Pravachan Ratnakar-Gujarati (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 9 of 210

 

PDF/HTML Page 161 of 4199
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)

एकत्वे नियतस्य शुद्धनयतो व्याप्तुर्यदस्यात्मनः
पूर्णंज्ञानघनस्य दर्शनमिह द्रव्यान्तरेभ्यः पृथक्।
सम्यग्दर्शनमेतदेव नियमादात्मा च तावानयं
तन्मुक्त्वा नवतत्त्वसन्ततिमिमामात्मायमेकोऽस्तु नः।।
६।।

__________________________________________________________________

shlokArtha– [व्यवहरण–नयः] je vyavahAranay chhe te [यद्यपि] jo ke [इह प्राक्–पदव्यां] A pahelI padavImAn (jyAn sudhI shuddha svarUpanI prApti na thaI hoy tyAn sudhI) [निहित–पदानां] jemaNe potAno pag mAnDelo chhe evA puruShone, [हन्त] arere! [हस्तावलम्बः स्यात्] hastAvalamb tulya kahyo chhe, [तद्–अपि] topaN [चित्–चमत्कार–मात्रं पर–विरहितं परमं अर्थ अन्तः पश्यतां] je puruSho chaitanyachamatkAramAtra paradravyabhAvothI rahit (shuddhanayanA viShayabhUt) param ‘artha’ ne antarangamAn avaloke chhe, tenI shraddhA kare chhe tathA tadrUp lIn thaI chAritrabhAvane prApta thAy chhe. temane [एषः] e vyavahAranay [किञ्चित् न] kaIpaN prayojanavAn nathI.

bhAvArtha– shuddha svarUpanun gnAn, shraddhAn tathA AcharaN thayA bAd ashuddhanay kaIpaN prayojanakArI nathI.pa

have pachhInA shlokamAn nishchay samyaktvanun svarUp kahe chhe-

shlokArtha– [अस्य आत्मनः] A AtmAne [यद् इह द्रव्यान्तरेभ्यः पृथक दर्शनम्] anya dravyothI judo dekhavo (shraddhavo) [एतत् एव नियमात् सम्यग्दर्शनम्] te ja niyamathI samyagdarshan chhe. kevA chhe AtmA? [व्याप्तुः] potAnA guN-paryAyomAn vyApanAro chhe. vaLI kevo chhe? [शुद्धनयतः एकत्वे नियतस्य] shuddhanayathI ekapaNAmAn nishchit karavAmAn Avyo chhe. vaLI kevo chhe? [पूर्ण–ज्ञान–घनस्य] pUrNagnAnaghan chhe. [च] vaLI [तावान् अयं आत्मा] jeTalun samyagdarshan chhe teTalo ja A AtmA chhe. [तत्] tethI AchArya prArthanA kare chhe ke “[इमाम् नव–तत्त्व–सन्ततिं मुक्त्वा] A navatattvanI paripATIne chhoDI, [अयम् आत्मा एकः अस्तु नः] A AtmA ek ja amane prApta ho.”

bhAvArtha– sarva svAbhAvik tathA naimittik potAnI avasthArUp guNaparyAy- bhedomAn vyApanAro A AtmA shuddhanayathI ekapaNAmAn nishchit karavAmAn Avyo


PDF/HTML Page 162 of 4199
single page version

--shuddhanayathI gnAyakamAtra ek-AkAr dekhADavAmAn Avyo, tene sarva anyadravyo ane anyadravyonA bhAvothI nyAro dekhavo, shraddhavo te niyamathI samyagdarshan chhe. vyavahAranay AtmAne anek bhedarUp kahI samyagdarshanane anek bhedarUp kahe chhe tyAn vyabhichAr (doSh) Ave chhe, niyam raheto nathI. shuddhanayanI hade pahonchatAn vyabhichAr raheto nathI tethI niyamarUp chhe. kevo chhe shuddhanayano viShayabhUt AtmA? pUrNagnAnaghan chhe -sarva lokAlokane jANanAr gnAnasvarUp chhe. evA AtmAnA shraddhAnarUp samyagdarshan chhe. te kAI judo padArtha nathI-AtmAnA ja pariNAm chhe, tethI AtmA ja chhe. mATe samyagdarshan chhe te AtmA chhe, anya nathI.

ahIn eTalun visheSh jANavun ke nay chhe te shrutapramANano ansh chhe tethI shuddhanay paN shrutapramANano ja ansh thayo. shrutapramAN chhe te parokSha pramAN chhe kAraN ke vastune sarvagnanAn AgamanAn vachanathI jANI chhe; tethI A shuddhanay sarva dravyothI judA, AtmAnA sarva paryAyomAn vyApta, pUrNa chaitanya kevaLagnAnarUp-sarva lokAlokane jANanAr, asAdhAraN chaitanyadharmane parokSha dekhADe chhe. A vyavahArI chhadmastha jIv Agamane pramAN karI, shuddhanaye darshAvelA pUrNa AtmAnun shraddhAn kare te shraddhAn nishchay samyagdarshan chhe. jyAn sudhI kevaL vyavahAranayanA viShayabhUt jIvAdik bhedarUp tattvonun ja shraddhAn rahe tyAn sudhI nishchay samyagdarshan nathI tethI AchArya kahe chhe ke e nav tattvonI santatine (paripATIne) chhoDI shuddhanayano viShayabhUt ek AtmA ja amane prApta ho; bIjun kAI chAhatA nathI. A vItarAg avasthAnI prArthanA chhe, koI nayapakSha nathI. jo sarvathA nayono pakShapAt ja thayA kare to mithyAtva ja chhe.

ahIn koI prashna kare ke -AtmA chaitanya chhe eTalun ja anubhavamAn Ave, to eTalI shraddhA te samyagdarshan chhe ke nahi? tenun samAdhAna-chaitanyamAtra to nAstik sivAy sarva matavALAo AtmAne mAne chhe; jo eTalI ja shraddhAne samyagdarshan kahevAmAn Ave to to saune samyaktva siddha thaI jashe. tethI sarvagnanI vANImAn jevun pUrNa AtmAnun svarUp kahyun chhe tevun shraddhAn thavAthI ja nishchay samyaktva thAy chhe em samajavun. 6.

have, ‘tyAr pachhI shuddhanayane AdhIn, sarva dravyothI bhinna, Atmajyoti pragaT thaI jAy chhe’ em A shlokamAn TIkAkAr AchArya kahe chhe-

shlokArtha– [अतः] tyAr bAd [शुद्धनय आयतं] shuddhanayane AdhIn [प्रत्यगज्योतिः] je bhinna Atmajyoti chhe [तत्] te [चकास्ति] pragaT thAy chhe [यद्] ke


PDF/HTML Page 163 of 4199
single page version

(अनुष्टुभ्)

अतः शुद्धनयायत्तं प्रत्यग्ज्योतिश्चकास्ति तत्।
नवतत्त्वगतत्वेऽपि यदेकत्वं न मुञ्चति।।
७।।

je [नव–तत्त्व–गतत्वे–अपि] navatattvamAn prApta thavA chhatAn [एकत्वं] potAnA ekapaNAne [न मुञ्चति] chhoDatI nathI.

bhAvArtha– navatattvamAn prApta thayelo AtmA anekarUp dekhAy chhe; jo tenun bhinna svarUp vichAravAmAn Ave to te potAnI chaitanya-chamatkAramAtra jyotine chhoDato nathI. 7.

OM

PDF/HTML Page 164 of 4199
single page version

29 29-12-7p 33 2-12-76
30 30-12-7p 34 3-12-76
31 31-12-7p 3p 4-12-76 ane
32 1-1-76 36 pa-1-76

samayasAr gAthA 12 no upoddhAta

gAthA 11 mAn em kahyun ke vyavahAranay asatyArtha chhe ane nishchayanay satyArtha chhe. A AtmA je vastu chhe te dravya, guN, paryAy em traNe maLIne Akhun sat chhe. temAn anantaguNano pinD te dravya, guN eTale shakti ane paryAy kahetAn avasthA. A traNe thaIne satnun pUrNarUp chhe e traN thaIne ek sattAnI apekShAe bIjA par padArthone asat kahevAmAn Ave chhe. bIjI rIte kahIe to ‘utpAd-vyay-dhrauvyayuktam sat’ temAn utpAd-vyay te paryAy chhe, dravya (ane guN) trikAL chhe. A traN thaIne ek sat chhe. tenI apekShAe bIjA par padArtho asat chhe. AtmA bIjAmAn nahIn ane bIjA padArtho AtmAmAn nahIn e apekShAe bIjA padArthone asat kahI vyavahAr kahyo chhe.

have ahIn em kahe chhe ke- dravyaanantaguNothI abhed ek vastu chhe, evun paryAy vinAnun trikALI dhruv akhanD ek abhed pUrNa dravya je vastu te sat chhe ane tenI apekShAe ek samayanI paryAy te asat chhe.

tyAre prashna em thAy chhe ke paryAy je chhe tene asat kem kahI? teno khulAso em chhe ke prayojanavash mukhya-gauN karIne Am kahevAmAn Avyun chhe. paryAy paryAyapaNe to chhe; ek dravyamAn jem bIjI chIj sarvathA nathI tem A paryAy sarvathA nathI em nathI. jem bIjI chIj AtmAmAn chhe ja nahIn tem paryAyanA svarUpanun na samajavun. paryAy paryAyapaNe to sat chhe. parantu bhagavAn pUrNAnand-svarUp jene dravya kahIe, je akhanD ek gnAyakabhAvamAtra paramapAriNAmikasvabhAvabhAvarUp chhe teno Ashray karatAn samyagdarshanAdi dharma pragaT thAy chhe. dharma pragaT karavAnun A prayojan siddha karavA trikALI dhruv dravyane mukhya karIne tene nishchay kahI satyArtha kahel chhe. jyAre vartamAn paryAyanA Ashraye samyagdarshanAdi dharma pragaT thato nathI, paN rAgAdi vikalpa thAy chhe tethI paryAyano Ashray chhoDAvavA tene gauN karIne vyavahAr kahI asatyArtha kahel chhe. paryAyane gauN karIne eTale


PDF/HTML Page 165 of 4199
single page version

ke tene peTAmAn rAkhIne, dravyamAn bheLavIne nahIn; paryAy paryAyamAn chhe em rAkhIne enI mukhyatA na karatAn, taLeTImAn rAkhIne tene asatyArtha kahevAmAn Avel chhe.

bhagavAn pUrNAnand svarUp jene dravya kahIe, jene gnAyak kahIe, jene param pAriNAmik svabhAvabhAv kahIe tene mukhya karI nishchay kahI satya kahevAmAn Avel chhe. Am shA mATe kahyun? ke trikALI satyArtha vastunA Ashraye samyakdarshan pragaT thAy chhe ane bIjI koI rIte samyakdarshan pragaT thatun nathI. AvA bhUtArtha, abhed ekarUp dravyamAn draShTi jAy-draShTi prasare tyAre tene samyakdarshan thAy chhe. tyAnthI dharmanI sharUAt thAy chhe. A to haju samyakdarshananI prAptinun prayojan siddha karavAnI vAt chAle chhe, chAritra to kyAy rahyun. A koI alaukik ane apUrva chIj chhe bhAI!

A rIte paryAyane gauN karIne gAthA 11mAn kathanchit asatya kahI to paryAy chhe ke nahIn, enun astitva chhe ke nahIn enun gAthA 12 mAn gnAn karAve chhe.

anAdikALathI jIvane mithyAtvabhAvanA kAraNe rAganun vedan ane rAgano svAd hato. tene koI prakAre draShTino viShay je pUrNAnandasvarUp bhagavAn AtmA enun bhAn thatAn, eno pratyakSha anubhav thatAn samyagdarshan sahit atIndriy Anandano svAd Avyo e to nishchay thayo. tyAre te dharmanI sharUAt thatAn sAdhak banyo. AvA sAdhak AtmAne pUrNashuddhatArUp paramAtmadashA prApta na thAy-svano pUrNa Ashray na thAy tyAn sudhI paryAyamAn kramasha shuddhi vadhe chhe, ashuddhi ghaTe chhe-evun kAI rahe chhe ke nahIn? Am vyavahAranun 11 mI gAthA pachhI A 12 mI gAthAmAn spaShTa gnAn karAve chhe. pUrNadashAne prApta paramAtmAne k kshuddhatA ane k kashuddhatA evun hotun nathI. ene to sampUrNa shuddhatA pragaT thaI gaI chhe eTale vyavahAr hoto nathI. parantu nIchalI dashAmAn eTale ke jaghanyadashAthI-samyagdarshanathI je AgaL chAlyo chhe, eTale ke shraddhAthI AgaL jene Atma-ekAgratA kramasha vadhatI chAlI chhe, paN pUrNadashA-utkRuShTadashA thaI nathI evA madhyamabhAvane anubhavatA sAdhakane shuddhatAnI sAthe mahAvrat AdinA vikalpo paN chhe te jANelA prayojanavAn chhe em have kahe chhe.

gAthA 12nI utthAnikA (pravachan)

have “e vyavahAranay paN koI koIne, koI vakhate prayojanavAn chhe, sarvathA niShedh karavA yogya nathI; tethI teno upadesh chhe.” 11 mI gAthAmAn nishchayanay Ashray karavAnI apekShAe Adarelo prayojanavAn kahyo. have vyavahAranay paN koI koIne eTale


PDF/HTML Page 166 of 4199
single page version

ke je jaghanyapUrvak madhyamadashAmAn varte chhe tene sAdhakadashAnA kALamAn prayojanavAn chhe; arthAt sAdhak-avasthAmAn shuddhatAnA ansho pUrNa nathI ane k kashuddhatA chhe ene jANelI prayojanavAn chhe. paryAyagat shuddhatA-ashuddhatA chhe e vyavahAr chhe, ene jANavun ke ATalun chhe enun nAm vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe; Adarelo prayojanavAn chhe em nathI. Adarelo prayojanavAn to ekamAtra trikALI shuddha nishchay ja chhe. trikALI shuddha nishchayano Ashray laIne samyagdarshan, gnAn ane svarUpanI sthiratAnA ansharUp svarUpAcharaN thayun. parantu sampUrNa nirvikalpa vItarAgadashA pragaT na thaI hoy tyAnlagI sAdhakadashAmAn sAdhakane mahAvratAdinA vikalpo chhe, te vyavahAr chhe. te sAdhakaavasthAmAn jANelo prayojanavAn chhe; A eno sAr chhe. ‘vyavahAranay paN prayojanavAn chhe’ tenI vyAkhyA A ek ja chhe ke jANelo prayojanavAn chhe, Adarelo nahIn. kathanashailI game te Ave paN artha to A ja chhe ke trikALI nishchay Adarelo prayojanavAn chhe ane A rAg je vyavahAr chhe te jANelo prayojanavAn chhe.

11mI gAthA jainadarshanano prAN chhe. tenI sAthe A 12mI gAthAmAn vyavahAr joDayo chhe. sAdhakanI paryAyamAn shuddhatA sAthe mahAvratanA, aNuvratanA, bhakti AdinA vikalpo hoy chhe, e nathI em nahIn. ‘nathI’ em kahyun hatun e to gauN karIne kahyun hatun. sAdhakadashAmAn jIvane k kshuddhatA ane k kashuddhatA paryAyamAn chhe. vrat, bhakti Adino shubharAg chhe. paN e shubharAg nishchayanun kAraN nathI, tem paryAyamAn rAg nathI em paN nahIn te shubharAg Adi jANavA yogya chhe eTalun ja; mATe to kahe chhe ke sarvathA niShedh karavA yogya nathI. juo, jem paradravya jIvamAn nathI, em rAg paryAyamAn sarvathA nathI em to nathI. kathanchit nathI ane kathanchit chhe; trikALI dhruv dravyamAn nathI te apekShAe ‘nathI’ ane ene ja vartamAnanI apekShAe ‘chhe’ em kahe chhe. e ‘chhe’ te jANelo prayojanavAn chhe em kahe chhe.

gAthArtha uparanun pravachana gAthA 12

‘परमभावदर्शिभिः’ je shuddhanay sudhI pahonchI shraddhAvAn thayA chhe tathA pUrNa gnAn-chAritravAn thaI gayA temane to shuddha (AtmA) no upadesh (AgnA) karanAr shuddhanay jANavA yogya chhe.’ juo, shuddhanayano Ashray (shuddhanayanA viShayano Ashray)to samakitIne hoy chhe ahIn to shuddhanay (kevaLagnAn thatAn) pUrNa thai gayo chhe, teno Ashray karavAno have rahyo nathI e apekShAe ahIn vAt karI chhe. je shuddhanay sudhI pahonchI shraddhAvAn thayA eTale ke je samakitI thayA tathA pUrNagnAn je kevaLagnAn tene prApta thayA tathA


PDF/HTML Page 167 of 4199
single page version

chAritranI sampUrNa sthiratAne pAmyA temane to shuddhanayano viShay je shuddha AtmA teno Ashray karavAno rahyo nahIn. temane to shuddhanay jANavA yogya chhe eTale ke enun phaL je kRutakRutyapaNun Avyun tenun kevaLagnAnamAn jANapaNun thayun. pUrNa nirvikalpadashA jene thaI gaI, te tene mAtra jANe chhe, adhUrI dashAno rAg tene nathI tethI vyavahAr paN raheto nathI. em to nirvikalpa dhyAnamAn be mokShamArga kahyA chhe. dravyasangrah gAthA 47mAn Ave chhe- दुविहं पि मोक्खहेउं झाणे पाउणदि जं मुणी णिमया” trikALI dhruvanA Ashraye je samyagdarshan-gnAn-chAritra thAy e nishchay mokShamArga ane andaramAn nirvikalpa dhyAnamAn buddhipUrvak rAg to nathI paN je abuddhipUrvak rAg kahyo chhe. ene Aropit karI vyavahAr mokShamArga kahyo. Am nirvikalpa dhyAnamAn munirAjane ekalo nishchay chhe ane vyavahAr nathI em to nathI. tyAn vyavahAr paN kahyo chhe ahIn to dhyAnanun phaL je sampUrNa nirvikalpatA thaI chhe evA kevaLagnAnIne vyavahAr raheto nathI; kemake pUrNa dashAmAn koI rAg raheto nathI paN sampUrNa vItarAgatA chhe. je pUrNa dashA thaI ene mAtra jANe chhe. ‘vaLI je jIvo aparamabhAve sthit chhe-arthAt shraddhA tathA gnAn-chAritranA pUrNa bhAvane nathI pahonchI shakyA, sAdhak avasthAmAn ja sthit chhe, teo vyavahAr dvArA upadesh karavA yogya chhe.’ samyagdarshan thayun chhe, paN samyaggnAn-chAritra pUrNa thayAn nathI, sarvagnatAnI pratIti thaI chhe paN sarvagnapad pragaT thayun nathI evI sAdhakadashAmAn je sthit chhe teo व्यवहारदेशिताः eTale vyavahAr dvArA upadesh karavA yogya chhe. shabda to chhe व्यवहारदेशिताः, paN eno vAchyArtha to em chhe ke te kALe jeTalo kAI vyavahAr chhe te jANavA yogya chhe. pratisamay sAdhakane shuddhatA vadhe chhe, ashuddhatA ghaTe chhe. je je samayanI, jeTalI shuddhatA-ashuddhatA chhe tene jem chhe tem te te samaye jANavI te prayojanavAn chhe. A to sarvagna parameshvarano mArga chhe, bhAI! A kAI kathA-vArtA nathI. digambar santo to kevaLInA keDAyato chhe. kevaLInA peT kholIne vAt karI chhe. juo, A munio AnandamAn masta chhe. te dashAmAn vikalpa UThe chhe ane shAstra shAstranA kAraNe lakhAI jAy chhe. tyAre kahe chhe ke shAstra lakhavAno vikalpa to chhe ke nahIn? pUrNatA to A kALe nathI, tethI vikalpa chhe. anek prakAranA vikalpanA ansho Ave chhe. te (vikalpo) pAThamAn to em chhe ke व्यवहारदेसिदा eTale ke upadesh karavA yogya chhe. paN eno Ashay em nathI. A to kathanashailI chhe. eno artha to paryAyamAn shuddhatA sAthe je k kashuddhatA paN chhe tene jANavI te prayojanavAn chhe. shun kahyun? jANavun te prayojanavAn chhe. jANIne shun karavun? ashuddhatA chhoDavA yogya hey chhe em jANI trikALI dhruvane upAdey karI hey


PDF/HTML Page 168 of 4199
single page version

(rAg) ne chhoDavun. vyavahAranay ane vyavahAranayano viShay chhe, te je te kALe sAdhakadashAmAn jANe to prayojanavAn chhe; upAdey to mAtra shuddha nishchay ja chhe.

vastu je akhanD ek gnAyakabhAv chhe te paripUrNa chhe, kRutakRutya chhe. ene karavAnun kAI chhe nahIn. paN enI draShTi karanAr sAdhakane jyAnsudhI paryAyamAn kRutakRutya pUrNadashA pragaT na thAy tyAnsudhI sthiratA karavAnI chhe ane asthiratA chhoDavAnI chhe. A ene karavAnun chhe mATe tene vyavahAr jANelo prayojanavAn chhe-em kahevA mAge chhe. gnAyakanI draShTipUrvak paryAyamAn paripUrNa kRutakRutya thaI gayel paramAtmAne sthiratA vadhAravAnun ane asthiratA maTADavAnun evun kAI rahetun nathI mATe temane vyavahAr hoto nathI.

* TIkA uparanun pravachan *

lokamAn soL-valun sonun prasiddha chhe. sonun jyAnsudhI chaud-valun ke pandar-valun hoy chhe tyAnsudhI temAn churI Adi malinatA arthAt ashuddhatA hoy chhe. tevA ashuddha sonAne agninI Anch ApatAn ApatAn krame krame shuddha thaI sampUrNa soL-valun shuddha thaI jAy chhe. jemane chhellA pAkathI Utarelun soL-valun sonun prApta thaI gayun chhe emane to chaud-valun, pandar-valun Adi ashuddha dashAo jANavA jevI rahI nathI; paN jemane soL-valA sonAnun prayojan chhe, paN haju prApta thayun nathI temane sonAnI chaud-valA ane pandar- valAnI dashAo jANavI prayojanabhUt chhe. soL-valun sonun prApta thaI gayA pachhI tenAthI nIchenI dashAo jANavAnI rahetI nathI.

e pramANe je jIvane kevaLagnAnanI pUrNa dashA prApta thaI gaI chhe ene to trikALI svabhAvano Ashray karavAno rahyo nathI, kAraN ke tene shuddhanay pUrNa thaI gayo chhe. Asrav adhikAramAn Ave chhe ke kevaLagnAn pragaT thatAn shuddhanay pUrNa thaI jAy chhe. tethI jeNe paryAyamAn utkRuShTa achalit akhanD ekasvabhAvarUp ek bhAv pragaT karyo chhe arthAt paryAyamAn jeNe pUrNadashA pragaT karI chhe tene to shuddhanay ja sauthI uparanI ek bhUmikA samAn hovAthI pUrNa chhe; ane te jANelo prayojanavAn chhe. ahIn jANelo prayojanavAn chhe eTale je pUrNadashA pragaT thaI gaI tene bas jANe chhe. ek bAju em kahe chhe ke kevaLagnAnanI paryAy paN sadbhUt vyavahAr chhe, ane ahIn em kahyun ke kevaLagnAn thatAn shuddhanay pUrNa thaI gayo? e to kevaLagnAn thatAn shuddhanayano Ashray levAno bAkI rahyo nahIn e apekShAe kathan chhe. jyAn je apekShAthI kathan karyun hoy te apekShA barAbar samajavI joIe.


PDF/HTML Page 169 of 4199
single page version

have kahe chhe- parantu je puruSho pratham, dvitIy Adi anek pAkonI paramparAthI pachyamAn ashuddha suvarNa samAn anutkRuShTa madhyamabhAvane anubhave chhe-eTale ke jeone nij shuddhAtmAnI draShTipUrvak samyagdarshan pragaT thayun chhe, k kchAritra paN pragaT thayun chhe, paN pUrNa chAritra tathA kevaLagnAn nathI tethI madhyamabhAv varte chhe-evA puruShone ashuddha dravyane kahenAro hovAthI jeNe judA judA ek ek bhAvasvarUp anek bhAvo dekhADayA chhe evo vyavahAranay te kALe jANelo prayojanavAn chhe. ahIn dravyane ashuddha kahyun eno Ashay em chhe ke (1) paryAyamAn pUrNa shuddhatA nathI tethI rAgAdi ashuddhatA paN chhe ane (2) paryAyagat ashuddhatA svayam dravyanI chhe, parane laIne ashuddhatA ke shuddhatA thaI chhe em nathI. judA judA ek ek bhAvasvarUp anek bhAvo dekhADayA chhe eTale pahelA samaye je shuddhi pragaTI te karatAn bIjA samaye visheSh, trIjA samaye enAthIy visheSh em vadhatI jAy chhe ane sAthe sAthe ashuddhi pratisamay kramasha ghaTatI jAy chhe. A pramANe shuddhatA-ashuddhatAnA ansho anek prakAranA chhe e dekhADanAr vyavahAr te te kALe sAdhakadashAmAn jANelo prayojanavAn chhe.

draShTino viShay je AtmA trikAL dhruv ekarUp shuddha chhe te nishchay chhe, satyArtha chhe. tenI apekShAe paryAyane gauN karIne vyavahAr kahIne gAthA 11mAn asatyArtha kahI chhe. parantu ahIn tenun astipaNun sthApe chhe. vyavahAranayathI draShTie vyavahAranay ane eno viShay chhe. eTale shun? jem ashuddha sonAne agninI Anch ApatAn sonun sampUrNa soLavalun shuddha na thAy tyAn sudhI anek rangabhed utpanna thAy chhe, tem AtmAmAn pUrNa vItarAgatA pragaT na thAy tyAn sudhI tenI avasthAo je bhinna bhinna shuddhatA- ashuddhatAnA ansho sahit hoy chhe-te vyavahAr chhe te jANavA yogya chhe, AdaravA yogya nahIn. trikALI shuddha nishchay e ek ja AdaraNIy chhe. banne AdaraNIy hoy to be nay na thAy. tethI trikALI dhruv satsvarUp e AdaraNIy chhe em jANavun ane vyavahAranay hey chhe em jANavun e prayojanavAn chhe.

bhAI! A to antarano mArga UnDA rahasyathI bharelo chhe. ene samajavA mATe ghaNI pAtratA ane honsh keLavavI joIe. niyamasAramAn kahyun chhe ke samvar, nirjarA, mokShanI paryAy ek samayanI chhe, nAshavAn chhe, tethI hey chhe. paN ahIn to em kahyun ke paryAy bhale nAshavAn ane hey chhe, paN e jANavA lAyak chhe. e vyavahAranayano viShay chhe. nay chhe to eno viShay paN chhe. nishchayanA kALamAn nishchayane upAdey jANavo eTale ke dravyane abhed anubhavavun te kAryakArI chhe. tem vyavahAranA kALamAn vyavahArane heyapaNe jANavo e prayojanabhUtachhe. A pramANe banne nayo kAryakArI samajavA.


PDF/HTML Page 170 of 4199
single page version

have enun kAraN Ape chhe-ke tIrtha ane tIrthanA phaLanI evI ja vyavasthiti chhe. jenAthI tarAy e tIrtha chhe. antaramAn mokShamArganI paryAy chhe te tIrtha chhe kemake enAthI tarAy chhe. trikALI dhruv gnAyakabhAvanI draShTi, gnAn ane ramaNatAsvarUp je ratnatrayanI paryAy e tIrtha chhe. enAthI sansAr tarAy chhe. ratnatrayarUp mokShamArganI je nirmaL paryAy te vyavahAr chhe. e paryAy chhe ne? tethI tene vyavahAradharma kahyo chhe. shubharAg e vyavahAradharma e vAt ahIn nathI. trikALI dravya je niShkriy chhe te nishchay. tenI apekShAe mokShamArganI nirmaL paryAy te vyavahAr chhe. dravya te nishchayanayano viShay ane paryAy te vyavahAranayano viShay chhe. kahe chhe ke jo vyavahAranay na hoy to tenA viShayabhUt tIrtha ane tIrthanun phaL kyAn gayun? paryAy kyAn gaI? tethI mokShano mArga te tIrtha chhe, pAr thavun te tIrthanun phaL chhe. pUrNa kevaLagnAn pAmavun e mokShamArganun phaL chhe. kevaLagnAn paN paryAy chhe ne? paryAyane na mAno to mokShamArga raheto nathI, ane mokShamArganun phaL je kevaLagnAn ane siddhapad te paN rahetAn nathI, kemake e paryAy chhe. paryAy chhe te vyavahAr chhe. mATe tIrtha ane tIrthaphaLanI evI ja vyavasthiti chhe te yathArtha jANavI. vyavahAradharma te taravAno upAy chhe tethI koI ahIn em kahe ke puNyabhAv je shubharAg te vaDe tarAy chhe to tenI vAt jUThI chhe. shubharAg e to bandhanun kAraN chhe, e to asadbhUt vyavahAr chhe. ahIn to sadbhUt vyavahAranI vAt chhe. trikALI gnAyakabhAvano Ashray laIne je nirmaL paryAy pragaTe te sadbhUtavyavahAr chhe, te mokShamArga chhe, ane tenun phaL je kevaLagnAn e sadbhUt pUrNadashA thaI te chhe. bIjI jagyAe kahyun ke- जइ जिणमयं एवज्जह ता मा ववहारणिच्छए मुयह।

एक्केण विणा छिज्जइ तित्थं अण्णेण उण तच्चं।।

AchArya kahe chhe ke he bhavya jIvo! jo tame jinamatane pravartAvavA chAhatA ho to vyavahAr ane nishchay- e banne nayone na chhoDo; kAraN ke vyavahAranay vinA to tIrthan-vyavahAramArgano nAsh thaI jashe ane nishchayanay vinA tattva (vastu) no nAsh thaI jashe. jinamatane eTale ke vItarAg abhiprAyane pravartAvavA IchchhatA ho to vyavahAr ane nishchay banne nayone na chhoDo. vyavahAr nathI em na kaho. vyavahAr chhe. paN tyAn (gAthA 11mAn) asatya kahyo hato ne? e to trikAL dhruv nishchayanI vivakShAmAn gauN karIne asatya kahyo hato. bAkI vyavahAr chhe, mokShano mArga chhe. vyavahAranay na mAno to tIrthano


PDF/HTML Page 171 of 4199
single page version

nAsh thaI jashe. chothun, pAnchamun, chhaThThun Adi chaud guNasthAno je vyavahAranayanA viShay chhe, te chhe mokShano upAy je samyagdarshan-gnAn-chAritra chhe te (vyavahAr) chhe. chaud guNasthAn dravyamAn nathI, paN paryAyamAn nathI em jo kaho to tIrthano nAsh thaI jashe. ane tethI tIrthanun phaL je mokSha ane siddhapad teno paN abhAv thaI jashe. em thatAn jIvanA sansArI ane siddha evA je be bhAg paDe chhe e vyavahAr paN raheshe nahI.

bahu gambhIr artha chhe, bhAI! bhAShA to juo. ahIn mokShamArganI paryAyane tIrtha kahyun ane vastu je chhe tene tattva kahyun chhe. trikALI dhruv chaitanyaghan je vastu te nishchay chhe. te vastune jo na mAno to tattvano nAsh thaI jashe. ane tattvanA abhAvamAn, tattvanA Ashraye utpanna thatun je mokShamArgarUp tIrtha te paN raheshe nahI. Am nishchay vastune na mAnatAn tattvano ane tIrthano banneno nAsh thaI jashe mATe vastusvarUp jevun chhe tevun yathArtha mAnavun.

jyAnsudhI pUrNatA thaI nathI tyAnsudhI nishchay ane vyavahAr banne hoy chhe. pUrNatA thaI gaI eTale pote potamAn pUrNa sthir thaI gayo tyAn saghaLun prayojan siddha thaI gayun pramAN thaI gayun, tIrthaphaL AvI gayun.

bhAI! ashubhathI bachAv shubharAg Ave kharo, paN e kAI mULamArga eTale ke mokShamArga nathI. tyAre koI shubharAg ane tenAn nimitta arahantAdine mULathI uDADe to em paN nathI. pratimA, mandir, vagere chhe paN e shubharAganAn nimitta chhe, eno Ashray karatAn dharma nathI. dharma to ekamAtra trikALI chaitanyabhagavAn pUrNAnandanA Ashray vinA bIjI koI rIte na thAy. vastu to akhanD pUrNa kRutakRutya chhe. karavun e paryAyamAn Avyun. mokShamArga karavo chhe, thAy chhe, e vyavahAr thayo.

* bhAvArtha uparanun pravachan *

lokamAn soLavalun sonun prasiddha chhe; pandaravalA sudhI sonAmAn churI, tAmbAno bhAg vagere rahe chhe. e sonAne tAp ApatAn pUrNa shuddha thaI jAy ene soLavalun sonun kahe chhe. pandaravalA sudhI sonun ashuddha chhe. je jIvone sonAnAn pUrNa gnAn, shraddhAn ane prApti thaI gayA temane pandaravalAnun kAI prayojan nathI. pUrNa shuddha thaI gayun ne? ane jemane soLavalA shuddha sonAnI prApti thaI nathI tyAnsudhI temane pandaravalA sudhInun sonun jANavA jevun chhe. e jANavun prayojanabhUt chhe.

evI rIte jIv nAmano padArtha chhe te pudgalanA sanyogathI paryAyamAn ashuddha anekarUp thaI rahyo chhe. tyAn jemane sarva paradravyothI bhinna gnAyakabhAvamAtra je chaitanyasUrya


PDF/HTML Page 172 of 4199
single page version

pUrNasvarUp chhe tenAn shraddhA, gnAn ane AcharaNarUp prApti thaIne pUrNadashA prApta thaI gaI chhe emane to pudgalasanyogajanit anekarUpapaNAne kahenAro ashuddhanay kAI prayojanano ke matalabano nathI, kemake ashuddhatA chhe ja nahI. paN jyAnsudhI pUrNa shuddha svabhAvanI prApti thaI nathI tyAnsudhI jeTalun ashuddhanayanun kathan chhe teTalun yathApadavI jANavA mATe prayojanavAn chhe. keTalAk loko AmAnthI em artha kADhe chhe ke 12mI gAthAmAn vyavahAr karavo em kahyun chhe. paN kharekhar em chhe ja nahIn. ahIn to jaNAvyun chhe ke e kALe Avo vyavahAr hoy chhe. samyagdarshananI prApti thaI chhe, paN pUrNadashA thaI nathI ene Avo vyavahAr vachche AvyA vinA raheto nathI.

jyAnsudhI yathArtha gnAn-shraddhAnanI prAptirUp samyagdarshananI prApti thaI na hoy tyAnsudhI to jenAthI yathArtha upadesh maLe chhe evAn jinavachano sAmbhaLavAn. Avo bhAv samyagdarshan thavA pahelAn hoy chhe enI vAt chhe. ahIn ‘yathArtha upadesh enA’ par vajan chhe. Am jyAn tyAnthI kahe chhe ke dAn karo, vrat karo, to samakit thashe ane dharma thashe to e jinavachan nathI, yathArtha upadesh nathI. A upadesh sAmbhaLavA lAyak nathI. jemAn samyagdarshanAdi vItarAgatAnun prayojan pragaT hoy te yathArtha upadesh chhe. panchAstikAyamAn shAstranun tAtparya vItarAgatA chhe em kahyun chhe. tathA AtmAvalokan shAstramAn Ave chhe ke- munio vAramvAr (मुहुर्मुहुः) vItarAgabhAvano upadesh Ape chhe. eTale nimitta, rAg ane paryAyathI lakSha pheravI trikALI gnAyakabhAvanun lakSha karo jethI samyagdarshanAdi vItarAgatArUp dharma thAy. Avo upadesh te yathArtha upadesh chhe, kemake vItarAgabhAv ekamAtra svadravyanA ja Ashraye thAy chhe.

vaLI jemanAthI upadesh maLe em na kahetAn jemanAthI yathArtha upadesh maLe em bhAShA vAparI chhe. emAn paN bhAv chhe. ahIn upadesh sambhaLAvanAr guru paN vItarAgI satpuruSh ja hovA joIe. jyAn tyAn mAthAn phoDe to mithyAtvanI ja puShTi thAy chhe. tethI yathArtha upadeshadAtAno paN nirNay karavAnI javAbadArI chhe. je satpuruShanA vachano vItarAgatAnI puShTi kare temanAn ja vachano sAmbhaLavA yogya chhe. evA satpuruSh paN shodhI kADhavA paDashe. shrImade kahyun chhe ne ke ‘satpuruShane shodh’. upadesh ane upadeshak banne vItarAgatAnAn poShak hovAn joIe. juo, nimitta paN yathAyogya hoy chhe. vItarAganAn vachano to evAn hoy chhe ke te ekadam AtmAno Ashray karAvI parano Ashray chhoDAve chhe.

jinavachano sAmbhaLavAn, gurunAn vachano sAmbhaLavAn e chhe to shubh vikalpa. paN je te kALe Avo vikalpa hoy chhe. ahIn samyagdarshan pAmavA mATe jinavachan sAmbhaLavun em


PDF/HTML Page 173 of 4199
single page version

kahyun, paN te sAmbhaLavAmAtrathI ja samyagdarshan thAy chhe em nathI. 11 mI gAthAmAn em kahyun ke bhUtArthanA Ashraye eTale trikALI dhruv nij gnAyakabhAvanA Ashraye samyagdarshanAdi dharma thAy chhe, sAmbhaLavAthI nahIn, nimittathI nahIn. arere! kShaNe kShaNe nimittanA ane rAganA premamAn A anAkuLasvabhAvI AtmAno Anand lUnTAI jAy chhe!

mokShamArgaprakAshakanA AThamA adhikAramAn Ave chhe ke -‘have mithyAdraShTi jIvonee mokShamArgano upadesh ApI temano upakAr karavo e ja uttam upakAr chhe shrI tIrthankaragaNadharAdi paN evo ja upakAr kare chhe, mATe A shAstramAn paN temanA ja upadeshAnusAr upadesh ApIe chhIe.’ ek bAju em kahe ke koI, koI anyano upakAr karI shakatun nathI ane ahIn mokShamArgano upadesh ApI upakAr karavAnun kahyun chhe te kevI rIte chhe? are bhAI! A to nimittanI apekShAthI kathan chhe. jyAre yathAyogya nimittanun gnAn karAvavun hoy tyAre AvA kathano Ave chhe. jem haraNanI nAbhimAn kasturI chhe enI ene kimmat nathI. em bhagavAn AtmA Anandanun daL chhe. potAnA anant sAmarthyanI agnAnIne kimmat nathI. enI shaktio eTale guNo-gnAn, darshan, Anand, shAnti, svachchhatA vagere chhe. A shaktionun mAp nathI. je svabhAv hoy enun mAp shun? amAp gnAn, amAp darshan, amAp svachchhatA em anant shaktio bharelI chhe. pote pUrNa Ishvar chhe. Avo bhagavAn pUrNa AnandasvarUp chhe. emAn jAne! emAn praveshI UnDo UtarI jAne! samyagdarshan pAmatA pahelAn Avo eno vyavahAr (bhAv) hoy chhe. nishchay pragaTe tene e vyavahAr kahevAy chhe, anyathA nahIn. trikALI, dhruv dravyanA Ashraye dharma pragaT thAy chhe evAn jinavachan te sAmbhaLe chhe. sAmbhaLavAthI samakit thAy em nahIn paN samakitasanmukh jIvane AvA ja jinavachananA upadeshanun nimitta hoy chhe. ahA! jIv pote mithyAshraddhAn vaDe anant anant janma maraN karI anAdithI sansAramAn paribhramaN karI kahyo chhe. kaShAyanI mandatAthI dharma thAy, nimitta sArun hoy to potAnun kArya thAy, gnAnano kShayopasham visheSh hoy to Atmadarshan thAy vagere anek shalyo sansAr vadhavAnA kAraN chhe. e saghaLA mithyAshraddhAnane dUr karI janma-maraNano ant karAvanArAn jinavachano te jemanAthI yathArtha upadesh maLe temanI pAse barAbar sAmbhaLe chhe.

AgaL kaLash 4 mAn Ave chhe ke -‘जिनवचसि रमन्ते,’ Avo artha kaLash TIkAkAre karyo chhe ke- bhAI! vANI to jaD pudgal chhe. te jaDamAn ramavun te shun? to jinavachanamAn to bhagavAn pUrNAnandano nAth trikALI shuddha jIv vastu upAdey kahI chhe tene


PDF/HTML Page 174 of 4199
single page version

pakaDIne rame eTale temAn ekAgratA kare em vAt kahI chhe. paryAy, rAg ke nimitta te upAdey nathI. vaLI jinavachano to nishchay ane vyavahAr banne chhe. banne mAn ramavun te shun? to kahe chhe banne upAdey hoI shake ja nahI. paN divyadhvani e je shuddha jIv vastune upAdey kahI chhe temAn sAvadhAnapaNe ruchi-shraddhA-pratIti kare-pratyakSha anubhav kare tene jinavachanamAn ramavun kahe chhe.

vaLI kevun chhe jinavachan? to nishchay ane vyavahAr bannenA virodhane maTADanArun chhe. nishchay ane vyavahAr banne jinavachano chhe. parantu nishchay ane vyavahArane paraspar viShayano virodh chhe. tathA nishchayanun phaL mokSha ane vyavahAranun phaL sansAr chhe. hastAvalamb jANI jinavachanamAn vyavahArano ghaNo upadesh chhe, paN tenun phaL sansAr kahyun chhe. to bannemAn rame shI rIte? jinavachanamAn prayojanavash vyavahArane gauN karI tathA nishchayane mukhya karI shuddha jIv vastu upAdey kahI chhe. te ekamAn ja ekAgra thavun ene ramavun em kahyun chhe ane te ja yathArtha upadesh chhe.

have kahe chhe-e jinavachano sAmbhaLIne dhAraN karavAn, dhArI rAkhavAn, ek kAnathI sAmbhaLI bIjA kAne kADhI nAkhavAn em nahIn. 14mI gAthAmAn Ave chhe ke AtmA abaddha, aspRuShTa, Adi pAnch bhAvavALo chhe; tyAn shiShya pUchhe chhe ke -‘A abaddha, aspRuShTa Adi bhAvavALA AtmAno anubhav kem thaI shake? Ano artha em ke shiShye pratham dhArI rAkhyun hatun ke AtmA abaddha apRusShTa Adi svabhAvavALo chhe tathA ene oLakhI anubhav karatAn jinashAsan chhe. tethI to ene prashna thayo ke AvA AtmAno anubhav kem thaI shake? tyAn AchAryekhulAso karyo chhe ke bhAI! rAg chhe, puNya chhe, paryAy chhe. paN e baddha-spRuShTAdi bhAvo abhUtArtha chhe, kAyam rahe evI chIj nathI tethI anubhav thaI shake chhe. Am jignAsu pAtra jIv samakit thatA pahelAn upadesh barAbar dhArI rAkhato hoy chhe tenI ahIn vAt karI chhe.

AgaL kahe chhe- tathA jinavachanone kahenArA shrI jinagurunI bhakti, jinabimbanAn darshan ItyAdi vyavahAramArgamAn pravRutta thavun prayojanavAn chhe. ahIn jinavachanone kahenAr jinagurunI bhakti vagereno bhAv samakit thayA pahelAn Ave chhe enI vAt karI chhe. paN bhakti kare tethI samakit thAy em nathI. bhaktinA phaLamAn samyagdarshan thAy ke nahIn? nA. samavasaraNamAn traNalokanA nAth birAjamAn hoy chhe, temanI bhakti anantavAr karI. are! enI bhaktinA bhAvathI samyaktva na pamAy e to ThIk, enI bhaktine jANanAr gnAnano je sUkShma ansh chhe tenA Ashraye paN samakit na thAy. prabhu! A to Akho


PDF/HTML Page 175 of 4199
single page version

sansArI ukhADI nAkhe, bhavanA ant Ave ane mokShanI taiyArI thAy enI vAt chAle chhe. jinavachan, jinaguru pratye je lakSha thAy chhe e to rAg chhe, e kAI samakit nathI. chhatAn samakit thatAn pahelAn Avo ja vyavahAr hoy chhe. vaLI jinabimbanA darshanano paN bhAv hoy chhe. samosaraNamAn vItarAg arihant paramAtmA hoy chhe. evI ja vItarAgI mUrti hoy ene jinabimb kahIe. anya AbhUShaNAdiyukta mUrti te jinabimb nathI. bhagavAn to nagna-digambar vItarAgasvarUp hoy chhe. tevI ja nagna-digambar vItarAgI mUrti te jinabimb chhe. AvA jinabimbanA darshan, bhakti, pUjA ItyAdi bAhya vyavahAr pravartanano bhAv samakit thayA pahelAn hoy chhe paN enAthI nishchay samakit thAy nahIn. nishchay samyaktva to ekamAtra akhanD ek gnAyakabhAvanun avalamban thatAn ja thAy chhe. vyavahAramArgamAn pravRutta thavun prayojanavAn chhe em kahyun tyAn te shubhabhAvonI pravRuttithI samyagdarshanano lAbh thAy chhe em Ashay nathI paN samyagdarshan thatAn pahelAn AvA shubhabhAvo hoy chhe em siddha karyun chhe. have jemane shraddhA-gnAn to thayAn chhe, paN sAkShAt prApti thaI nathI evA jIvane pUrvakathit bhAvo jevA ke jinavachano sAmbhaLavAn, dhAravAn, gurubhakti, jinabimbadarshan ItyAdi hoy chhe. kharekhar to samyagdarshan thayA pachhI ja ukta bhAvo vyavahAr nAmane pAme chhe. samyagdraShTine ja sAchA nay-nikShep hoy chhe. agnAnI mithyAdraShTine nay-nikShep hotA nathI. agnAnInA shubhabhAvo to vyavahArAbhAs chhe. ahIn kahe chhe ke samyagdarshan thayA pachhI jyAnsudhI pUrNatAnI prApti na thAy tyAnsudhI AvA bhAvo hoy chhe; paN AvA bhAvothI nishchay pAme-em nathI. A to AvA shubh vikalpo hoy chhe tem darshAvavun chhe. vaLI paradravyanun Alamban chhoDavArUp aNuvrat-mahAvratanun grahaN, samiti, gupti, panchaparameShThInA dhyAnarUp pravartan, ane e rIte pravartanArAonI sangati karavI ItyAdi bhAvo hoy chhe. ahIn Alamban chhoDavA mATe em kahyun chhe. paradravya to chhUTA paDayA chhe, chhoDavAnA kyAn chhe? paradravyanun Alamban chhoDavA mATe eTale tenA taraphanun lakSha chhoDavA mATe em samajavun. tIvra kaShAyanA bhAvanI nivRutti arthe AvA aNuvrat-mahAvratAdinA shubh vikalpa hoy chhe. paradravyanun grahavun ane chhoDavun e to AtmAne chhe ja nahIn. kharekhar to AtmAe rAgano nAsh karyo ek kahevun e paN kathananA mAtra chhe. rAgano nAsh karavo e enA svarUpamAn chhe ja nahIn. e svarUpamAn sthir thaI jAy chhe tyAre rAg utpanna thato nathI. ene rAgano nAsh rkyo em vyavahArathI kahevAy chhe. joIne chAlavun, vichArIne bolavun, nirdoSh AhAr levo ItyAdi shubh vikalpano- IryobhAShAeShaNA Adi samitinA pAlanano vyavahAr hoy chhe. ashubhathI bachavA man-


PDF/HTML Page 176 of 4199
single page version

vachan-kAyAnA shubhayogarUp pravRutti hoy chhe. arahantAdi panchaparameShThInA dhyAnarUp pravartan tathA e rIte pravartanArAonI sangatino shubhabhAv hoy chhe.

tathA visheSh jANavA mATe shAstronA abhyAs karavAno paN bhAv hoy chhe. kaLashaTIkAmAn 13 mA kaLashamAn kahyun chhe ke -“koI jANashe ke dvAdashAngagnAn koI apUrva labdhi chhe. tenun samAdhAn Am chhe ke dvAdashAngagnAn paN vikalpa chhe. temAn paN em kahyun chhe ke shuddhAtmAnubhUti mokShamArga chhe. tethI shuddhAtmAnubhUti thatAn shAstra bhaNavAnI kAI aTak (bandhan) nathI.” sAmbhaLavAno, vAnchavAno, shAstranA abhyAsano, upadesh Adino vikalpa Ave, paN te vaDe shuddhatA vadhe chhe em nathI. A shubhabhAvo Ave chhe em pravartavun eno artha e ke ene yathAsthit jANavA. AThamI gAthAmAn Ave chhe ke -jyAre vyavahAr-paramArthanA mArga par samyaggnAnarUpI mahArathane chalAvanAr sArathI samAn anya koI AchArya athavA to ‘AtmA’ shabda kahenAr pote ja vyavahAramArgamAn rahIne “darshan-gnAn-chAritrane je hammeshA prApta hoy te AtmA chhe” em bhed pADIne samajAve chhe. vyavahAramAn AvIne samajAve chhe ke darshan-gnAn- chAritrane hammeshA prApta hoy te AtmA. Avo vyavahArano upadesh angIkAr karavo prayojanavAn chhe. paN vyavahAranayanA upadeshamAn em na samajavun ke AtmA paradravyanI kriyA karI shake chhe. vaLI em paN na samajavun ke shubhabhAv karavAthI AtmA shuddhatAne pAme chhe. parantu em samajavun ke sAdhakanI avasthAmAn bhUmikAnusAr AvA shubhabhAvo AvyA vinA rahetA nathI.

vyavahAranayane kanthachit asatyArtha kahevAmAn Avyo chhe. 11 mI gAthAmAn vyavahArane abhUtArtha-asatyArtha kahyo chhe ne? e to gauN karIne asatyArtha kahyo chhe. shun shubhabhAv Adi nathI? chhe. ahIn asadbhUt vyavahAranI vAt chhe. tene asatyArtha kahyo chhe tethI koI tene sarvathA asatyArtha mAnIne chhoDI de, shubhopayogarUp vyavahArane jUTho jANIne chhoDI de, ane shuddhopayoganI sAkShAt prApti to thaI nathI, tethI to pote ashubhopayogamAn AvI jashe, nIche UtarI jashe. hinsA, jUTh Adi tathA bhog Adi ashubhamAn bhraShTa thaI game tem svachchhande pravartashe to narakAdi gatine ane paramparAe nigodane prApta thaI sansAramAn ja paribhramaN karashe. shuddhopayoganI prApti thAy ane vyavahArane chhoDe e to barAbar chhe. kharekhar to shuddhopayogarUp vItarAgadashA thaI jAy tyAn vyavahAr svayam chhUTI jAy chhe, chhoDavo paDato nathI.

jyAn sudhI shuddhanayano Ashray rahe chhe tyAn sudhI pUrNatAnI prApti nathI eTale ke kevaLagnAn nathI. tyAn sudhI vyavahAr Ave te jANelo prayojanavAn chhe. nIchalI dashAmAn Avo


PDF/HTML Page 177 of 4199
single page version

vyavahAr hoy chhe evo syAdvAdamatamAn guruono upadesh chhe. vyavahArane kathanchit asatyArtha kahyo paN te mArgamAn AvyA vinA raheto nathI; tem vyavahArathI nishchay thAy em paN nathI. Avo guruono upadesh chhe te yathArtha avadhAravo.

have e arthanun (chothA) kaLasharUp kAvya TIkAkAr kahe chhe

* kaLash –4 shlokArtha uparanun pravachan *

‘उभयनयविरोधध्वंसिनि’- nishchay ane vyavahAr e be nayane viShayanA bhedathI paraspar virodh chhe. nishchayanayano viShay abhed chhe, vyavahAranayano viShay bhed chhe. be viruddha thayA ne? nishchayanay pUrNAnandasvarUp ek akhanD abhed AtmAne viShay banAve chhe, ane vyavahAranay vartamAn paryAy, rAg Adi bhedane viShay banAve chhe. Am bannenA viShayamAn pher chhe. nishchayano viShay dravya chhe, vyavahArano viShay paryAy chhe. eTale be nayone paraspar virodh chhe. A nayonA virodhane nAsh karanAr ‘स्यात्पदांके’ -eTale syAtpadathI chihnit jinavachan chhe. ‘syAt’ eTale kathanchit arthAt koI ek apekShAe. jinavachanamAn prayojanavash dravyArthikanayane mukhya karIne ene nishchay kahe chhe. ane paryAyArthik vA ashuddhadravyArthikanayane gauN karIne vyavahAr kahe chhe. paryAy je ashuddhatA chhe te dravyanI ja ashuddhatA chhe tethI paryAyArthikanayane ashuddhadravyArthik kahyo chhe. juo, trikAL, dhruv akhanD ek gnAyakabhAvane mukhya karI nishchay kahIne satyArtha kahe chhe ane paryAyane gauN karIne vyavahAr kahI asatyArtha kahe chhe. Am, jinavachan syAtpad vaDe banne nayonA virodh maTADe chhe.

kaLashaTIkAkAre artha karyo chhe ke - jinavANImAn -divyadhvanimAn trikAL shuddha jIvavastu chaitanyamUrti upAdey kahI chhe. emAn syAtpad AvI jAy chhe. AvA syAdvAdamudrit jinavachanamAn je puruSho rame chhe ‘जिनवचसि रमन्ते ये’ ahIn jinavachanamAn ramavun eno artha em chhe ke jinavANImAn je shuddha jIvavastu gnAyakabhAv upAdey kahyo chhe temAn sAvadhAnapaNe ekAgra thavun, te gnAyakabhAvanun pratyakSha vedan karavun. jIvane rAganun ane vikAranun vedan to anAdithI chhe ane te vaDe e dukhI chhe. have e dukhathI chhoDAvavA vikAranI -rAganI paryAyane gauNakarI eTale enA parathI lakSha haThAvI laI bhagavAn AtmA sachchidAnand, ek, akhanD, je gnAyakabhAv temAn draShTi karI, teno pratyakSha anubhav karavo, temAn ekAgratA ane sthiratA karavI. A ja sukhano mArga chhe. eTale je puruSho jinavachanamAn rame chhe arthAt shuddha ek gnAyakabhAvane upAdey karI prachur prIti sahit temAn ekAgratAno vAramvAr abhyAs kare chhe, ‘ते स्वयं वांतमोहः’ ahAhA! te puruSho potAnI meLe, anya kAraN vinA mithyAtvakarmanun vaman kare chhe. temane mithyAtvabhAv raheto nathI, UDI jAy chhe.


PDF/HTML Page 178 of 4199
single page version

shun bhAShA vAparI chhe! ‘वान्तमोहाः’ eTale mithyAtvanun vaman thaI jAy chhe eTale have te pharIne Avashe nahI. Avo ja bhAv gAthA 38nI TIkAnA antamAn Ave chhe. ke -‘nij rasathI ja mohane ukhADIne, pharI ankur na upaje evo nAsh karIne, mahAn gnAnaprakAsh mane pragaT thayo chhe.’ pravachanasAranI gAthA 92 nI TIkAmAn paN kahyun chhe ke- ‘ane te (bahirmohadraShTi) to Agamakaushalya tathA AtmagnAn vaDe haNAI gaI hovAthI have mane pharIthI utpanna thavAnI nathI.’ eTale ke AtmAnA antar abhyAs vaDe je mithyAtvano nAsh thayo chhe te pharIthI thavAno nathI.

niyamasAramAn Ave chhe ke be nayonA Ashraye sarvasva kahevAnI jinavANImAn paddhati chhe. temAn syAdvAd samajIne je nishchayamAn rame chhe eTale ke trikALI dhruv gnAyakabhAvanI draShTi karI temAn ramaNatA kare chhe te mithyAtvanun vaman karIne ‘उच्चैः परम ज्योतिः समयसारं’ A atishayarUp paramajyoti prakAshamAn samayasAr eTale shuddhAtmAne‘सपदि ईक्षन्ते एव’ tarat dekhe ja chhe, eTale teno pratyakSha anubhav kare chhe. Anun nAm samyagdarshan ane samyaggnAn chhe.

jemAn ekAgra thatAn pratyakShapaNe vedAy chhe-jaNAy chhe e shuddhAtmA kevo chhe? anAdi vastu chhe, navI nathI. paryAyamAn to vedan thatAn bhAn thayun paN vastu to anAdinI chhe. ‘अनवम्’ eTale (gnAyakabhAv) navo utpanna thayo nathI, anAdi chhe. pahelAn karmathI AchchhAdit hato eTale ke paryAyabuddhithI rAgAdinI ruchinI ADamAn gnAyakabhAv DhankAI gayo hato e pragaT vyaktarUp thaI gayoe. shaktirUpe-svabhAvarUpe to hato ja, paN paryAy ane rAgAdinA premamAn e jaNAto na hato te shuddha chaitanyaghan svabhAvanI ruchi ane ekAgratA thatAn vyaktarUp pragaT thaI gayo, gnAnamAn jaNAI gayo. vaLI kevo chhe? ‘अनय–पक्षअक्षुण्णम’ eTale sarvathA ekAntarUp kunayanA pakShathI khanDit thato nathI. vedAntAdi kahe chhe ke dravya ekAnt kUTastha chhe, pariNamanashIl nathI. to keTalAk ekalI paryAyane ja mAne chhe. eTale je em mAne chhe ke ekAnt dravya ja chhe, paryAy nathI tathA paryAy chhe, dravya nathI te badhA kunayane mAnanArA chhe. temanA kunayothI vastu khanDit thatI nathI, te to jevI chhe tevI akShuNNa rahe chhe. koI AtmAne sarvavyApI kahe, koI sharIravyApI kahe, ItyAdi ekAnt kunayo chhe. parantu te saghaLA kunayothI te khanDit thato nathI, e to nirbAdh chhe.

* kaLash 4 nA bhAvArtha uparanun pravachan *

jinavachan eTale vItarAgadevanI vANI syAdvAdarUp chhe. syAt kahetAn koI ek apekShAe, vAd kahetAn kathan, jinavachan je apekShAe hoy te apekShA barAbar samajavI


PDF/HTML Page 179 of 4199
single page version

joIe. have be nayomAn paraspar viShayano virodh chhe. nishchayathI vyavahArane virodh chhe ane vyavahArathI nishchayane. tethI banne nay AdaraNIy kem thaI shake? jemake dravya sat e asatrUp na hoy em lokone lAge chhe, paN em nathI. syAdvAd tenun samAdhAn karI nAkhe chhe ke je svathI sat chhe te parathI asat chhe. dravyathI sat chhe, paryAyathI asat chhe. vaLI ek hoy te anek kem hoy? to kahe chhe hoy. vastu tarIke ek chhe, paryAy tarIke, guNabhed tarIke anant chhe. nitya hoy te anitya kem hoy? to kahe chhe vastu kAyam TakanArI chhe te apekShAe nitya chhe, ane badalatI paryAy apekShAe anitya chhe. tem trikALI dravyanI apekShAe abhed chhe, ane paryAy ane rAganI apekShAe bhed chhe. tathA shuddha hoy te ashuddha kem hoy? to trikALI dravyanI apekShAe shuddha chhe, paryAyanI apekShAe ashuddha chhe. A syAdvAd chhe. ahIn prashna thAy ke dravya shuddha chhe to paryAyamAn ashuddhatA AvI kayAnthI? samAdhAn em chhe ke paryAyamAn ashuddhatAno dharma chhe, evI yogyatA chhe. ashuddhatA karmane laIne AvI nathI, ashuddhatA paryAyano dharma chhe.

ItyAdi nayonA viShayomAn virodh chhe, jem sat hoy te asat na hoy, ekamAn anek na hoy, ItyAdi tyAn bhagavAn sarvagnadevanI vANI kathanchit vivakShAthI eTale koI apekShAe kahevAnI shailIthI kathan karIne be nayo siddha kare chhe tathA vastu sat-asatrUp, ek-anekarUp, nitya-anityarUp, bhed-abhedarUp, shuddha-ashuddharUp je rIte vidyamAn-hayAt chhe te rIte kahIne virodh maTADI de chhe Am jinavachan syAdvAd vaDe vastune jem chhe tem siddha kare chhe, jUThI kalpanA karatun nathI. vastumAn je hoy enI vAt kare chhe, je nathI enI vAt karatun nathI. pahelAn (agnAn dashAmAn) em nirNay hato ke hun rAgAdisvarUpaj (ashuddha) chhun. pachhI svabhAvanun bhAn thatAn em nirNay thayo ke ‘hun shuddha chhun’. e paryAyamAn ‘shuddha’ no anubhav thAy chhe, nirNay thAy chhe. Am syAdvAd vastu je rIte shuddha ashuddha Adi chhe te rIte avirodhapaNe sAdhe chhe.

have AtmAne samyagdarshan thAy e prayojan chhe. A prayojan sAdhavA mATe shuddha dravyArthikanayane eTale shuddha trikALI gnAyakabhAvane mukhya karIne nishchay kahe chhe. tathA ashuddha dravyArthikarUpe paryAyArthikanayane gauN karIne vyavahAr kahe chhe. dravya paryAyamAn ashuddhapaNe pariNamelun chhe tethI ashuddhadravya kahyun chhe. eTale pramANanun je dravya chhe te ashuddha chhe. te ashuddha dravyArthikanayano eTale paryAyArthik nayano viShay chhe. tene gauN karI vyavahAr kahe chhe. (nishchayanI draShTimAn) vyavahAranun svarUp ja abhAvarUp chhe, ane nishchayanun svarUp bhAv chhe. eTale ashuddhadravyArthikanayane gauN karI, peTAmAn rAkhI vyavahAr kahyo chhe. have vyavahAr uparathI draShTi haThAvI laI, je puruSh potAnI draShTi, jinavANImAn


PDF/HTML Page 180 of 4199
single page version

upAdey kahI chhe je shuddha jIvavastu trikALI gnAyakabhAv temAn sthApIne abhyAs karI rame chhe (eTale temAn ekAgra thaI kriDA kare chhe) te shuddha AtmAne yathArtha pAme chhe. tene shuddhAtmAno pratyakSha anubhav thAy chhe. vastu to shuddha chhe, paN tenI draShTi karatAn ‘shuddha chhe’ evo anubhav yathArtha thAy chhe. aho! bhAratanA lokonAn mahAbhAgya chhe ke kevaLInA virah bhulAve evun A samayasAr shAstra rachAI gayun chhe.

vItarAgano mArga koI alaukik chhe, bhAI! enA yathArtha gnAn vinA shraddhA thAy nahIn. ane yathArtha shraddhA vinA samyagdarshanAdi anubhav thAy nahI. loko bahArathI ho-hA kare, prabhAvanA kare ane emAn dharma mAne paN prabhAvanA te bahAr thatI hashe ke andar paryAyamAn? prabhAvanA potAnun lakSha karatAn potAnI paryAyamAn thAy chhe.

puruSh shabdano artha AtmA samajavo. ramaN shabdanA be artha chhe. ramaN kare chhe eTale Akrame chhe. param adhyAtmatarangiNImAn ‘रमन्ते’ eTale krIDA kare chhe, vastumAn ekAgra thaIne krIDA kare chhe em lIdhun chhe. gnAnI bahAr krIDA karavA jatA nathI.

Am to AtmA, AtmA kahenArA ghaNA chhe. vedAntAdivALA bahu kahe chhe ke amane AtmAno anubhav chhe, sAkShAtkAr chhe. paN e badhI ThekANA vagaranI vAto chhe. jinavachanamAn vastune mukhya-gauN karIne siddha karI chhe. vastu vidyamAn chhe, temAn, jinavANImAn kahelAn trikAL svabhAvamAn draShTi karatAn je shuddha chhe te (yathArthapaNe) shuddhane pAme chhe. parantu sarvathA ekAnt kahenArA sAnkhya, bauddha, vedAntAdi vastunI sthitine nahIn jANanAr AtmAne prApta karatA nathI, eTale ke temane shuddha AtmAno anubhav thato nathI. kAraN ke vastu sarvathA ekAnt pakShano viShay nathI. vedAnt ek ja dharmane grahaN karI sarvathA nitya chhe em kahe chhe, ne bauddha anek kahe chhe. em vastunI asatya kalpanA kare chhe, tethI asatyArtha chhe, bAdhA sahit mithyA draShTi chhe. parantu vastu jevI chhe tevI maryAdA jANanArI draShTi ja samyak chhe.

A rIte bAr gAthAomAn pIThikA (bhUmikA) kahI.

have AchArya shuddhanayane pradhAn karI, shuddhanayane mukhya karI nishchay samyaktvanun svarUp kahe chhe. ashuddhanayanI (vyavahAranayanI) pradhAnatAmAn jIvAdi tattvonA bhedavALI shraddhAne samyaktva kahyun chhe. ahIn jIvAdi tattvone shuddhanay vaDe jANavAthI samakit thAy chhe em kahe chhe.

have 13 mI gAthAnI sharUAt karatA pahelAn enI sUchanArUpe traN shlok kahe chhe tyAn pahelA shlokamAn em kaheshe ke -vyavahAranayane kathanchit prayojanavAn kahyo- eTale