PDF/HTML Page 1021 of 4199
single page version
kare; jevI rIte jIv dravya potAnA ashuddha chetanArUp rAg-dveSh-mohapariNAmane vyApyavyApakapaNe kare tevI ja rIte gnAnAvaraNAdi karmapinDane vyApyavyApakapaNe kare. uttar Am chhe ke dravyane anant shaktio to chhe parantu evI shakti to koI nathI ke jenAthI, jevI rIte potAnA guN sAthe vyApyavyApakapaNe chhe tevI ja rIte paradravyanA guN sAthe paN vyApyavyApakapaNe thAy.”
prashna– to maDadun kem bolatun nathI?
uttara– are bhAI! A bolavAnI bhAShA chhe e to jaDanI paryAy chhe. jaD pudgalo vyApyavyApak thaIne bhAShApaNe pariName chhe, jIv temAn vyApyavyApakapaNe nathI. are bhagavAn! potAnI paryAy svayamsaddhi potAthI thAy chhe ane paranI paryAy parathI thAy chhe em jene nirNay nathI tene AtmA svatantra Anandakand prabhu karmanA udayanA sambandharahit chhe (arthAt rAg rahit chhe) e kem bese? dravyane nimittano sambandh nathI; paryAyamAn nimittano sambandh chhe. paN dravya to te paryAyathI paN bhinna chhe. AvI vAt kAne paN bhAgya vinA paDatI nathI. A to divyadhvanimAn AvelI param sukhanI prAptinI vAt chhe.
samaye samaye jIv jIvanI paryAyathI yukta chhe ane jaD jaDanI paryAyathI yukta chhe. AtmA potAnI shuddha ke ashuddha paryAyathI yukta chhe ane par padArtha potAnI shuddha ke ashuddha paryAyathI yukta chhe. Am chhe to ekabIjAnI paryAyane karI de em hoI shake nahi.
karma kare, karma kare-em jainamAn paN moTI gaDabaD chAle chhe. paN pUjAnI jayamAlAmAn to spaShTa Ave chhe-
jaD karma tenI potAnI sattAmAn rahe chhe. te mArI sattAmAn Ave to mane nukashAn kare. paN karma mArI sattAmAn to AvatAn nathI. ahAhA...! mArI paryAyane karmano uday aDato paN nathI. ekanI sattAne bIjAnI sattA aDatI nathI. A to trilokanAth sarvagnadev paramAtmAe joyelI vAt chhe. darek dravya potAnI paryAyathI yukta svayamsiddha vastu chhe. are bhAI! kayA samaye dravya potAnI anant paryAyathI yukta nathI?
santoe AgamachakShu kahyA chhe. A Ankh chhe e to jaD chhe. sarva jIv IndriyachakShu chhe, bhagavAn kevaLI gnAnachakShu chhe ane chhadmastha gnAnI AgamachakShu chhe. bhAI! A indriyapratyakShanI chIj nathI.
ahIn dravyathI paryAy bhinna chhe e vAt nathI. dravyanI paryAy dravya pote kare chhe,
PDF/HTML Page 1022 of 4199
single page version
par nimitta nahi -em ahIn siddha karavun chhe. nishchayathI to paryAy dravyathI bhinna chhe. paramAtmaprakAshanI gAthA 68 mAn kahyun chhe ke jIv bandh ane mokShanI paryAyane karato nathI. paryAy paryAyathI potAthI thAy chhe. ahAhA...! je (gnAnanI) paryAy dravyane jANe te paryAy dravyamAn jatI nathI ane dravya paryAyamAn jatun nathI. paryAy lokAlokane jANe paN te paryAy lokAlokamAn jatI nathI ane lokAlok paryAyamAn pesatA nathI, AvI gnAnanI paryAy pote potAthI thAy chhe. Am pratyek dravyanI paryAy pote potAthI ja thAy chhe.
ahIn dravya-paryAyanI bhinnatAnI vAt nathI. ahIn to eTalun siddha karavun chhe ke potAnI paryAyamAn vyApyavyApakapaNe AtmA chhe ane jaDanI paryAyamAn vyApyavyApakapaNe jaD chhe. ahIn to be dravyonA bhedanI vAt chhe. AtmA potAnA pariNAmane kare ane paranA pariNAmane paN kare em nathI. loko kahe chhe ke ek gAyano govAL te pAnch gAyono govAL. em jIv potAnA vikArane paN kare ane paranun kArya paN kare em chhe nahi. vikArI paryAy vikArarUp potAthI chhe, parathI nathI. paravastu AtmAnI paryAyane kare, ashuddhatAne kare evun jANapaNun agnAn chhe ane AtmA paranun kArya kare em jANavun e paN agnAn chhe.
gnAnAvaraNIy karmathI gnAnanI hINI paryAy thAy em chhe nahi; kemake gnAnAvaraNIy karma paradravya chhe ane gnAnanI hINI dashA jIvamAn potAmAn potAthI thAy chhe. ahIn siddhAnt kahe chhe ke-‘be dravyo ek thaIne pariName to sarva dravyono lop thaI jAy.’ vikArI paryAyanun sattva potAthI chhe. jo em na hoy to ek samayanI paryAyano lop thaI jAy ane to dravyano paN lop thaI jAy, dravya siddha na thAy.
ek samayanI paryAy chAhe to mithyAtvanI ho, rAgadveShanI ho ke viShayavAsanAnI ho-te paryAy jo jaDakarmathI thAy to te paryAyanI sattA parathI thaI. to paryAyanI sattAno lop thaI gayo. paryAyano lop thatAn dravya paN siddha na thayun. Am sarvadravyono lop thaI jAy. are bhAI! traN kALanI paryAyono pinD ane anant guNono pinD te dravya chhe. mATe potAnI paryAy potAthI thAy, parathI na thAy em siddha thAy chhe ane te yathArtha chhe.
vikAr chhe te ek samayanun sat chhe, mithyAtva utpanna thAy te paN te samayanun sat chhe. te jo darshanamohanIy karmathI thAy em mAne to paryAyanI svatantratAno nAsh thaI jAy, to dravyano paN nAsh thaI jAy. Am sarva dravyono lop thaI jAy.
pharI A arthene draDh kare chhe-
‘एकस्य हि द्वौ कर्तारो न स्तः’ ek dravyanA be kartA na hoy. eTale ke ek
PDF/HTML Page 1023 of 4199
single page version
dravyanI pariNatinA be kartA na hoy. dravyanI pariNati te vastu chhe ane dravya paN vastu chhe. dravyanI vikArI paryAy paN vastu chhe; te vikAr avastu nathI. paryAy paN paryAyapaNe vastu chhe. AtmAnI ashuddha pariNati AtmA paN kare ane jaDakarma paN kare-em ek pariNatinA be kartA na hoy. bhAShAnI pariNatine bhAShAvargaNA paN kare ane jIv paN kare em hotun nathI em ahIn kahe chhe.
‘च’ vaLI ‘एकस्य द्वे कर्मणी न’ ek dravyanAn be karma na hoy. vikArI pariNAm paN jIvanun karma ane jaDakarmano je bandh thAy e paN jIvanun karma em ek dravyanAn be karma na hoy. jaDakarmanA udayanI paryAy thaI te pudgalanun karma ane jIvamAn je vikArI pariNAm thayA te paN pudgalanun karma em ek dravya be dravyonAn kArya na kare. keTalI spaShTatA karI chhe! jIv bolavAno rAg paN kare ane bolavAnI bhAShA paN kare em ek dravya be kArya na kare em siddhAnt kahe chhe.
keTalAk atyAre em kahe chhe ke vikAr parathI thAy chhe, potAthI nahi-em na mAne te mithyAdraShTi chhe. are! lokone satya maLyun ja nathI tyAn shun thAy? bhAI! A to prabhuno mArga shUrAno chhe, kAyaranun kAm nathI. shrImade kahyun chhe ne ke-
vikAr par karAve, mArA puruShArthanA doShathI na thAy-em je mAne te kAyar chhe kemake ene puruShArtha ja jAgrat nahi thAy. te agnAnI kAyar chhe. ahIn kahe chhe ke ek dravyanAn be karma eTale kArya na hoy. jaD karma potAnun paN kArya kare ane jIvanA vikAranun kArya paN kare-em na hoy. are prabhu! samajyA vinA ‘jay bhagavAn, jay bhagavAn’ kare paN e mArga nathI. tathA A bahAranI panDitAIno mArga nathI. A to vastunA svarUpanI yathArtha draShTi karavAno mArga chhe. kharekhar to je samyagdraShTi chhe te ja panDit chhe; svAmI kArtikeye paN em kahyun chhe.
‘च’ ane ‘एकस्य द्वे क्रिये न’ ek dravyanI be kriyA na hoy. pUrvanI paryAy palaTIne AtmA vikArarUpe thAy ane jaDakarmarUpe paN thAy em ek dravyanI be kriyA hotI nathI. ‘यतः’ kAraN ke ‘एकम् अनेकम् न स्यात्’ ek dravya anek dravyarUp thAy nahi. keTalun spaShTa karyun chhe! potAnI paryAy paradravyarUp na thAy ane paradravyanI paryAy potAnI paryAyarUp arthAt jIvarUp na thAy. ek dravya anek dravyanI pariNatine na kare em kahe chhe.
pratyek dravyanI paryAy ek pachhI ek niyamasar thavAnI hoy te ja thAy chhe. nirvikArI paryAy paN potAthI ek pachhI ek kramabaddha thavAnI hoy te ja thAy chhe. sarva-
PDF/HTML Page 1024 of 4199
single page version
vishuddhagnAn adhikAramAn (gAthA 308 thI 311nI TIkAmAn) ‘kramaniyamit’ shabda paDayo chhe. ek dravyanI pariNati bIjA dravyanI pariNatirUp na thAy. bIjA dravyanI pariNati potAnA dravyarUp na thAy.
svAmI kArtikeyAnuprekShAmAn evo pATh chhe ke-jaD karmanI koI achintya shakti chhe ke te kevaLagnAnane roke chhe. e to pudgalamAn utkRuShTa pariNaman kevun thAy enI tyAn vAt karI chhe. tyAn upakAranun-nimittanun prakaraN chhe. eTale jene kevaLagnAn pragaT nathI tene kevaLagnAnAvaraNIy karmanI prakRiti nimitta chhe em tyAn kahyun chhe.
vaLI koI em kahe ke vikAr thavAmAn pa0 TakA AtmAno aparAdh ane pa0 TakA karmano aparAdh chhe-to em nathI. so e so TakA AtmA potAnA vikArano kartA chhe, ane nimittanun emAn kAI kartavya nathI, ek Tako paN nahi. AtmAnA so TakA AtmAmAn, ane nimittanA so TakA nimittamAn chhe, kemake temano ekabIjAmAn abhAv chhe. jIvanI vikArI paryAy thAy emAn karmanI paryAyano abhAv chhe ane karmanA udayamAn jIvanA vikArI pariNAmano abhAv chhe. ekabIjAmAn abhAv hoy to ja bhinna rahI shake.
aho! digambar AchAryoe ajab-gajabanun kAm karyun chhe. shrI amRutachandrasvAmIe kevA kaLash rachyA chhe! lokoe potAnI draShTi (abhiprAy) chhoDIne shAstra shun kahe chhe te taraph potAnI draShTi lagAvavI joIe.
prashna– vikAr karmajanit chhe em shAstramAn ThekaThekANe Ave chhe ne?
uttara– hA, paN e to vibhAv potAno (chaitanyamay) svabhAv nathI ane nimittAdhIn thavAthI thAy chhe e apekShAe ene karmajanit kahyo chhe. svabhAvajanit nathI mATe vikArane karmajanit kahyo chhe, paN karma chhe te palaTIne jIvanA vikArarUp pariNamyun chhe em nathI, kAraN ke ek dravya anek dravyarUp thAy nahi.
‘A pramANe uparanA shlokomAn nishchayanayathI athavA shuddha dravyArthikanayathI vastusthitino niyam kahyo.’
gnAnAvaraNIyakarma gnAnane roke e to vyavahAranayanun kathan chhe. eTale shun? eTale em chhe nahi paN nimittanun gnAn karAvavA em kahevAmAn Avyun chhe. are! lokone Avo nirNay karavAnI kayAn phurasad chhe? parantu A manuShyabhavamAn karavA jevun A ja chhe. yathArtha nirNay na karyo to bhAI! ahInthI chhUTIne kayAn jaIsh? chorAsInA chakkaramAn gothAn khAIsh. bhAI! ekavAr bhUtArthadraShTithI mithyAtvane chhedIne samakit pragaT kar. A ja karavA yogya chhe.
are bhAI! mArI paryAy par kare ane paranI paryAy hun karun e tArI moTI
PDF/HTML Page 1025 of 4199
single page version
bhramaNA chhe. shuddhadravyArthikanayathI eTale nishchayathI A vastusthiti kahI eTale vyavahArathI bIjun (anyathA) kathan chhe em AvI gayun. nishchayathI kahyun te satyArtha chhe em nirNay karavo ane vyavahAranayathI kahyun hoy te em nathI paN nimittanun gnAn karAvavA em kahyun chhe, em samajavun. gnAnAvaraNIyakarmathI gnAn rokAy e to kathanashailI chhe. kathan be prakAre chhe, vastu to ek ja chhe. vyavahAranA kathanane em ja (jem lakhyun hoy tem ja) mAnanAr mithyAdraShTi chhe.
mokShamArga prakAshakanA sAtamA adhikAramAn kahyun chhe ke-“vyavahAranay svadravya-paradravyane vA tenA bhAvone vA kAraN-kAryAdine koInA koImAn meLavI nirUpaN kare chhe mATe evA shraddhAnathI mithyAtva chhe.” vaLI tyAn kahyun chhe ke sAchun nirUpaN te nishchay ane upachAr nirUpaN te vyavahAr. mATe nirUpaNanI apekShAe vyavahArane mokShamArga kahevAmAn Ave chhe, paN em chhe nahi. (kharekhar vyavahAr mokShamArga te mokShamArga nathI.) mokShamArga be mAnavA te mithyAtva chhe. nishchay ane vyavahAr bannene upAdey mAne te mithyAtva chhe. nishchay ane vyavahAranun svarUp to paraspar viruddha chhe. vyavahAr abhUtArtha chhe, satyasvarUpanun nirUpaN karato nathI, paN koI apekShAthI nirUpaN kare chhe.
shuddhanay bhUtArtha chhe. jevI vastunI sthiti hoy tevun nirUpaN kare chhe. panDit shrI ToDaramalajIne AchAryakalpa kahevAmAn AvyA chhe. shAstranAn rahasya kholIne mokShamArga-prakAshakamAn bharI dIdhAn chhe. ahIn kahe chhe-shuddha dravyArthikanayathI vastusthitino niyam kahyo. AnAthI viruddha te aniyam chhe. jene samyagdarshan thAy te svAshrayathI-nishchayathI thAy, vyavahArathI ke parathI na thAy e niyam chhe, A siddhAnt chhe.
AtmAne anAdithI paradravyanA kartAkarmapaNAnun agnAn chhe. te jo paramArthanayanA grahaNathI ek vAr paN vilay pAme to pharIne na Ave-em have kahe chhe-
‘इह’ A jagatamAn ‘मोहिनाम्’ mohI (agnAnI) jIvono ‘परं अहं कुर्वे’ paradravyane hun karun chhun ‘इति महाहंकाररूपं तमः’ evA paradravyanA kartRutvanA mahA ahankArarUp agnAnAndhakAr-‘ननु उच्चकैः दुर्वारं’ ke je atyant durnivAr chhe te-‘आसंसारतः एव धावति’ anAdi sansArathI chAlyo Ave chhe. shun kahe chhe? hun deshanI sevA karun chhun, paranI dayA pALun chhun, parane sukhI karun chhun, parane mArI shakun chhun ane bachAvI shakun chhun ityAdi anek prakAre agnAnIone paradravyanA kartApaNAno ahankAr chhe, paN te agnAn chhe. kumbhAr kahe ke ghaDAnI paryAy mArAthI thaI, bAI kahe ke dAL-bhAt Adi rasoI men karI, gumAsto kahe ke men sArA akShare nAmun lakhyun ane sheTh kahe ke men vepAr karyo-A pramANe paradravyanI kriyAno potAne kartA mAne te badhA ahankArarUp agnAn-andhakAramAn DUbelA mithyAdraShTi chhe.
PDF/HTML Page 1026 of 4199
single page version
Avo mArga shrI sImandhar bhagavAne dharmasabhAmAn kahyo chhe ane te ja mArga shrI kundakundAchArya ahIn lAvyA chhe. agnAnI mAne ke ‘परं अहं कुर्वे’ par dravyane hun karun chhun. paN paradravyane koN kare? paradravyano artha ahIn paradravyanI paryAy karavo. ahAhA...! A sharIr, man, vANI, indriy, karma ityAdi paradravyanI kriyAne hun karun chhun em je mAne chhe te ahankArI, agnAnI, mithyAdraShTi chhe. hun bIjAone sundar vaktavya-vyAkhyAn vaDe samajAvI daun em agnAnI mAne chhe. bIjAne koN samajAvI de? are bhAI! bhAShA to jaD chhe. te jaDanA potAnA kAraNe thAy chhe. jIbh, hoTh Adi hale te potAnA kAraNe hale chhe, te AtmAnA vikalpane kAraNe hale chhe em nathI. bhAShA je shabdano vikAr chhe te to potAnA kAraNe pote bhAShArUp thAy chhe. ane samajanAr paN pote potAnI yogyatAthI potAnA kAraNe samaje chhe. Avun ja vastusvarUp chhe. A moTAn kArakhAnAn chAle te samaye te te pudgalonI je paryAy thavA yogya hoy te pudgalothI thAy chhe. tyAn bIjo koI (udyogapati Adi) em kahe ke mArAthI kArakhAnAn chAle chhe to te paradravyanA kartApaNAnA ahankArarasathI bharelo agnAnI mithyAdraShTi chhe.
ahA! jagatamAn mohI agnAnI jIvone paradravyanA kartApaNAno mahA ahankAr chhe ane te agnAn chhe. Avun agnAn temane anAdi sansArathI chAlyun Ave chhe ane te durnivAr chhe, TALavun mahA kaThaN chhe. A agnAn mahA puruShArtha vaDe ja TALI shakAy em chhe.
have kahe chhe-‘अहो’ aho! ‘भूतार्थपरिग्रहेण’ paramArthanayanun arthAt shuddha dravyArthik abhedanayanun grahaN karavAthI ‘यदि’ jo ‘तत् एकवारं विलयं व्रजेत्’ te ek vAr paN nAsh pAme ‘तत्’ to ‘ज्ञानघनस्य आत्मनः’ gnAnaghan AtmAne ‘भूयः’ pharIthI ‘बन्धनम् किं भवेत्’ bandhan kem thAy? jIv gnAnaghan chhe mATe yathArtha gnAn thayA pachhI gnAn kayAn jatun rahe? na jAy. ane te gnAn na jAy to pharI agnAnathI bandh kayAnthI thAy? kadI na thAy.
hun paradravyanI kriyAne karun chhun evun mohI jIvone anAdi sansArathI agnAn chAlyun Ave chhe. anAdi sansAr eTale dravya-kShetra-kAL-bhav ane bhAvarUp parAvartan jIvane anAdithI chhe. shubhAshubhabhAvanun parAvartan ene anAdithI chAlyun Ave chhe. paN te agnAn chhe. A agnAn atyant durnivAr chhe. rAgane ghaTADI mandarAgapaNe vA shubharAg rUpe pariNamavun e to sahelI vAt chhe. evA shubhabhAv eNe anantavAr karyA chhe. paN samyagdarshan pAmavA mATe shubharAg kAI vastu nathI. bhAI! A to dharmanI pahelI sIDInI vAt chhe. ahIn kahe chhe ke ‘भूतार्थपरिग्रहेण’-aho! paramArthanayanun arthAt shuddhadravyArthik abhedanayanun grahaN karavAthI jo te ek vAr paN nAsh pAme to gnAnaghan AtmAne pharI bandhan kem thAy? kadI na thAy.
PDF/HTML Page 1027 of 4199
single page version
bhUtArtha nAm trikALI dhruv gnAyakabhAvarUp shuddha chaitanyamay vastu. ahAhA! teno samasta prakAre ekavAr anubhav kare to mithyAtvano nAsh thaI jAy chhe. samayasAranI 11mI gAthA jainashAsanano prAN chhe. tyAn paN em kahyun chhe ke ‘भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिट्ठी हवदि जीवो’–bhUtArtha nAm trikALI shuddha gnAyakavastuno Ashray karavAthI nishchay samyagdarshan thAy chhe. ahAhA...! ek samayamAn pUrNAnandano nAth bhagavAn svayamjyoti sukhadhAm andar paryAy vinAnI potAnI chIj paDelI chhe. teno Ashray kare tyAre paryAyamAn teno anubhav thAy chhe te samyagdarshan chhe. te dharmanun pratham pagathiyun chhe. A sivAy bIjA badhA kriyAnA vikalpo phok chhe, nirarthak chhe.
‘bhUtArthaparigraheN’-Ane mATe paramArthanay shabda kahyo chhe. bhUtArtha nAm paramArthanay. paramArtha eTale-parA kahetAn utkRuShTa, mA eTale lakShmI evo je artha eTale padArtha. ahAhA...! bhUtArtha eTale trikALI chhato padArtha je bhagavAn AtmA tene ahIn utkRuShTa lakShmIvant padArtha eTale paramArtha kahyo chhe. laukikamAn to paranun k kkare tene paramArtha kahe chhe. ahIn to paranun kare ene to agnAn kahyun chhe. hun dAn Apun, hun AhAr Apun, hun kapaDAn Apun, hun bIjAne sukhI karun evo paranI kriyA karavAno bhAv chhe te ahankAr chhe ane te mithyAtva chhe, paramArtha nathI. utkRuShTa lakShmIvant gnAnAnandasvabhAvI bhagavAn AtmA paramArtha chhe, bhUtArtha chhe.
bhagavAn trilokanAth bhUtArtha padArtha chhe. prabhu! A alaukik chIj chhe! ek samayamAn bhUtArtha-chhatI chIj, palaTAtI paryAy vinAnI chIj evI trikALI ekarUp chIj tene ahIn bhUtArtha kahI chhe. ahIn bhUtArthaparigraheN-em je kahyun chhe enA mATe chAr shabda kahyA chhe. bhUtArtha ek, paramArthanay be, shuddha dravyanA anubhavanun jemAn prayojan chhe te shuddha dravyArthikanay traN ane abhedanay chAr. ahAhA! abhed ekarUp trikALI nityAnand gnAnAnandasvarUp prabhu sadrashasvabhAv je pratyek paryAyamAn anvayarUp rahe te sadA ekarUp chIjane ahIn abhedanay kahel chhe. paryAyabuddhi chhoDIne trikALI chhatA padArthano anubhav karavAnun ahIn kahelun chhe, kemake paramArtharUp bhUtArthano anubhav karavAthI samyagdarshan thAy chhe, are bhAI! pAnch parAvartanarUp sansAramAn shubhAshubhabhAvarUp parAvartan tun anantavAr karI chUkayo chhe. shubhabhAv to tun anAdi sansArathI karato Avyo chhun ane men shubhabhAv karyA evA ahankArarUpe ja tun pariNamyo chhun. bhagavAn! andar panchaparAvartananA bhAvathI bhinna tArI chIj shuddha gnAyakabhAve paDI chhe teno Ashray kar. kemake te vaDe samyagdarshan thAy chhe.
bhagavAnano mArga ati sukShma chhe. loko to bAhya shubhabhAvamAn ane paradravyanI kriyAmAn anAdikALathI ahampaNun karI rahyA chhe. potAnI je trikALI shuddha vastu ‘अहम्’ te bAju par rahI gaI chhe. trikALI shuddha bhagavAn AtmA te ‘अहम्’–hun evo
PDF/HTML Page 1028 of 4199
single page version
anubhav rahI gayo chhe. gAthA 17-18mAn Ave chhe ke bhagavAn AtmA ek samayamAn pUrNAnand prabhu bALagopAL sarvamAn birAje chhe. bALagopAL to dehanI avasthA chhe, paN andar gnAyak prabhu trikAL chhatI chIj birAje chhe. te gnAnanI svaparaprakAshak paryAyamAn jANavAmAn Ave chhe. paN agnAnInI tyAn draShTi nathI tethI te potAne mAnato nathI, tene anAdithI rAganun ja, shubhAshubhabhAvanun parigrahaN chhe. ahIn kahe chhe ke bhAI! rAganun grahaN to anantavAr karyun, paN e to abhUtArtha chIj chhe. bhagavAn AtmA ja ek bhUtArtha chhe. e bhUtArthanA parigrahathI- AshrayathI samyagdarshan thAy chhe.
chothI gAthAmAn kahyun chhe ke-rAganI kathA, bandhananI kathA to anantavAr sAmbhaLI chhe, eno parichay ane eno anubhav paN anAdi sansArathI chAlyo Ave chhe. ahIn kahe chhe ke bhagavAn! ek vAr gulAnT khA. prabhu! ek vAr palaTo khA. bhUtArthane pakaDIne bhUtArthano anubhav kar. gnAnanI paryAyamAn bhUtArthano anubhav karavo te samyagdarshan chhe, ane te bhUtArthanay chhe. are bhAI! A manuShyapaNun maLyun ane bhagavAn AtmAno pAko nirNay ane anubhav na karyo to jindagI em ne em vyartha chAlI jashe. jevI potAnI chIj chhe tene anusarIne teno anubhav karavo e ja karavA yogya chhe.
koI kahe chhe ke digambar chhe tene samakit to chhe, bhedagnAn to chhe. have vrat dhAraN kare to chAritra thaI jAy. em na hoy prabhu! lokone nishchay samakitanI khabar nathI ane bahAranI tattvArtha-shraddhA, vyavahAr-shraddhAnA rAgane dharma mAne chhe. paN mArga em nathI, bhAI! Undhun mAnavAmAn to AtmAnI chhetarapInDI chhe. pUrNAnandanA nAth bhagavAn AtmAno jyAn anubhav nathI tyAn je kriyAkAnD chhe te badho agnAnabhAv chhe, sansArabhAv chhe. bahArathI upavAsAdi kare paN e badhAn bALatap chhe. AvI kriyA to anantakALamAn jIve anantavAr karI, paN mithyAtva TaLyun nahi to shun karyun? AvI vAt AkarI lAge paN shun thAy? AchAryadev kahe chhe ke ekavAr bhUtArtha padArtha tArI paramArtha trikALI dhruv vastuno anubhav kar.
kaLashaTIkAmAn Ave chhe ke paThanapAThan, panchaparameShThInun smaraN, chintan, stuti ityAdi badhun to jIve anantavAr karyun chhe. lokone bichArAone abhyAs nahi; uparathI thoDun sAmbhaLI le, nirNay kare nahi ane ahonish vepAradhandhA ityAdi ashubhamAn vyartha samay gALe. paN bhAI! tun kayAn jaIsh e vichArato nathI! tyAn raLavA mATe jeTalo prayatna kare chhe tethI adhik A samajavA mATe prayatna karavo joIe. anyathA mAthe anant sansAranI DAng UbhelI ja chhe.
jo gulAnT khAy to ek kShaNamAn bhUtArthanA Ashraye samyagdarshan pragaT thAy chhe. AchArya amRutachandrasvAmIe (kaLash 34mAn) kahyun chhe ke-chha mAs abhyAs kar. ek-
PDF/HTML Page 1029 of 4199
single page version
vAr laganI lagAD; tane tattvanI upalabdhi thashe. upalabdhi na thAy evI tArI vastu nathI. chha mAs lagAtAr prayatna kar. jem mAtAnI AngaLIthI nAnun bALak chhUTun paDI jAy ane tene koI pUchhe ke-tArun nAm shun? tArun ghar kayun? tArI sherI kaI? to bALak kahe ke ‘mArI bA’. mAtAnA virahe bALak paN ek bAnun ja chintavan kare chhe. tem prabhu! tane anantakALathI AtmAno virah chhe. ane AtmA AtmA em chintavan na thAy ane enI samIp tun na jAy to A jIvan vyartha chAlyun jashe. bhAI! saghaLAn kAm chhoDIne A karavA jevun chhe. stuti, vandanA vagere bahAranI kriyAnA vikalpone to viSharUp kahyA chhe, kemake bhagavAn amRutasvarUp AtmAthI te viruddha bhAv chhe. to e jherane chhoDI tArI chIjamAn jyAn ekalun amRut bharyun chhe tyAn jA, tyAn jA.
shAstramAn Ave chhe ke-jenA darshan ane gnAnamAn AtmA samIp chhe ane rAg dUr chhe te gnAnI chhe. agnAnIne rAg samIp chhe ane AtmA dUr chhe. paramAtmaprakAsh dohA 36mAn Ave chhe ke jene rAganI ruchi chhe tevA agnAnIne AtmA hey chhe ane gnAnIne rAg hey chhe ane trikALI shuddha bhUtArtha vastu upAdey chhe. are bhagavAn! tArI balihArI chhe, paN tArI tane khabar nathI. A bahAranI lakShmI, AbarU, viShay, vAsanA, vagere bhAv to pApabhAv chhe. ane paThan, pAThan, stuti, bhakti vagere je shubhabhAv Ave tene paN bhagavAn jher kahe chhe. e jherathI amRutanI-AtmAnI prApti nahi thAy. bhagavAnano A mArga chhe; lokoe tene bagADI nAkhyo chhe. kaLash 189mAn kahyun chhe ke-‘विषं एत प्रणीतं’–shubhakriyArUp vikalpo viSh chhe. andar Anandano kand bhagavAn AtmA birAje chhe te ekano ja anubhav amRut chhe ane te ja samyagdarshan chhe, dharma chhe. ATh varShanI bAlikA paN samyagdarshan pAme chhe te andar ek bhUtArtha bhagavAn AtmAno anubhav karIne samyagdarshan pAme chhe. A ja rIt chhe.
meru parvatathI upar pratham svarga saudharma devalok chhe. temAn batrIs lAkh vimAn chhe. ek vimAnamAn asankhya dev chhe. te svargano svAmI shakra-indra ek bhav karIne mokSha javAno chhe. te have pachhI manuShyano deh pAmI kevaLagnAn pragaT karI mokShapad pAmashe. tenI strI indrANI-shachI chhe. te janmI tyAre mithyAdraShTi hatI kemake samakit hoy to strI paryAyamAn janme nahi. upaje tyAre mithyAtvasahit hoy chhe, pachhI samakitane prApta thAy chhe. te indrANI paN ek bhav karIne mokSha pAmashe. anya sampradAyamAn mallinAthane strI paryAy TharAvI chhe te jUThun chhe. strI paryAyamAn mokSha mAne te badhun kalpit chhe. ahA! sampradAyamAnthI nIkaLavun lokone kaThaN paDe ane temAnthI nIkaLe to shubhabhAvamAnthI nIkaLavun kaThaN paDe. ahIn to kahe chhe ke-bhUtArtha shuddha chidrUp ekarUp vastunun ekavAr grahaN kar. bhAI! trikALI shuddha dhruv vastunA anubhav vinA samyagdarshan nahi thAy. lAkh
PDF/HTML Page 1030 of 4199
single page version
kriyAkAnDanA vikalpa kare, munipaNun bahArathI le, paN bhUtArthanA anubhav vinA samakit nahi thAy ane samakit vinA dharmanI sharUAt nahi thAy.
digambaramAn dev-guru-shAstra satya chhe. chhatAn digambarone satya vastunI khabar nathI. ahIn kahe chhe ke sarva vikalpone chhoDI de ane trikAL sachchidAnand bhagavAn AtmAno ekavAr anubhav kar. are bhAI! eTalo nirNay to pratham kar ke nirmaLAnandano nAth trikALI shuddha chidAnand prabhu andar birAje chhe tenA anubhavathI samyagdarshan thAy chhe. e sivAy bahArathI dev-guru-shAstranI shraddhA karavI ke navatattvanA bhedanI shraddhA karavI te samyagdarshan nathI.
kaLashaTIkAmAn chhaThThA kaLashamAn kahyun chhe ke – “इमाम् नवतत्त्वसन्ततिम् मुक्त्वा” – jIv- ajIv-Asrav-bandh-samvar-nirjarA-mokSha-puNya-pApanA anAdi sambandhane chhoDIne jIv potAnA svarUpano anubhavanashIl thAo. bhAvArtha Am chhe-sansAr avasthAmAn jIvadravya navatattvarUp pariNamyun chhe te to vibhAvapariNati chhe, tethI navatattvarUp vastuno anubhav mithyAtva chhe. navatattvanA bhedavALI draShTi e mithyAtva chhe.
‘तत्त्वार्थश्रद्धानम् सम्यग्दर्शनम्’–sUtramAn ekavachan chhe. tyAn abhedanI vAt chhe. bhUtArthanun grahaN karavAthI navatattvanI paryAyanun gnAn yathArtha thAy chhe. athavA bhUtArthanI shraddhA karavAthI A trikALI chIj te bhUtArtha chhe ane samvar Adi navatattva chhe te emAn nathI evun yathArtha gnAn-shraddhAn thAy chhe ane te samyagdarshan chhe.
aho! bhUtArtha eTale paramArthanayanun arthAt shuddhadravyArthik abhedanayanun grahaN karavAthI jo te (agnAn) ek vAr paN nAsh pAme to gnAnaghan AtmAne pharI bandhan kem thAy? ekavAr paN svasanmukhapaNe antardraShTi thaI pachhI teno nAsh thato nathI. dravyano nAsh thAy to draShTinI paryAyano nAsh thAy. paN dravya to trikAL gnAnaghan sadA mojud chhe. tethI anubhavanI draShTino nAsh thato nathI. keTalI joradAr draDhatAthI vAt karI chhe. (samyagdarshan) paDI jAy e vAt ahIn lIdhI nathI. A to vIranI vAto chhe. tyAn kAyaranun kAm nathI. kahyun chhe ne ke-
e UbhA khaD sUkashe, nahi charashe haraN.
samakitI sinh je mArge vicharyA ane tenI je vANI AvI te, A ekAnt chhe evAn bhay ane shankA jene lAge te kAyar nahi svIkAre. bApu! A vItarAganI vANI sAmbhaLavA maLe e mahAbhAgya hoy to maLe chhe ane dhIr-vIrane te pache chhe.
ahIn kahe chhe-bhUtArthano anubhav karatAn ek vAr mithyAtvano nAsh thAy to gnAnaghan AtmAne pharIthI bandh kem thaI shake? AvI A apratihat samyagdarshananI vAt
PDF/HTML Page 1031 of 4199
single page version
chhe. AchAryadev chhe to chhadmasthadashAmAn paN joradAr vAt karI chhe. A pancham ArAnA muninun kathan chhe. amRutachandradeve hajAr varSha pahelAn A vAt karI chhe. AtmAne pancham ArAthI shun sambandh chhe? bahu UnchI vAt karI chhe. ek to bhUtArthanA parigrahanI vAt karI ane bIjI vAt e karI ke ekavAr mithyAtvano nAsh thAy pachhI moh pharIthI utpanna nahi thAy, pharI bandhan nahi thAy. chAritranA doShano thoDo bandh chhe paN te mukhya nathI. alpa sthiti-ras paDe chhe tene bandh gaNavAmAn Avyo nathI.
prabhu! tun jemAn udayabhAvano pravesh nathI evo gnAnaghan AtmA chho. enun ekavAr yathArtha gnAn thayA pachhI gnAn kayAn jatun rahe? na jAy. ane jo gnAn na jAy to pharI agnAnathI bandh kayAnthI thAy? kadI na thAy. ahAhA...! apratihat kShayopasham samakit chhe te kShAyik samakit sAthe joDAI jashe. ahIn paDavAnI vAt karI nathI. je chaDayA te paDe kevI rIte? bhagavAn chidAnand par ArUDh thayA te kem paDe? are! A to vIrono vIrapanth chhe. kAyaranAn ahIn kAm nathI. koI paDI jAy to? are! ahIn paDavAnI kayAn mAnDI?
mIrAbAInA nATakamAn vairAgyanun drashya Ave chhe. rANo kahe chhe ke mIrAn! tun mArA rAjyamAn Av, tane paTTarANI banAvun. tyAre javAbamAn mIrAn kahe chhe-
ahA! Avun drashya joIne vairAgyanI dhUn chaDhI jatI. em dharmI jIv kahe chhe ke-
ame bhagavAn AtmAnI pratIti karI chhe, have amAre bIjAno prem na hoy.
sItAjInun apaharaN karIne rAvaN lankAmAn laI gayo. pachhI tyAn bagIchAmAn sItAjIne manAvavA jAy chhe. tyAre sItAjI rAvaNane kahe chhe-rAmachandra sivAy svapne paN amane bIjo pati na hoy. rAvaN! dUr ubho raheje; nahitar satInA mukhamAnthI nIkaLelAn vachan tane bhasma karI deshe. hun to pativratA strI chhun. bIjAnun lakSha amane svapne paN na hoy. em ahIn dharmI kahe chhe ke amane ekavAr bhedagnAn thayun chhe. have ame paDavAnA nathI. pharIne amane bandh nahi thAy. ahAhA...! jagatane upadesh ApatA AchAryadev keTalA jorathI vAt kare chhe!
ekavAr samyaggnAn pragaT thayA pachhI agnAn kem Ave? ane pharI bandh kayAnthI thAy? kadI na thAy.
PDF/HTML Page 1032 of 4199
single page version
‘ahIn tAtparya em chhe ke-agnAn to anAdinun ja chhe. parantu paramArthanayanA grahaNathI, darshanamohano nAsh thaIne, ekavAr yathArtha gnAn thaIne kShAyik samyaktva Upaje to pharI mithyAtva na Ave. mithyAtva nahi AvatAn mithyAtvano bandh paN na thAy. ane mithyAtva gayA pachhI sansAranun bandhan kaI rIte rahe? na ja rahe arthAt mokSha ja thAy em jANavun.’
potAnA trikALI svabhAvane bhUlIne rAg ane paravastu mArAn chhe ane hun teno kartA chhun evun moharUpI agnAn anAdinun chhe. Am to agnAn ek ek samayanun chhe. bIjA samaye bIjun, trIjA samaye trIjun em paramparAthI pravAharUpe agnAn anAdinun chhe. agnAnanI paryAyano pravAh anAdithI chhe tethI agnAn anAdinun kahyun chhe. evI paryAyane grahaN karavI te paryAyabuddhi chhe. A paryAyabuddhino tyAg karIne trikALI shuddha Atmadravyanun grahaN karavun te jainadharma chhe. jainadharma chhe te paryAy chhe paN tenI draShTi dravya upar chhe-ane tene paramArthanayanun grahaN kahe chhe. ahIn bhAvArthamAn paramArthanayanun grahaN em ek ja shabda lIdho chhe. TIkAmAn bhUtArtha, paramArtha, shuddha dravyArthik nay ane abhedanayanun grahaN em chAr shabda lIdhA hatA. te badhAno ek ja artha chhe. ahAhA...! vastu trikALI shuddha chaitanyasvabhAvamay chhatI mojUdagIvALI chIj mahAprabhu chhe. tene jevI chhe tevI gnAn ane shraddhAnamAn laIne anubhav karatAn mithyAtvano nAsh thaI samyaktva upaje chhe.
gnAnano svabhAv ja svaparaprakAshak chhe. tethI agnAnIne paN gnAnanI paryAyamAn sva eTale potAno AtmA sadA jANavAmAn Ave ja chhe. parantu tenI draShTi sva upar jatI nathI. tenI draShTi rAg ane paryAy upar ja rahe chhe. tethI potAne pote jaNAto hovA chhatAn draShTi anyatra rahetI hovAthI agnAnI hun A (AtmA) chhun em mAnato nathI. tene kahe chhe-bhAI! tArI mahattA aparampAr chhe. traNalokano nAth anantaguNanI samRuddhithI bharelo tun chidAnand bhagavAn chhe. tArI draShTi tun tyAn sthAp. tethI mithyAtvano nAsh thaIne tane samyagdarshan thashe ane pachhI pharIthI mithyAtva nahi thAy. rAg ane paryAy parathI draShTi haThAvIne tArI chaitanyamay trikALI chIj prati draShTi kar.
shraddhAnI paryAy jANatI nathI. jANe chhe to gnAnanI paryAy. shraddhAnI paryAy sva taraph jhukavAthI dravyanI shraddhA thAy chhe. shraddhAnI paryAy anAdithI par taraph-rAg ane nimitta taraph jhukelI chhe. te shraddhAnI paryAy trikALI shuddha dravya taraph jhuke to dravya ja tenI shraddhAmAn Ave chhe ane tenun ja nAm dharma chhe. shraddhAmAn A dravya chhe evun gnAn nathI. shraddhAnI paryAy antarmukh vaLI tyAn A AtmA te ja hun em bhagavAn AtmAnI
PDF/HTML Page 1033 of 4199
single page version
pratIti thaI te samyagdarshan dharmanun pahelun pagathiyun chhe. sAthe je anubhUti chhe temAn eno khyAl Ave chhe.
are bhAI! shubhabhAvano tane kem ATalo prem chhe? shubhabhAv to abhavine paN thAy chhe. nigodanA jIvane paN shubhabhAv thatA hoy chhe. shubhabhAv e to karmanA sange thato vikAr chhe. lasaNanI ek bArIk kaTakImAn asankhya audArik sharIr hoy chhe. ane te darekamAn anant nigodiyA jIv hoy chhe. te darek jIvane kShaNe shubh kShaNe ashubh evA bhAv thayA kare chhe. mATe shubhabhAv e koI navI apUrva chIj nathI. niyamasAramAn (shlok 121mAn) Ave chhe ke kathanamAtra evA vyavahAraratnatrayanA pariNAmane bhavasAgaramAn DUbelA jIve anantavAr karyA chhe. are bhAI! bhavanA bhAv uparathI draShTi khaseDIne gulAnT khA. shraddhAnI paryAy shuddha chaitanyamay vastumAn andar jAy te apUrva chIj chhe. palaTo khAIne tun antaramAn-vastumAn DhaLI jA. tethI tane alaukik anubhav sahit samyagdarshan thashe. A rAganI mandatA ane paralakShI jANapaNun e koI chIj nathI. paramArthanayanA grahaNathI mithyAtvano nAsh thAy e mudanI chIj chhe.
bhagavAn AtmA shuddhachaitanyamay vastumAn jhukAv karavAthI je bhUtArthano anubhav thayo te anubhavathI mithyAtvano nAsh thAy chhe, kaShAyanI mandatAthI mithyAtvano nAsh thato nathI. kaShAyanI mandatA hoy to anantAnubandhI ane darshanamohano ras thoDo paDe chhe. paN e kAI chIj nathI. rAg mand thAy te kAI vastu nathI, kemake shubhanA kALamAn mithyAtvano ras mand ho paN enAthI kAI mithyAtvano nAsh thato nathI. AvI ja vastusthiti chhe ane te anant tIrthankaroe em ja jANI chhe ane kahI chhe.
ahIn AchAryadev kahe chhe ke ekavAr anubhav thayo pachhI bandhan kem thAy? svarUpanI sAvadhAnImAn anubhavanA kALe darshanamohano nAsh thAy chhe. tyAn pratham upasham samakit thaIne kShayopasham samakit thAy chhe. te kShayopasham paN paDavAnun nathI em kahe chhe. dravyano abhAv thAy to kShayopasham samakit paDI jAy em joradAr vAt karI chhe. mithyAtva gayA pachhI rAgathI alpabandhan thAy te ahIn gaNatarImAn nathI, kemake je bhAvathI anant sansAr vadhe te bhAvane sansAr ane bandhan (mukhyapaNe) kahevAmAn Avyun chhe.
ekavAr gnAn thaIne kShAyik samakit Upaje to pharI mithyAtva na Ave. mithyAtva nahi AvatAn mithyAtvano bandh paN na thAy. ane mithyAtva gayA pachhI sansAranun bandhan kaI rIte rahe? na ja rahe arthAt mokSha ja thAy em jANavun. mithyAtva chhe e ja Asrav-bandh chhe. shaktirUp svabhAvano-mokShasvarUp svabhAvano anubhav thayo tene vyaktirUp mokSha thashe ja thashe, paDavAnI vAt ja nathI.
PDF/HTML Page 1034 of 4199
single page version
pharIne visheShatAthI kahe chhe- * kaLash pa6 shlokArtha uparanun pravachan * ‘आत्मा’ AtmA to ‘सदा’ sadA ‘आत्मभावान्’ potAnA bhAvone ‘करोति’ kare chhe ane ‘परः’ paradravya ‘परभावान्’ paranA bhAvone kare chhe; ‘हि’ kAraN ke ‘आत्मनः भावाः’ potAnA bhAvo chhe te to ‘आत्मा एव’ pote ja chhe ane ‘परस्य ते’ paranA bhAvo chhe. te ‘परः एव’ par ja chhe (e niyam chhe). AtmA kAn to potAnA shuddha chaitanyapariNAmane kare, kAn to potAnA ashuddha chaitanyapariNAmane kare. kAn to potAnA samyagdarshan-gnAn pariNAmane kare, kAn to mithyAtvarAgadveShanA pariNAmane kare; paN paradravyanA pariNAmane kadIy na kare. potAnA bhAvane pote kare ane paranA bhAvane par kare chhe. gnAnAvaraNIy karmanA AsravanA chha kAraN tattvArthasUtramAn kahyAn chhe. tyAn chha kAraNarUp je jIvanA pariNAm teno kartA jIv chhe paN gnAnAvaraNIy karmanI paryAyano kartA AtmA nathI. ShoDashakAraN bhAvanAnA pariNAmano kartA AtmA chhe paN tIrthankaraprakRitino je bandh thAy teno kartA AtmA nathI. gnAnIne kartAbuddhithI shubhabhAv thatA nathI; paN pariNaman chhe te apekShAe tene kartA kahevAy chhe. shubhabhAv karavA lAyak chhe evI buddhi to samakitIne uDI gaI hoy chhe. tethI pariNamananI apekShAe gnAnI te shubhabhAvano kartA ho, paN tIrthankaranAmakarmanI prakRitino je bandh thAy chhe teno te kartA nathI. akarmadashA hatI te palaTIne tIrthankaranAm-karmarUp dashA thaI teno AtmA kartA nathI; teno kartA karma-pudgal chhe. dayA, dAn AdinA bhAv thAy tenun gnAnIne pariNaman hoy paN te dayAnA bhAv vaDe paranI dayA pALI shake chhe em nathI. paranA pariNAmane AtmA karI shake em chhe ja nahi. paranA bhAvano kartA paradravya chhe. bolavAnI bhAShAnI je paryAy chhe te parano bhAv chhe. te te paramANu te bhAvanA kartA chhe. bolavAnA rAgarUp pariNAm thAy teno kartA AtmA chhe. rAganun pariNaman thAy chhe te apekShAe gnAnIne teno kartA kahevAmAn Ave chhe. paN te rAg karavA lAyak chhe em gnAnI mAnatA nathI. rAganA svAmItvapaNe gnAnI pariNamatA nathI. paradravyanA kartAkarmapaNAnI mAnyatAne agnAn kahIne em kahyun chhe ke je evun mAne te mithyAdraShTi chhe. paranI sevA karI shakun chhun, bIjAnun dukh TALI shakun chhun, bIjAne AhAr-pANI, kapaDAn ityAdi daI shakun chhun. Avun mAne te mithyAdraShTi chhe. kShAyik samakitI hoy evA munine paN rAg Ave chhe, pariNamananI apekShAe te enA kartA chhe, paN e karavA lAyak chhe em te mAnatA nathI. [pravachan nan. 147 thI 1pa2 * dinAnk pa-8-76 thI 10-8-76]
PDF/HTML Page 1035 of 4199
single page version
अविरदि जोगो मोहो कोहादीया इमे भावा।। ८७।।
paradravyanA kartAkarmapaNAnI mAnyatAne agnAn kahIne em kahyun ke je evun mAne te mithyAdraShTi chhe; tyAn AshankA Upaje chhe ke-A mithyAtvAdi bhAvo shI vastu chhe? jo temane jIvanA pariNAm kahevAmAn Ave to pahelAn rAgAdi bhAvone pudgalanA pariNAm kahyA hatA te kathan sAthe virodh Ave chhe; ane jo pudgalanA pariNAm kahevAmAn Ave to jemanI sAthe jIvane kAI prayojan nathI temanun phaL jIv kem pAme? A AshankA dUr karavAne have gAthA kahe chhe-
aviramaN, yogo, moh ne krodhAdi ubhayaprakAr chhe. 87.
gAthArtha– [पुनः] vaLI, [मिथ्यात्वं] je mithyAtva kahyun te [द्विविधं] be prakAre chhe- [जीवः अजीवः] ek jIvamithyAtva ane ek ajIvamithyAtva; [तथा एव] ane evI ja rIte [अज्ञानम्] agnAn, [अविरतिः] avirati, [योगः] yog, [मोहः] moh ane [क्रोधाद्याः] krodhAdi kaShAyo- [इमे भावाः] A (sarva) bhAvo jIv ane ajIvanA bhedathI babbe prakAre chhe.
TIkA– mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi je bhAvo chhe te pratyek, mayUr ane darpaNanI jem, ajIv ane jIv vaDe bhAvavAmAn AvatA hovAthI ajIv paN chhe ane jIv paN chhe. te draShTAntathI samajAvavAmAn Ave chhe-jem ghero vAdaLI, lIlo, pILo Adi (varNarUp) bhAvo ke jeo moranA potAnA svabhAvathI mor vaDe bhAvavAmAn Ave chhe (-banAvAy chhe, thAy chhe) teo mor ja chhe ane (darpaNamAn pratibimbarUpe dekhAtA) ghero vAdaLI, lIlo, pILo ityAdi bhAvo ke jeo (darpaNanI) svachchhatAnA vikAramAtrathI darpaN vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo darpaN ja chhe; tevI ja rIte mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke jeo ajIvanA potAnA dravyasvabhAvathI ajIv vaDe bhAvavAmAn ________________________________________________________________________ * 86 mI gAthAmAn dvikriyAvAdIne mithyAdraShTi kahyA hatA tenI sAthe sambandh karavAne ahIn ‘पुनः’ shabda chhe.
PDF/HTML Page 1036 of 4199
single page version
Ave chhe teo ajIv ja chhe ane mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke jeo chaitanyanA vikAramAtrathI jIv vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo jIv ja chhe. bhAvArtha– pudgalanA paramANuo paudgalik mithyAtvAdi karmarUpe pariName chhe. te karmano vipAk (uday) thatAn temAn je mithyAtvAdi svAd utpanna thAy chhe te mithyAtvAdi ajIv chhe; ane karmanA nimittathI jIv vibhAvarUp pariName chhe te vibhAv pariNAmo chetananA vikAr chhe tethI teo jIv chhe. ahIn em jANavun ke-mithyAtvAdi karmanI prakRitio chhe te pudgaladravyanA paramANu chhe. jIv upayogasvarUp chhe. tenA upayoganI evI svachchhatA chhe ke paudgalik karmano uday thatAn tenA udayano je svAd Ave tenA AkAre upayog thaI jAy chhe. agnAnIne agnAnane lIdhe te svAdanun ane upayoganun bhedagnAn nathI tethI te svAdane ja potAno bhAv jANe chhe. jyAre temanun bhedagnAn thAy arthAt jIvabhAvane jIv jANe ane ajIvabhAvane ajIv jANe tyAre mithyAtvano abhAv thaIne samyaggnAn thAy chhe. * * * samayasAr gAthA 87 mathALun paradravyanA kartAkarmapaNAnI mAnyatAne agnAn kahIne em kahyun ke je evun mAne te mithyAdraShTi chhe; tyAn AshankA Upaje chhe ke-A mithyAtvAdi bhAvo shI vastu chhe? jo temane jIvanA pariNAm kahevAmAn Ave to pahelAn rAgAdi bhAvone pudgalanA pariNAm kahyA hatA te kathan sAthe virodh Ave chhe; ane jo pudgalanA pariNAm kahevAmAn Ave to jemanI sAthe jIvane kAI prayojan nathI temanun phaL jIv kem pAme? A AshankA dUr karavAne have gAthA kahe chhe- * gAthA 87 TIkA uparanun pravachan * mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi je bhAvo chhe te pratyek, mayUr ane darpaNanI jem, ajIv ane jIv vaDe bhAvavAmAn AvatA hovAthI ajIv paN chhe ane jIv paN chhe. te draShTAntathI samajAvavAmAn Ave chhe- jem ghero vAdaLI, lIlo, pILo Adi (varNarUp) bhAvo ke je moranA potAnA svabhAvathI mor vaDe bhAvavAmAn Ave chhe (-banAvAy chhe, thAy chhe) teo mor ja chhe ane (darpaNamAn pratibimbarUpe dekhAtA) ghero vAdaLI, lIlo, pILo ityAdi bhAvo ke jeo (darpaNanI) svachchhatAnA vikAramAtrathI darpaN vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo darpaN ja chhe.’ juo, lIlo, pILo, vAdaLI je morano rang chhe te morano bhAv chhe mATe teo mor ja chhe. darpaNamAn je pratibimb dekhAy chhe te moranI paryAy nathI; te darpaNanI svachchhatAno vikAramAtra chhe; mATe te darpaN ja chhe. arIsAmAn je avasthA thaI te arIsAthI
PDF/HTML Page 1037 of 4199
single page version
thaI chhe, morane laIne te thaI nathI. moramAn je rang dekhAy chhe te mor chhe ane arIsAmAn je chhe te arIsAnI svachchhatAnA vikAramAtrathI thayelI arIsAnI avasthA chhe. mor moramAn chhe ane arIsAmAn je dekhAy chhe te arIsAnI svachchhatAno vikAr chhe.
prashna– mor nimitta to chhe?
uttara– hA, mor nimitta chhe eno artha ja e ke arIsAnI avasthA morathI thaI nathI. ane tyAre to te nimitta kahevAmAn Ave chhe; morathI jo te arIsAnI avasthA thaI chhe em kaho to mor arIsAnI avasthAnun upAdAn thaI jAy.
anyamatavALA ishvarane kartA mAne chhe ane koI jaino vikArano kartA karmane mAne chhe to te banne mAnyatA ek sarakhI jUThI chhe. arIsAnI avasthA arIsAnI svachchhatAnA vikArane laIne thaI chhe, morane laIne te thaI nathI.
‘tevI ja rIte mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke jeo ajIvanA potAnA dravyasvabhAvathI ajIv vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo ajIv ja chhe ane mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke jeo chaitanyanA vikAramAtrathI jIv vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo jIv ja chhe.’
gnAnAvaraNIy Adi karma te jaDanI paryAy chhe. jaDanI paryAyano bhAv jaDarUp chhe. mithyAdarshan, agnAn, avirati e jaDanI avasthA jaDamAn thAy chhe. mithyAdarshan te darshanamohanIy karmanI paryAy, agnAn te gnAnAvaraNIy karmanI paryAy ane avirati te chAritramohanIy karmanI paryAy chhe. krodh, mAn, mAyA ane lobh te chAritramohanIy karmanI paryAy chhe. karmano uday Ave te jaDanI paryAy chhe. karmanA udayathI jIvamAn vikAr thAy chhe em nathI. darshanamohanIy karmanI paryAy te ajIvanA dravyasvabhAvathI thaI chhe. jIve mithyAtvanA bhAv karyA to tyAn darshanamohanIy karmanI paryAy thaI em nathI. ane darshanamohakarmano tyAn jaDamAn uday Avyo to ahIn jIvamAn mithyAtvanI paryAy thaI em nathI. paramANunI paryAy tyAn potAnA dravyasvabhAvathI thaI chhe, ajIv vaDe thaI chhe mATe te ajIv ja chhe.
jIvamAn mithyA shraddhA ane rAg dveShanA pariNAm thAy te jIv vaDe thAy chhe mATe te jIv ja chhe. agnAnIne bhedagnAn nathI tethI te mAne chhe ke rAg thAy chhe te karmakRut chhe. ahIn to chokakhI vAt karI chhe ke pANI unun thAy chhe te agni vinA unun thAy chhe. agninI paryAy agnimAn chhe te agni ja chhe ane pANInI uShNa paryAy pANImAn chhe. pANI agnithI uShNa thayun chhe em nathI. chokhA pAke chhe te chokhAnI potAnI paryAy chhe, unA pANIthI chokhA pAke chhe em chhe nahi.
PDF/HTML Page 1038 of 4199
single page version
keTalAk kahe chhe ke-vikAr karmathI thAy ane potAthI paN thAy em mAnIe to anekAnt thAy. are bhAI! e anekAnt chhe ja nahi. vikAr potAthI thAy ane karmathI na thAy e sAchun anekAnt chhe. jem kumbhArathI ghaDo thayo nathI, agnithI pANI uShNa thayun nathI tem nimittathI jIvamAn vikAr thayo nathI. (nimittathI upAdAnamAn kAI thatun nathI).
lokone lAge ke A to sAdhAraN bhUl chhe. paN bhAI! A to moTI mULamAn bhUl chhe. chAritramohano uday chhe mATe ahIn avratanA pariNAm thAy chhe em nathI. avirati Adi bhAv potAthI thAy chhe. karmanA udayathI agnAn thAy chhe, karmanA udayathI mithyAtva thAy chhe ke karmanA udayathI avirati-viShayavAsanAnA bhAv thAy chhe em chhe nahi. darshanamohanI paryAy te ajIvano bhAv chhe ane tethI ajIv ja chhe. gnAnAvaraNIy karma te ajIvano bhAv chhe ane tethI te ajIv ja chhe. ane jIvamAn agnAn thAy te jIvathI potAthI thAy chhe mATe te jIv ja chhe. mithyAshraddhA jIvanI paryAyamAn jIvathI thAy chhe mATe te jIv chhe ane darshanamohakarmanI paryAy chhe te ajIv chhe.
bahu spaShTa vAt chhe ke karmathI jIvane vikAr thato nathI. karmane laIne jo jIvanI bhUl hoy to karma TaLe to bhUl maTe; potAnA puruShArthathI bhUl maTe em na rahyun! paN em chhe nahi. potAnA puruShArthathI bhUl maTe chhe.
rAg dveShane kathanchit pudgalanA pariNAm kahyA chhe e bIjI vAt chhe. tyAn to potAnA svabhAvamAn rAg utpanna thAy evI koI shakti nathI. rAg jIvano svabhAv nathI, vibhAv chhe. eTale rAgathI bhagavAn AtmA bhinna chhe evun bhedagnAn thatAn (samyagdarshan thatAn) samakitIne AtmA vyApak ane nirmaL paryAy tenun vyApya chhe. vaLI rAg enI paryAyamAnthI bhinna paDI jAy chhe. eTale karma vyApak ane rAg tenun vyApya-em gaNIne nimittanI mukhyatAthI rAgane pudgalanA pariNAm kahyA chhe.
ahIn kahe chhe ke jyAn sudhI mithyAtvanA bhAv chhe tyAn sudhI mithyAdarshan, agnAn ane rAg dveSh te jIvanI paryAy chhe. te jIv ja chhe. paranA kAraNe, karmanA kAraNe bIlakul te paryAy thaI nathI. kumbhArathI ghaDo bIlakul thayo nathI. gAthA 372 mAn spaShTa kahyun chhe ke-“jIvane paradravya rAgAdik upajAve chhe em shankA na karavI; kAraN ke anya dravya vaDe anya dravyanA guNano utpAd karAvAnI ayogyatA chhe.” anya dravyathI anya dravyanA guNanI utpatti karI shakAtI nathI. tethI e siddhAnt chhe ke sarva dravyo potapotAnA svabhAvathI Upaje chhe. ahIn guNano artha paryAy thAy chhe. potAnI paryAyanI yogyatAthI te paryAy utpanna thAy chhe. mithyAdarshananI paryAy paN paryAyanI yogyatAthI potAmAn utpanna thAy chhe; parathI ke karmathI bIlakul nahi. tem
PDF/HTML Page 1039 of 4199
single page version
AtmAthI karmabandhananI paryAy utpanna karAvAnI ayogyatA chhe. karmabandhanI paryAy potAnI yogyatAthI karmabandhapaNe utpanna thAy chhe.
tyAre koI em kahe ke vikAr thavAmAn pa0 TakA karmanA ane pa0 TakA jIvanA rAkho. ahIn kahe chhe ke so e so TakA vikAr jIvanA pariNAmamAn potAthI thAy chhe; karmanA kAraNe ek Tako paN nahi. upAdAnanA so e so TakA upAdAnamAn ane nimittanA so e so TakA nimittamAn chhe. AtmAmAn mithyAtvano bhAv thayo te so e so TakA potAthI thayo chhe; ek Tako paN nimittanA-darshanamohakarmanA kAraNe jIvamAn mithyAtvabhAv thayo nathI.
loko to khAvun, pIvun, raLavun ityAdi bahAramAn ashubhamAn rokAI gayA chhe. temane Ano nirNay karavAnI kayAn phurasad chhe? paN bhAI! Ano yathArtha nirNay karyA vinA tane keTalun nukashAn thaI rahyun chhe tenI tane khabar nathI. are! pachhI tun sarvashakti (nirNay karavAnI) khoI besIsh. ahIn nirNay karAve chhe ke-jIv potAnA UndhA puruShArthathI mithyAtvAdipaNe pariName chhe ane potAnA savaLA puruShArthathI mithyAtvAdinA nAshapaNe (samyaktvAdipaNe) pariName chhe; temAn paradravyanun ranchamAtra paN kAraN nathI. paradravya paradravyamAn sthit chhe. te potAnI sattAmAn Avatun nathI. paradravyanI sattA potAmAn AvI jAy to paradravyanI sattAno nAsh thaI jAy. AtmA paradravyanI sattAmAn pravesh kare to paradravyanI paryAy karI shake. parantu paradravyanI sattAmAn AtmA jAy to potAnI sattAno nAsh thaI jAy. paN em kadIy banatun nathI. (koI dravya potAnI sattA chhoDatun nathI). ek samayanI paryAyasattA paN potAnI potAmAn rahe chhe. AvI ja vastusthiti chhe. mATe pote paranun kAI kare ane par potAnun kAI kare e vAt traNakALamAn sambhavit nathI.
nigodanA jIvathI mAnDI paramANu Adi sarvadravyo potAnA svabhAvathI ja utpanna thAy chhe. potAnI paryAyanI yogyatAthI vikAr Adi utpanna thAy chhe, parane laIne bIlakul utpanna thato nathI. pUjAnI jayamAlAmAn Ave chhe ke-
karma chhe e to jaDanI paryAy chhe. bhUl to potAmAn potAnA kAraNe thAy chhe. kartA, karma, karaN, sampradAn, apAdAn, adhikaraN evA potAnA ShaTkArakathI jIvamAn vikAr thAy chhe. nishchayathI vikAr parakArakonI apekShA vinA potAthI thAy chhe. jem kumbhAr vaDe ghaDo karAvAnI ayogyatA chhe tem karma vaDe jIvano vikAr karAvAnI ayogyatA chhe.
mATI potAnA svabhAvane nahi ullanghatI hovAne lIdhe, kumbhAr ghaDAno utpAdak chhe ja nahi; mATI ja kumbhAranA svabhAvane nahi sparshatI thakI, potAnA svabhAvathI kumbhabhAve
PDF/HTML Page 1040 of 4199
single page version
Upaje chhe. tevI ja rIte mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke jeo ajIvanA potAnA dravyasvabhAvathI ajIv vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo ajIv ja chhe ane mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke jeo chaitanyanA vikAramAtrathI jIv vaDe bhAvavAmAn Ave chhe teo jIv ja chhe.
are! jene be dravyo vachche bhinnatA karavAnI tAkAt nathI tene rAg ane svabhAvane bhinna karavAnI tAkAt kayAnthI Avashe? rAgathI bhinna andar gnAyakasvarUp chaitanyasvabhAvamay atIndriy Anandano kand bhagavAn AtmA birAje chhe. teno Ashray karavAthI dharmanI dashA- AnandanI dashA utpanna thAy chhe. vyavahArathI ke rAgathI dharmanI dashA utpanna thAy em ame dekhatA nathI em AchAryadev kahe chhe.
koI em kahe ke samyagdarshan thayA pachhI je avratanA pariNAm thAy chhe te chAritramohakarmanA kAraNe thAy chhe; tene kahe chhe ke em nathI. juo, baLadeve vAsudevanun maDadun chha mAs mATe khabhe pheravyun tyAn chAritramohanA udayanA kAraNe te bhAv Avyo hato em nathI. te bhAv svayam potAnA kAraNe thayelo chhe, chAritramohano uday to nimittamAtra chhe.
ek chhUTo paramANu sUkShma chhe. te sthUL skandhamAn bhaLatAn sthULatAne dhAraN kare chhe. to te sthULane laIne sUkShmamAnthI sthUL thayun em bIlakul nathI. potAnI paryAyanI yogyatAthI sUkShmamAnthI sthUL thAy chhe. bIjA paramANumAn bIjAne sthUL karavAnI ayogyatA chhe. te paramANunI sthUL thavAnI potAnI yogyatA chhe mATe te sUkShma palaTIne sthUL thAy chhe.
rAgathI AtmAne lAbh thAy, vyavahAr karatAn karatAn nishchay thAy e mAnyatA mithyAdarshan chhe. panchAstikAyamAn bhinna sAdhya-sAdhananI vAt karI chhe te upachArathI karI chhe. vaLI rAg pote kare ane nAkhe karmanA mAthe to te paN anIti-anyAy chhe. shrImad rAjachandrajIe kahyun chhe ke tAro sansAr tArA aparAdhathI chhe; tAro aparAdh eTalo ke potAne bhUlIne parane tun potAnun mAne chhe. shrImad rAjachandrajI samyagdaShTi anubhavI puruSh hatA. alpakALamAn mokSha javAnA chhe. temanI kShayopasham shakti ajab hatI. temaNe sankShepamAn kahyun chhe ke-jIv potAnA aparAdhathI sansAramAn rakhaDe chhe, karmanA kAraNe rakhaDe chhe em nathI.
aho! digambar santoe alaukik mArga kahyo chhe. kahe chhe ke-mithyAdarshan, agnAn, avirati ityAdi bhAvo ke je chaitanyanA vikAramAtrathI jIv vaDe bhAvavAmAn Ave chhe te jIv ja chhe. vikAramAtrathI eTale potAnI vikRut avasthAthI jIvamAn vikAr thayo chhe, nimittathI thayo chhe em bIlakul nathI. jem lIlI, pILI Adi avasthApaNe arIso