Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration). Gatha: 161-163.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 82 of 210

 

PDF/HTML Page 1621 of 4199
single page version

nathI. AtmAnun vikArI-ashuddha pariNaman karmane laIne thAy chhe em nathI; tem dravya-guNane laIne thAy chhe em paN nathI, kemake dravya-guN to sadAy shuddha-nirmaL chhe. tyAn panchAstikAyamAn astikAy siddha karavun chhe ne? satne ahetuk siddha karavun chhe. tethI vikArI paryAyanun pariNaman paN potAnA kartA, karma Adi ShaTkArakone lIdhe parathI nirapekSha svatantra chhe em tyAn kahyun chhe.

ahIn kahe chhe ke-potAnA aparAdhathI rAgamAn rokANo e mithyAtvabhAv chhe. are bhagavAn! svabhAvamAn-chaitanyasvarUpamAn Avavun joIe. ene ThekANe rAgamAn rokANo e mithyAdarshan chhe. AvI vAt chhe.

prashna– to samakitIne paN panchaparameShThInI bhakti Adi to hoy chhe?

uttara– hA, samakitIne panchaparameShThInI bhakti Adi shubharAg hoy chhe. paN tene te mokShanun kAraN thAy chhe em nathI. jeTalo shubharAg chhe teTalo to bandhanun ja kAraN chhe. vaLI tene je rAg Ave chhe temAn te rokAIne raheto nathI paN enA jANanAr-dekhanAr svarUpe rahe chhe. ene rAganun svAmitva ke rAgamAn ahambuddhi nathI. jeTalo rAg chhe te tene chAritrano doSh chhe ene eTalo (alpa paN) bandh ja chhe. bhAI! shubharAganA-vyavahAranA kAraNe AtmAne mokShanun kAraN pragaTe evo AtmAno svabhAv ja nathI.

jyAre draShTi ane draShTinA viShayanI apekShA hoy tyAre gnAnI nirAsrav ane nirbandh chhe em kathan Ave chhe. jyAre gnAnanI apekShA laIe tyAre jeTale anshe gnAnI rAgadveShabhAve pariName eTalo eno aparAdh chhe em te jANe chhe. e aparAdh potAnI (paryAyanI) sattAmAn chhe. vaLI jyAre chAritra apekShAthI kahIe tyAre e rAganA pariNAm jher chhe em kahevAy. rAg draShTinI apekShAe par chhe, gnAnanI apekShAe potAnun gney chhe ane chAritranI apekShAe jher chhe. aho! AvA paramAmRutanI vAt bIje kayAny nathI. bApu! bIje to badho mULathI pheraphAr thaI gayo chhe. bhAI! shun karIe! vItarAg parameshvarano A mArga lokone yathArtha sAmbhaLavAmAn- samajavAmAn Avyo nathI!

bhagavAn! tun paramAtmasvarUp chho. jem parameshvar-paramAtmA sarvagna ane sarvadarshI paryAyapaNe chhe tem tun sarvagna-sarvadarshI trikALI dravyasvarUp chho. AvA trikALI dravyasvarUpane na jotAn rAgane jovAmAn aTakayo chhe tethI sarva prakAre sampUrNa-anantagnAn, anantasukh ityAdi anant sAmarthyathI bharelA anantaguNamanDit paripUrNa-evA AtmAne (potAne) jANato nathI; sarva prakAre sarvagneyone jANanArA evA potAne jANato nathI. juo, ahIn rAgamAn rokAyelo jIv sarvagneyone jANato nathI em na kahyun paN sarvagneyone


PDF/HTML Page 1622 of 4199
single page version

jANanAr evA potAne (-AtmAne) jANato nathI em kahyun chhe. (potAne jANavun e mukhya chhe kemake potAne jANe chhe te sarvane jANe chhe ane potAne jANato nathI te sarvane jANato nathI). samajANun kAI...?

ahA! jenI sabhAmAn indro tathA gaNadharo beThelA hoy evA bhagavAn jyAn birAje chhe te kShetrathI vartamAnamAn virah paDayo! jambUdvIpanA pUrva videhamAn atyAre sAkShAt sImandhar bhagavAn birAjI rahyA chhe. temanI pAse bhagavAn kundakundAchArya samvat 49 mAn gayA hatA, ATh divas tyAn rahyA hatA. sadehe sAkShAt paramAtmAnI jAtrA karI hatI ane bhagavAnanI vANI sAmbhaLI hatI. shrutakevaLI bhagavanto sAthe paN charchA karI hatI. ane bharatamAn pAchhA AvI bhagavAnano je sandesh lAvyA hatA te A shAstramAn pragaT karyo chhe. aho kundakundAchArya! aho samayasAr! A samayasAr to bharatakShetrano bhagavAn chhe. evA A samayasAranI TIkA bhagavAn amRutachandrAchAryadeve karI chhe. shun TIkA chhe! ekalAn amRut reDayAn chhe. Ave chhe ne ke-

‘‘vachanAmRut vItarAganAn, paramashAntaras mUL;
auShadh je bhavaroganAn, kAyarane pratikUL.’’ -re guNavantA
gnAnI amRut varasyA re pancham kALamAn.

aho! traN lokanA nAthano sandesho pragaT karIne -jAher karIne AchArya bhagavantoe paramAmRut varasAvyAn chhe. ek ek gAthAmAn keTakeTalun bharyun chhe, hen!

pahelAn Avyun hatun ke -rAg e mokShanA mArganI pariNatinun ghAtak chhe. have kahe chhe ke rAg pote bandhasvarUp chhe ane tethI teno niShedh chhe. sarvane jANavA-dekhavAno svabhAv to abandhasvarUp chhe. Avo abandhasvarUp bhagavAn AtmA rAgamAn rokAvAthI potAne jANato nathI; ahA! sarva gneyone jANanAr evA potAne te jANato nathI! potAne jANato nathI em kIdhun, paN sarvagneyone jANato nathI em na kIdhun. kemake potAne jANavun e nishchay chhe ane parane jANavun e vyavahAr chhe.

sarvane eTale sva ane parane (ekalA parane em nahi) jANanAr-dekhanAr evo bhagavAn AtmA pote rAgamAn rokAI rahIne potAne nahi jANato thako pratyakSha agnAnabhAve pravarte chhe. juo, A bandhasvarUpane siddha kare chhe. e shubhabhAv ane shubhabhAvamAn rokAI rahevun e bandhasvarUp chhe, agnAnasvarUp chhe. te je rAgamAn varte chhe te pratyakSha agnAn bhAvarUp dashA chhe. rAgamAn jANavAnI shakti kayAn chhe? shubharAg ho topaN te potAne ke AtmAne jANato nathI. rAg to sarva achetan, agnAnamay ja chhe.


PDF/HTML Page 1623 of 4199
single page version

‘e pramANe pratyakSha agnAnabhAve varte chhe’ eTale shun? sarvagna-sarvadarshI-sarvane (sva- parane) jANavA-dekhavAnA svabhAvavALo pote potAne jANavAmAn nahi pravartatAn rAgane-parane ja jANavAmAn pravarte chhe te agnAnabhAv chhe. rAg pote ja agnAnamay bhAv chhe ne? temAn rokAI rahI pravartavun te agnAnabhAvarUp pravartan chhe. ahA! gnAnasvabhAvI potAnA bhagavAnane dekhato- jANato nathI te mithyAdarshan chhe, agnAn chhe. have kahe chhe-

‘tethI e nakkI thayun ke karma pote ja bandhasvarUp chhe. mATe, pote bandhasvarUp hovAthI karmane niShedhavAmAn Avyun chhe.’ juo A siddha karyun ke vrat, tap, bhakti, dAn, shIl, pUjA ityAdinA shubhabhAvarUp je karma te bandhasvarUp chhe. ahIn karma eTale rAgarUp kAryanI vAt chhe, jaD pudgalakarmanI vAt nathI. pote bandhasvarUp hovAthI vratAdi karma niShedhavAmAn Avyun chhe. have AvI vAt shubhabhAv vaDe dharma thavAnun mAnatA hoy emane AkarI paDe evI chhe. be pAnch upavAs karyA, AhArapANIno tyAg karyo ane ras chhoDayA hoy eTale mAne ke thaI gayo dharma. emAn dhULey dharma nathI, sAmbhaLane bhAI! e to badhI rAganI kriyA bandhasvarUp chhe ane emAn tun dharma mAne chhe te mithyAtva chhe. bhagavAne to karma pote ja bandhasvarUp hovAthI mokShamArgamAn niShedhyun chhe.

Ave chhe ne pachIs prakAranA mithyAtva? adharmane dharma mAne to mithyAtva, dharmane adharma mAne to mithyAtva, sAdhune kusAdhu mAne to mithyAtva ane kusAdhune sAdhu mAne to mithyAtva, ityAdi. paN ene khabar kayAn chhe ke mithyAtva kone kahevun ane sAdhu kone kahevAy? ahIn to A spaShTa vAt chhe ke-pote ja bandhasvarUp hovAthI karmane niShedhavAmAn Avyun chhe. A to bAr angano sAr chhe. shubharAg bandhasvarUp hovAthI tene niShedhavAmAn Avyo chhe. shubhabhAv kAI dharma nathI, eTale ke adharma chhe. AkarI lAge paN satya vAt chhe, bApA! bandhasvarUp kaho ke adharmasvarUp kaho, banne ek ja vAt chhe. samajANun kAI...

* gAthA 160 bhAvArtha uparanun pravachan *

‘ahIn paN ‘‘gnAn’’ shabdathI AtmA samajavo.’

pAThamAn gnAn shabda chhe ne? e gnAn eTale AtmA arthAt AtmapadArtha.

‘gnAn arthAt Atmadravya svabhAvathI to sarvane dekhanArun tathA jANanArun chhe parantu anAdithI pote aparAdhI hovAthI karma vaDe AchchhAdit chhe. ane tethI potAnA sampUrNa svarUpane jANatun nathI; e rIte agnAnadashAmAn varte chhe.’

ahIn karma vaDe AchchhAdit chhe em kahyun tyAn Atmadravya puNya-pAparUp bhAvakarma


PDF/HTML Page 1624 of 4199
single page version

vaDe AchchhAdit-DhankAyelun chhe em samajavun. bhAvakarma chhe e bhAvaghAtI chhe ane dravyaghAtI karma chhe e to jaD chhe, par chhe. shun paradravya AtmAne roke? (nA). potAno aparAdh je bhAvakarma te ene roke chhe. bhAvakarma enun verI chhe. par ene bhalun mAne ane potAnun svarUp mAne e ja mahA aparAdh chhe. jhINI vAt, bApA!

bhAI! Avo manuShyadeh maL‌yo ane emAn vItarAg mArgane-bhagavAn jineshvaradevanA panthane na oLakhyo to janma-maraNanA AnTA nahi maTe. jem vanToLiye chaDhelun taNakhalun kayAn jaIne paDe te nakkI nathI tem agnAnanA panthe chaDhelo jIv kAgaDe-kUtare kanthave-kayAn jaIne paDashe bApu! e vichAravA jevun chhe. bhagavAn! tun janma-maraNanI chakkImAn Aj sudhI pIsAIne marI gayo chhe. vartamAnamAn k kbahAramAn sanjogo ThIk hoy, sharIr ThIk hoy, bAyaDI-chhokarAn anukUL hoy ane pAnch-pachAs lAkhanI sampatti hoy eTale jANe ke ThIk chhe paN dhULey ThIk nathI, sAmbhaLane. e to badhI par chIj chhe. anant gnAn-darshananI lakShmIthI bharelo bhagavAn tun chhe enI tane ruchi nathI ane A paranI-dhULanI ruchi chhe to kahIe chhIe ke tun abajopati hoy toy bhikhAro chhe. are bhagavAn! A sarvane dekhanAr-jANanArano svAmI na thatAn tun jaDano (dhULano) svAmI thayo!

ahIn kahe chhe-bhagavAn! tun rAgamAn rokAyo chhe e tAro aparAdh chhe; koI (jaD) karmano doSh nathI. Am anAdithI aparAdhI hovAthI karma vaDe AchchhAdit chhe tethI potAnA sampUrNa svarUpane jANato nathI. joyun? parane-sarvane jANato nathI em nahi paN potAnun je sva- parane jANavA-dekhavArUp sampUrNa svarUp tene jANato nathI em kahe chhe. sva-parane sarvane jANavA-dekhavAno jeno svabhAv chhe te jANanAro jANanArane potAne jANato nathI; ane e rIte agnAnadashAmAn varte chhe. AchAryadev nyAyathI to vAt kare chhe; paN samajavun hoy ene ne? bhAI! mArI-machaDIne game tem koI vAt kare e kAI vastu nathI. A to nyAyathI siddha thayelI vAt chhe.

samyagdarshanamAn jevun potAnun sampUrNa svarUp chhe tevI ja pratIti thAy chhe. kevaLagnAn Adi bhale pachhI pragaT thashe paN vartamAnamAn samyagdraShTine anantaguNano pinD sadAy sva-parane sarvane jANavA-dekhavAnA svabhAve rahelo paripUrNa bhagavAn AtmA pratItimAn Avelo hoy chhe. hun mArAmAn paripUrNa chhun evun samakitIne yathArtha shraddhAn hoy chhe. e rAgane ke alpagna paryAyane potAnI mAnato nathI arthAt e paryAy jevaDo hun chhun em te mAnato nathI.

juo, samakitInA chothA guNasthAnanI A vAt chhe. bhagavAn! haju samyagdarshan (chothA guNasthAn)nAn ThekANAn nathI tyAn vrat, tap ne chAritra kayAnthI AvI gayA? ekaDA


PDF/HTML Page 1625 of 4199
single page version

vinAnAn mInDAnnI sankhyA kayAnthI thaI gaI? ahIn to kahe chhe ke vratAdinA rAgamAn rokAI rahevAthI te sampUrNa potAnA svarUpane jANato nathI ane e rIte agnAnadashAmAn varte chhe. rAgamAn rokAI rahe e mithyAdraShTi chhe; ene koI sAchAn vrat, tap, chAritra hoI shakatAn nathI. vAt AkarI lAge paN A satya vAt chhe. have kahe chhe-

‘A pramANe kevaLagnAnasvarUp athavA muktasvarUp AtmA karma vaDe lipta hovAthI agnAnarUp athavA baddharUp varte chhe, mATe e nakkI thayun ke karma pote ja bandhasvarUp chhe. tethI karmano niShedh karavAmAn Avyo chhe.’

ahAhA...! kevaL ekalo gnAnasvarUp, pragnAbrahma, gnAnanI mUrti ekalo gnAnano rasakand bhagavAn AtmA sadA muktasvarUp ja chhe. kevaL dekhavA-jANavAnA svarUpe chhe emAn bandh kayAnthI hoy? bhagavAn AtmA pote abandhasvarUp ja chhe. bandhanI sAme levun chhe ne? Avo kevaLagnAn svarUp vA muktasvarUp AtmA karma vaDe puNya-pApanA bhAv vaDe lipta hovAthI agnAnarUp vA bandharUpe varte chhe, rAgamAn agnAnapaNe varte chhe. mATe em nakkI thayun ke karma pote ja bandhasvarUp chhe. pote (karma) bandhasvarUp hovAthI karmano-shubhAshubhabhAvano niShedh karavAmAn Avyo chhe.

juo, AtmAnA sambandhamAn bhekh be prakAranA chhe-ek jaDakarmano bhekh e ajIv bandh chhe, dravyabandh chhe, bIjo rAgano bhekh e jIvabandh chhe, bhAvabandh chhe. bhAvabandh chhe e chetanano vikArI bhekh chhe.

karmathI pUrNa chhUTavun e dravyamokSha chhe. ane bhAvathI-apUrNatA ane rAgathI pUrNa chhUTI javun e bhAvamokSha chhe. mokSha chhe e paN AtmAno ek bhekh chhe. dravya chhe e trikALI chhe ane mokSha chhe e eno paryAyarUp bhekh chhe. mokShanI paryAy chhe e kAI dravyanun trikALI svarUp nathI. tathApi mokSha chhe te pUrNa nirvikAr chaitanyamay paryAy hovAthI te AtmAno vAstavik bhekh chhe-tethI teno niShedh nathI. (pragaT karavAnI apekShAe vAt chhe).

ahIn to eNe je anAdithI bandhano bhekh dhAraN karyo chhe enI vAt chhe. ahA! abandhasvarUp sarvagnAnI-sarvadarshI evo pote potAne jANato nathI kemake e karma ane rAgane jANavAmAn rokAI gayo chhe. bIjI rIte kahIe to rAg je paragney chhe te jANe potAnun gney hoy, svagneyarUp hoy tem rAg chhe te hun chhun em mAnI beTho chhe. tethI potAnun trikALI gnAn-darshanamay abandh tattva enI draShTimAn Avatun nathI. A ja eno mithyAtvano mahA aparAdh chhe. tethI karmano niShedh karavAmAn Avyo chhe.

shubhabhAv chhe e bandhasvarUp chhe, pote bandhaavasthArUp chhe. kharekhar to e gnAnanun gneyamAtra chhe paN em na mAnatAn agnAnI e hun chhun em mAnI emAn rokAI rahe chhe


PDF/HTML Page 1626 of 4199
single page version

ane e ja mithyAtvarUp mahAbandh chhe. samajANun kAI...? lyo, A karmano niShedh karanArA traN bol paikI be thayA.

1. shubhabhAv chhe e darshan-gnAn-chAritrarUp chaitanyanI nirmaL pariNatino ghAtak chhe

tethI teno niShedh karavAmAn Avyo chhe. (gAthA 1pa7-1pa8-1pa9).

2. shubhabhAv svayam bandhasvarUp chhe mATe teno niShedh karavAmAn Avyo chhe. 3. shubhabhAvanAn shraddhAn-gnAn ane AcharaN samyagdarshan-gnAn-chAritrarUp mokShamArgathI

viparIt bhAv chhe mATe shubhabhAv niShedhavAmAn Avyo chhe e trIjo bol havenI
gAthAomAn (161, 162, 163 mAn) kaheshe.

have AvI vAt kayAn chhe, bApA? sAmbhaLavA maLavI paN durlabh chhe.

[pravachan nan. 222 * dinAnk pa-11-76]

PDF/HTML Page 1627 of 4199
single page version

अथ कर्मणो मोक्षहेतुतिरोधायिभावत्वं दर्शयति–

सम्मत्तपडिणिबद्धं मिच्छत्तं जिणवरेहि परिकहियं।
तस्सोदयेण जीवो मिच्छादिट्ठि त्ति णादव्वो।। १६१ ।।
णाणस्य पडिणिबद्धं अण्णाणं जिणवरेहि परिकहियं।
तस्सोदयेण जीवो अण्णाणी होदि णादव्वो।। १६२ ।।
चारित्तपडिणिबद्धं कसायं जिणवरेहि परिकहियं।
तस्सोदयेण जीवो अचरित्तो होदि णादव्वो।। १६३ ।।

सम्यक्त्वप्रतिनिबद्धं मिथ्यात्वं जिनवरैः परिकथितम्।
तस्योदयेन जीवो मिथ्याद्रष्टिरिति ज्ञातव्यः।। १६१ ।।
ज्ञानस्य प्रतिनिबद्धं अज्ञानं जिनवरैः परिकथितम्।
तस्योदयेन जीवोऽज्ञानी भवति ज्ञातव्यः।। १६२ ।।
चारित्रप्रतिनिबद्धः कषायो जिनवरैः परिकथितः।
तस्योदयेन जीवोऽचारित्रो भवति ज्ञातव्यः।। १६३ ।।

have, karma mokShanA kAraNanA tirodhAyibhAvasvarUp (arthAt mithyAtvAdibhAvasvarUp) chhe em batAve chhe-

samyaktvapratibandhak karam mithyAtva jinadeve kahyun,
enA udayathI jIv mithyAtvI bane em jANavun. 161.
em gnAnapratibandhak karam agnAn jinadeve kahyun,
enA udayathI jIv agnAnI bane em jANavun. 162.
chAritrane pratibandh karma kaShAy jinadeve kahyun,
enA udayathI jIv bane chAritrahIn em jANavun.163.

gAthArtha– [सम्यक्त्वप्रतिनिबद्धं] samyaktvane rokanArun [मिथ्यात्वं] mithyAtva chhe em [जिनवरैः] jinavaroe [परिकथितम्] kahyun chhe; [तस्य उदयेन] tenA udayathI [जीवः] jIv [मिथ्याद्रष्टिः] mithyAdraShTi thAy chhe [इति ज्ञातव्यः] em jANavun. [ज्ञानस्य


PDF/HTML Page 1628 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
संन्यस्तव्यमिदं समस्तमपि तत्कर्मैव मोक्षार्थिना
संन्यस्ते सति तत्र का किल कथा पुण्यस्य पापस्य वा।
सम्यक्त्वादिनिजस्वभावभवनान्मोक्षस्य हेतुर्भवन्
नैष्कर्म्यप्रतिबद्धमुद्धतरसं ज्ञानं स्वयं धावति।। १०९ ।।

प्रतिनिबद्धं] gnAnane rokAnArun [अज्ञानं] agnAn chhe em [जिनवरैः] jinavaroe [परिकथितम्] kahyun chhe; [तस्य उदयेन] tenA udayathI [जीवः] jIv [अज्ञानी] agnAnI [भवति] thAy chhe [ज्ञातव्यः] em jANavun. [चारित्रप्रतिनिबद्धः] chAritrane rokAnAr [कषायः] kaShAy chhe em [जिनवरैः] jinavaroe [परिकथितः] kahyun chhe; [तस्य उदयेन] tenA udayathI [जीवः] jIv [अचारित्रः] achAritrI [भवति] thAy chhe [ज्ञातव्यः] em jANavun.

TIkA– samyaktva ke je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe tene rokanArun mithyAtva chhe; te (mithyAtva) to pote karma ja chhe, tenA udayathI ja gnAnane mithyAdraShTipaNunthAy chhe. gnAn ke je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe tene rokanArun agnAn chhe; te to pote karma ja chhe, tenA udayathI ja gnAnane agnAnIpaNun thAy chhe. chAritra ke je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe tene rokanAr kaShAy chhe; te to pote karma ja chhe, tenA udayathI ja gnAnane achAritrIpaNun thAy chhe. mATe, (karma) pote mokShanA kAraNanA tirodhAyibhAvasvarUp hovAthI karmane niShedhavAmAn Avyun chhe.

bhAvArtha– samyagdarshan, gnAn ane chAritra mokShanA kAraNarUp bhAvo chhe temanAthI viparIt mithyAtvAdi bhAvo chhe; karma te mithyAtvAdi bhAvo-svarUp chhe. A rIte karma mokShanA kAraNabhUt bhAvothI viparIt bhAvo-svarUp chhe

pahelAn traN gAthAomAn kahyun hatun ke karma mokShanA kAraNarUp bhAvonun-samyaktvAdinun-ghAtak chhe. pachhInI ek gAthAmAn em kahyun ke karma pote ja bandhasvarUp chhe. A chhellI traN gAthAomAn kahyun ke karma mokShanA kAraNarUp bhAvothI virodhI bhAvosvarUp chhe-mithyAtvAdisvarUp chhe. A pramANe em batAvyun ke karma mokShanA kAraNanun ghAtak chhe, bandhasvarUp chhe ane bandhanA kAraNasvarUp chhe, mATe niShiddha chhe.

ashubh karma to mokShanun kAraN chhe ja nahi, bAdhak ja chhe, tethI niShiddha ja chhe; parantu shubh karma paN karmasAmAnyamAn AvI jatun hovAthI te paN bAdhak ja chhe tethI niShiddha ja chhe em jANavun.

have A arthanun kaLasharUp kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [मोक्षार्थिना इदं समस्तम् अपि तत् कर्म एव संन्यस्तव्यम्] mokShArthIe A saghaLuy karmamAtra tyAgavA yogya chhe. [संन्यस्ते सति तत्र पुण्यस्य पापस्य


PDF/HTML Page 1629 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
यावत्पाकमुपैति कर्मविरतिर्ज्ञानस्य सम्यङ् न सा
कर्मज्ञानसमुच्चयोऽपि विहितस्तावन्न काचित्क्षतिः।
किन्त्वत्रापि समुल्लसत्यवशतो यत्कर्म बन्धाय तन्–
मोक्षाय स्थितमेकमेव परमं ज्ञानं विमुक्तं स्वतः।। ११० ।।

वा किल का कथा] jyAn samasta karma chhoDavAmAn Ave chhe tyAn pachhI puNya ke pApanI shI vAt? (karmamAtra tyAjya chhe tyAn puNya sArun ane pAp kharAb-evI vAtane kayAn avakAsh chhe? karmasAmAnyamAn banne AvI gayA.) [सम्यक्त्वादिनिजस्वभावभवनात् मोक्षस्य हेतुः भवन्] samasta karmano tyAg thatAn, samyaktvAdi je potAno svabhAv te-rUpe thavAthI-pariNamavAthI mokShanA kAraNabhUt thatun, [नैष्कर्म्यप्रतिबद्धम् उद्धतरसं] niShkarma avasthA sAthe jeno uddhat (-utkaT) ras pratibaddha arthAt sankaLAyelo chhe evun [ज्ञानं] gnAn [स्वयं] ApoAp [धावति] doDayun Ave chhe.

bhAvArtha– karmane dUr karIne, potAnA samyaktvAdisvabhAvarUpe pariNamavAthI mokShanA kAraNarUp thatun gnAn ApoAp pragaT thAy chhe, tyAn pachhI tene koN rokI shake? 109

have AshankA Upaje chhe ke-avirat samyagdraShTi vagerene jyAn sudhI karmano uday rahe tyAn sudhI gnAn mokShanun kAraN kem thaI shake? vaLI karma ane gnAn banne (-karmanA nimitte thatI shubhAshubh pariNati ane gnAnapariNati banne-) sAthe kem rahI shake? te AshankAnA samAdhAnanun kAvya kahe chhe-

shlokArtha– [यावत्] jyAn sudhI [ज्ञानस्य कर्मविरतिः] gnAnanI karmavirati [सा सम्यक् पाकम् न उपैति] barAbar paripUrNatA pAmatI nathI [तावत्] tyAn sudhI [कर्मज्ञानसमुच्चयः अपि विहितः, न काचित् क्षतिः] karma ane gnAnanun ekaThApaNun shAstramAn kahyun chhe; temanA ekaThA rahevAmAn kAI paN kShati arthAt virodh nathI. [किन्तु] parantu [अत्र अपि] ahIn eTalun visheSh jANavun ke AtmAmAn [अवशतः यत् कर्म समुल्लसति] avashapaNe (-jabar- dastIthI) je karma pragaT thAy chhe arthAt uday thAy chhe [तत् बन्धाय] te to bandhanun kAraN thAy chhe, ane [मोक्षाय] mokShanun kAraN to, [एकम् एव परमं ज्ञानं स्थितम्] je ek param gnAn chhe te ek ja thAy chhe- [स्वतः विमुक्तं] ke je gnAn svatavimukta chhe (arthAt traNe kALe paradravya- bhAvothI bhinna chhe).

bhAvArtha– jyAn sudhI yathAkhyAt chAritra thatun nathI tyAn sudhI samyagdraShTine be dhArA rahe chhe-shubhAshubh karmadhArA ane gnAnadhArA. te banne sAthe rahevAmAn kAI


PDF/HTML Page 1630 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)
मग्नाः कर्मनयावलम्बनपरा ज्ञानं न जानन्ति यन्–
मग्ना ज्ञाननयैषिणोऽपि यदतिस्वच्छन्दमन्दोद्यमाः।
विश्वस्योपरि ते तरन्ति सततं ज्ञानं भवन्तः स्वयं
ये कुर्वन्ति न कर्म जातु न वशं यान्ति प्रमादस्य च।। १११ ।।

paN virodh nathI. (jem mithyAgnAnane ane samyaggnAnane paraspar virodh chhe tem karmasAmAnyane ane gnAnane virodhI nathI.) te sthitimAn karma potAnun kArya kare chhe ane gnAn potAnun kArya kare chhe. jeTalA anshe shubhAshubh karmadhArA chhe teTalA anshe karmabandh thAy chhe ane jeTalA anshe gnAnadhArA chhe teTalA anshe karmano nAsh thato jAy chhe. viShay-kaShAyanA vikalpo ke vrataniyamanA vikalpo- shuddha svarUpano vichAr suddhAn-karmabandhanun kAraN chhe; shuddha pariNatirUp gnAnadhArA ja mokShanun kAraN chhe. 110.

have karma ane gnAnano nayavibhAg batAve chhe-

shlokArtha– [कर्मनयावलम्बनपराः मग्नाः] karmanayanA AlambanamAn tatpar (arthAt karmanayanA pakShapAtI) puruSho DubelA chhe [यत्] kAraN ke [ज्ञानं न जानन्ति] teo gnAnane jANatA nathI. [ज्ञाननय–एषिणः अपि मग्नाः] gnAnanayanA ichchhak (arthAt pakShapAtI) puruSho paN DubelA chhe [यत्] kAraN ke [अतिस्वच्छन्दमन्द–उद्यमाः] teo svachchhandathI ati mand- udhamI chhe (svarUp prAptino puruShArtha karatA nathI, pramAdI chhe ane viShayakaShAyamAn varte chhe). [ते विश्वस्य उपरि तरन्ति] te jIvo vishvanA upar tare chhe ke [ये स्वयं सततं ज्ञानं भवन्तः कर्म न कुर्वन्ति] jeo pote nirantar gnAnarUp thatApariNamatA thakA karma karatA nathI [च] ane [जातु प्रमादस्य वशं न यान्ति] kayArey pramAdane vash paN thatA nathI (-svarUpamAn udhamI rahe chhe).

bhAvArtha– ahIn sarvathA ekAnt abhiprAyano niShedh karyo chhe kAraN ke sarvathA ekAnt abhiprAy ja mithyAtva chhe.

keTalAk loko paramArthabhUt gnAnasvarUp AtmAne to jANatA nathI ane vyavahAr darshanagnAnachAritrarUp kriyAkAnDanA ADambarane mokShanun kAraN jANI temAn tatpar rahe chhe-teno pakShapAt kare chhe. AvA karmanayanA pakShapAtI loko-jeo gnAnane to jANatA nathI ane karmanayamAn ja khedakhinna chhe teo-sansAramAn DUbe chhe.

vaLI keTalAk loko AtmasvarUpane yathArtha jANatA nathI ane sarvathA ekAntavAdi mithyAdraShTionA upadeshathI athavA potAnI meLe ja antarangamAn gnAnanun svarUp khoTI


PDF/HTML Page 1631 of 4199
single page version

(मन्दाक्रान्ता)
भेदोन्मादं भ्रमरसभरान्नाटयत्पीतमोहं
मूलोन्मूलं सकलमपि तत्कर्म कृत्वा बलेन।
हेलोन्मीलत्परमकलया सार्धमारब्धकेलि
ज्ञानज्योतिः कवलिततमः प्रोज्जजृम्भे भरेण।। ११२ ।।

rIte kalpI temAn pakShapAt kare chhe. potAnI pariNatimAn jarAy pher paDayA vinA teo potAne sarvathA abandh mAne chhe ane vyavahAr darshanagnAnachAritranA kriyAkAnDane nirarthak jANI chhoDI de chhe. AvA gnAnanayanA pakShapAtI loko jeo svarUpano kAI puruShArtha karatA nathI ane shubh pariNAmone chhoDI svachchhandI thaI viShay-kaShAyamAn varte chhe teo paN sansArasamudramAn DUbe chhe.

mokShamArgI jIvo gnAnarUpe pariNamatA thakA shubhAshubh karmane hey jANe chhe ane shuddha pariNatine ja upAdey jANe chhe. teo mAtra ashubh karmane ja nahi parantu shubh karmane paN chhoDI, svarUpamAn sthir thavAne nirantar udyamavant chhe-sampUrNa svarUpasthiratA thatAn sudhI teno puruShArtha karyA ja kare chhe. jyAn sudhI, puruShArthanI adhUrAshane lIdhe, shubhAshubh pariNAmothI chhUTI svarUpamAn sampUrNapaNe TakI shakAtun nathI tyAn sudhI-joke svarUpasthiratAnun anrta-Alamban (antasAdhan) to shuddha pariNati pote ja chhe topaN-anrta-Alamban lenArane jeo bAhya AlambanarUp kahevAy chhe evA (shuddha svarUpanA vichAr Adi) shubh pariNAmomAn te jIvo heyabuddhie pravarte chhe. parantu shubh karmone nirarthak gaNI chhoDI daIne svachchhandapaNe ashubh karmomAn pravartavAnI buddhi temane kadI hotI nathI. AvA jIvo-jeo ekAnt abhiprAy rahit chhe teo-karmano nAsh karI, sansArathI nivRutta thAy chhe. 111.

have puNya-pAp adhikArane pUrNa karatAn AchAryadev gnAnano mahimA kare chhe-

shlokArtha– [पीतमोहं] jeNe moharUpI madirA pIdhI hovAthI [भ्रम–रस–भरात् भेदोन्मादं नाटयत्] je bhramanA rasanA bhArathI (atishayapaNAthI) shubhAshubh karmanA bhedarUpI unmAdane (gAnDapaNAne) nachAve chhe [तत् सकलम् अपि कर्म] evA samasta karmane [बलेन] potAnA baL vaDe [मूलोन्मूलं कृत्वा] mULathI ukheDI nAkhIne [ज्ञानज्योतिः भरेण प्रोज्जजृम्भे] gnAnajyoti atyant sAmarthya sahit pragaT thaI. kevI chhe te gnAnajyoti? [कवलिततमः] je agnAnarUpI andhakArane koLiyo karI gaI chhe arthAt jeNe agnAnarUpI andhakArano nAsh karyo chhe, [हेला–उन्मिलत्] je lIlAmAtrathI (-sahaj puruShArthathI) UghaDatI-vikasatI jAy chhe ane [परमकलया सार्धम् आरब्धकेलि]


PDF/HTML Page 1632 of 4199
single page version

इति पुण्यपापरूपेण द्विपात्रीभूतमेकपात्रीभूय कर्म निष्क्रान्तम्।

इति श्रीमदमृतचन्द्रसूरिविरचितायां समयसारव्याख्यायामात्मख्यातौ पुण्यपापप्ररूपकः तृतीयोऽङ्कः।। jeNe param kaLA arthAt kevaLagnAn sAthe krIDA sharU karI chhe evI te gnAnajyoti chhe. (jyAn sudhI samyagdraShTi chhadmastha chhe tyAn sudhI gnAnajyoti kevaLagnAn sAthe shuddhanayanA baLathI parokSha krIDA kare chhe, kevaLagnAn thatAn sAkShAt thAy chhe.)

bhAvArtha– potAne (gnAnajyotine) pratibandhak karma ke je shubh ane ashubh-evA bhedarUp thaIne nAchatun hatun ane gnAnane bhulAvI detun hatun tene potAnI shaktithI ukheDI nAkhI gnAnajyoti sampUrNa sAmarthya sahit prakAshit thaI. A gnAn jyoti athavA gnAnakaLA kevaLagnAnarUpI paramakaLAno ansh chhe ane kevaLagnAnanA sampUrNa svarUpane te jANe chhe tem ja te taraph pragati kare chhe, tethI em kahyun chhe ke “gnAnajyotie kevaLagnAn sAthe kriDA mAnDI chhe”. gnAnakaLA sahajapaNe vikAs pAmatI jAy chhe ane chhevaTe paramakaLA arthAt kevaLagnAn thaI jAy chhe. 112.

TIkA– puNya-pAparUpe be pAtrarUp thayelun karma ek pAtrarUp thaIne (rangabhUmimAnthI) bahAr nIkaLI gayun.

bhAvArtha– karma sAmAnyapaNe ek ja chhe topaN teNe puNya-pAparUpI be pAtrono svAng dhAraN karIne rangabhUmimAn pravesh karyo hato. tene gnAne yathArthapaNe ek jANI lIdhun tyAre te ek pAtrarUp thaIne rangabhUmimAnthI bahAr nIkaLI gayun, nRitya karatun aTakI gayun.


Ashray, kAraN, rUp, savAdasun bhed vichArI gine doU nyAre,
puNya ru pAp shubhAshubhabhAvani bandh bhaye sukhadukhakarA re;
gnAn bhaye doU ek lakhai badhu Ashray Adi samAn vichAre,
bandhake kAraN hain doU rUp, inhain taji jinamuni mokSha padhAre.

Am shrI samayasAranI (shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI samayasAr paramAgamanI) shrImad amRutachandrAchAryadevavirachit AtmakhyAti nAmanI TIkAmAn puNya-pApano prarUpak trIjo ank samApta thayo.


PDF/HTML Page 1633 of 4199
single page version

samayasAr gAthA 161 thI 163 mathALu

have karma mokShanA kAraNanA virodhAyIbhAvasvarUp (arthAt mithyAtvAdibhAvasvarUp) chhe em batAve chhe-

have, puNyapariNAm je karma chhe e mokShanun kAraN je samyagdarshan-gnAn-chAritra enA tirodhAyIbhAvasvarUp eTale viruddha bhAvasvarUp chhe-em kahe chhe. shubhabhAvanI ruchi te mithyAtva chhe, shubhabhAvamAn rokAyelun gnAn te agnAn chhe ane shubhabhAvanun AcharaN te achAritra chhe. e traNey bhAv samyakdarshan-gnAn-chAritrathI viparItabhAv chhe. mATe karma niShedhavA lAyak chhe. juo, A lojIkathI-nyAyathI to vAt chAle chhe, kachaDI-machaDIne kahevAy chhe em to chhe nahi. paN are! eNe samajavAnI koI di darakAr karI nathI!

pahelAn (gAthA 1pa7-1pa8-1pa9mAn) em kahyun ke karma eTale shubhabhAv mokShanA kAraNarUp nirmaL ratnatrayapariNatinun ghAtanashIl chhe.

pachhI (gAthA 160 mAn) em kahyun ke karma eTale shubhabhAv pote ja bandhasvarUp chhe tethI niShedhavA yogya chhe.

have A gAthAomAn em kahe chhe ke karma eTale shubhabhAv mokShanA kAraNanA tirodhAyibhAvasvarUp eTale mithyAtvAdibhAvasvarUp chhe, tethI te niShedhavA yogya chhe. kharekhar shubhabhAv chhe te mithyAtva nathI paN shubhabhAvane potAnA mAnavA te mithyAtva chhe ane mithyAtva sahit je gnAn ane AcharaN chhe te agnAn ane achAritra chhe. tethI karma chhe te mokShanA kAraNanA viruddhabhAvasvarUp hovAthI niShedhavA yogya chhe em have kahe chhe-

* gAthA 161 thI 163 TIkA uparanun pravachan *

‘samyaktva ke je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe tene rokanArun mithyAtva chhe.’

juo, shuddha sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmA chhe teno andar anubhav karIne pratIti karavI te samyaktva chhe. A samyaktva mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe. ahIn svabhAv eTale trikALInI vAt nathI, paN samakitanI vAt chhe. samyaktva mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe ane tene rokanArun mithyAtva chhe, mithyAtva eTale jIvanA pariNAm hon, mithyAtva karmanI vAt nathI. karmanA nimittathI to kathan karelun hoy chhe, bAkI tattvanA ashraddhAnarUp je mithyAtva te samyaktvane rokanArun chhe.

ahA! rAg kem TaLe? pratibandhak kAraN-karma TaLe to rAg TALe. A pratibandhak karma eTale jaDakarma nahi. jaDakarma to kharekhar pratibandhak kAraN chhe ja nahi, kemake e to par chhe. AtmA jaDane to kadI sparshyoy nathI, jaD chetanane traNakALamAn sparshyun nathI. AtmA jaDane sparshyo nathI ane jaD AtmAne sparshyun nathI. to pachhI jaDakarma AtmAne kem roke? AtmA phakta potAnI mithyAshraddhArUp viparIt


PDF/HTML Page 1634 of 4199
single page version

dashAne sparshyo chhe. samyaktvane rokanArun je pratibandhak kAraN chhe te A mithyAshraddhAnarUp bhAv chhe, ane te mokShanA kAraNathI viparItabhAvarUp chhe.

ahIn gAthAmAn mithyAtvAdino uday-em je lIdhun eno artha em chhe ke shuddha chaitanyaghanasvarUp bhagavAn AtmAnI pratItirUp je shraddhAn enAthI viparIt pariNaman thavun te mithyAtvano uday chhe. puNyathI dharma thAy, nimittathI AtmAmAn lAbh-nukashAn thAy, par mane lAbh kare, hun parane lAbh karun ityAdi anek prakAre je mAnyatA chhe e samakit viruddha chhe ane e viruddhabhAvarUp pariNaman e mithyAtva chhe.

karma chhe e to ajIvano bhekh chhe; ane mithyAtvabhAv chhe e jIvano bhekh chhe.

to mithyAtvAdine pudgalasvabhAvI kahyA chhe ne?

hA, kahyA chhe; kemake mithyAtvAdibhAv pote nimittane AdhIn thaIne thAy chhe. vaLI shuddha jIvadravyamAn te nathI mATe (draShTi apekShAe) temane pudgalasvabhAvI kahyA chhe. bAkI chhe to e jIvanI ashuddha pariNati. ene paranI-jaDanI sAthe shun sambandh chhe? (kAI nahi). bhAre vAt, bhAI! bhAI! ashuddhapaNAnun je pariNaman chhe te jIvano bhekh chhe, jIvamAn thAy chhe. kharekhar to mithyAtvabhAvarUp ashuddha pariNaman paryAyamAn potAnA ShaTkArakathI thAy chhe. tene paranI ke karmanI apekShA to nathI, ene dravya-guNanI paN apekShA nathI. AvI vastu chhe. shubhabhAv karatAn karatAn samakit thashe evI viparIt mAnyatArUp je mithyAtvabhAv chhe e jIvanI potAnI pariNati chhe ane te samyaktvathI viruddha chhe.

keTalAk kahe chhe ke karmane laIne rAg thAy chhe ane karma TaLe to rAg TaLe. bhAI! e badho mithyA bhram chhe. lokamAn jem badhun bhagavAn kare em jainamAn badhun karma kare evun karmanun lAkaDun (mithyA bhram) bahu garI gayun chhe. paN bhAI! karma to ajIv pudgal chhe; emAn jIvanI nAsti chhe ane jIvamAn enI nAsti chhe. jIv arUpI ane karma rUpI; karma jIvane traNakALamAn aDayun-sparshyun nathI ane jIv karmane traNakALamAn aDayo-sparshyo nathI. have Am jyAn paraspar nAsti chhe to karma jIvane kare shun? kAI na kare. bhAI! draShTimAn pote je viparItatA kare chhe te mithyAtva chhe ane te AtmAnA samakitathI viruddhabhAvarUp chhe. jaD karmane je viruddha kahyun chhe e to jaDamAn-paramAn chhe, ane e to upachAr kathan chhe.

bhagavAn AtmA trikAL sachchidAnand prabhu sat nAm shAshvat gnAn ane Anandano sAgar chhe. enA yathArtha shraddhAnarUp je samyak pariNati enAthI mithyAtva pariNati viruddha chhe. anubhav prakAshamAn Ave chhe ke potAnA verI potAno vikAr chhe e nishchay chhe. par verI chhe e vastusvarUp ja nathI. ‘Namo arihantANan’ bole chhe ne badhA.


PDF/HTML Page 1635 of 4199
single page version

eno artha em karyo chhe ke-namaskAr ho temane jemaNe karmarUpI verIne haNyA chhe. bhAI! AmAn to A nimittanun kathan chhe, vAstavik nathI. vAstavamAn to aniShTa je vikAranA-agnAnanA pariNAm hatA te ari hatA. ene haNIne pUrNa vItarAgatA pragaT karI enun nAm arihant chhe. have A ekaDe ekathI ja vAndhA ke karma verI chhe. paN bhAI! chetanane jaD verI hoI shake ja nahi. verI to eno je viparItabhAv-vikAr ne agnAn chhe te verI chhe. pravachanasAr gAthA 61 mAn Ave chhe ke-kevaLI bhagavAne sarva aniShTano nAsh karyo chhe ane sarva iShTanI prApti karI chhe. tyAn aniShTa eTale kAI jaD aniShTa chhe? (nA). potAnA vikAranA-agnAnanA je pariNAm chhe te aniShTa chhe. bhagavAne A sarva aniShTano nAsh karI sarva iShTa evun kevaLagnAn ane anant sukh prApta karyun chhe. A vAt chhe.

‘सम्मत्तपडिणिबद्धं’ em pATh chhe ne? eno artha A chhe ke-aniShTa pariNAm je mithyAtvanA pariNAm chhe te samyagdarshanane rokanArA enAthI viruddha arthAt samakitanA pratibandhak chhe.

to gAthA 7p mAn ene pudgalanA pariNAm kahyA chhe ne?

e kaI apekShAe? ke e jIvano svabhAv nathI e apekShAe kahyA chhe. ashuddha pariNAm chhe e jIvanI-chaitanyanI jAtinA nathI ane jIvamAnthI nIkaLI jAy chhe mATe e pariNAm jIvanA nathI. rAgAdi ashuddhatA jo jIvanI hoy to te nIkaLI na jAy; paN nIkaLI jAy chhe ane vastu jevI Anandaghan vItarAgasvarUp chhe tevI rahI jAy chhe. mATe rAgAdi ashuddhatA jIvanI nathI ane jIvanI nathI to te ajIv, achetan chhe ane pudgalanA sange thAy chhe mATe te pudgalanI chhe em kahyun chhe. tyAn to paryAyanun lakSha chhoDAvI trikALI chaitanyasvabhAvanun lakSha karAvavAnun prayojan chhe.

ahIn savAl Ave chhe ke-paryAyamAn jo samakit nathI to enun pratibandhak koN chhe? to kahe chhe-potAnI viparIt mAnyatA-shraddhAnarUp je pariNAm chhe te ja samyaktvanun pratibandhak eTale virodhI chhe; jaDakarma kAI samyaktvanun virodhI nathI. pote je rAgAdimAn aTakIne viparIt pariNamI rahyo chhe te pariNaman samyaktvanun pratibandhak chhe. karma pratibandhak chhe em kahevun e to nimittanun kathan chhe.

A puNya-pAp adhikAr chhe ne? eTale pahelethI karmathI lIdhun chhe, paN arthamAn pAchhun badhun lIdhun chhe; ke je pariNAmathI puNya bandhAy te shubh chhe ane je pariNAmathI pAp bandhAy te ashubh chhe. bey agnAnabhAv chhe. bhagavAn! ene satya samajavAmAn ja hajI vAndhA chhe tyAn satya hAth kem Ave? karma vikAr karAve evI viparItatAmAn ja paDayo chhe tyAn shun thAy? paN bhAI! karma to nimittamAtra vastu chhe, vikAranA


PDF/HTML Page 1636 of 4199
single page version

pariNAmanun kartA jaDakarma chhe ja nahi. jem mithyAtvanA pariNAmano kartA darshanamoh karma nathI tem jIvanA dravya-guN paN eno kartA nathI. kharekhar vikArI pariNAmano kartA te pariNAm pote ja chhe.

panchAstikAyanI gAthA 62 mAn Ave chhe ke-vikAranA ShaTkArakanun pariNaman par kArakanI (-karmanI) apekShA vinA chhe. mithyAtvanun pariNaman par nimittanA (-karmanA) kArakanI apekShA vinAnun chhe. AnI moTI charchA thaI hatI san. 2013 mAn (varNIjI sAthe). teo kahe-pratibandhak kAraN TaLe to vikAr TaLe. paN pratibandhak kAraN karma chhe ke potAnI viparIt mAnyatA chhe? ahA! darshanamohanA nimittamAn je upayog gayo e potAno upayog chhe. je mithyAtvanA pariNAm thayA e potAmAn potAnA ja kAraNe thayA chhe. adhik spaShTa kahIe to pariNAm pote pariNAmano kartA chhe. pariNAmano kartA nimitta nathI tem potAnA dravya-guN paN nathI.

ahIn samyaktvanA pariNAm je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe ene rokanArun mithyAtva chhe em kahe chhe. mithyAtva eTale viparIt mAnyatA. te pote ja karma chhe, vikAr chhe; e kAI AtmA nathI. pahelAn gAthA 1pa4 mAn AvI gayun ke vrat, niyam, shIl, tap ityAdi shubhabhAv karmar chhe. karma eTale kArya; vikAranA pariNAm kArya chhe. e jIvanA pariNAmarUp kArya chhe. pachhI e jIv chhe vA jIv eno kartA chhe em vyavahArathI kahevAy chhe. have AvI vAt; A vANiyAone kAI khabar hoy nahi, Akho divas pApanI majUrImAnthI navarA paDe nahi ane kayAnk sAmbhaLavA jAy to mAthe (pATe) beThelA kahe eTale ‘jai bApajI’-em mAthun dhuNAve; paN bhAI! A to vItarAgano mArga chhe. (ene yathArtha samajavo joIe).

je darshanamohano uday chhe te jaDano bhekh chhe. emAn upayog joDAI jAy chhe te mithyAtvapariNAm chhe. te jIvanI UndhAI bharI draShTi pote potAnA kAraNe chhe, karmanA kAraNe chhe em nahi. karma to paravastu chhe. te kAI verI ke mitra hoI shake nahi. potAnI je viparItadraShTi chhe e ja verI chhe ane te pote potAnA kAraNe chhe. have kahe chhe-

‘te (mithyAtva) to pote karma ja chhe, tenA udayathI ja gnAnane mithyAdraShTipaNun thAy chhe.’

juo, mithyAtva pote karma ja chhe eTale ke te AtmAno svabhAv nathI. tenA udayathI eTale mithyAtvanA pragaT thavAthI ja gnAnane eTale AtmAne mithyAdraShTipaNun thAy chhe. uday eTale udayabhAv. mithyAtva udayabhAv chhe. karmano uday to kayAre kahevAy ke upayog emAn joDAy tyAre; emAn na joDAy to karma to kharI jAy chhe. ene


PDF/HTML Page 1637 of 4199
single page version

kAraNe Avyun ane ene kAraNe kharI jAy chhe. ahA! AtmA potAnI shuddha chaitanyamay chIjane bhUlIne darshanamohane vash thaI parane jANavA-dekhavAmAn rokAI gayo e teno potAno aparAdh chhe ane te mithyAtvabhAv chhe. e mithyAtvabhAvane laIne AtmAne mithyAdraShTipaNun chhe, jaDakarmane laIne nahi. samajANun kAI...

vikAr chhe te karmathI thAy em keTalAk kahe chhe. have A vAndhA san. 1971 thI UThayA chhe. teo kahe chhe-vikAr chhe te karmathI thAy em na mAno to e (-vikAr) svabhAv thaI jAy.

paN bhAI! gAthA 372 mAn to rAgane (vikArI pariNamanane) svabhAv kahyo chhe. puNya ne pApano bhAv paN svabhAv eTale enun potAnun pariNaman chhe. tyAn gAthAmAn chhe ke - ‘‘anyadravyathI anyadravyane guNanI utpatti karI shakAtI nathI; tethI e siddhAnt chhe ke sarva dravyo potapotAnA svabhAvathI upaje chhe.’’ ahIn vikAranI vAt karavI chhe. e paN eno sva-bhAv eTale svanun bhavan (potAnun pariNaman) chhe em vAt chhe. tyAn gAthAnI TIkAmAn paN kahyun chhe ke-‘‘jIvane paradravya rAgAdi upajAve chhe em shankA na karavI; kAraN ke anyadravya vaDe anyadravyanA guNano (-paryAyano) utpAd karAvAnI ayogyatA chhe; kemake sarva dravyono svabhAvathI ja utpAd thAy chhe.’’ juo karmathI AtmAmAn vikAr karAy e ayogya chhe, alAyak chhe, vikArI pariNAm ke avikArI pariNAm e eno (paryAyano) svabhAv chhe. ‘स्वस्य भवनम् तु स्वभावः’ em ahIn apekShA chhe. ‘vikAr e svabhAv nathI’ em jyAn kahyun e to dravyadraShTinI vAt chhe. vikAr dravyamAn nathI ane paryAyamAnthI paN nIkaLI javA yogya chhe e apekShAe vAt chhe. jyAre ahIn vikAr e paryAyano potAno bhAv chhe e apekShAe svabhAv kahyo chhe. A pramANe ‘karma vikAr karAve chhe’ e mAnyatA sAv jUThI chhe, ayathArtha chhe. vikAr potAnA UndhA puruShArthathI (baLathI) thAy chhe. Am vAt chhe. paN ene nirNay karavAnI garaj kayAn chhe? are! satya shun chhe ane enI prApti kem thAy e samajavAnI ene darakArey nathI!

prashna– to gommaTasAramAn to em Ave chhe ke gnAnAvaraNIy karma ghAtIkarma chhe ane te gnAnane ghAte chhe?

uttara– bhAI! e to nimittathI vyavahAranayanun kathan chhe. gnAnAvaraNIy karma e to jIvane aDatuny nathI, to pachhI e gnAnane shun ghAt kare? jIv pote ja jyAre gnAnanI paryAyamAn bhAvaghAtIrUp hINun pariNaman kare tyAre dravyaghAtIne nimitta kahevAmAn Ave chhe. nimitta gnAnanA pariNamanane kAI kare chhe em traNakALamAn nathI.

ghAtI karma-em kahevun ane ghAt kare nahi e kevun?

bhAI! pravachanasAr gAthA 16 nI TIkAmAn Ave chhe ke ghAtIkarma be prakAranAn chhe,


PDF/HTML Page 1638 of 4199
single page version

ek bhAvaghAtI ane bIjun dravyaghAtI. bhAvaghAtI karma e jIvanA gnAn, darshan Adi guNonI UndhI (ashuddha, vikArI) dashA chhe ane dravyaghAtI e jIvanI UndhI dashAnA pariNamanamAn nimitta jaD karmanI avasthA chhe.

bhagavAn AtmA shuddha chaitanyamUrti pUrNasvabhAve bharelo chidAnandaghan prabhu trikAL chhe. enI sanmukh thatAn enI je nirvikalpa, nirmaL pratIti thAy ke jemAn atIndriy Anandano svAd bhego Ave te samyagdarshan chhe. A samyagdarshan dharmanun pratham sopAn chhe ane mokShanun kAraN chhe. e mokShanA kAraNathI viparIt chhe te mithyAtvabhAv chhe ane te bhAvaghAtI chhe. jIvane paranI sAthe shun sambandh chhe? darshanamohanIy, gnAnAvaraNIy Adi karma chhe e to jaD pudgalanA khel chhe. karmathI, nimittathI vyavahAranayanun kathan karavAmAn Ave e judI vAt chhe, paN karma ke nimitta jIvane vikAr karAve chhe em chhe nahi. ahIn kahe chhe-mithyAtvanA udayathI eTale mithyAtvabhAv pragaT thavAthI ja gnAnane-AtmAne mithyAdraShTipaNun Ave chhe, kemake mithyAtvabhAv AtmAnA samakitane rokanAro virodhIbhAv-viparItabhAv chhe.

have kahe chhe-‘gnAn ke je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe tene rokanArun agnAn chhe; te to pote karma ja chhe, tenA udayathI ja gnAnane agnAnIpaNun thAy chhe.’

ahIn gnAn shabde trikALI AtmA nahi, paN AtmAnun gnAnarUpe pariNaman thatAn samyaggnAn pragaT thAy enI vAt chhe. AtmA atIndriy gnAn ane Anandano kand prabhu chhe. enI sanmukh DhaLatAn je svasvarUpanun gnAn thAy te samyaggnAn chhe ane te mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe. jhAjhun shAstragnAn hoy te gnAn chhe em nahi, kemake e to paralakShI gnAn chhe. vaLI A vakIlAtanun ke dAktarInun gnAn hoy te paN gnAn nahi. jemAn el. el. bI ke em.bI.bI. es ityAdi pUnchhaDAn lagADayAn hoy e gnAn to kugnAn chhe. gnAn to ene kahIe ke je pUrNAnandano nAth gnAnasvarUp nij shuddhAtmAne jANatun-anubhavatun thakun pragaT thayun hoy. A gnAn mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe. tene rokanArun, teno virodhI agnAn chhe. gnAnane ekalun rAgamAn ane par padArthane jANavAmAn rokavun te agnAn chhe ane te samyaggnAnanun virodhI chhe.

have vItarAgadeve kahelo mokShano mArga kone kahevAy enI khabarey na maLe ane manDI paDe vrat ne tap karavA, tathA mandir bandhAve ane jAtrAo kare ane mAne ke dharma thaI gayo; paN emAn to dhULey dharma thato nathI, sAmbhaLane. e to badho shubharAg chhe ane ethI puNyabandh thAy paN dharma na thAy. e puNyabandhan svabhAvathI viparIt dashA chhe e to ahIn siddha kare chhe.


PDF/HTML Page 1639 of 4199
single page version

gnAn eTale chidAnandaghanasvarUp bhagavAn AtmAnun svasamvedan gnAn jene AtmagnAn kahe chhe, ane je atIndriy Anand sahit hoy chhe. chhahaDhALAmAn kahyun chhe ne ke-

‘‘munivrat dhAr anantavAr grIvak upajAyo,
pai nij AtamagnAn vinA sukh lesh na pAyo.’’

pAnch mahAvrat ane 28 mUlaguN anantavAr pAL‌yAn ne navamI graiveyak sudhI gayo paN AtmagnAn karyun nahi tethI ansh paN nirAkuL Anand na maL‌yo. ahIn jenA vinA nirAkuL Anand na upaje e AtmagnAnane gnAn kahyun chhe. bhAI! panchamahAvratanA pariNAm e Asrav chhe tethI dukharUp chhe. samyaggnAn ja mokShanA kAraNarUp, sukharUp chhe. bApu! A vItarAg parameshvarano mArga AkhI duniyAthI bahu judo chhe.

ahAhA...! bhagavAn chaitanyadev AnandamUrti prabhu AtmA sadAy andar virAjamAn chhe. tenI sanmukh thaI emAn ja DhaLIne je gnAn utpanna thAy te AtmagnAn chhe. A AtmagnAn Anand ane vItarAgatA sahit chhe ane te mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe. svabhAv eTale ahIn trikALInI vAt nathI, paryAy je samyaggnAnarUp chhe enI vAt chhe. ahIn kahe chhe -tene rokanArun agnAn chhe. te (agnAn) pote karma ja chhe eTale vikArI bhAv ja chhe, AtmasvabhAv nathI. tenA udayathI eTale agnAn pragaT thavAthI gnAn kahetAn AtmAne agnAnIpaNun thAy chhe. A pramANe mithyAtva ane agnAn e mokShamArgathI viparItabhAv chhe em be bol thayA.

have chAritrano trIjo bola-ahAhA...! pUrNAnandano nAth sachchidAnand gnAyakamUrti prabhu AtmAmAn ramaNatA karavI, emAn charavun ene chAritra kahIe. samayasAr nATakamAn Ave chhe ke-

‘‘chetanarUp anUp amUrat, siddhasamAn sadA pad merau,
moh mahAtam Atamaang, kiyau parasang mahA tam gherau;
gyAnakalA upajI ab mohi, kahaun gun nATak Agam kerau,
jAsu prasAd sadhai sivamArag, vegi miTai bhavavAs baserau.’’

AmAn banArasIdAs em kahe chhe ke-jenI koI upamA nathI ane je amUrta chhe evun chaitanyanun jAgRutasvarUp, gnAtA-draShTAnun svarUp te sadAy siddhasamAn evun mArun pad chhe. parantu moharUpI mahAandhakArano sang karavAthI hun AndhaLo banI rahyo hato; eTale ke rAg ane puNyano sang karavAthI hun mArun nijapad jANI shakato nahoto. have mane gnAnanI jyoti pragaT thaI chhe. ahAhA..! dayA, dAn, vrat, bhakti ityAdinA shubhabhAvathI-rAgathI rahit mArI shuddha chaitanyamay chIj chhe ane te ekanA Ashraye ja,


PDF/HTML Page 1640 of 4199
single page version

temAn ekAgra thaIne atIndriy Anandanun bhojan karavun te chAritra chhe evun mane bhAn thayun chhe. aho! AvI gnAnanI jyoti pragaT thaI hovAthI hun A nATak samayasAr granth kahun chhun. kemake enA prasAdathI mokShamArganI siddhi thAy chhe ane sansArano nivAs-janmamaraN chhUTI jAy chhe.

A roTalA khAy chhe ne? e to kahevAy em; bAkI jIv roTalA khAto-bhogavato nathI. roTalA to jaD chhe. shun jaDane AtmA khAy? e to badhI jaDanI kriyA chhe, AtmAnI nahi. paN enA taraphano je rAg kare chhe te rAgane jIv khAy chhe, bhogave chhe. A mahesUb ThIk chhe, rasagullAn ThIk chhe, strInun sharIr ThIk chhe, ityAdi je rAg kare chhe te rAgane te bhogave chhe. sharIrane ke par padArthane AtmA traNakALamAn bhogavato nathI. bhagavAn AtmA sharIrAdi par padArthone traNakALamAn aDatoy nathI to temane te kem bhogave? parantu bhoganA kALe potAnA shuddha chaitanyasvarUpane bhUlIne, A ThIk chhe evo je rAg kare chhe tene te bhogave chhe.

ahIn enAthI bIjI vAt chhe. ahIn kahe chhe-svarUpamAn ramaNatArUp je chAritra pragaT thayun te chAritramAn atIndriy Anandane bhogave chhe. chAritra ene kahIe jemAn atIndriy Anandanun prachur svasamvedan pragaT thayun hoy. ahAhA...! bhagavAn AtmA ekalA AnandanI khAN chhe. enI paryAyamAn AnandanI prakRuShTa dhArA vahevI te chAritra chhe. bhagavAn kundakundAchAryadeve pAnchamI gAthAmAn kahyun chhe ke-hun mArA nij vaibhavathI shuddhAtmA batAvIsh. kevo chhe te nij vaibhav? ke jemAn prachur svasamvedan, Anandanun ugravedan thayelun chhe evA anubhavathI mudrit chhe. juo, A AtmAno vaibhav! A pAnch-pachAs karoDanun dhan hoy e AtmAno vaibhav nathI. e to mATI-dhUL chhe. vaLI khUb puNya upajAve e paN AtmAno vaibhav nathI, kemake e to rAg chhe, AkuLatA chhe. emAn Anand kayAn chhe? (nathI). trikAL nirmaLAnandasvarUp bhagavAn AtmAmAn ramaNatA karavAthI prachur atIndriy Anand jenI mahor-mudrA chhe evo je anubhav pragaT thAy te AtmAno vaibhav chhe ane te chAritra chhe. Avun chAritra mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe. ahIn svabhAv kahyo te paryAyanI vAt chhe, trikALI svabhAvanI vAt nathI.

ahIn kahe chhe-‘chAritra ke je mokShanA kAraNarUp svabhAv chhe tene rokanAr kaShAy chhe; te to pote karma ja chhe, tenA udayathI ja gnAnane achAritrIpaNun thAy chhe.’

juo, A shubhAshubh bhAv chhe te chAritrane rokanAr chAritranA virodhI bhAv chhe. A sharIranun nagnapaNun chhe e to jaD mATInI-pudgalanI dashA chhe. ane mahAvratAdinA je shubhabhAv chhe te Asrav chhe. have e Asrav chhe e kAI chAritra nathI. chAritra to siddhasamAn potAnun je svarUp chhe te svarUpamAn ramaNatA karatAn utpanna thato potAno