PDF/HTML Page 181 of 4199
single page version
jANelo prayojanavAn kahyo, topaN te kAI vastubhUt nathI. eTale ke vyavahAranay kAI kAryakArI nathI. jANavAnI apekShAe prayojanavAn kahyo paN tyAn lakSha rAkhavun em nathI. antaramAn chaitanyamAn javun, tyAn vyavahAr kAI raheto nathI.
‘व्यवहरणनयः’ je vyavahAranay chhe te ‘यद्यति’ jo ke ‘इह प्राक्–पदव्यां’ jyAn sudhI shuddha svarUpanI prApti na thaI hoy tyAnsudhI pahelI padavImAn ‘निहित– पदानां’ jemaNe pag mAnDelo chhe evA puruShone ‘हन्त’ arere! ‘हस्तावलंब स्यात्’ hastAvalamb tulya kahyo chhe. shun kahyun? pahelI padavImAn eTale je trikAL shuddha akhanD ek chaitanyabhAv tenI draShTi thatAn samyagdarshan thayun, teno anubhav thayo paN pUrNa chAritra ane pUrNagnAn kevaLagnAnanI prApti thaI nathI evI dashAmAn shuddhatA ane ashuddhatAnA anshorUp vyavahAr hoy chhe. guNasthAn Adi vyavahAranay (nishchay draShTimAn) abhUtArtha eTale Ashray karavA lAyak nahIn hovA chhatAn AtmAno anubhav thayA pachhI paN e vyavahAr hoy chhe. tene hastAvalamb tulya kahI jANelo prayojanavAn chhe. bas, ATalI vAt chhe.
hastAvalamban tulya kahyo ne? eTale jem mANas nisaraNI upar chaDhe chhe tyAre nisaraNInA kaTheDA upar hAthano Teko laI chaDhe chhe. tyAn hastAvalamban mAtra nimitta chhe. (chaDhe chhe to pote), tem ahIn jIv paN AtmAno je shuddha chaitanyaghanasvabhAv tenA Ashraye chaDhe chhe, paN pUrNatA na thAy tyAn lagI apUrNatA chhe. te paryAyagat apUrNatAnA bhedone yathAsthit jANavA te hastAvalamb samAn chhe. te nimitta chhe. (pUrNatA to ‘shuddha’ no pUrNa Ashray thatAn thashe.).
banArasIdAse hastAvalambano artha em karyo chhe ke-jem koI pahAD uparathI paDato hoy teno hAth majabut pakaDI paDato rokI rAkhe. A nimittanun kathan chhe. paramaadhyAtmatarangiNImAn evo bhAv pragaT karyo chhe ke - ‘khed chhe ke Avo bhAv Ave chhe. amArun chAle to vyavahArano Ashray na laIe, paN shun thAy? apUrNatA chhe eTale AvyA vagar raheto nathI.’ kaLash-TIkAkAre em artha karyo chhe ke-‘jo ke vyavahAranay hastAvalamb chhe, topaN kAI nathI, ‘nondh’ (gnAn, samaj) karatAn jUTho chhe.
samyagdarshan thayA pahelAn je vyavahAranI vAt 12mI gAthAnA bhAvArthamAn hatI e vyavahAr yathArtha nathI. nimitta, rAg ane paryAyanI apekShA vinA sIdhA dravyanA Ashraye samyagdarshan thAy chhe. e samyagdraShTine pUrNatA thaI na hovAthI rAgAnsh AvyA vinA
PDF/HTML Page 182 of 4199
single page version
raheto nathI. AtmA (gurunI sahAy vinA) sIdho potAne jANe chhe. anubhave chhe, gurunA Ashraye to nahIn, paN gurue je deshanA karI ane tethI je paralakShI gnAn thayun te (paralakShI) gnAnanA Ashraye paN samyagdarshan thatun nathI. shuddha gnAyakabhAv-je chhaThThI gAthAmAn pramatta-apramattadashA rahit kahyo chhe ane 11mI gAthAmAn je ekane bhUtArtha kahyo chhe te gnAyakabhAvano Ashray e ek ja upAy chhe. e bhUtArthanA Ashraye ja samyagdarshan thAy chhe.
shrImade kahyun chhe ne ke- “e divya shaktimAn jethI janjirethI nIkaLe.” bhagavAn divya shaktimAn-anant Anand, anant gnAn, anant vIrya, anant svachchhatA, ItyAdi shaktiothI bharelo bhagavAn AtmA janjiramAn eTale kedamAn chhe temAnthI mukta thAy. rAganI ekatA ane paranun avalamban e badhun ked chhe. shun enA avalambane AtmAnun gnAn thAy? kadI na thAy. bhagavAn AtmA chaitanyanA tejathI divyapaNe birAje chhe. ene sIdho ja Ashray karI vishvAsamAn-pratItimAn letAn gnAn thAy, tyAre te divya shaktimAn chhe em jaNAy.
ek bhAIe prashna karyo hato ke-tame trikALI AtmAne kAraN-paramAtmA kem kaho chho? kAraN hoy to kArya Avavun joIe ne?
samAdhAna– trikALI AtmA, kAraN-paramAtmA, kAraNabhagavAn, svabhAvabhAv, bhUtArthabhAv, gnAyakabhAv e badhun ekArthavAchak chhe. e kAraN to kArya Ape ja, paN kone? ke jeNe kAraN-paramAtmAne mAnyo tene. kAraN vastu to chhe ja, chaitanyanA tejathI bharapUr ane anant anant shaktionA sAmarthya thI paripUrNa bharelo chaitanyasUrya bhagavAn AtmA prakAshamAn to chhe ja, paN kone? ke jene gnAnanI paryAyamAn jaNAyo tene. paryAy gnAyakamAn bhaLyA vinA, paryAy paryAyapaNe rahIne gnAyakanI pratIti kare chhe. chhaThThI gAthAmAn Ave chhe ne ke ‘te ja (gnAyakabhAv) samasta anya dravyonA bhAvothI bhinnapaNe upAsavAmAn Avato “shuddha” kahevAy chhe. gnAyakabhAv to shuddha ja chhe, paN svasanmukh thaIne je ‘shuddha’ nI gnAn ane pratIti kare chhe tene te ‘shuddha’ chhe em jaNAy chhe. are khed chhe ke je chhatI chIj chhe ene nathI em kahe chhe ane rAg ane alpagna paryAy te hun em jANato potAne kedamAn nAkhI dIdho chhe!
kaLashaTIkAmAn (A shlokanA arthamAn) agnAnIne bhedathI samajAvavAnI vAt lIdhI chhe. agnAnIne guN-guNInA bhedarUp kathan dvArA AtmAnun svarUp samajAve chhe. jemake jIvanun lakShaN chetanA em kahIne AtmA samajAve chhe.
PDF/HTML Page 183 of 4199
single page version
vyavahAranay hastAvalamb tulya kahyo chhe topaN ‘चित्चमत्कारमात्रं परविरहितं परमं अर्थं अन्तः पश्यताम्’ je puruSho chaitanya-chamatkAramAtra, paradravyonA bhAvothI rahit shuddhanayanA viShayabhUt param ‘artha’ne eTale gnAyak paramAtmAne antarangamAn avaloke chhe, pratyakSha tenI shraddhA kare chhe tathA tadrUp lIn thaIne chAritrabhAvane prApta kare chhe temane ‘एषः’ e vyavahAranay ‘किञ्चित् न’ kAI paN prayojanavAn nathI, eTale pachhI temane vyavahAr hoto nathI.
AgaL 41p gAthAnI TIkAmAn Ave chhe ke- ‘arthathI ane tattvathI jANIne, tenA ja arthabhUt bhagavAn ek pUrNavignAnaghan param brahmamAn sarva udyamathI sthit thashe,.. .’ tattvathI ane arthathI jANIne eTale tattvane jANe bhale, paN artha nAm padArtha chhe je trikALI dhruv emAn Thare chhe je, te mokShane prApta karashe, te paramasukharUp pariNamashe, sukharUp thaI jashe. tattva eTale padArthano bhAv, artha eTale padArtha bhAvavAn. bhAvavAnane enA bhAvathI jANIne tenA arthabhUt pUrNavignAnaghan paramabrahmamAn sarva udyamathI sthit thashe te AtmA sAkShAt tatkShaN pragaT thatA ek chaitanyarasathI bharelA svabhAvamAn susthit ane nirAkuL hovAne lIdhe anAkuLatA- lakShaN evA saukhyarUpe pote ja thaI jashe. ahIn kaLashamAn paravirahit eTale rAgAdi parabhAvothI bhinna je param ‘artha,’ chaitanyachamatkAramAtra dhruv svabhAvabhAv-gnAyakabhAv padArtha tene ‘अन्तः पश्यतां’ -jeo antarangamAn avaloke chhe, tadrUp lIn thaIne pUrNa vItarAgatAne prApta thAy chhe, param saukhyarUpe pariName chhe temane koI vyavahAr raheto nahIn hovAthI vyavahAr prayojanavAn nathI em kahyun chhe.
keTalAk loko ‘vyavahAr kAryakArI chhe’ eno artha em kare chhe ke vyavahAr kAmano chhe ane AdaravA jevo chhe. temano e artha (samaj) barAbar nathI. vyavahAr kAryakArI chhe eTale je te kALe vyavahAr hoy chhe ane te jANavA lAyak chhe. sAdhakane (shuddhanayano) pUrNa Ashray nathI, paN Ashray sharU thai gayo chhe te kALamAn paryAyamAn Avo vyavahAr hoy chhe, te te kALe jANelo prayojanavAn chhe.
shuddha svarUpanun gnAn, shraddhAn tathA AcharaN thayA bAd ashuddhanay kaIpaN prayojanakArI nathI. joyun? vyavahAranayane ashuddha kahyo, ashuddha shabda vAparyo chhe. bhagavAn AtmA sachchidAnandasvarUp pote chhe e to shuddhanayano viShay chhe. ane enAn shraddhA-gnAn thavA chhatAn pUrNatA nathI ene vachamAn vyavahAr Ave chhe ene ashuddhanay kahyo chhe. 16mI gAthAmAn Ave chhe ke darshan-gnAn-chAritranI nirmaL paryAy upar lakSha javun te mechak chhe,
PDF/HTML Page 184 of 4199
single page version
malinatA chhe, vyavahAr chhe. abhedamAnthI bhedanA lakShe javun e paN malinatA chhe. sAtamI gAthAmAn Ave chhe ke AtmAmAn darshan, gnAnanA bhed paDe chhe e ashuddhanay chhe. trikALInI apekShAe bhedane ashuddha kahyo chhe. arthakAre visheSh spaShTa karavA ‘ashuddha’ shabda vAparIne vyavahArane ashuddhanay kahyo ane trikALIne shuddha kahyo chhe.
have pachhInA shlokamAn nishchay samyaktvanun svarUp kahe chhe-
bhAI! AtmA to anAdi-anant sachchidAnandasvarUp chhe. teno nirNay karyA vinA jIv anantakALathI chorAsI lAkh yonimAn janma-maraNarUp paribhramaN vaDe mahAdukhI chhe. rAjA, rank, dev vagere badhA dukhI chhe. rAjA ho ke dev ho, haju paN vastunun bhAn (gnAn-shraddhAn) nahIn kare to kAgaDA, kUtarA, vagere avatAr karI dukhI thashe. mithyAtvanun sevan karanArA prAya tiryanchamAn janmavAnA chhe. mithyAtva chhe te ADoDAI chhe, vAstavik tattvathI viparIt shraddhA chhe. juo, manuShya chhe te (sIdhA) UbhA chhe, tyAre gAy, bhensanAn sharIr ADAn chhe. ADoDAI karI tethI ADA sharIrano sanyog chhe. shAstramAn mithyAtvIne pashu kahyA chhe. A (chhaThThA) kaLashamAn dukh TaLI sukh kem prApta thAy, samyagdarshan kem prApta thAy, enI vAt karI chhe. samyagdarshan eTale sAchI pratIti. dharmanI sharUAt samyagdarshanathI thAy chhe.
shun kahe chhe? ‘अस्य आत्मनः’ A AtmAne eTale A pratyakSha vidyamAn AtmAne ‘यह इह द्रव्यान्तरेभ्यः पृथक् दर्शनम्’ anya dravyothI judo dekhavo (shraddhavo), ‘एतत् एव नियमात् सम्यग्दर्शनम्’ ene ja nishchayathI samyagdarshan kahIe chhIe. AmAn traN nyAy AvyA (1) svadravya chhe (2) enAthI anerA (bhinna) dravyo chhe. ane (3) rAgAdi chhe. tyAn potAthI bhinna je anerA dravyo ane rAgAdi bhAv chhe tenAthI pRuthak thaIne-bhinna paDIne ek nij Atmadravyano anubhav karavo e ja samyagdarshan chhe. bIjAmAn, rAgamAn bheLavIne dekhavo em nahIn, e mAnyatA to agnAn ane mithyAtva chhe. ahIn to kahe chhe ke je trikALI gnAyakabhAv sachchidAnandasvarUp bhagavAn AtmA te ekane ja dekhavo-anubhavavo, tenI samyakpratIti karavI e samyagdarshan chhe.
have kahe chhe kevo chhe te AtmA? to ‘व्याप्तुः’ eTale potAnA guN-paryAyomAn vyApanAro chhe. ahIn AtmA chhe te potAnA guNo je gnAn, darshan, Anand vagere chhe te anant guNomAn, tathA te anant guNonI vartamAn avasthAo -vikArI ke avikArI - emAn
PDF/HTML Page 185 of 4199
single page version
vyApanAro chhe; AtmA paramAn vyApelo nathI em kahevun chhe. potAnA dravya-guN-paryAyamAn vyApIne potAnun astitva chhe, paramAn nahIn. have dravya-guN-paryAyathI vyApta chhe je AtmA, te samyagdarshanano viShay nathI. ahIn to AtmA potAnA guN-paryAyomAn vyApe chhe eTalun astitva siddha karavun chhe.
vaLI te kevo chhe? ‘शुद्धनयतः एकत्वे नियतस्य’ shuddhanayathI ekapaNAmAn nishchit karavAmAn Avyo chhe. AtmA potAnA gnAn, darshan, Adi guNo ane paryAyomAn vyApanAro hovA chhatAn shuddhanayathI tene ekapaNAmAn niyat karavAmAn Avyo chhe. jemAn guN-guNInA ke paryAyanA bhedo nathI evo abhed ekarUp trikALI AtmA shuddhanay vaDe batAvavAmAn Avyo chhe. vaLI te kevo chhe? ‘पूर्ण–ज्ञान–घनस्य’ pUrNagnAnaghan chhe. jemAn paryAy ke bhedano pravesh nathI evo gnAnasvarUp sarvagnasvabhAvI chhe. ahIn gnAnaguNanI pradhAnatAthI kathan chhe. shuddhanay Atmavastune trikAL ekarUp abhed gnAyakamAtra chaitanyaghanasvarUp dekhADe chhe ane te samyagdarshanano viShay chhe. temAn ekAgra thatAn samyagdarshan thAy chhe.
‘च’ vaLI ‘तावान् अयं आत्मा’ jeTalun samyagdarshan chhe teTalo ja A AtmA chhe. pUrNagnAnaghan ekarUp je AtmA tenA Ashraye je pratIti-shraddhA thaI, samyagdarshan thayun te AtmAnun pariNAm chhe tethI jeTalun samyagdarshan chhe teTalo AtmA chhe em kahyun chhe. samyagdarshananun pariNAm AtmAthI bhinna nathI.
have AchArya prArthanA karatAn kahe chhe.- ‘इमाम् नवतत्त्व–सन्ततिं मुक्त्वा’ A navatattvanI paripATIne chhoDIne ‘अयम् आत्मा एकः अस्तु नः’ A AtmA ek ja amane prApta ho. ahIn nav tattva kahyAn. temAn jIv-ajIv dravyo chhe. dayA dAnanA pariNAm puNya chhe, tathA hinsA, jUTh, chorI Adi pAp chhe. puNya ane pAp banne Asrav chhe. e navA karma AvavAnun kAraN chhe. tene rokanAr samvar chhe. visheSh shuddhi thAy te nirjarA chhe. tathA bandh chhe te karma bandhAvAmAn nimitta chhe. paripUrNa shuddhadashA thAy te mokSha chhe. ahIn AchArya kahe chhe ke A navatattvanI paripATIne chhoDIne shuddhanayano viShay je dhruv AtmA te amone prApta thAo, bIjun kAI chAhatA nathI. A vItarAgI avasthAnI prArthanA chhe. koI nayapakSha nathI. nishchayanayano ekano pakSha chhe ane bIjo pakSha chhe ja nahIn em nathI. (ekalo nishchayanay ja chhe ane vyavahAranay nathI em nathI) nishchayano pakSha ekAnt karyA kare to mithyAtva thashe. (vyavahAranay viShayane jANavAmAn thI paN kADhI nAkhe to mithyAtva thashe) ahIn to rAg ane bhed par lakSha jatAn rAg thAy chhe mATe ek abhedanA anubhavanI, vItarAgatAnI prArthanA karI chhe. A ek ja prApta thAo eTale rAg ane
PDF/HTML Page 186 of 4199
single page version
paryAyane gauN karI A ekano ja anubhav amane ho, amane pUrNa vItarAgatA thAo em prArthanA chhe.
bhagavAn AtmAmAn gnAn, darshan Adi anant guNo chhe-shaktio chhe. tenI vartamAn svAbhAvik avasthAo tathA karmanA nimittathI thatA dayA, dAn Adi vA hinsA jUTh, AdinA bhAvo te vikArI avasthAo chhe. e badhA potAnA guN- paryAyorUp bhedomAn AtmA vyApelo chhe, rahelo chhe, prasarelo chhe. Avo AtmA shuddhanayathI ekapaNAmAn nishchit karavAmAn Avyo eTale shuddhanayathI ek gnAyakamAtra AtmA dekhADavAmAn Avyo. tene sarva anerAn dravyo ane dravyonA bhAvothI nyAro dekhavo, shraddhavo te niyamathI samyagdarshan chhe. sharIr, man, vANI tathA karma ane tenA nimittathI thatA je paryAyagat rAgAdi bhAvo te sarvathI bhinna akhanD ek gnAyakamAtranI shraddhA-pratIti karavI te nishchay samyagdarshan chhe.
vyavahAranay, vastune bhedarUp jonArun gnAn, AtmAne anekarUp batAve chhe. e AtmAne guNabhedavALo, paryAyavALo, rAgavALo, navatattvavALo em kahI samyagdarshanane anek bhedarUp kahe chhe. paN e sAchun samyagdarshan nathI, kemake tyAn vyabhichAr (doSh) Ave chhe. bhagavAn AtmA ekarUp chaitanyasvarUp chhe. emAn navatattvanI shuddha-ashuddha paryAy bheLavIne shraddhA kare to te vyavahAr samakit chhe, te rAg chhe. te yathArtha samyagdarshan nathI kemake tyAn vyabhichArano doSh Ave chhe. emAn nishchay samyagdarshan hovAno niyam nathI. vyavahArathI navatattvanI shraddhAno vikalpa ke dev-guru-shAstranI shraddhAno vikalpa hotAn nishchay samyagdarshan hovAno niyam nathI. shuddhanayanI hade pahonchatAn rAg ane bhed dekhAtA nathI, paN nirvikalpa anubhav thAy chhe, ekalo gnAyak chaitanyamUrti pUrNAnandasvarUp bhagavAn AtmA, jaNAy chhe. tyAn vyabhichAr nathI tethI niyamathI te samyagdarshan chhe. navatattvanI shraddhA, gnAyakadravya ane tenI vartamAn paryAy sahit vastunI shraddhA e badhun vyavahAr samakit chhe em vyavahAranay samakitanA anek bhed pADe chhe. tyAn vyabhichAr chhe tethI te yathArtha samyagdarshan nathI. (shraddhAno bAhya vikalpa ane nirvikalpa shraddhA be judI judI chIj chhe.)
kevo chhe shuddhanayano viShayabhUt te AtmA? pUrNagnAnaghan chhe. gnAnano pinD chhe jemAn sharIr, man, vachan, karmano to pravesh nathI, paN paryAyamAn je dayA, dAn Adi vikalparAg UThe teno paN pravesh nathI. shuddhanayanI hade pahonchatAn AtmA lokAlokane jANavAnI shaktivALo sarvagnasvabhAvI jaNAy chhe. AvA AtmAnun shraddhAn karavun te samyagdarshan chhe. e
PDF/HTML Page 187 of 4199
single page version
samyagdarshan pragaTayun te AtmAnun ja pariNAm chhe, AtmAthI bhinna nathI tethI AtmA ja chhe, anya kAI nathI.
have jhINo nyAy Ave chhe. vastunun jevun svarUp chhe tem gnAnane dorI javun te nyAy chhe. A to sarvagnabhagavAne kahelA nyAy chhe.
ahIn eTalun visheSh jANavun ke-nay chhe te shrutapramANano ansh chhe, tethI shuddhanay paN shrutapramANano ja ansh thayo. shrutapramAN eTale? je gnAnanI paryAy dravya-guN-paryAy badhAne jANe te shrutagnAnapramAN kahevAy. e pramANano ek bhAg shuddhanay chhe. te trikALI shuddha dhruv AtmAne jue chhe. teno bIjo bhAg vyavahAranay chhe. te vartamAn paryAy, rAgAdine jANe chhe. je dhruv, nityAnand gnAyakabhAv tene jonAr shrutagnAnanA anshane shuddhanay kahe chhe. e nay ekalA shuddha trikALIne jue chhe tethI shuddhanay kahevAy chhe.
have shrutapramAN chhe te parokSha pramAN chhe. emAn AtmA pratyakSha na dekhAy. jem kevaLagnAnamAn AtmA pratyakSha jaNAy em shrutagnAnamAn pratyakSha na jaNAy. shrutagnAn parokSha pramAN chhe kAraN ke tyAn vastune sarvagnanA AgamanA vachanathI jANI chhe. vastu je chhe bhagavAn AtmA e to arUpI chhe, temAn rUp, ras, gandh, varNa nathI. te to anant guNono pinD chaitanyaghan arUpI chhe. e vastune sarvagnanA AgamanA vachanathI jANI chhe. pAnchamI gAthAmAn Avyun hatun ne ke AgamanI upAsanAthI nijavibhav pragaTayo chhe. eTale AgamanA vachanothI AtmA pUrNa shuddha vastu jANI chhe. tyAn Agam kone kahevun? ke je trikALI AtmA Anandano nAth prabhu pragaT sarvagnadashAne prApta chhe enI je OMkAr divyadhvani nIkaLI tene Agam kahe chhe. agnAnIe kahelAn hoy te Agam nahIn. sarvagnanI vANIne shAstra athavA paramAgam kahevAy chhe. vastu pratyakSha joIne jANelI nathI parantu sarvagnanA AgamathI jANI chhe ke A gnAyak pUrNa chhe te A chhe. shrutagnAn parokSha kem chhe te siddha kare chhe. sarvagnanA AgamathI lakShamAn Avyun ke vastu akhanD AnandarUp pUrNa chaitanyarUp chhe. shrImade kahyun chhe ne? ‘lakSha thavAne tehanun, kahyAn shAstra sukhadAyI’ guru paN sarvagnanI vANI anusAr shAstra kahe chhe.
nay chhe te shrutapramANano ansh chhe. tethI shuddhanay paN shrutapramANano ansh thayo. shrutapramAN te parokSha pramAN chhe. tethI A shuddhanay, sarva dravyothI judA, AtmAnI sarva paryAyomAn vyApta, pUrNa chaitanya kevaLagnAnarUp-sarva lokAlokane jANanAr, asAdhAraN chaitanyadharmane parokSha dekhADe chhe. ahIn kevaLagnAn eTale vyakta paryAy nahIn paN ekalun gnAn, gnAn, trikAL dhruv gnAn samajavun. jem AtmA trikALadhruv chhe em eno gnAnaguN
PDF/HTML Page 188 of 4199
single page version
trikALadhruv kevaLagnAnarUp chhe. e guN mati, shrut, avadhi Adi sarva paryAyomAn vyApta hoy chhe. pUrA dravyamAn ane tenI badhI paryAyomAn vyApta hoy evun ja guNanun svarUp chhe. jem sAkarano mIThAsh guN sAkaranA pUrA bhAgamAn vyApta chhe tem gnAnaguN AtmAnA pUrA dravyamAn ane tenI sarva paryAyomAn vyApta chhe, ane te lokAlokane jANavAnA svabhAvarUp chhe. A to gnAnaguN kevaDo chhe tenA anant mahimAnI vAt chhe. ahIn kahe chhe- shuddhanay, sarva dravyothI judA, AtmAnI sarva paryAyomAn vyApta, lokAlokane jANavAno jeno svabhAv chhe evA pUrNa chaitanya kevaLagnAnarUp asAdhAraN (anya dravyomAn na hoy tevA) chaitanyadharmane parokSha dekhADe chhe. eTale shuddhanayanI draShTi vaDe je trikAL dhruv chaitanyapUrNa ne dekhe chhe, shraddhe chhe tene sAchun samyagdarshan chhe.
vyavahArI chhadmastha jIv Agamane pramAN karI, vANI sat chhe ene lakShamAn laI, vANInun je vAchya trikAL dhruv gnAyakabhAv tenun shraddhAn kare e nishchay samyagdarshan chhe. e sukhanI pratham kaNikA chhe. bAkI badhA dukhanA panthe chaDhelA chhe. shAstrone jANanArA jyAnsudhI gnAyakanI draShTi na kare tyAnsudhI dukhanA panthamAn chhe mArga to A chhe, bhAI!
jyAnsudhI kevaL vyavahAranayanA viShayabhUt jIvAdi bhedarUp tattvonun ja shraddhAn rahe, tyAnsudhI nishchay samyagdarshan nathI. tethI AchArya kahe chhe ke e navatattvonI paripATIne chhoDI, nayanA bhedo tathA paryAyanA bhedonun lakSha chhoDI, shuddhanayanA viShayabhUt ek akhanD gnAyak AtmA ja amane prApta thAo; bIjun kAI chAhatA nathI. A vItarAg avasthAnI prArthanA chhe. paryAyo nathI em nathI, paN te gauN karI temanun lakSha chhoDavAnI vAt chhe. jo paryAy nathI em mAnavA jashe to mithyAtva thashe. A koI nayapakSha nathI. jo sarvathA nayono pakShapAt ja thayA kare to mithyAtva ja chhe.
ahIn koI prashna kare ke- AtmA chaitanya chhe, jANan, jANanasvabhAvI chhe. ATalun chaitanyarUp ja gnAnamAn anubhavamAn Ave to eTalI shraddhA te samyagdarshan chhe ke nahIn? AvI shraddhAvALAne Akho AtmA hAth lAgyo em kahevAy ke nahI?
samAdhAna– AtmAne chaitanyamAtra to nAstik sivAy sarva matavALAo mAne chhe. em chArvAk mat chaitanyane mAnato nathI. bIjA badhA AtmA chaitanyarUp chhe em to mAne chhe. jo ATalI shraddhAne samyagdarshan kahevAmAn Ave to upar kahelA badhAne samyagdarshan siddha thaI jashe. jANanAr, jANanAr em nAstik sivAy to ghaNA AtmAne mAne chhe, to te badhAne samyaktva siddha thashe. paN em nathI. AtmA to sarvagna svabhAvI chhe. sarvagna svabhAv eTale potAnA anantaguNo, tenI anant paryAyo, ane badhA parane (lokAlokane)
PDF/HTML Page 189 of 4199
single page version
jANe evI enI shakti chhe. evI sarvagnashakti jemane pragaT thaI chhe evA sarvagna bhagavAne jevo pUrNa AtmA joyo tevA pUrNa AtmAnun svarUp temanI OMkAr divyadhvanimAn Avyun. te AtmA kevo chhe? to pUrNagnAnaghan chhe. ahIn pUrNa shabda sUchak chhe. pUrNa eTale traNakAL traNalokanA dravya-guN-paryAyo jANavAno eno svabhAv chhe. evun je sharIrAdithI bhinna pUrNagnAnaghan AtmAnun svarUp chhe tenI draShTipUrvak shraddhAn thatAn samyagdarshan thAy chhe. Avun samyagdarshan jIve anAdithI anantakALamAn pragaT karyun nathI tethI tene chAr-gatimAn mAtra rakhaDavAnun ja thayun chhe.
ethI ahIn kahe chhe ke bhagavAn AtmAnun koI adbhUt svarUp chhe. tenun pUrNagnAn, pUrNaAnand, pUrNa aishvarya, pUrNa svachchhatA, pUrNa prakAsh Adi anek (anant) pUrNa shaktiothI bharelun chamatkArik paripUrNa svarUp chhe. enI shAntinI paryAyane kare evA kartA guNathI pUrNa chhe, enun je kArya Anand Adi thAy evI karmashaktithI pUrNa chhe, je sAdhan thaIne nirmaLadashA pragaT thAy evA sAdhanaguNathI pUrNa chhe, je nirmaLatA Adi pragaTe te pote rAkhe evI sampradAnashaktithI pUrNa chhe, ItyAdi. sarvagna bhagavAnanI vANImAn AtmAnun Avun paripUrNa chaitanyaghan svarUp kahyun chhe. enun yathArtha shraddhAn thavAthI ja samyagdarshan thAy chhe, tyAre ja dharmanA panthanI oLakhAN thAy chhe.
have (7mA kaLashamAn) shuddhanayane AdhIn eTale AtmAnA pUrNasvarUpane jonArI je draShTi tene AdhIn bhagavAn AtmA pragaT thAy chhe. kevo chhe te AtmA? samasta paradravyothI bhinna, jhaLahaL Atmajyoti svarUp chhe, te pragaT thAy chhe.
‘अतः’ tyArabAd ‘शुद्धनय–आयत्तं’ shuddhanayane AdhIn, pavitra draShTine AdhIn ‘प्रत्यग्–ज्योतिः’ je bhinna Atmajyoti chhe ‘तत्’ te ‘चकास्ति’ pragaT thAy chhe. shuddhanayane AdhIn bhinna Atmajyoti anubhavamAn Ave chhe.
kevI chhe te Atmajyoti? ‘नव–तत्त्व–गतत्वे अपि’ ke je navatattvamAn prApta thavA chhatAn-jIv, ajIv, puNya, pAp, Asrav, bandh, samvar, nirjarA ane mokSha em navatattvamAn vyApta hovA chhatAn- ‘एकत्वं’ potAnA ekapaNAne ‘न मुञ्चति’ chhoDatI nathI. navamAn rahelI dekhAtI hovA chhatAn potAnA shuddhagnAyakabhAvapaNe ekapaNe ja rahe chhe.
jem kAshIghATano loTo hoy ane temAn pANI bharyun hoy to loTA jevo pANIno AkAr dekhAy chhe, chhatAn loTAnA ane pANInA potapotAnA AkAro tadna bhinna
PDF/HTML Page 190 of 4199
single page version
chhe. tem chidAnandajyoti, gnAnajaL bhagavAn AtmA, gnAn jeno AkAr chhe evo AtmA dehadevaLamAn rahelo chhe. te dehAkAr hovA chhatAn dehanA AkArathI tadna judo chhe. sharIr to pudgalAkAr chhe, bhagavAn AtmA chaitanya-AkAr chhe. banne jude-judA chhe.
AtmAnI eke-ek shakti paripUrNa chhe. evI anant shaktiono pinD Atmavastu paripUrNa ekasvarUp chhe. te navatattvomAn rahelo dekhAto hovA chhatAn potAnun ekapaNun chhoDato nathI. gnAyak chhe te rAgamAn chhe, dveShamAn chhe em dekhAy, shuddhatAnA anshamAn dekhAy, shuddhatAnI vRuddhi thAy emAn dekhAy chhatAn gnAnak chaitanyajyoti potAnun ekapaNun chhoDatI nathI. jem agni lAkaDun; chhANun ItyAdi AkAre bhedapaNe pariNamelo dekhAy chhatAn agni potAnun agnipaNun-uShNapaNun chhoDato nathI, te uShNapaNe ja kAyam rahe chhe. tem bhagavAn AtmA navatattvamAn bhedarUp thayelo dekhAy chhatAn te gnAyakapaNAne chhoDato nathI, gnAyak, gnAyak gnAyak ek gnAyakasAmAnya ekapaNe ja rahe chhe.
bhAI! A AtmA kyAn ane kevaDo chhe e ten joyo nathI. e to potAmAn paripUrNa vastu chhe. sAkar ane sekerIn bannemAn mIThAsh chhe. paN sAkaranA bahu moTA gAngaDA karatAn paN bahu alpapramAN sekerInamAn anekagaNI mIThAsh chhe. tethI vastunun kad moTun hoy to shakti vadhAre em nathI. bhagavAn AtmA sharIrapramAN (sharIrapaNe nahIn) hovA chhatAn potAnA gnAn, darshan Adi sAmarthyathI paripUrNa chhe. anek avasthAomAn vyApta te chaitanyasAmAnya ekamAtra chaitanyapaNe ja rahe chhe. e nirmaLAnand bhagavAn AtmAnI prasiddhi karavI hoy to enA ekapaNAnI-sAmAnyasvabhAvanI draShTi karavI joIe. tyAre ja tenI sAchI pratIti ane sAkShAtkAr thAy chhe, tene samyagdarshan kahe chhe.
navatattvamAn prApta thayelo AtmA anekarUp dekhAy chhe; jo tenun bhinna svarUp vichAravAmAn Ave to te potAnI chaitanya-chamatkAramAtra jyotine chhoDato nathI. jem agnine chhANAno agni, lAkaDAno agni em kahevAy, paN agni to agnipaNe chhe. bhinna bhinna IndhananA AkAre agni thayelo hoy em bhale dekhAy paN e agnino ja AkAr chhe, lAkaDA ke chhANA vagere Indhanano nathI. tem AtmA gnAyakasvarUp parane jANavA kALe ajIvane jANe, rAgane jANe, dveShane jANe, sharIrane jANe. tyAn jANapaNe je pariName te pote pariName chhe, gnAnasvarUp kAyam rahIne pariName chhe. parapaNe- ajIvapaNe, rAgapaNe, dveShapaNe, sharIrapaNe thaIne jANato nathI. gnAn parapaNe thaine pariName chhe em nathI, gnAn
PDF/HTML Page 191 of 4199
single page version
gnAnapaNe rahIne parane jANe chhe. parane jANatAn par-gneyAkAre gnAn thayun em kahevAy, paN te gnAnapaNun chhoDIne gneyAkAr thaI gayun chhe em nathI. bhagavAn AtmA je pUrNa chaitanyajyoti tenun gnAn gney padArthonA AkAre hovA chhatAn gnAnaguNapaNe ja rahe chhe, paragneyapaNe thatun nathI e pramANe yathArtha jANI pUrNa chaitanyasvarUp AtmAnun shraddhAn karavun te samyagdarshan chhe.
have sUtrakAr gAthAmAn kahe chhe ke trikALI gnAyakabhAvane, gnAyak, gnAyak,.. gnAyakasAmAnyane shuddhanayathI jANavo e samyagdarshan chhe.
PDF/HTML Page 192 of 4199
single page version
आसवसंवरणिज्जरबंधो मोक्खो य सम्मत्तं।।
e pramANe ja shuddhanayathI jANavun te samyaktva chhe em sUtrakAr gAthAmAn kahe chhe -
Asrav, samvar, nirjarA, bandh, mokSha te samyaktva chhe. 13.
gAthArtha– [भूतार्थेन अभिगताः] bhUtArtha nayathI jANel [जीवाजीवौ] jIv, ajIv [च] vaLI [पुण्यपापं] puNya, pAp [च] tathA [आस्रवसंवरनिर्जराः] Asrav, samvar, nirjarA, [बन्धः] bandh [च] ane [मोक्षः] mokSha [सम्यक्त्वम्] -e nav tattva samyaktva chhe.
TIkA– A jIvAdi navatattvo bhUtArthanayathI jANye samyagdarshan ja chhe. (-e niyam kahyo); kAraN ke tIrthanI (vyavahAradharmanI) pravRutti arthe abhUtArtha (vyavahAr)- nayathI kahevAmAn Ave chhe evAn A nav tattvo- jemanAn lakShaN jIv, ajIv, puNya, pAp, Asrav, samvar, nirjarA, bandh ane mokSha chhe-temanAmAn ekapaNun pragaT karanAr bhUtArthanayathI ekapaNun prApta karI, shuddhanayapaNe sthapAyelA AtmAnI anubhUti-ke jenun lakShaN AtmakhyAti chhe- tenI prApti hoy chhe. (shuddhanayathI navatattvane jANavAthI AtmAnI anubhUti thAy chhe te hetuthI A niyam kahyo.) tyAn, vikArI thavA yogya ane vikAr karanAr-e banne puNya chhe, tem ja e banne pAp chhe, Asrav thavA yogya ane Asrav
PDF/HTML Page 193 of 4199
single page version
karanAr-e banne Asrav chhe, samvararUp thayA yogya (samvArya) ane samvar karanAr- (samvArak)-e banne samvar chhe, nirjaravA yogya ane nirjarA karanAr-e banne nirjarA chhe, bandhAvA yogya ane bandhan karanAr-e banne bandh chhe ane mokSha thavA yogya ane mokSha karanAr-e banne mokSha chhe; kAraNake ekane ja potAnI meLe puNya, pAp, Asrav, samvar, nirjarA, bandh, mokShanI upapatti (siddhi) banatI nathI. te banne jIv ane ajIv chhe (arthAt te babbemAn ek jIv chhe ne bIjun ajIv chhe).
bAhya (sthUl) draShTithI joIe to-jIv-pudgalanA anAdi bandhaparyAyanI samIp jaIne ekapaNe anubhav karatAn A nav tattvo bhUtArtha chhe, satyArtha chhe, ane ek jIvadravyanA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karatAn teo abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe; (jIvanA ekAkAr svarUpamAn teo nathI;) tethI A nav tattvomAn bhUtArthanayathI ek jIv ja prakAshamAn chhe. evI rIte antardraShTithI joIe to- gnAyak bhAv jIv chhe ane jIvanA vikArano hetu ajIv chhe; vaLI puNya, pAp, Asrav, samvar, nirjarA, bandh ane mokSha-e jemanAn lakShaN chhe evA to kevaL jIvanA vikAro chhe ane puNya, pAp, Asrav, samvar, nirjarA, bandh ane mokSha-e vikArahetuo kevaL ajIv chhe. AvAn A nav tattvo, jIvadravyanA svabhAvane chhoDIne, pote ane par jemanAn kAraN chhe evA ek dravyanA paryAyopaNe anubhav karavAmAn AvatAn bhUtArtha chhe ane sarva kALe askhalit ek jIvadravyanA svabhAvanI samIp jaIne anubhav karavAmAn AvatAn teo abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe. tethI A nave tattvomAn bhUtArthanayathI ek jIv ja prakAshamAn chhe. em te, ekapaNe prakAshato, shuddhanayapaNe anubhavAy chhe. ane je A anubhUti te AtmakhyAti (AtmAnI oLakhAN) ja chhe, ne AtmakhyAti te samyagdarshan ja chhe. A rIte A sarva kathan nirdoSh chhe-bAdhArahit chhe.
bhAvArtha– A nav tattvomAn, shuddhanay joIe to, jIv ja ek chaitanya- chamatkAramAtra prakAsharUp pragaT thaI rahyo chhe, te sivAy judAn judAn nav tattvo kAI dekhAtAn nathI. jyAn sudhI A rIte jIvatattvanun jANapaNun jIvane nathI tyAn sudhI te vyavahAradraShTi chhe, judAn judAn nav tattvone mAne chhe. jIv-pudgalanA bandhaparyAyarUp draShTithI A padArtho judA judA dekhAy chhe; paN jyAre shuddhanayathI jIv-pudgalanun nijasvarUp judun judun jovAmAn Ave tyAre e puNya, pAp Adi sAt tattvo kAI paN vastu nathI; nimitta-naimittik bhAvathI thayAn hatAn te nimitta-naimittik bhAv jyAre maTI gayo tyAre jIv-pudgal judAn judAn hovAthI bIjI koI vastu (padArtha) siddha thaI shakatI nathI. vastu to dravya chhe ne dravyano nijabhAv dravyanI sAthe ja rahe chhe tathA nimitta-naimittik bhAvano to abhAv ja thAy chhe, mATe shuddhanayathI
PDF/HTML Page 194 of 4199
single page version
_________________________________________________________________ jIvane jANavAthI ja samyagdarshananI prApti thaI shake chhe. jyAn sudhI judA judA nav padArtho jANe, shuddhanayathI AtmAne jANe nahi tyAn sudhI paryAyabuddhi chhe.
ahIn, e arthanun kalasharUp kAvya kahe chhe-
shlokArtha– [इति] A rIte [चिरम् नव–तत्त्वच्छन्नम् इदम् आत्मज्योतिः] nav tattvomAn ghaNA kALathI chhupAyelI A Atmajyotine, [वर्णमाला–कलापे निमग्नं कनकम् इव] jem varNonA samUhamAn chhUpAyelA ekAkAr suvarNane bahAr kADhe tem, [उन्नीयमानं] shuddhanayathI bahAr kADhI pragaT karavAmAn AvI chhe. [अथ] mATe have he bhavya jIvo! [सततविविक्तं] hammeshA Ane anya dravyothI tathA temanAthI thatA naimittik bhAvothI bhinna, [एकरुपं] ekarUp [द्रश्यताम्] dekho. [प्रतिपदम् उद्योतमानम्] A (jyoti), pade pade arthAt paryAye paryAye ekarUp chitchamatkAramAtra udyotamAn chhe.
bhAvArtha– A AtmA sarva avasthAomAn vidhavidh rUpe dekhAto hato tene shuddhanaye ek chaitanya-chamatkAramAtra dekhADayo chhe; tethI have sadA ekAkAr ja anubhav karo, paryAyabuddhino ekAnt na rAkho- em shrI guruono upadesh chhe. 8.
TIkA– have, jem nav tattvomAn ek jIvane ja jANavo bhUtArtha kahyo tem, ekapaNe prakAshamAn AtmAnA adhigamanA upAyo je pramAN, nay, nikShep chhe teo paN nishchayathI abhUtArtha chhe, temAn paN AtmA ek ja bhUtArtha chhe (kAraN ke gney ane vachananA bhedothI pramANAdi anek bhedarUp thAy chhe). temAn pahelAn, pramAN be prakAre chhe-parokSha ane pratyakSha. 1upAtta ane 2anupAtta par (padArtho) dvArA pravarte te parokSha chhe ane kevaL AtmAthI ja pratinishchitapaNe pravarte te pratyakSha chhe. (pramAN gnAn chhe. te gnAn pAnch _________________________________________________________________ 1. upAtta=meLavelA. (Indriy, man vagere upAtta par padArtho chhe.) 2. anupAtta=aNameLavelA. (prakAsh, upadesh vagere anupAtta par padArtho chhe.)
PDF/HTML Page 195 of 4199
single page version
prakAranun chhe- mati, shrut, avadhi, manaparyay ne kevaL. temAn mati ne shrut e be gnAn parokSha chhe, avadhi ne manaparyay e be vikalpa-pratyakSha chhe ane kevaLagnAn sakal- pratyakSha chhe. tethI e be prakAranAn pramAN chhe.) te banne pramAtA, pramAN, prameyanA bhedane anubhavatAn to bhUtArtha chhe, satyArtha chhe; ane jemAn sarva bhedo gauN thaI gayA chhe evA ek jIvanA svabhAvano anubhav karatAn teo abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe.
nay be prakAre chhe-dravyArthik ane paryAyArthik. tyAn dravya-paryAyasvarUp vastumAn dravyano mukhyapaNe anubhav karAve te dravyArthik nay chhe ane paryAyano mukhyapaNe anubhav karAve te paryAyArthik nay chhe. te banne nayo dravya ane paryAyano paryAyathI (bhedathI, kramathI) anubhav karatAn to bhUtArtha chhe, satyArtha chhe; ane dravya tathA paryAy e bannethI nahi Alingan karAyelA evA shuddhavastumAtra jIvanA (chaitanyamAtra) svabhAvano anubhav karatAn teo abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe.
nikShep chAr prakAre chhe- nAm, sthApanA, dravya ne bhAv. vastumAn je guN na hoy te guNanA nAmathI (vyavahAr mATe) vastunI sangnA karavI te nAm nikShep chhe. ‘A te chhe’ em anya vastumAn anya vastunun pratinidhitva sthApavun (-pratimArUp sthApan karavun) te sthApanA nikShep chhe. vartamAnathI anya eTale ke atIt athavA anAgat paryAyathI vastune vartamAnamAn kahevI te dravya nikShep chhe. vartamAn paryAyathI vastune vartamAnamAn kahevI te bhAv nikShep chhe. e chArey nikShepono potapotAnA lakShaNabhedathI (vilakShaNarUpe-judA judA rUpe) anubhav karavAmAn AvatAn teo bhUtArtha chhe, satyArtha chhe; ane bhinna lakShaNathI rahit ek potAnA chaitanyalakShaNarUp jIvasvabhAvano anubhav karatAn e chArey abhUtArtha chhe, asatyArtha chhe. A rIte A pramAN -nay-nikShepomAn bhUtArthapaNe ek jIv ja prakAshamAn chhe.
bhAvArtha– A pramAN, nay, nikSheponun vistArathI vyAkhyAn te viShayanA granthomAnthI jANavun; temanAthI dravyaparyAyasvarUp vastunI siddhi thAy chhe. teo sAdhak avasthAmAn to satyArtha ja chhe kAraN ke te gnAnanA ja visheSho chhe. temanA vinA vastune game tem sAdhavAmAn Ave to viparyay thaI jAy chhe. avasthA anusAr vyavahAranA abhAvanI traN rIti chhe pahelI avasthAmAn pramANAdithI yathArtha vastune jANI gnAnashraddhAnanI siddhi karavI; gnAn shraddhAn siddha thayA pachhI shraddhAn mATe to pramANAdinI kAI jarUr nathI. paN have e bIjI avasthAmAn pramANAdinA Alamban dvArA visheSh gnAn thAy chhe ane rAg-dveSh-mohakarmanA sarvathA abhAvarUp yathAkhyAt chAritra pragaTe chhe; tethI kevaLagnAnanI prApti thAy chhe. kevaLagnAn
PDF/HTML Page 196 of 4199
single page version
क्वचिदपि च न विद्मो याति निक्षेपचक्रम्।
किमपरमभिदध्मो धाम्नि
__________________________________________________________________ thayA pachhI pramANAdinun Alamban rahetun nathI. tyAr pachhI trIjI sAkShAt siddha avasthA chhe tyAn paN kAI Alamban nathI. e rIte siddha avasthAmAn pramAN-nay-nikShepono abhAv ja chhe.
e arthano kalasharUp shlok kahe chhe-
shlokArtha– AchArya shuddhanayano anubhav karI kahe chhe ke -[अस्मिन् सर्वङ्कषे धाम्नि अनुभवम् उपयाते] A sarva bhedone gauN karanAr je shuddhanayano viShayabhUt chaitanya-chamatkAramAtra tejapunj AtmA, teno anubhav thatAn [नयश्रीः न उदयति] nayonI lakShmI uday pAmatI nathI, [प्रमाणं अस्तम् एति] pramAN astane prApta thAy chhe [अपि च] ane [निक्षेपचक्रम् क्वचित याति, न विद्मः] nikShepono samUh kyAn jato rahe chhe te ame jANatA nathI. [किम् अपरम् अभिदध्मः] AthI adhik shun kahIe? [द्वैतम् एव न भाति] dvait ja pratibhAsit thatun nathI.
bhAvArtha– bhedane atyant gauN karIene kahyun chhe ke -pramAN, nayAdi bhedanI to vAt ja shI? shuddha anubhav thatAn dvait ja bhAsatun nathI, ekAkAr chinmAtra ja dekhAy chhe.
ahIn vignAnadvaitavAdI tathA vedAntI kahe chhe ke- chhevaT paramArtharUp to advaitano ja anubhav thayo. e ja amAro mat chhe; tame visheSh shun kahyun? eno uttara- tamArA matamAn sarvathA advait mAnavAmAn Ave chhe. jo sarvathA advait mAnavAmAn Ave to bAhya vastuno abhAv ja thaI jAy, ane evo abhAv to pratyakSha viruddha chhe. amArA matamAn nayavivakShA chhe te bAhya vastuno lop karatI nathI. jyAre shuddha anubhavathI vikalpa maTI jAy chhe tyAre AtmA paramAnandane pAme chhe tethI anubhav karAvavA mATe “shuddha anubhavamAn dvait bhAsatun nathI” em kahyun chhe. jo bAhya vastuno lop karavAmAn Ave to AtmAno paN lop thaI jAy ane shUnyavAdano prasang Ave. mATe tame kaho chho te pramANe vastusvarUpanI siddhi thaI shakatI nathI, ane vastusvarUpanI yathArtha shraddhA vinA je shuddha anubhav
PDF/HTML Page 197 of 4199
single page version
मापूर्णमाद्यन्तविमुक्तमेकम्।
विलीनसङ्कल्पविकल्पजालं
प्रकाशयन् शुद्धनयोडभ्युदेति।। १०।।
__________________________________________________________________ karavAmAn Ave te paN mithyArUp chhe; shUnyano prasang hovAthI tamAro anubhav paN AkAshanA phUlano anubhav chhe. 9.
AgaL shuddhanayano uday thAy chhe tenI sUchanArUp shlok kahe chhe-
shlokArtha– [शुद्धनयः आत्मस्वभावं प्रकाशयन् अभ्युदेति] shuddhanay AtmAnA svabhAvane pragaT karato udayarUp thAy chhe. te AtmasvabhAvane kevo pragaT kare chhe? [परभावभिन्नम्] paradravya, paradravyanA bhAvo tathA paradravyanA nimittathI thatA potAnA vibhAvo-evA parabhAvothI bhinna pragaT kare chhe. vaLI te, [आपूर्णम] AtmasvabhAv samastapaNe pUrNa chhe-samasta lokAlokane jANanAr chhe-em pragaT kare chhe; (kAraN ke gnAnamAn bhed karmasanyogathI chhe, shuddhanayamAn karma gauN chhe). vaLI, te [आदि –अन्त– विमुक्तम्] AtmasvabhAvane Adi-antathI rahit pragaT kare chhe. (arthAt koI AdithI mAnDIne je koIthI utpanna karavAmAn Avyo nathI ane kayArey koIthI jeno vinAsh nathI evA pAriNAmik bhAvane te pragaT kare chhe). vaLI te, [एकम्] AtmasvabhAvane ek-sarva bhedabhAvothI (dvaitabhAvothI) rahit ekAkAr-pragaT kare chhe, ane [विलीन – सङ्कल्प–विकल्प–जालं] jemAn samasta sankalpa-vikalpanA samUho vilay thaI gayA chhe evo pragaT kare chhe. (dravyakarma, bhAvakarma, nokarma Adi pudgaladravyomAn potAnI kalpanA karavI tene sankalpa kahe chhe ane gneyonA bhedathI gnAnamAn bhed mAlUm thavo tene vikalpa kahe chhe.) Avo shuddhanay prakAsharUp thAy chhe. 10.
PDF/HTML Page 198 of 4199
single page version
mathALun– e pramANe ja shuddhanayathI jANavun te samyaktva chhe. eTale ke trikALI gnAyakabhAvane gnAyak, gnAyak...gnAyakasAmAnyapaNe jANavo enun nAm samyagdarshan chhe em sUtrakAr gAthA (13) mAn kahe chhe.
‘भूतार्थेन अभिगताः’ bhUtArthanayathI jANel-eTale ke chhatI-vidyamAn je vastu trikAL chhe tene jANanArA nayathI jANel ‘जीवा–जीवौ’ jIv, ajIv ‘च’ vaLI ‘पुण्यपापं’ puNya ane pAp ‘च’ tathA ‘आस्रवसंवरनिर्जराः’ Asrav, samvar, nirjarA, ‘बन्धः’ bandh ‘च’ ane ‘मोक्षः’ mokSha ‘सम्यक्त्वम्’–e navatattva samyaktva chhe. eTale e navatattvamAnthI ek trikALIne judo tAravIne e jANanAr, jANanAr jANanAramAtra ekane ja draShTimAn levo enun nAm samyagdarshan chhe. ene AtmA chhe tevo barAbar mAnyo, jANyo ane anubhavyo kahevAy.
bhAI! A to abhyAs hoy to samajAy evun chhe. meTrik, bI. e., el. el. bI. vagere abhyAsamAn keTaloy vakhat gALe. sanskRitanA abhyAsamAn varaso gALe paN e kAI kAm Ave nahIn. ahIn to AtmA gnAyakapaNe je trikAL chhe tenA sanskAr nAkhavA, anubhav karavo e abhyAs sArthak chhe.
A jIvAdi navatattvo-jIv, ajIv, puNya, pAp Asrav, bandh, samvar, nirjarA ane mokSha chhe. temAn jIv ane ajIv be padArtha chhe. jIv chhe, sharIr, karma Adi ajIv chhe, karmanA nimittanA sambandhamAn puNya-pAp ane Asrav ane bandh thAy chhe tathA samvar,
PDF/HTML Page 199 of 4199
single page version
nirjarA ane mokSha nimittanA (karmanA) abhAvamAn thAy chhe. paN A nave tattvomAn nimittanI apekShA Ave chhe. te apekShA chhoDI daIne ekalo gnAyak, gnAyakabhAv je pUrNagnAnaghan chhe enI draShTi karavI, eno svIkAr karavo, satkAr karavo enun nAm samyagdarshan chhe. A sivAy dev-shAstra-gurune mAnavA ke navatattvane bhedathI mAnavA te kAI samyagdarshan nathI. A samyak anekAnt chhe.
ane chAritra? AtmA atIndriy AnandamUrti chhe. enun bhAn thaIne emAn visheSh visheSh lInatA-ramaNatA thatAn je prachur Anandanun vedan thAy te chAritradashA chhe. pratham jene samyagdarshan hoy tene visheSh sthiratA thAy te chAritra chhe. samyagdarshan na hoy ane pAdharA (sIdhA) vrat laIne besI jAy e to badhAn ekaDA vinAnAn mInDAn chhe. e badhun mithyAtvanI bhUmikA chhe.
A jIvAdi navatattvo bhUtArthanayathI jANye samyagdarshan ja chhe -e niyam chhe. je navatattvo chhe temAn traNalokanA nAth bhagavAn AtmA chaitanyahIralo birAjamAn chhe. jem hIrAne anek pAsA chhe tem A chaitanyahIralAne guNarUp anant pAsA chhe. e anant pAsA (guN) svayam paripUrNa chhe tathA vastumAn abhed ekarUp paDelA chhe. AvI anantaguNamanDit abhed ekarUp vastu je chaitanyaghanasvarUp AtmA tene bhUtArthanay vaDe jANavI te niyamathI samyagdarshan chhe. ahIn shuddhanayane bhUtArthanay kahyo chhe. athavA trikALI vastu e ja shuddhanay chhe. A vAt 11mI gAthAmAn AvI gaI chhe.
ahAhA...! jene jANye anant janma-maraNano ant AvI jAy, pUrNa anant atIndriy-AnandanI prApti thAy eTale mukti thAy e kAraN kevun hoy? bApu! (e sAdhAraN na hoy.) e to pUrNa svarUp chhe jemAn na rAg chhe, na bhed chhe, na paryAyano pravesh chhe. evI jhaLahaL chaitanyajyotisvarUp abhed ekarUp gnAyak vastumAn draShTi karavI te samyagdarshan chhe, te nishchay chhe. A to mudrAnI mUL rakamanI vAt chhe.
gharAkano hisAb kare tyAre kahe-rakamanun vyAj to Apyun, paN mUL rakam? mUL rakam to lAv. em anAdinI puNyanI kriyA karIkarIne marI gayo, paN mUL rakam shun chhe e to jo. mUL mudanI rakam to chaitanyajyot pUrNagnAnaghan navatattvamAn paryAyapaNe pariNamelI dekhAvA chhatAn je gnAyakapaNe ekarUp chhe te chhe. ene jANye, mAnye samyak kahetAn satyadarshan chhe. jevun enun pUrNa sat svarUp chhe tevI ja tenI pratIti thavI tene satyadarshan kahe chhe.bhAI! dharmanI sharUAt ahInthI thAy chhe. enA vinA lAkho- karoDonAn dAn kare, mandiro banAve ke upavAs karIne marI jAy topaN e badhun thothethothAn chhe. to shun e badhun
PDF/HTML Page 200 of 4199
single page version
na karavun? koN kare? mandirAdi badhun enA kAraNe thAy chhe. (shubhabhAvane kAraNe nahIn) paN e shubhabhAv Ave chhe, e hoy chhe, bas eTalun ja. tathApi e shubhabhAv te dharma nathI; e to sansAr chhe, rakhaDavAno bhAv chhe. puNya pote rakhaDAu chhe, enAthI rakhaDavun kem maTe? e puNyabhAv-shubhabhAv sansAr chhe.
jenun svarUp kevaLI paN pUrun kahI shakyA nahIn evo tun koN ane kevaDo chhun? bhAI, A vANI to jaD chhe e chaitanyanun svarUp keTalun kahe? e arUpI chaitanyaghan bhagavAn vANImAn keTalo Ave? IshArA Ave, bhAI! ahIn pUrNagnAnaghan shabda vAparIne AchArye ek guN pUrNa chhe ane evA anantaguNano ekarUp pUrNagnAnaghan prabhu AtmA chhe em darshAvyun chhe. ene gnAnamAn laIne-vartamAn gnAnanI paryAyamAn gney banAvIne pratIti karavI e samyagdarshan chhe. e dharmanun mUL chhe. jem mUL vinA, DALI ne pAndaDAn, phaL Adi hotAn nathI tem samyagdarshanarUp mUL vinA chAritra ke vrat, tap hotA nathI.
ahAhA...! jIvAdi navatattvo bhUtArthanayathI jANye samyagdarshan ja chhe e niyam kahyo. vastusthitino A niyam chhe. have tenun kAraN samajAvatAn kahe chhe-tIrthanI vyavahAradharmanI pravRutti arthe abhUtArthanayathI jIv-ajIv Adi navatattvo kahevAmAn Ave chhe. te A pramANe jIv-ek samayanI jIvanI paryAy te ahIn jIv kahe chhe; ajIv-ajIvanun je gnAn thAy chhe tene ahIn ajIv kahe chhe; puNya-dayA, dAn, vrat, pUjA, bhakti Adino bhAv te puNyabhAv chhe; pAp-hinsA, jUTh, chorI, kushIl, bhog Adi bhAv, A raLavA-kamAvAno, dukAn chalAvavAno, davA-Injekashan devAno bhAv, te pApabhAv chhe; e puNya ane pAp banne bhAv te Asrav chhe. A eTale maryAdAthI ane sravavun eTale Avavun. maryAdAthI karmanun Avavun te Asrav chhe. jem vahANamAn chhidra hoy to ene laIne pANI andar Ave tem AtmAmAn puNya-pApanA bhAv thAy to enA sambandhamAn navAn (karmanAn) AvaraN Ave te Asrav chhe; samvar-AtmA shuddhasvarUpe pUrNa chhe; pUrNa shuddhanA Ashraye shuddhino ansh pragaTe te samvar chhe; nirjarA -samvarapUrvak ashuddhatAnun kharavun, karmanun gaLavun ane shuddhatAnun vadhavun e traNey nirjarA chhe; bandh-dayA dAn Adi je vikalpa UThe temAn aTakavun te bandh chhe; mokSha vastu gnAyakasvarUp abandh chhe. temAn pUrNa sthiratA thatAn pUrNa nirmaL dashA, pUrNa shuddhatA, pUrNa vItarAgatA pragaT thavI enun nAm mokSha chhe. jevun pUrNAnand svarUp chhe tevo pUrNa Anand pragaT thaI javo te mokSha chhe.
koIne em thAy ke A badhun shun chhe? navun nathI, bApu! tane navun lAge chhe. kemake tArI chIj ekarUp shun ane e chIjanI A dashAo shun e koI divas ten