI jAy to pratIti karanAr koI rahetun nathI. tethI pragaT vartamAn paryAy dravyathI bhinna rahIne pratIti kare chhe. AvI vAt chhe.
bhAI! A to bhagavAnanA darabAranI (samosaraNamAn sAmbhaLelI) vAto chhe. trilokInAth
PDF/HTML Page 592 of 4199
single page version
sarvagna parameshvaranI divyadhvanimAn je Avyun te anusAr A shAstro rachAyAn chhe, te shAstromAnnun A ‘samayasAr’ ek shAstra chhe. AchAryadeve bhavyajIvone A ‘samayasAr’ rUp bheTaNun Apyun chhe. bhagavAnane bheTavun hoy to A ‘samayasAr’ne samaj. aho! digambar santoe to jagatane hatheLImAn AtmA batAvyo chhe. jenI yogyatA hashe te prApta karashe.
chotho bola– kShaNik vyaktimAtra nathI mATe avyakta chhe. ek samayanI paryAy je vyakta pragaT chhe te kShaNik chhe; jyAre AtmA shuddha chaitanyasAmAnya trikAL chhe. tethI kShaNik vyaktimAtra eTale pragaT paryAy jeTalo AtmA nathI mATe avyakta chhe. AtmA enAthI anya avyakta chhe. tAtparya em chhe ke paryAy ek samayamAtra sat hovAthI te draShTi karavA yogya ane Ashray karavA yogya nathI. mATe anantakALamAn jenun lakSha karyun nathI evA ek shuddha trikALI avyakta AtmasvabhAvanun lakSha kar. (anAdinA) alakShyane lakShamAn le.
bhAI! indriyo moLI na paDe ane rog ghero na ghAle te pahelAn chinmAtra shuddha AtmAnI draShTi karI levA jevI chhe. A to jeno puruShArtha nabaLo chhe tene AvI shikhAmaN ApI chhe. anyathA sAtamA narakanI asahya pIDA bhogavato nArakI paN ugra puruShArtha karIne AtmagnAn prApta karI shake chhe. vRuddhAvasthA Adi game tevA prasangamAn paN AtmA potAno puruShArtha upADI shake chhe, kAraN ke paradravya ane paradravyanI paryAyane bhagavAn AtmA aDato paN nathI. sharIranI game tevI vedanA hoy te vedanAne AtmA sparshato nathI. tethI to kahe chhe ke kShaNik vyaktine (paryAyane) tun avyakta (AtmA) taraph laI jA; tane AtmA maLashe, AtmAno bheTo thashe ane Anand Avashe, sukh thashe.
pAnchamo bola– vyaktapaNun tathA avyaktapaNun bheLAn mishritarUpe tene pratibhAsavA chhatAn paN te vyaktapaNAne sparshato nathI mATe avyakta chhe. ek samayanI paryAyamAn paryAy ane dravya banne sAthe pratibhAse chhe chhatAn bhagavAn dravyasvabhAv paryAyane aDato, sparshato nathI. shrI pravachanasAr gAthA 172nA alingagrahaNanA 20mAn bolamAn em lIdhun chhe ke paryAy dravyane sparshatI nathI. (tyAn vivakShA judI chhe). e vAt ahIn nathI batAvavI. ahIn to dravya paryAyane sparshatun nathI em batAvavun chhe.
vyakta eTale pragaT gnAnanI paryAy ane avyakta eTale trikALI dhruv gnAyak e bannenun bhegun mishrapaNe ekasAthe paryAyamAn gnAn thAy chhe paN gnAyak dravya gnAnanI paryAyane sparshatun nathI eTale dravya paryAyamAn vyApatun nathI em kahe chhe. ahAhA! A vyakta paryAyamAn avyaktanAn gnAn-shraddhAn AvyAn chhatAn te avyakta, avyaktanAn jemAn gnAn-shraddhAn AvyAn te paryAyane sparshato nathI. avyakta vyaktamAn Avato nathI, vyApato nathI. eTale ke paryAy paryAyarUpe rahe chhe ane dravya dravyarUpe rahe chhe, Avo jhINo mArga! (upayogane sUkShma karIne samajavo joIe).
PDF/HTML Page 593 of 4199
single page version
A dravya chhe, A gnAnaguN chhe ane A jANanArI paryAy chhe-em dravya, guN, paryAy traNenun paryAyamAn gnAn thAy chhe. Am dravya-paryAyanun mishritapaNe gnAn hovA chhatAn avyakta evo bhagavAn AtmA sva-paraprakAshak evI gnAnanI vyakta paryAyane sparshato nathI; arthAt te paryAy dravyamAn AvatI nathI. ahA! potA sahit chha dravyanun ek samayanI paryAyamAn gnAn thAy chhatAn te gnAn karanArI paryAyamAn gnAyak bhagavAn vyApato nathI, bhinna ja rahe chhe.
ahAhA! anant kevaLagnAnanI paryAyo ek gnAnaguNamAn (shaktirUpe) paDI chhe, shraddhAnI anant paryAyo ek shraddhAguNamAn paDI chhe, nirmaL chAritranI anant paryAyo ek chAritraguNamAn paDI chhe, tathA atIndriy AnandanI anant paryAyo ek AnandaguNamAn paDI chhe. Am pratyek guNanI anant paryAyo te te guNamAn shaktirUpe paDI chhe. evA je guN ane guNone dharanAr trikALI dravya tene ahI avyakta kahyun chhe. ane e dravyane jANanArI je vartamAn pragaT paryAy tene vyakta kahI chhe. vastu dhruv dravya pote potAthI vyakta pragaT ja chhe paN ahIn paryAy je vyakta chhe tenAthI te anya chhe e apekShAe tene avyakta kahyun chhe. evA avyakta trikALI dravyanun ane vyakta paryAyanun ekasAthe gnAn je paryAyamAn thAy te paryAyane dravya sparshatun nathI. avyakta vyaktane sparshato nathI. ahA! vastu sUkShma ane gambhIr chhe. ahIn dravya ane paryAyane judA siddha kare chhe. gnAyak evo AtmA par dravyathI to bhinna chhe ja, parantu potAne jANanArI-dekhanArI paryAyathI paN bhinna chhe em siddha kare chhe.
aho! samyagdarshanano viShay koI adbhut achintya chhe. bhAI! agiyAr anganAn jANapaNAn anantavAr karyAn. ek AchArAnganA aDhAr hajAr pad chhe. ek ek padamAn pa1 karoD jhAjherA shlok chhe. em AchArAng karatAn sUyaDAngamAn bamaNA. em uttarottar darek angamAn bamaNA chhe. AvA agiyAr anganun gnAn teNe kanThastha karyun tathA nav pUrvanI labdhi paN anantavAr pragaTI. paN arere! shuddhAtmAnI draShTinA thaI ane tethI mithyAtva nA TaLyun.
bhAI! trilokanAth sarvagna paramAtmAnI divyadhvanimAn je Avyun te anusAr kundakundAdi AchArya bhagavantoe A shAstra ane Agam rachyAn chhe. shrI banArasIdAse kahyun chhe ne ke-
ahAhA! te vANI kevIchhe? niyamasAr gAthA 108 mAn divyadhvaninA svarUpanun kathan karatAn kahyun chhe ke-‘bhagavAn arhantanA mukhAravindathI nIkaLelo, sakaL janatAne
PDF/HTML Page 594 of 4199
single page version
shravaNanun saubhAgya maLe evo, sundar-AnandasyandI’ bhagavAnano upadesh hoy chhe; te anakSharAtmak hoy chhe ane bhavya jIvone amRut jevo lAge chhe. shrImad rAjachandre paN kahyun chhe-
A divyadhvani anusAr bhagavAn kundakundAchArya ahIn em kahe chhe ke-ek samayanI paryAyamAn chha dravyanun gnAn thAy chhe. e chha dravyamAn anant siddho paN AvI gayA. te ek ek siddhane kevaLagnAn varte chhe. evA anant siddho ane svadravya paryAyamAn jaNAy chhe. eTale ke paryAyamAn paryAyano pratibhAs thAy chhe ane paryAyamAn dravyano pratibhAs thAy chhe. jem darpaNamAn bimbanun pratibimb dekhAy chhe tem ek samayanI paryAyamAn AkhA dravyano pratibhAs thAy chhe. evun dravya-paryAyanun ekasAthe mishrapaNe ek samayamAn gnAn hovA chhatAn paryAyane dravya sparshatun nathI. gajab vAt chhe! jene antaramAn bese tenun bhav-bhramaN maTayA vagar rahe nahi evI vAt chhe.
chhaThTho bola– pote potAthI ja bAhya-abhyantar spaShTa anubhavAI rahyo hovA chhatAn paN vyaktapaNA prati udAsInapaNe pradyotamAn chhe mATe avyakta chhe. shun kahe chhe? pote potAthI ja bAhya eTale paryAy ane abhyantar eTale dravya-em dravya ane paryAy bannene pratyakShapaNe anubhave chhe. (vedananI apekShAe pratyakSha kahyun chhe.) ahIn anubhave chhe eno artha jANe chhe athavA jANavApaNe anubhave chhe em thAy chhe. Am dravya-paryAyapaNe pote potAthI ja pratyakSha jaNAI rahyo hovA chhatAn vyaktapaNA prati udAsInapaNe pradyotamAn chhe. arthAt paryAyanA vedan pratye udAsIn chhe. tyAn paryAyanA vedanamAn na aTaktAn jyAn dhruv vastu chhe tyAn gulAnT khAI jAy chhe. e vedananI paryAy dravya bhaNI najar kare chhe, dravya taraph ja vaLe chhe paN paryAyamAn aTaktI nathI. bahu sUkShma bol chhe!
pote potAthI ja spaShTa anubhavAI rahyo chhe. eTale ke rAg ke nimittane laIne anubhavAto nathI. vaLI spaShTa anubhavAI rahyo chhe eTale ke gnAnamAn pratyakSha anubhavAI rahyo chhe. gnAnanI paryAyamAn gnAnanun ane dravyanun pratyakShapaNun chhe; banne ekasAthe jaNAI rahyA chhe. are! lokone Avun Akarun lAge eTale kahe ke ekalI nishchayanI vAt kare chhe ane vyavahArano lop kare chhe. paN bhAI! vyavahAr chhe e jANavA mATe chhe, AdaravA mATe nathI. tathA vyavahArathI nishchay pragaTe evun paN vyavahAranun svarUp nathI.
pote potAthI ja pratyakSha anubhavAI rahyo chhe chhatAn vyakta paryAy pratye udAsInapaNe pradyotamAn chhe. arthAt vyakta paryAyamAn Takto nathI. Anandanun vedan paryAyamAn chhe paN te paryAyamAn aTakto nathI. bas, udAs, udAs, udAs. paryAyathI lakSha chhoDIne dravya bhaNI lakSha kare chhe, dravyamAn ja DhaLe chhe. dravya bhaNI lakSha karanAr paryAy pragaT AnandanA vedanamAn paN
PDF/HTML Page 595 of 4199
single page version
lakSha karatI nathI. bIjI rIte kahIe to ek samayanun je Anandanun vedan temAn pote Ubho raheto nathI.
have upasanhAr karatAn kahe chhe ke-A pramANe bhagavAn AtmAmAn ras, gandh, rUp, sparsha, shabda, sansthAn ane vyaktapaNAno abhAv hovA chhatAn paN svasamvedananA baLathI pote sadA pratyakSha hovAthI anumAnagocharamAtrapaNAnA abhAvane lIdhe jIvane alingagrahaN kahevAmAn Ave chhe.
ahAhA! shun kahe chhe? bhagavAn AtmAmAn jem ras, rUp, gandh, sparsha, shabda ane sansthAnano abhAv chhe tem vyakta paryAyano paN abhAv chhe. Avo hovA chhatAn vartamAn paryAyamAn sva nAm potAnA pratyakSha vedananA baLathI-svasamvedananA baLathI AtmA sadA pratyakSha chhe. pote to sadA pragaT ane pratyakSha ja chhe. pravachanasAr gAthA 172mAn aling-grahaNanA chhaThThA bolamAn lIdhun chhe ke bhagavAn AtmA svabhAvathI jaNAy evo pratyakSha gnAtA chhe. AtmAno svabhAv ja pratyakSha thavAno chhe. parokSha rahevAno eno svabhAv ja nathI. indriy, man ke anumAnagnAnathI jaNAy evo AtmAno svabhAv ja nathI. (A vAt alingagrahaNanA pahelA pAnch bolamAn lIdhI chhe).
jyAn jyAn gnAn tyAn tyAn AtmA, jyAn jyAn gnAn nahIn tyAn tyAn AtmA nahi-evun je anumAnagnAn chhe e bhedarUp chhe ane bhedarUp chhe mATe vyavahAr chhe. rAg ke vyavahAragnAnanI jemAn apekShA nathI evA svasamvedananA baLathI bhagavAn AtmA sadA pratyakSha thato hovAthI anumAnagocharamAtrapaNAno AtmAmAn abhAv chhe. tethI anumAnagnAnarUp vyavahArano paN AtmAmAn abhAv chhe. pratyakShapUrvakanun anumAn hoy to te paN vyavahAr chhe. evA anumAnathI paN AtmA jaNAto nathI em kahe chhe.
samayasAr kaLashaTIkAnA kaLash 8mAn ‘उन्नीयमानम्’ eTale ke chetanAlakShaNathI lakShit thAy chhe eTale ke anumAnagochar paN chhe em lIdhun chhe. paN ahIn to eTalo vikalpa (bhed) paN kADhI nAkhyo chhe. (anubhav pUrve evo koI bhed hoy te judI vAt chhe). sIdho svasamvedananA baLathI pratyakSha thAy chhe evo ja AtmAno svabhAv chhe. ahIn pratyakSha gnAn levun chhe. e ja kaLash AThamAn bIjo pakSha raju karatAn kahyun chhe ke-‘उद्योत–मानम्’-pratyakSha gnAnagochar chhe. A vAt ahIn levI chhe. vastu vichAratAn ‘A gnAn te AtmA’ evo anumAnano vikalpa UThe te paN jUTho chhe. shuddha vastumAtra chhe, Avo anubhav samyaktva chhe.
samayasAramAn chhelle parishiShTamAn 47 shaktionun varNan chhe. tyAn AtmAmAn ek ‘prakAsh’ nAmanI shakti kahI chhe. A shaktinA kAraNe pote (AtmA) potAthI sIdho
PDF/HTML Page 596 of 4199
single page version
jaNAy evo ja eno svabhAv chhe. ‘svayam prakAshamAn vishad (spaShTa) evA svasamvedanamayI (svAnubhavamayI) prakAsh shakti.’ ahIn je svasamvedanapratyakSha lIdhun chhe e prakAshashaktinI apekShAe lIdhun chhe. AtmAne jANavAmAn rAg ke nimittanI apekShA to nathI paN anumAnagnAnanI paN apekShA nathI. AtmA sIdho paryAyamAn svasamvedananA baLathI pratyakSha thavAnA ja svabhAvavALo chhe.
AnandanA vedananI apekShAe ahIn pratyakSha kahyo chhe. atIndriy Anandane AtmA sIdho vede chhe. Anandanun vedan pratyakSha chhe enun jor ApIne pratyakSha kahyun chhe. AtmAnA AnandanA svAdamAn shrutagnAnIne ane kevaLagnAnIne koI pher nathI; AtmAnA guNo ane AkAr jovAmAn kevaLIne jem pratyakSha jaNAy tem shrutagnAnIne na jaNAy paN svAnubhUtimAn Anandanun vedan to shrutagnAnIne paN pratyakSha ja chhe. shrutagnAnIne je Anandanun vedan chhe te pratyakSha chhe. e koI bIjo thoDo vede chhe? tethI shrutagnAnanI apekShAe AtmA parokSha bhale hoy, paN vedananI apekShAe pratyakSha ja chhe. svasamvedananA baLathI pote sadA pratyakSha chhe.
AndhaLo sAkar khAy ane dekhato manuShya khAy. tyAn bannene mIThAshanA vedanamAn kAI pharak nathI. AndhaLo sAkarane pratyakSha dekhato nathI, paN sAkaranI mIThAshanA svAdamAn kAI pher nathI. tem AtmAnA AnandanA svAdamAn shrutagnAnI ane kevaLagnAnIne kAI pharak nathI. kevaLagnAnIne asankhyAtapradeshI anantaguNano pinD AtmA ane tenA AkArAdi sAkShAt pratyakSha dekhAy chhe tem shrutagnAnIne pratyakSha jaNAtun nathI paN vedananI apekShAe ahIn pratyakShanun jor Apyun chhe. vaLI temAn pratyakSha thavAno prakAsh nAmano guN chhe. pote potAthI sIdho jaNAy evo AtmAmAn prakAsh nAmano guN chhe. pote sIdho Anandane vede chhe. tethI vedananI apekShAe pratyakSha ja chhe em kahyun chhe.
samayasAr kaLashaTIkA, kaLash 19mAn Ave chhe ke-‘shrutagnAnathI AtmasvarUp vichAratAn ghaNA vikalpo Upaje chhe; ek pakShathI vichAratAn AtmA anekarUp chhe, bIjA pakShathI vichAratAn AtmA abhedarUp chhe-Am vichAratAn thakAn to anubhav nathI, to anubhav kayAn chhe? uttar Am chhe ke pratyakShapaNe vastune AsvAdatAn thakAn anubhav chhe.’
kaLash 93mAn paN lIdhun chhe ke-‘jeTalA nay chhe teTalA shrutagnAnarUp chhe; shrutagnAn parokSha chhe, kemake savikalpa chhe, anubhav pratyakSha chhe; kemake nirvikalpa chhe tethI (savikalpa) shrutagnAn vinA je nirvikalpa gnAn chhe te pratyakSha anubhave chhe. tethI pratyakShapaNe anubhavAto thako je koI shuddhasvarUp AtmA te ja gnAnapunj vastu chhe em kahevAy chhe.’ Am bhagavAn AtmA gnAnanI paryAyamAn sIdho pratyakSha jaNAy chhe. emAn rAg ke nimittanI to apekShA nathI paN anumAnagnAnathI paN te jaNAy nahi evo te svAnubhav pratyakSha chhe. AvA arthamAn ahIn pratyakSha kahyo chhe.
PDF/HTML Page 597 of 4199
single page version
AmAn (kaLash 93mAn) shrutagnAn parokSha kIdhun. kharekhar to shrutagnAnano anubhav pratyakSha chhe. gAthA 144 nI TIkAmAn lIdhun chhe ke-indriyo ane manadvArA pravartatI buddhione maryAdAmAn lAvIne matignAnatattvane Atmasanmukh karIne, tathA anek vikalpo maTADIne shrutagnAnatattvane paN Atmasanmukh karIne, atyant vikalparahit thaIne nij paramAtmasvarUp samayasArane anubhave chhe te vakhate ja AtmA samyakpaNe dekhAy chhe. AmAn shrutagnAn vaDe anubhav thavo kahyo chhe. jyAn je apekShA hoy te yathArtha samajavI joIe. shrutagnAnanA vikalpomAn AtmA parokSha chhe paN anubhavamAn, vedanamAn pratyakSha chhe. kevaLagnAn apekShA chArey gnAnane parokSha paN kahyAn chhe.
vaLI rahasyapUrNa chiThThImAn ‘Agam-anumAnAdik parokShagnAn vaDe AtmAno anubhav hoy chhe’ em lIdhun chhe. tyAn nirvikalpa anubhav pUrve jainAgamamAn jevun AtmAnun svarUp kahyun chhe tevun jANI anumAn vaDe vastuno nishchay kare chhe-arthAt evo nirNay hoy chhe em batAvavun chhe; parantu tenAthI anubhav thAy chhe em kahevun nathI. bhAI AtmAnun svarUp ati sUkShma chhe. jyAn je vivakShA hoy te barAbar jANavI joIe. ahIn to em kahe chhe ke vastu to svasamvedananA baLathI sadA pratyakSha chhe ane emAn anumAnagochar-mAtrapaNAno abhAv hovAthI jIvane alingagrahaN kahevAmAn Ave chhe.
have AgaL kahe chhe ke-potAnA anubhavamAn AvatA chetanAguN vaDe sadAy antarangamAn prakAshamAn chhe tethI jIv chetanAguNavALo chhe. atyAr sudhI AtmAmAn A nathI, A nathI em kahyun hatun. paN have temAn ‘chhe’ shun enI vAt kare chhe. ekalun dekhavun-jANavun jeno svabhAv chhe evA chetanAguNavALo bhagavAn AtmA chhe. AtmA chetanA vaDe anubhavAy chhe eTale rAg vaDe anubhavAto nathI e vAt chhe, parantu evA bhed vaDe anubhavAy chhe em kahevun nathI. antarmukh thayelI paryAy em jANe chhe ke A chaitanyamay bhagavAn AtmA hun, bas. bhagavAn AtmA sparsha, ras, gandh, varNa, vyaktapaNun AdirUpe nathI paN chaitanyamay, chetanAguNavALo chhe.
have kahe chhe-kevo chhe chetanAguN? je samasta vipratiprattiono (jIvane anya prakAre mAnavArUp jhaghaDAono) nAsh karanAr chhe. jIv rAgavALo chhe, puNyavALo chhe, vyavahAravALo chhe, karmavALo chhe, sharIravALo chhe ityAdi anek prakAre anya mAnavArUp jhaghaDAono nAsh karanAr chhe. kaShAyanI mandatA hoy to jaNAy, chhello shubhabhAv to hoy chhe ne? pahelAn vikalpa to Ave ne? ityAdi anek prakAranI viparIt mAnyatAono niShedh karanAr chhe. vaLI jeNe potAnun sarvasva bhedagnAnI jIvone sompI dIdhun chhe evo chhe. eTale ke parathI bhinna paDI svano anubhav jeNe karyo tene pUrepUro khyAl AvI gayo chhe ke mAro AtmA sIdho mArA gnAnathI jaNAy evo chhe, paN dev-guru-shAstrathI ke divyadhvanithI jaNAy em nathI.
PDF/HTML Page 598 of 4199
single page version
samyaktvIne ja e khabar chhe ke potAnI rAgarahit vastu potAnA gnAnabhAvathI jaNAy chhe, rAgathI nahi.
AtmA gnAn’ lakShaN dvArA jaNAy chhe. gnAn lakShaN kaho ke upayog kaho, te dvArA AtmA jaNAy chhe. upayoganA be prakAr chhe. (1) upayog eTale jANavun-dekhavun evo trikALI guN ane (2) upayog eTale A jANavun-dekhavun trikAL chhe em nirNay karanArI paryAy. jANanAr paryAy vyakta chhe ane prasiddha chhe. jANavun, jANavun, jANavun e lakShaN prasiddha chhe. tenAthI prasAdhyamAn AtmAne sAdhI shakAy chhe, jANI shakAy chhe.
vartamAn gnAnanI dashAne antaramAn vALatAn AtmA jaNAy e TUnkI ane Tach vAt chhe. ‘parathI khas, svamAn vas, TUnkun Tach, eTalun bas.’ ene vistArathI samajAve chhe ke parathI khasavun eTale shun? svamAn vasavun eTale shun? ane svavastu shun? gnAnasvabhAvI vastu AtmAnun gnAn ane anubhav kem thAy e mAtra bhedagnAnIo ja yathArtha jANe chhe.
bhAI! paribhramaN karIne 84 lAkh yonimAn anantavAr avatAr karyA. ahIn koI Akaro rog sharIramAn Ave ane thoDo kAL emAn jAy to rAD nAkhe chhe. e roganI pIDA, narakanI pratikULatAthI to anantamAn bhAge chhe. paramAdhAmI (ek jAtanA devo) narakamAn sharIranA jhINA jhINA kaTakA karI nAkhe chhe ane jem vikharAyelo pAro bhego thaI jAy tem te kaTakA pAchhA bhegA thaI jAy chhe. AvI narakanI pIDAmAn tun anantavAr gayo chhe, bhAI! tArI svavastunA bhAn vinA arthAt samyagdarshan vinA AvAn anant dukho ten bhogavyAn chhe. mATe have to jevI vastunI sthiti chhe tevo ekavAr anubhav kar. ahA! janma-maraNanA dukhano ant lAvavAno ek A ja upAy chhe.
vastunun svarUp jevun chhe tevun santo jAher kare chhe. koIne game ke na game tenI sAthe shun sambandh? koI nishchayAbhAsI kahe ke ekAntI kahe. A to vastunA gharanI, nij gharanI vAt chhe. niyamasAramAn Ave chhe ke koI AvA sundar mArganI nindA kare tethI he bhAI! tun AvA uttam lokottar mArga pratye abhakti na karIsh, bhakti ja karaje.
vaLI, kevo chhe chetanAguN? je samasta lokAlokane grAsIbhUt karI le chhe. ahA! kevaLagnAnanI paryAyanun eTalun sAmarthya chhe ke te lokAlokanI paryAyane koLiyo karI jAy chhe. are! ethI anantagaNun hoy topaN jANe evun enun achintya sAmarthya chhe. shrutagnAnanI paryAyamAn paN ATalI tAkAt chhe; phakta pratyakSha, parokShano bhed chhe. ek samayanI vyakta paryAyamAn paryAyanun ane dravyanun bannenun gnAn thAy chhe. ek samayanI paryAyanA gnAnamAn chha dravyanun gnAn AvI jAy chhe. A vAt chhelle 14 kaLasho lIdhA chhe temAn Ave chhe.
evA lokAlokane grAsIbhUt karIne atyant tRupti vaDe TharI gayo chhe. ahAhA! anant
PDF/HTML Page 599 of 4199
single page version
Anandano nAth andarathI jAgyo te Anandano anubhav kare chhe. jemAn pratisamay Anand pragaTe chhe te Anandano bhogavanAr AtmA atyant tRupta thaI gayo chhe.
draShTimAn svabhAvanI apekShAe rAgano bhogavanAr gnAnI nathI. parantu gnAnanI apekShAe juo to dharmI sAdhak Anandano bhoktA chhe ane rAgano paN bhoktA chhe. rAg bhogavavA yogya chhe em ene buddhi nathI, paN vedanamAn chhe e apekShAe bhoktA kahyo chhe.
bhAI! A avasaramAn paN tun A tattvane nahi samaje to kayAre samajIsh?
jem brAhmaN lachapach lADu khAIne (tRupta thayo hoy tem) malapato chAle tem dharmI AnandamAn malapato chAle chhe. dharmI atyant svarUpasaukhya vaDe tRupta tRupta hovAne lIdhe evo TharI gayo chhe ke svarUpamAnthI bahAr nIkaLavAno anudyamI hoy tem sarvakALe kinchitmAtra paN chalAyamAn thato nathI. pUrNa dashA thavAthI sarvakALe kinchitmAtra paN chalit thato nathI. AvI dashAne pUrNa dashA arthAt anubhavanun phaL kahe chhe. e rIte sadAy jarApaN nahi chaLatun anyadravyathI asAdhAraNapaNun hovAthI chetanAguN svabhAvabhUt chhe.
dharmI jIv andaramAn evo tRupta-tRupta TharI gayo chhe ke have pachhIno kAL Atma-tattvanA AnandanA bhogavaTAmAn ja vaheshe. aho! samayasAramAn to chaud brahmAnDanA bhAvo bharyA chhe. evA kALe ane evI shailIe e lakhAI gayun chhe ke emAn kAI adhUrAsh rahI nathI.
-Avo chaitanyarUp paramArthasvarUp jIv chhe. paramArtha eTale parA kahetAn uttam ane mA eTale lakShmI artha eTale padArtha-uttam lakShmIvALo padArtha. chaitanyanI uttam lakShmIvALo jIv padArtha chhe-e paramArtha chhe. jeno prakAsh nirmaL chhe evo A bhagavAn A lokamAn ek TankotkIrNa bhinna jyotirUp birAjamAn chhe. jANe ghaDatar karIne andarathI kADhayun hoy evo ekarUp shAshvat tathA bhinna chaitanyajyotirUp bhagavAn birAjamAn chhe tene AtmA kahevAmAn Ave chhe.
have A ja arthanun kaLasharUp kAvya kahI evA AtmAnA anubhavanI preraNA kare chhe-
‘चित्शक्तिरिक्तम् सकलम् अपि अह्नाय विहाय’-shun kahe chhe? chitshaktithI rahit anya sakaL bhAvone mULathI chhoDIne-juo, AtmA gnAnasAmarthyarUp chhe. ane A shubhAshubh bhAvo chitshaktithI rikta kahetAn khAlI chhe, bhinna chhe. chAhe to tIrthankar nAmakarma bAndhanAro bhAv ho. panchamahAvratano vikalpa ho ke guNaguNInA bhedano vikalpa ho-e badhA chaitanyashaktithI khAlI anerA bhAvo chhe. e sarva bhAvone mULamAnthI tun chhoD em kahe chhe.
‘च स्फुटतरम् स्वं चित्शक्तिमात्रम् अवगाह्य’-ane pragaTapaNe potAnA chitshaktimAtra bhAvanun avagAhan karIne-pote pragaT gnAnasvabhAvamAtra vastu chhe. emAn DUbakI mAr,
PDF/HTML Page 600 of 4199
single page version
emAn pravesh kar, avagAhan kar. jem samudramAn avagAhan kare chhe em A chaitanyamAtra samudramAn avagAhan kar. vartamAn paryAy dvArA trikALI gnAnasvabhAvI shuddha chaitanyasindhumAn pravesh kar. puNya-pApanA bhAvanun avagAhan to anAdinun chhe, paN e to mithyAbhAv chhe, chaitanyathI khAlI chhe.
ahA! kevI TUnkI ane sArabhUt vAt! je bhAvathI bandhan thAy te sarva vikalpo achetan chhe. tethI chaitanyashaktino jemAn abhAv chhe evA anek prakAranA achetan shubhAshubh bhAvonun lakSha chhoDI de ane sadA ekarUp shuddha chitshaktimAtra bhAvane grahaN kar.
kevA chhe AtmA? ‘विश्वस्य उपरि चारु चरन्तम् इमम् परम् आत्मानम्’-samasta padArthasamUharUp lokanA upar sundar rIte pravartato evo A ek, kevaL, avinAshI AtmA chhe tene-AtmA lokanA upar sundar rIte pravartato padArtha chhe. vikalpathI mAnDIne AkhA jagatathI e judo sarvotkRuShTa padArtha chhe. sundar rIte pravartato eTale ke atIndriy AnandasvarUpe pravartato padArtha chhe. puNya-pApamAn pravartan e to dukharUp pravartan chhe. AtmA to atIndriy AnandasvarUpe pravartato sarvotkRuShTa padArtha chhe.
bhagavAn AtmA chAritranI apekShAe vItarAgasvabhAvI chhe, gnAnanI apekShAe gnAn- svabhAvI chhe ane AnandanI apekShAe AnandasvarUp chhe. evA gnAn, Anand ane vItarAgatA ityAdi anek guN-svabhAvothI bharelo akhanD ekarUp chaitanya bhagavAn chhe. ahIn kahe chhe ke puNya-pAp Adi saghaLA achetan bhAvonun lakSha chhoDI pragaT chinmAtra ek AtmAmAn avagAhan kar. anubhav thavAnI A ja paddhati ane rIt chhe. AkarI lAge ke na lAge, mArga to A chhe, bhAI! bIjo koI mArga nathI.
‘आत्मा (आत्मानम्) आत्मनि साक्षात् कलयतु’ bhavyAtmA evA ek kevaL avinAshI AtmAno AtmAmAn ja abhyAs karo, sAkShAt anubhav karo. ahAhA! ekalun mAkhaN chhe. anAdithI A chaitanyaprakAshano punj shAshvatasvarUp bhagavAn AtmA puNya-pApanA vyavahAr bhAvomAn munjhAI gayo chhe, jhakaDAI gayo chhe. tene ahIn kahe chhe ke e sarva vyavahAr bhAvonun lakSha chhoDI chitshaktisvarUp bhagavAn AtmAno AtmAmAn ja sAkShAt anubhav kar.
ahIn chitshaktisvarUp AtmA em bhedathI kathan karyun tyAn vastumAn koI bhed na samajavo. paN shun thAy? bIjA to koI upAy nathI. bahu buddhivALo hoy topaN samajAvavAnA kALe bhed pADIne ja samajAvavun paDe. ‘darshan-gnAn-chAritrane prApta hoy te AtmA’, athavA bahu TUkun kahe to ‘gnAn te AtmA’-em bhed pADIne ja kathan kare. bhed pADayA vinA samajAve shI rIte? shrI samayasAr kaLashaTIkA, kaLash pamAn A vAt lIdhI chhe, ‘jIvavastu nirvikalpa chhe. te to gnAnagochar chhe. te ja jIvavastune kahevA mAge