PDF/HTML Page 1321 of 4199
single page version
karatān shrīmad rājachandrajīe kahyun chhe-‘‘he kundakundādi āchāryo! tamārān vachano ātma-svarūpanā anusandhānamān hetubhūt thayān chhe tethī tamane bhaktibhāve namaskār ho.’’ e ā vachano chhe.
juo, uday āvyo māṭe mithyātvādirūp jīv pariṇame chhe em nathī. mithyātvādinā bhāv paṇ jīv svatantrapaṇe kare chhe ane tyāre navān karma paṇ svatantrapaṇe bandhāy chhe. jūnān karmano uday paṇ svatantra chhe. udayakāḷe jo jīv potānā shuddha chaitanyasvarūpanī draṣhṭi kare to āvelo uday chhūṭī jāy chhe, navā bandhanamān hetu thato nathī.
ātmā shuddha-pavitra gnān ane ānandano piṇḍ prabhu chhe. ahāhā...! rāgarahit vītarāgasvabhāvī nirvikalpasvarūp nij ātmā chhe. āvā ātmānā atīndriy ānandanā svādano je anubhav kare te gnānīne jūnān karmano uday navān karmanā bandhanun kāraṇ thato nathī. parantu jūnān karmanā udayamān joḍāīne mithyātva ane rāgadveṣhanā bhāv je jīv kare chhe tene jūnān karmano uday, navā karmabandhananun kāraṇ thāy chhe.
bhāī! ā vītarāg parameshvar sarvagna bādashāhano alaukik mārga chhe! ahā! digambar munivaro paṇ jāṇe dharmanā (achal) sthambh! koīnī emane paravā nahi. nāgā bādashāhathī āghā! antaramān nagna ane bahār paṇ nagna. moṭā bādashāhanī paṇ emane shun paravā? stavanamān āve chhe ne ke-‘jaṅgal vasāvyun re jogīe.’ ahāhā...! jaṅgalamān ātmānā atīndriy ānandanī laheramān paḍelā hoy chhe. evī sthitimān jarā vikalpa āvyo ane āvān shāstra rachāī gayā chhe. tenī paṇ munivarone shun paḍī chhe? jaṅgalamān sūkān tāḍapatranān pīñchhān paḍayān hoy tenā par kaṭhaṇ saḷīthī shāstro lakhī jaṅgalamān mūkī chālyā jāy chhe. tyān vaḷī koī gr̥uhastha tene bhegān karī sāchavīne mandiramān rākhī de chhe. ā samayasār ā rīte lakhāyelun shāstra chhe.
munivaro pramatta-apramattabhāvamān jhūlatā hoy chhe. shāstra lakhatān lakhatān paṇ kṣhaṇamān nirvikalpa ānandanī dashā āvī jāy chhe. vihār vakhate chālatān chālatān nirvikalpa svarūpamān līn thaī jāy chhe. poṇī sekanḍanī alpa nidrā hoy chhe; tarat jāgrat thaī jāy chhe ane ānandamān līn thaī jāy chhe. aho! āvī adbhut alaukik munidashā hoy chhe. parameshvarapadamān temanun sthān chhe. siddhāntamān (shāstramān) temane sarvagnanā putra kahyā chhe. gautam gaṇadhar sarvagnanā putra chhe em shāstramān kathan chhe. sarvagnapadanā vārasadār chhe ne! tethī bhāvaliṅgī munivaro bhagavān sarvagnadevanā putro chhe. sarvagnapaṇun levānī andar taiyārī thaī gaī chhe. ahā! antar- ānandamān shun jāmī gayā hoy chhe! e alaukik dashā dhanya chhe. ahīn kahe chhe ke jūnān karmano uday ā munivarone navān karmabandhanano hetu thato nathī; parantu udayanā nimitte svayam rāg-dveṣh- mohabhāve pariṇamatā agnānīne jūnān karmano uday navā karmabandhananun kāraṇ thāy chhe.
PDF/HTML Page 1322 of 4199
single page version
paudgalik mithyātvādi karmanā udayo nimittabhūt thatān, kārmaṇavargaṇāgat pudgaladravya karmabhāve svayamev pariṇame chhe ane jīvamān nibaddha thāy chhe, tyāre jīv svayamev potānā agnānamay pariṇāmabhāvono hetu thāy chhe. karmanā udayane laīne jīvane vikārī bhāv thāy chhe em nathī. jīv svayamev agnānathī svaparanā ekatvanā adhyāsane līdhe mithyātvādi bhāvono hetu thāy chhe.
ātmā shuddha gnāyak te sva ane rāg par-e bannenā ekapaṇāno agnānīne chirakāḷathī adhyās chhe. ahīn kahe chhe jūnān karmanā udayakāḷe jyāre navān karma jīvamān bandhāy chhe tyāre svaparanā ekatvanā adhyāsane kāraṇe jīv svayamev tattva-ashraddhān ādi potānā agnānamay bhāvarūpe pariṇame chhe ane te bhāvano pote ja hetu thāy chhe. navān karma bandhāy teno jīv hetu nathī.
jūnān karmano uday āvyo te navā karmabandhanamān hetu chhe. agnānīne rāg-shubharāg gaḷe vaḷagyo chhe. trikāḷī shuddha chaitanya sāthe kṣhaṇik rāganā bhāvane ek mānī pariṇamatān tene thatā vikāranā pariṇām navā karmabandhamān nimitta thāy chhe; tyāre jūnān karma navā karmabandhamān hetu thāy chhe em kahevāmān āve chhe. vikāranā pariṇām chhe te jīvano svabhāv nathī, māṭe kahyun ke jūnān karmano uday navā karmabandhano hetu chhe. paṇ kone? je potānā chaitanyasvabhāvane bhūlīne vibhāvapaṇe pariṇame chhe evā mithyādraṣhṭine jūnān karmano uday navā bandhano hetu bane chhe. āvī vāt chhe.
‘agnānabhāvanā bhedarūp je mithyātva, avirati, kaṣhāy ane yoganā udayo te pudgalanā pariṇām chhe ane temano svād atattvashraddhānādirūpe gnānamān āve chhe.
te udayo nimittabhūt thatān, kārmaṇavargaṇārūp navān pudgalo svayamev gnānāvaraṇādi karmarūpe pariṇame chhe ane jīv sāthe bandhāy chhe; ane te samaye jīv paṇ svayamev potānā agnānabhāvathī atattvashraddhānādi bhāvorūpe pariṇame chhe ane e rīte potānā agnānamay bhāvonun kāraṇ pote ja thāy chhe.’
juo, karmano uday āve māṭe jīvane vikār karavo ja paḍe e vāt jūṭhī chhe. vaḷī karma khase to dharma thāy e vāt paṇ barābar nathī. vikārarūpe jīv svayam pariṇame chhe ane dharmanā pariṇām paṇ svayam potāthī pragaṭ thāy chhe. karmanun nimitta ho, paṇ jīvanā pariṇām svayam potāthī thāy chhe. jīv svayamev potānā agnānabhāvathī vikārībhāvarūp mithyātvādi rāg-dveṣh- moharūp bhāve pariṇame chhe, ane e rīte potānā agnānamay bhāvonun kāraṇ pote thāy chhe.
PDF/HTML Page 1323 of 4199
single page version
‘mithyātvādino uday thavo, navān pudgalonun karmarūpe pariṇamavun tathā bandhāvun, ane jīvanun potānā atattvashraddhānādi bhāvorūpe pariṇamavun-e traṇey ek samaye ja thāy chhe; sau svatantrapaṇe potānī meḷe ja pariṇame chhe, koī koīne pariṇamāvatun nathī.’
junān karmano uday āve te svatantra, te samaye pudgalonun navā karmarūpe pariṇamavun ane bandhāvun te paṇ svatantra ane jīvamān mithyātvādi bhāvonun pariṇamavun e paṇ svatantra chhe. traṇe ek ja samayamān thāy chhe, paṇ sau potapotānī meḷe ja pariṇame chhe; koī koīne pariṇamāvatun nathī.
PDF/HTML Page 1324 of 4199
single page version
जीवात्पृथग्भूत एव पुद्गलद्रव्यस्य परिणामः–
एवं पोग्गलजीवा हु दो वि कम्मत्तमावण्णा।। १३७ ।।
ता जीवभावहेदूहिं विणा कम्मस्स परिणामो।। १३८ ।।
यदि जीवेन सह चैव पुद्गलद्रव्यस्य कर्मपरिणामः।
एवं पुद्गलजीवौ खलु द्वावपि कर्मत्वमापन्नौ।। १३७ ।।
एकस्य तु परिणामः पुद्गलद्रव्यस्य कर्मभावेन।
तज्जीवभावहेतुभिर्विना कर्मणः परिणामः।। १३८ ।।
jīvathī judun ja pudgaladravyanun pariṇām chhe em have pratipādan kare chheḥ-
to jīvane pudgal ubhay paṇ karmapaṇun pāme are! 137.
jīvabhāvahetuthī alag, tethī, karmanā pariṇām chhe. 138.
gāthārthaḥ– [यदि] jo [पुद्गलद्रव्यस्य] pudgaladravyane [जीवेन सह चैव] jīvanī sāthe ja [कर्मपरिणामः] karmarūp pariṇām thāy chhe (arthāt banne bheḷān thaīne ja karmarūpe pariṇame chhe) em mānavāmān āve to [एवं] e rīte [पुद्गल–जीवौ द्वौ अपि] pudgal ane jīv banne [खलु] kharekhar [कर्मत्वम् आपन्नौ] karmapaṇāne pāme. [तु] parantu [कर्मभावेन] karmabhāve [परिणामः] pariṇām to [पुद्गगलद्रव्यस्य एकस्य] pudgaladravyane ekane ja thāy chhe [तत्] tethī [जीवभावहेतुभिः विना] jīvabhāvarūp nimittathī rahit ja arthāt judun ja [कर्मणः] karmanun [परिणामः] pariṇām chhe.
ṭīkāḥ– jo pudgaladravyane, karmapariṇāmanā nimittabhūt evā rāgādi-agnānapariṇāme pariṇamelā jīvanī sāthe ja (arthāt banne bhegān maḷīne ja), karmarūp pariṇām thāy chhe-em vitarka karavāmān āve to, jem bheḷān thayelān haḷadar ane
PDF/HTML Page 1325 of 4199
single page version
phaṭakaḍī bannene lāl raṅgarūp pariṇām thāy chhe tem, pudgaladravya ane jīv bannene karmarūp pariṇām āvī paḍe. parantu pudgaladravyane ekane ja karmapaṇārūp pariṇām to thāy chhe; tethī jīvanun rāgādi-agnānapariṇām ke je karmanun nimitta chhe tenāthī judun ja pudgalakarmanun pariṇām chhe.
bhāvārthaḥ– jo pudgaladravya ane jīv bheḷān thaīne karmarūpe pariṇame chhe em mānavāmān āve to bannene karmarūp pariṇām ṭhare. parantu jīv to jaḍ karmarūpe kadī pariṇamī shakato nathī; tethī jīvanun agnānapariṇām ke je karmane nimitta chhe tenāthī judun ja pudgaladravyanun karmapariṇām chhe.
jīvathī judun ja pudgaladravyanun pariṇām chhe em have pratipādan kare chheḥ-
‘jo pudgaladravyane, karmapariṇāmanā nimittabhūt evā rāgādi-agnānapariṇāme pariṇamelā jīvanī sāthe ja (arthāt banne bhegān maḷīne ja), karmarūp pariṇām thāy chhe-em vitarka karavāmān āve to, jem bheḷān thayelān haḷadar ane phaṭakaḍī bannene lālaraṅgarūp pariṇām thāy chhe tem, pudgaladravya ane jīv bannene karmarūp pariṇām āvī paḍe.’
juo, jīve rāgadveṣh karyā māṭe karmane bandhāvun paḍayun em nathī em kahe chhe. jīve rāganā pariṇām potāmān svatantra karyā chhe ane te samaye jaḍ karma je navun bandhāy te paṇ svatantrapaṇe thāy chhe. jīv ane pudgal banne maḷīne pudgaladravyanā karmarūp pariṇām thāy chhe em nathī.
pudgaladravya navā karmarūpe pariṇame chhe temān jīvanā rāgādi pariṇām nimitta chhe. jīve rāgadveṣh karyā ane te kāḷe navān karmanun bandhan thayun tyān jīvanā pariṇām ane pudgal karmanī paryāy banne maḷīne te karmano bandh thayo chhe em nathī. agnānī rāgadveṣhanā pariṇām kare chhe te navā karmabandhamān nimitta chhe, parantu te banne bhegā maḷīne jaḍ karmabandhanā pariṇām thāy chhe em nathī.
pudgaladravya ane jīvanā rāgādi pariṇām-e banne bhegā maḷīne karmarūp pariṇām thāy chhe evo vitarka karavāmān āve to te khoṭo chhe. kemake jo em svīkāravāmān āve to jem haḷadar (pīḷī) ane phaṭakaḍī (saphed) banne bhegā maḷīne lāl raṅg thāy chhe tem pudgaladravya ane jīv bannene karmarūp pariṇām āvī paḍe. parantu em chhe nahi.
PDF/HTML Page 1326 of 4199
single page version
navun karma je bandhāy chhe te karmapariṇām pudgaladravyathī potāthī svatantrapaṇe thāy chhe. juo ā āṅgaḷī hale chhe te pudgalanī paryāy chhe ane tatsambandhī je vikalpa thayo te jīvanī paryāy chhe. te banne maḷīne āṅgaḷī halavānī kriyā thaī chhe em chhe nahi. pudgalanī paryāy pudgalathī svatantrapaṇe thaī chhe ane jīvanī paryāy jīvathī svatantrapaṇe thaī chhe. agnānīe em mānī līdhun chhe ke vikalpa paṇ hun karun chhun ane āṅgaḷīnī avasthā paṇ hun karun chhun. parantu e to enun agnān chhe. koī dravyanā pariṇām koī anya dravya karī shakatun nathī. samaye samaye darek dravyanā pariṇām svatantrapaṇe potapotāthī thāy chhe.
jo pudgaladravya ane jīv bheḷān thaīne karmarūpe pariṇame chhe em mānavāmān āve to te bannene karmarūp pariṇām ṭhare. ‘parantu pudgaladravyane ekane ja karmapaṇārūp pariṇām to thāy chhe; tethī jīvanun rāgādi-agnānapariṇām ke je karmanun nimitta chhe tenāthī judun ja pudgalakarmanun pariṇām chhe.’
jīvane karmapaṇārūp pariṇām thatun nathī kemake jaḍ karmarūpe jīv kadīy pariṇamī shakato nathī. jo pudgal ane jīv banne maḷīne karmapariṇāmarūp thāy to jīv jaḍapudgal thaī jāy, jīvanī koī avasthā rahe ja nahi. paṇ em banatun nathī. pudgal-dravya ekane ja karmapaṇārūp pariṇām thāy chhe. tethī jīvanun agnānapariṇām ke je navā karmabandhanun nimitta chhe tenāthī judun ja pudgaladravyanun karmapariṇām chhe.
jo pudgaladravya ane jīv bheḷān thaīne karmarūpe pariṇame chhe em mānavāmān āve to bannene karmarūp pariṇām ṭhare. parantu jīv to jaḍakarmarūpe kadī pariṇamī shakato nathī; tethī jīvanun agnānapariṇām ke je karmane nimitta chhe tenāthī judun ja pudgaladravyanun karmapariṇām chhe.
PDF/HTML Page 1327 of 4199
single page version
पुद्गलद्रव्यात्पृथग्भूत एव जीवस्य परिणामः–
एवं जीवो कम्मं च दो वि रागादिमावण्णा।। १३९ ।।
ता कम्मोदयहेदूहिं विणा जीवस्स परिणामो।। १४० ।।
एवं जीवः कर्म च द्वे अपि रागादित्वमापन्ने।। १३९ ।।
एकस्य तु परिणामो जायते जीवस्य रागादिभिः।
तत्कर्मोदयहेतुभिर्विना जीवस्य परिणामः।। १४० ।।
pudgaladravyathī judun ja jīvanun pariṇām chhe em have pratipādan kare chheḥ-
to karma ne jīv ubhay paṇ rāgādipaṇun pāme are! 139.
tethī ja karmodayanimittathī alag jīvapariṇām chhe. 140.
gāthārthaḥ– [जीवस्य तु] jo jīvane [कर्मणा च सह] karmanī sāthe ja [रागादयः परिणामाः] rāgādi pariṇāmo [खलु भवन्ति] thāy chhe (arthāt banne bheḷān thaīne rāgādirūpe pariṇame chhe) em mānavāmān āve [एवं] to e rīte [जीवः कर्म च] jīv ane karma [द्वे अपि] banne [रागादित्वम् आपन्ने] rāgādipaṇāne pāme. [तु] parantu [रागादिभिः परिणामः] rāgādibhāve pariṇām to [जीवस्य एकस्य] jīvane ekane ja [जायते] thāy chhe [तत्] tethī [कर्मोदयहेतुभिः विना] karmodayarūp nimittathī rahit ja arthāt judun ja [जीवस्य] jīvanun [परिणामः] pariṇām chhe.
ṭīkāḥ– jo jīvane, rāgādi-agnānapariṇāmanā nimittabhūt evun je udayamān āvelun pudgalakarma tenī sāthe ja (arthāt banne bhegān maḷīne ja), rāgādi-agnānapariṇām thāy chhe- em vitarka karavāmān āve to, jem bheḷān thayelān phaṭakaḍī ane haḷadar bannene lāl raṅgarūp pariṇām thāy chhe tem, jīv ane pudgalakarma bannene rāgādi-agnānapariṇām
PDF/HTML Page 1328 of 4199
single page version
āvī paḍe. parantu jīvane ekane ja rāgādi-agnānapariṇām to thāy chhe; tethī pudgalakarmano uday ke je jīvanā rāgādi-agnānapariṇāmanun nimitta chhe tenāthī judun ja jīvanun pariṇām chhe.
bhāvārthaḥ– jo jīv ane pudgalakarma bheḷān thaīne rāgādirūpe pariṇame chhe em mānavāmān āve to bannene rāgādirūp pariṇām ṭhare. parantu pudgalakarma to rāgādirūpe (jīvarāgādirūpe) kadī pariṇamī shakatun nathī; tethī pudgalakarmano uday ke je rāgādipariṇāmane nimitta chhe tenāthī judun ja jīvanun pariṇām chhe.
pudgaladravyathī judun ja jīvanun pariṇām chhe em have pratipādan kare chheḥ-
‘jo jīvane, rāgādi-agnānapariṇāmanā nimittabhūt evun je udayamān āvelun pudgalakarma tenī sāthe ja (arthāt banne bhegān maḷīne ja), rāgādi-agnānapariṇām thāy chhe-em vitarka karavāmān āve to, jem bheḷān thayelān phaṭakaḍī ane haḷadar bannene lālaraṅgarūp pariṇām thāy chhe tem, jīv ane pudgalakarma bannene rāgādi-agnān-pariṇām āvī paḍe.’
jīvane je rāgādi-agnānapariṇām thāy chhe temān pūrvanun jūnun karma nimitta chhe. ahīn em kahe chhe ke jīvane je rāgadveṣhanā pariṇām thāy chhe te jīv ane pūrvanun karma e banne bhegān maḷīne thāy chhe em nathī. chhatān banne bhegān maḷīne jīvane rāgādi-agnānapariṇām thāy chhe em jo koī māne to, jem bhegān maḷelān haḷadar ane phaṭakaḍī bannene lālaraṅgarūp pariṇām thāy chhe tem jīv ane pudgal bannene rāgādinā pariṇām āvī paḍe. em thatān jaḍ pudgalane paṇ rāgadveṣh āvī paḍe, ane pudgal potānī avasthāthī khālī ja rahe. em to tyāre ja bane jyāre pudgal jīvarūp thaī jāy vā pudgal ane jīv ek thaī jāy. parantu em to thatun nathī.
jīv rāgadveṣhanā pariṇām svatantrapaṇe kare chhe, ane te veḷā navun karma bandhāy te paṇ svatantrapaṇe bandhāy chhe. jūnān karma je udayamān āve chhe te pudgalakarmanī paryāy paṇ svatantrapaṇe thāy chhe. jīv rāgadveṣharūpe svayam pariṇame tyāre sāthe jūnān karmano uday nimitta chhe, paṇ banne maḷīne jīvanā rāgadveṣhanā pariṇām kare chhe em nathī. jīv paṇ potānā rāgadveṣhanā pariṇām kare ane jūnān karma paṇ jīvanā rāgadveṣhanā pariṇāmane kare em nathī. are bhāī! jīvanā pariṇām judā ane jaḍakarma je udayamān āvyun tenā pariṇām paṇ judā chhe. jīve rāgadveṣh svatantrapaṇe potāthī karyā chhe, karmane
PDF/HTML Page 1329 of 4199
single page version
laīne bilakul nahi. vikāranā pariṇām potānā ṣhaṭkārakarūp pariṇamanathī svatantra thāy chhe, temān karmanī koī apekṣhā nathī.
agnānī em māne chhe ke karmano uday rāgadveṣh karāve chhe. ā pramāṇe mānīne te svachchhandapaṇe viṣhay-kaṣhāy seve chhe. tene ahīn kahe chhe ke-bhāī! karmano uday tane rāgadveṣh karāvatun nathī, tun pote ja te-rūpe pariṇame chhe. potānā ūndhā puruṣhārthathī agnān-vaḍe tun pote ja rāgadveṣharūpe pariṇame chhe.
ahīn kahe chhe-jīv ane pudgalakarma banne maḷīne jo jīvane vikār thāy chhe em vitarka karavāmān āve to bhegān maḷelān haḷadar ane phaṭakaḍī bannene lālaraṅgarūp pariṇām thāy chhe tem jīv ane pudgal bannene rāgadveṣhanā pariṇām thāy em ṭhare. parantu em thatun nathī. jīv ekalo ja rāgadveṣhanā bhāvarūpe pariṇame chhe. karma shun kare? karma to jaḍ chhe, te jīvanā rāgādi pariṇām kem kare? āve chhe ne ke-
jīvane potānī bhūlathī rāgādi agnānamay bhāv thāy chhe ane te ja samaye sāme jūnān karma svayam potāthī udayamān āve chhe. bas; banne potapotāmān svatantra, koī koīnā kartā nahi. ahā! jagatano pratyek padārtha (potānā dravya-guṇ-paryāyathī) svatantra chhe, tethī karmano uday āve to jīvane vikār karavo paḍe em chhe nahi; ane jīvane vikāranā pariṇām chhe māṭe navān karmane bandhāvun paḍe chhe em paṇ chhe nahi.
phaṭakaḍī saphed ane haḷadar pīḷī-e banne bhegān maḷīne lālaraṅg thāy chhe. tem jīv ane karma banne bhegān maḷīne jo jīvanā rāgadveṣh pariṇām kare to bannene rāgādirūp pariṇaman thaī jāy. paṇ jīv ekane ja rāgadveṣhanā pariṇām thāy chhe, karmane kāī rāgadveṣh thatā nathī. karmano uday chhe te jaḍ pudgalanī paryāy chhe ane rāgadveṣh chhe te jīvanī vikārī paryāy chhe. tethī karmanā udayathī jīvanā rāgadveṣhapariṇām thāy chhe e vāt yathārtha nathī. potānā agnānathī svayamev jīv rāgadveṣharūpe pariṇame chhe ane temān jūnā karmano uday nimittamātra chhe. jūnān karma jīvane vikār thavāmān nimitta ho, paṇ tenāthī judun ja jīvanun pariṇām chhe.
jīv potāthī ja vikārī bhāv kare chhe, karmathī nahi; tathā karma potāthī pariṇame chhe, jīvanā rāgadveṣhathī nahi. pratyek padārtha pratisamay potānī paryāyane svatantrapaṇe kare chhe temān bījānī jarūr kayān chhe?
be vāt siddha karīchhe.
1. jyāre jīv potāmān, potāthī svatantrapaṇe rāgadveṣh kare chhe te samaye navān pudgal karmarūpe pariṇame chhe. te karmarūp pariṇāmane jīvanā rāgadveṣh pariṇamāve ane
PDF/HTML Page 1330 of 4199
single page version
pudgal paṇ pariṇamāve em nathī. jīv ane pudgal banne maḷīne pudgalanā karmarūp pariṇām thatā nathī paṇ ekalun pudgal ja pote svatantrapaṇe karmaparyāyapaṇe pariṇame chhe.
2. jyāre jīv pote rāg-dveṣhanā pariṇāmarūpe pariṇame chhe tyāre jūnā paudgalik karmano uday temān nimitta hoy chhe. tyān jīv ane pudgalakarma banne maḷīne jīvane rāg-dveṣharūpe pariṇamāve chhe em nathī. jīv ekalo ja pote potāthī svatantrapaṇe rāg-dveṣharūpe pariṇame chhe. jūnān karmano uday to tyāre nimittamātra chhe.
ahāhā...! keṭalī spaṣhṭa vāt chhe! jīv ane karmano uday banne maḷīne jīvanā rāg-dveṣh pariṇām thāy chhe em nathī. ātmā svayam potāthī vikār kare chhe; karmanā nimittathī (karāvelo) vikār thāy chhe em nathī.
juo, ā lākaḍī ūñchī thāy chhe te kriyā chhe. te lākaḍīthī (paramāṇuothī) svatantra thaī chhe. te kriyā lākaḍīthī paṇ thaī chhe ane āṅgaḷīthī paṇ thaī chhe-em banne maḷīne thaī chhe em nathī. tathā te kriyā lākaḍīthī thaī chhe ane jīvathī thaī chhe em paṇ nathī. khūb gambhīr vāt chhe, bhāī! vastunun svarūp ja āvun chhe ke tenī ekek samayanī paryāy svatantra potāthī thāy chhe, bījāthī nahi. bījānī paryāy bījāthī chhe, jīvathī nathī ane jīvanī paryāy jīvathī chhe bījāthī nathī.
ā sheṭhīyāone āvī vātano nirṇay karavānī phurasad kayān chhe? jem mobhane anek khīlā lāge tem bahāranī moṭāīmān rokāyelā te bichārāone mamatānā anek khīlā lāgyā chhe. e tattvanirṇay kayāre kare? ahīn kahe chhe-karma chhe te ajīvatattva chhe, rāgādi bhāv chhe te āsravatattva chhe. banne tattvo bhinna chhe. ajīv ane āsrav banne maḷīne jīvanā āsravapariṇām thāy em chhe ja nahi. ā navatattvanī bhinnatā samajāvī chhe. are bhāī! ek tattvano ek ansh paṇ bījāmān meḷavavāthī to nav tattvano nāsh thaī jashe, navatattva bhinna raheshe nahi. (arthāt mithyātva ja raheshe) jaḍano ansh jīvane vikār karāve vā jīvano ansh jaḍanun kāī kare em traṇakāḷamān sambhavit nathī.
jene haju bhinna tattvonun gnān nathī tene potānā shuddha gnāyakabhāvanī draṣhṭi kayānthī thaī shake? ahā! paryāyanī svatantratānun jene gnān nathī tene paryāyanī pāchhaḷ ākhun trikāḷī dhruv daḷ bhagavān ātmā chaitanyasvarūpe rahelo chhe tenī pratīti kayānthī thāy? na thāy. nave tattvanī bhinnatā samajī ek shuddha gnāyakanī pratīti-anubhav karavān te samyagdarshan chhe.
ahīn niṣhkarṣharūpe em kahe chhe ke-‘jīvane ekane ja rāgādi-agnānapariṇām to thāy chhe; tethī pudgalakarmano uday ke je jīvanā rāgādi-agnānapariṇāmanun nimitta chhe tenāthī judun ja jīvanun pariṇām chhe.’
PDF/HTML Page 1331 of 4199
single page version
‘jo jīv ane pudgalakarma bheḷān thaīne rāgādirūpe pariṇame chhe em mānavāmān āve to bannene rāgādirūp pariṇām ṭhare. parantu pudgalakarma to rāgādirūpe (jīvarāgādirūpe) kadī pariṇamī shakatun nathī; tethī pudgalakarmano uday ke je rāgādi pariṇāmane nimitta chhe tenāthī judun ja jīvanun pariṇām chhe.’
pudgalakarmano uday joke jīvanā rāgapariṇāmanun nimitta chhe topaṇ enāthī rāgadveṣhanā pariṇām jīvane thāy chhe em bilakul nathī. loko, ‘nimitta to chhe, nimitta to chhe’-em kahīne nimittane kartā māne chhe te emanī moṭī bhūl chhe. nimitta ho, paṇ nimittathī jīvanā rāgadveṣhanā pariṇām thāy chhe em bilakul nathī. darek samayanī paryāy potāthī thāy chhe emān bījī chīj nimitta hoy chhe. tyān nimitta pote potānī paryāyane kare chhe paṇ paranī paryāyamān kāī karatun nathī. paranī paryāyamān nimittano kāī adhikār ke hastakṣhep chālato nathī.
jagatamān anant ātmā ane anantānant pudgalo chhe. te ekek dravyamān anant guṇo chhe. te ekek guṇanī ekek samayanī ekek paryāy potāthī svatantrapaṇe thāy chhe. ek guṇanī je paryāy thāy te bījā guṇanī paryāyane līdhe thāy em nathī. ām chhe to pachhī jaḍ karmanā udayanā kāraṇe jīvamān vikār thāy e vāt kayān rahī? em chhe ja nahi.
jūnān karmano uday chhe te jaḍ pudgalanī paryāy chhe, ane ātmā je rāgādi vikār kare te chaitanyanī vikārī paryāy chhe. have jo karmano uday ane jīv banne maḷīne jīvanā rāgadveṣhanā pariṇām thāy chhe em mānavāmān āve to jīv ane pudgalakarma bannene rāgadveṣhanā pariṇām āvī paḍe, paṇ em to tyāre bane ke pudgal pote jīvarūp thaī jāy. parantu pudgal kadīy jīvabhāvane pāmī shakatun nathī, tethī karmano uday jīvane vikār karāve chhe e mānyatā yathārtha nathī. jīv pote vikārarūpe pariṇame tyāre sāthe karmano uday paṇ emān kāīk kare chhe e mānyatā khoṭī chhe.
koī be jaṇ vachche kalesh (jhagaḍo) thāy to bannenoy vāṅk hashe em loko kahe chhe, tem ahīn paṇ banne-jīv ane pudgal maḷīne rāg-dveṣhanā pariṇām thāy chhe em koī kahe to te tadna jūṭhī vāt chhe. kārmaṇavargaṇāgat pudgalo svayam navān karmapaṇe bandhāy chhe ane temān jīvanā rāg-dveṣhanā pariṇām nimitta chhe; ane jīv svayam rāg-dveṣharūpe pariṇame chhe temān jūnā karmano uday nimitta chhe. bas āṭalun ja. karmano uday ane jīv banne maḷīne jīvane pariṇamāve chhe em koī māne to te jūṭhī mānyatā chhe.
māṭe siddha thayun ke pudgalakarmathī judun ja jīvanun pariṇām chhe. lyo, 139-140 pūrī thaī.
PDF/HTML Page 1332 of 4199
single page version
किमात्मनि बद्धस्पृष्टं किमबद्धस्पृष्टं कर्मेति नयविभागेनाह–
सुद्धणयस्स दु जीवे अबद्धपुट्ठं हवदि कम्मं।। १४१ ।।
शुद्धनयस्य तु जीवे अबद्धस्पृष्टं भवति कर्म।। १४१ ।।
‘ātmānān karma baddhaspr̥uṣhṭa chhe ke abaddhaspr̥uṣhṭa chhe’-te have nayavibhāgathī kahe chheḥ-
paṇ baddhaspr̥uṣhṭa na karma jīvamān–kathan chhe nay shuddhanun. 141.
gāthārthaḥ– [जीवे] jīvamān [कर्म] karma [बद्धं] (tenā pradesho sāthe) bandhāyelun chhe [च] tathā [स्पृष्टं] sparshāyelun chhe [इति] evun [व्यवहारनयभणितम्] vyavahāranayanun kathan chhe [तु] ane [जीवे] jīvamān [कर्म] karma [अबद्धस्पृष्टं] aṇabandhāyelun, aṇasparshāyelu [भवति] chhe evun [शुद्धनयस्य] shuddhanayanun kathan chhe.
ṭīkāḥ– jīvanā ane pudgalakarmanā ekabandhaparyāyapaṇāthī jotān temane te kāḷe bhinnatāno abhāv hovāthī jīvamān karma baddhaspr̥uṣhṭa chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. jīvanā ane pudgalakarmanā anekadravyapaṇāthī jotān temane atyant bhinnatā hovāthī jīvamān karma abaddhaspr̥uṣhṭa chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe.
‘ātmāmān karma baddhaspr̥uṣhṭa chhe ke abaddhaspr̥uṣhṭa chhe’-te have nayavibhāgathī kahe chheḥ-
‘jīvanā ane pudgalakarmanā ekabandhaparyāyapaṇāthī jotān temane te kāḷe bhinnatāno abhāv hovāthī jīvamān karma baddhaspr̥uṣhṭa chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe.’
juo, ā vāstavik tattva pāmavānī rīt shun chhe te batāve chhe. gnānasvarūpī chaitanyamay prabhu ātmā ane jaḍ pudgalakarma-e bene ekabandhaparyāyapaṇāthī arthāt bannene vartamān paryāyanī draṣhṭithī jotān arthāt bannene nimittanā sambandhavāḷī bandhaparyāyathī jotān
PDF/HTML Page 1333 of 4199
single page version
temane te kāḷe bhinnatāno abhāv chhe. paraspar nimittarūp sambandhathī jotān jīv ane karmane sambandh nathī em nathī, vartamān bandhaparyāyathī jotān bannene sambandh chhe. bhagavān chaitanya-sūrya ane jaḍakarma-e bene nimittarūp bandh avasthāthī jotān vyavahārathī te kāḷe bhinnatāno abhāv chhe. tethī jīvamān karma baddhaspr̥uṣhṭa chhe evo vyavahāranayano ek pakṣha chhe. have kahe chhe-
‘jīvanā ane pudgalakarmanā anekadravyapaṇāthī jotān temane atyant bhinnatā hovāthī jīvamān karma abaddhaspr̥uṣhṭa chhe evo nishchayanayano ek pakṣha chhe.’
jīvadravya ane pudgalakarma e bene anekadravyapaṇun eṭale bhinna dravyapaṇun chhe. shuddha chaitanyasvabhāvamay ātmā ane jaḍasvabhāv evun pudgalakarma e banne bhinna dravyo chhe. ātmā bhinna chhe ane pudgal bhinna chhe-em bhinna dravyapaṇāthī jotān bene atyant bhinnatā chhe; be ek nathī. bene atyant bhinnatā hovāthī jīvamān karma abaddhaspr̥uṣhṭa chhe evo nishchayanayano ek pakṣha chhe. bhagavān ātmā karmanā sambandhathī rahit chhe evo nishchayanayano ek pakṣha chhe.
ahāhā...! shun kahe chhe ā? ke ātmā karmathī abaddhaspr̥uṣhṭa chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe e vikalpa chhe. āgaḷ kaheshe-vyavahārano niṣhedh to karāvatā āvyā chhīe paṇ have nishchayanā pakṣhano paṇ niṣhedh karāvavāmān āve chhe. juo, nishchayanayano je pakṣha chhe te vikalpa chhe em darshāvīne teno niṣhedh karavānī vāt ahīn kahe chhe.
prashnaḥ– to ‘‘nishchayanayāshrit munivaro prāpti kare nirvāṇanī’’ em kahyun chhe ne?
uttaraḥ– hā, (gāthā 272 mān) kahyun chhe; paṇ e bījī vāt chhe. vastu akhaṇḍ ek gnāyakasvarūp chhe. tenā āshraye ja munivaro nirvāṇane pāme chhe. tyān nishchayanay eṭale vikalpanī vāt nathī paṇ nirvikalpanī vāt chhe. vastu shuddha chaitanyaghanasvarūp je ātmā teno āshray letān mukti thāy chhe. tene nishchayanayanā āshraye mukti thāy chhe em tyān kahyun chhe. ahīn je vāt chhe e to vyavahār ane nishchayanayanā pakṣharūp vikalponī vāt chhe. samajāṇun kāī?
sharūātamān vichār karanārane āvā vikalpa āvechhe. bhagavān ātmā shuddha chidānandaghan prabhu ekalā gnān ane ānandanā daḷasvarūp vastu chhe ane pudgalakarma jaḍ-achetan ajīv vastu chhe. bannene bhinnatā chhe, banne ek nathī. tethī bhagavān ātmā karmathī abaddhaspr̥uṣhṭa chhe- āvā nishchayanayanā pakṣhano vichār āve chhe. paṇ e vikalpa chhe, rāg chhe; ane ā vikalpano je kartā thāy te mithyādraṣhṭi chhe. sūkṣhma vāt chhe prabhu! ātmā pūrṇānandasvarūp prabhu abaddhaspr̥uṣhṭa chhe evo shuddhanayano, abhedanayano-nishchayano je pakṣha chhe te paṇ ek vikalpa chhe. te vikalpathī shun? āvo nishchayanayano pakṣha chhe paṇ tethī shun sādhya chhe? bhagavān! tun āṭale sudhī āvyo paṇ tethī shun? em kahe chhe.
PDF/HTML Page 1334 of 4199
single page version
ātmā karmanā sambandhavāḷo chhe-evā vyavahāranayano to niṣhedh karatā āvyā chhīe. ahīn to e uparānt nishchayanayanā pakṣhanā niṣhedhanī vāt karavī chhe. bhagavān ātmā pūrṇagnānaghanasvarūp prabhu amr̥utano sāgar-dariyo chhe. evā ātmāne dravyasvabhāvathī joīe to ene karmanā nimittanā sambandhano abhāv chhe. sharūmān āvo ek nishchayanayanā pakṣhano vikalpa ūṭhe chhe. ahīn kahe chhe ke āvo vikalpa thāy paṇ tethī shun? āvā vikalpanī sāthe gnānasvarūpī bhagavān ātmā tanmay nathī, ekarūp nathī. prabhu! ‘hun abaddhaspr̥uṣhṭa chhun’-evī andar je sūkṣhma vr̥utti ūṭhe chhe te rāgano kaṇ chhe ane te rāganā kaṇ sāthe bhagavān ātmā tanmay nathī, tadrūp nathī. te paṇ ek pakṣha chhe. āchārya kahe chhe ‘–ततः किं’-tethī shun? evā vikalpathī ātmāne shun lābh chhe? e vikalpathī ātmaprāpti nathī.
loko rāḍ pāḍe chhe ke vyavahār karatān-karatān nishchay thāy. ahīn kahe chhe-bhagavān! em nathī. prabhu! tane duḥkh lāge, paṇ vastu em nathī. bhagavān ātmā sachchidānand prabhu karmanā sambandh vināno, nimittanā sambandh vināno, ek samayanī paryāyanā sambandh vināno ekalo shuddha gnāyakabhāv chhe-em pratham andar vr̥utti ūṭhe chhe, vikalpa ūṭhe chhe. paṇ tethī shun? em ahīn kahe chhe. āvā sūkṣhma vikalpa sudhī tun āvyo paṇ emān (vikalpamān) samyagdarshan kayān chhe? ā abaddhaspr̥uṣhṭano je pakṣha chhe te to rāg chhe, kaṣhāyano kaṇ chhe, duḥkharūp bhāv chhe. ane vaḷī te kaṣhāyakaṇane potānun kartavya māne, enāthī nishchay thāy em māne e mithyādarshan chhe. vītarāgano mārga khūb gambhīr chhe, bhāī!
vyavahāranā pakṣhanī vāt to kayāny ūḍī gaī. ātmā paryāyathī jotān baddhaspr̥uṣhṭa chhe evo vyavahāranayano pakṣha to niṣhiddha chhe ja. ahīn to em kahe chhe ke vichāradhārāmān ātmā akhaṇḍ ānandaghan prabhu abaddhaspr̥uṣhṭa vastu chhe-evā vichāranī je vr̥utti ūṭhe chhe te paṇ niṣhiddha chhe kemake te nishchayanā pakṣharūp rāg chhe. āchāryadev kahe chhe ke evā vikalpathī paṇ ātmāne shun lābh chhe? e vikalpa sāthe chaitanyasvabhāv tanmay nathī. jyān sudhī āvā vikalpamān rokāīne te potānun kartavya chhe em jīv māne tyān sudhī mithyādarshan chhe.
samayasāranī gāthā 14 ane 1pamān abaddhaspr̥uṣhṭanī vāt karī chhe. tyān vikalpa vinānī nirvikalpa chījanī vāt chhe. je bhagavān ātmāne abaddhaspr̥uṣhṭa eṭale rāg ane karmanā sambandhathī rahit ekalo abandhasvarūp antaramān dekhe chhe te jainashāsan chhe em tyān kahyun chhe. e nirvikalpa pariṇamananī vāt chhe ane ahīn to abaddhaspr̥uṣhṭanā vikalpamān je ūbho chhe enī vāt chhe.
bhāī! trilokanāth jineshvaradevanī divyadhvanimān āvī te ā vāt chhe. gaṇadharo ane indronī sabhāmān bhagavāne je vāt karī te ahīn bhagavān kundakundāchārye karī chhe.
PDF/HTML Page 1335 of 4199
single page version
84 lākh yonimān utpanna thavun evo ātmāno svabhāv nathī. ātmāno to janma-maraṇ rahit abandhasvabhāv chhe. ahīn kahe chhe-āvo hun abandhasvarūp ātmā chhun evo je vikalpa upaje chhe te rāg chhe, nishchayano pakṣha chhe. paṇ tethī shun? enāthī ātmāne kāī lābh nathī.
rājā thayā pahelān, rājā thavun chhe, māre gādīe besavun chhe evo vikalpa āve chhe. parantu vikalpa chhe tyāre te rājā kayān chhe? ane rājā thayo tyāre te vikalpa kayān chhe? tem hun karmanā nimittanā sambandharahit abaddhaspr̥uṣhṭasvarūp shuddha chaitanyamay bhagavān ātmā chhun evā sūkṣhma vikalpathī bhāī! tun āṅgaṇāmān āvīne ūbho chhe paṇ tethī shun? e vikalpa chhe tyān sudhī andar gharamān pravesh nathī, vastuno nirvikalpa anubhav nathī kemake vikalpa sāthe bhagavān ātmā tanmay nathī. bhagavānano āvo mārga chhe, bhāī!
prashnaḥ– ā pramāṇe shun āp badho vyavahār nathī uthāpatā?
uttaraḥ– are bhāī! vyavahār chhe enī koṇ nā kahe chhe? ahīn to vāt em chhe ke ātmānun svarūp vyavahārathī rahit chhe, ane vyavahāranun lakṣha chhoḍīne, pakṣhanā vikalpa chhoḍīne antar-anubhav karatān samyagdarshan chhe e vāt chhe. samajāy chhe kāī?
dayā, dān, vrat, tap, bhakti ityādi vyavahāranā rāgasahit hun chhun evo vyavahāranayano-abhūtārthanayano ek pakṣha chhe. ane rāganā sambandharahit hun abaddhaspr̥uṣhṭa chhun evo ek bhūtārthanayano pakṣha chhe. shuddhanay kaho, nishchayanay kaho ke bhūtārthanay kaho-badhī ek ja vāt chhe. ahāhā...! hun abaddhaspr̥uṣhṭa chhun e paṇ nishchayanayano pakṣha nām vikalpa chhe. āvā vikalpanī je sūkṣhma vr̥utti ūṭhe chhe te bandhanun kāraṇ chhe. āchārya kahe chhe ke bhāī! tun āṭale sudhī āvyo paṇ tethī shun siddhi chhe? emān bhagavān ātmāno bheṭo to thayo nahi. ahāhā...! je ātmā te banne nayapakṣhone oḷaṅgī gayo chhe te ja samayasār chhe. ā ekalun mākhaṇ chhe.
ātmā andar abaddhaspr̥uṣhṭa chhe e to satya chhe, e kāī bījī chīj nathī. paṇ te sambandhīno je pakṣha-vikalpa chhe te khoṭo chhe em ahīn kahevun chhe. nishchayanayano pakṣha paṇ ahīn chhoḍāve chhe kemake vikalpa maṭatān ātmalābh chhe. nayapakṣhone oḷaṅgī jāy te samayasār chhe.
PDF/HTML Page 1336 of 4199
single page version
ततः किम्–
पक्खादिक्कंतो पुण भण्णदि जो सो समयसारो।। १४२ ।।
पक्षातिक्रान्तः पुनर्भण्यते यः स समयसारः।। १४२ ।।
paṇ tethī shun? je ātmā te banne nayapakṣhone oḷaṅgī gayo chhe te ja samayasār chhe, - em have gāthāmān kahe chheḥ-
paṇ pakṣhathī atikrānt bhākhyo te ‘samayano sār’ chhe. 142.
gāthārthaḥ– [जीवे] jīvamān [कर्म] karma [बद्धम्] baddha chhe athavā [अबद्धं] abaddha chhe- [एवं तु] e prakāre to [नयपक्षम्] nayapakṣha [जानीहि] jāṇ; [पुनः] paṇ [यः] je [पक्षातिक्रान्तः] pakṣhātikrānt (arthāt pakṣhane oḷaṅgī gayelo) [भण्यते] kahevāy chhe [सः] te [समयसारः] samayasār (arthāt nirvikalpa shuddha ātmatattva) chhe.
ṭīkāḥ– ‘jīvamān karma baddha chhe’ evo je vikalpa tathā ‘jīvamān karma abaddha chhe’ evo je vikalpa te banne nayapakṣha chhe. je te nayapakṣhane atikrame chhe (-oḷaṅgī jāy chhe, chhoḍe chhe), te ja sakaḷ vikalpane atikramyo thako pote nirvikalpa, ek vignānaghanasvabhāvarūp thaīne sākṣhāt samayasār thāy chhe. tyān (visheṣh samajāvavāmān āve chhe ke) -je ‘jīvamān karma baddha chhe’ em vikalpa kare chhe te ‘jīvamān karma abaddha chhe’ evā ek pakṣhane atikramato hovā chhatān vikalpane atikramato nathī, ane je ‘jīvamān karma abaddha chhe’ em vikalpa kare chhe te paṇ ‘jīvamān karma baddha chhe’ evā ek pakṣhane atikramato hovā chhatān vikalpane atikramato nathī; vaḷī je ‘jīvamān karma baddha chhe ane abaddha paṇ chhe’ em vikalpa kare chhe te, te banne pakṣhane nahi atikramato thako, vikalpane atikramato nathī. tethī je samasta nayapakṣhane atikrame chhe te ja samasta vikalpane atikrame chhe; je samasta vikalpane atikrame chhe te ja samayasārane prāpta kare chhe -anubhave chhe.
bhāvārthaḥ– jīv karmathī ‘bandhāyo chhe’ tathā ‘nathī bandhāyo’-e banne nayapakṣha
PDF/HTML Page 1337 of 4199
single page version
यद्येवं तर्हि को हि नाम नयपक्षसन्नयासभावनां न नाटयति?
स्वरूपगुप्ता निवसन्ति नित्यम्।
विकल्पजालच्युतशान्तचित्ता–
स्त एव साक्षादमृतं पिबन्ति।। ६९ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७० ।।
chhe. temānthī koīe bandhapakṣha pakaḍayo, teṇe vikalpa ja grahaṇ karyo; koīe abandh pakṣha pakaḍayo, teṇe paṇ vikalpa ja grahaṇ karyo; ane koīe banne pakṣha pakaḍayā, teṇe paṇ pakṣharūp vikalpanun ja grahaṇ karyun. parantu evā vikalpone chhoḍī je koī paṇ pakṣha na pakaḍe tej shuddha padārthanun svarūp jāṇī te-rūp samayasārane-shuddhātmāne-pāme chhe. nayapakṣha pakaḍavo te rāg chhe, tethī samasta nayapakṣhane chhoḍavāthī vītarāg samayasār thavāy chhe.
have, ‘jo ām chhe to nayapakṣhanā tyāganī bhāvanāne kharekhar koṇ na nachāve? em kahīne shrīmān amr̥utachandra āchārya nayapakṣhanā tyāganī bhāvanānān 23 kaḷasharūp kāvyo kahe chheḥ-
shlokārthaḥ– [ये एव] jeo [नयपक्षपातं मुक्त्वा] nayapakṣhapātane chhoḍī [स्वरूपगुप्ताः] (potānā) svarūpamān gupta thaīne [नित्यम्] sadā [निवसन्ति] rahe chhe [ते एव] teo ja, [विकल्पजालच्युतशान्तचित्ताः] jemanun chitta vikalpajāḷathī rahit shānt thayun chhe evā thayā thakā, [साक्षात् अमृतं पिबन्ति] sākṣhāt amr̥utane pīe chhe.
bhāvārthaḥ– jyān sudhī kāī paṇ pakṣhapāt rahe chhe tyān sudhī chittano kṣhobh maṭato nathī. jyāre nayono sarva pakṣhapāt maṭī jāy tyāre vītarāg dashā thaīne svarūpanī shraddhā nirvikalpa thāy chhe, svarūpamān pravr̥utti thāy chhe ane atīndriy sukh anubhavāy chhe. 69.
havenā 20 kaḷashamān nayapakṣhane visheṣh varṇave chhe ane kahe chhe ke āvā samasta nayapakṣhone je chhoḍe chhe te tattvavedī (tattvano jāṇanār) svarūpane pāme chheḥ-
shlokārthaḥ– [बद्धः] jīv karmathī bandhāyelo chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv karmathī bandhāyelo nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām [चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ
PDF/HTML Page 1338 of 4199
single page version
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७१ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७२ ।।
पक्षपातो] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī (vastusvarūpano jāṇanār) pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe (arthāt tene chitsvarūp jīv jevo chhe tevo nirantar anubhavāy chhe).
bhāvārthaḥ– ā granthamān prathamathī ja vyavahāranayane gauṇ karīne ane shuddhanayane mukhya karīne kathan karavāmān āvyun chhe. chaitanyanā pariṇām paranimittathī anek thāy chhe te sarvane pahelethī ja āchārya gauṇ kahetā āvyā chhe ane jīvane shuddha chaitanyamātra kahyo chhe. e rīte jīv-padārthaneshuddha, nitya, abhed chaitanyamātra sthāpīne have kahe chhe ke-ā shuddhanayano paṇ pakṣhapāt (vikalpa) karashe te paṇ te shuddha svarūpanā svādane nahi pāme. ashuddhanayanī to vāt ja shī? paṇ jo koī shuddhanayano paṇ pakṣhapāt karashe to pakṣhano rāg nahi maṭe tethī vītarāgatā nahi thāy. pakṣhapātane chhoḍī chinmātra svarūp viṣhe līn thaye ja samayasārane pamāy chhe. māṭe shuddhanayane jāṇīne, teno paṇ pakṣhapāt chhoḍī shuddha svarūpano anubhav karī, svarūp viṣhe pravr̥uttirūp chāritra prāpta karī, vītarāg dashā prāpta karavī yogya chhe. 70.
shlokārthaḥ– [मूढः] jīv mūḍh (mohī) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv mūḍh (mohī) nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe, [इति] ām [चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe (arthāt tene chitsvarūp jīv jevo chhe tevo nirantar anubhavāy chhe). 71.
shlokārthaḥ– [रक्तः] jīv rāgī chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv rāgī nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām
PDF/HTML Page 1339 of 4199
single page version
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७३ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७४ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७५ ।।
[चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe. 72.
shlokārthaḥ– [दुष्टः] jīv dveṣhī chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv dveṣhī nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām [चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe. 73.
shlokārthaḥ– [कर्ता] jīv kartā chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv kartā nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām [चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe. 74.
shlokārthaḥ– [भोक्ता] jīv bhoktā chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv bhoktā nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām [चिति]
PDF/HTML Page 1340 of 4199
single page version
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७६ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७७ ।।
चिति द्वयोर्द्वाविति पक्षपातौ।
यस्तत्त्ववेदी च्युतपक्षपात–
स्तस्यास्ति नित्यं खलु चिच्चिदेव।। ७८।।
chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe. 7p.
shlokārthaḥ– [जीवः] jīv jīv chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv jīv nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām [चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe. 76.
shlokārthaḥ– [सूक्ष्मः] jīv sūkṣhma chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv sūkṣhma nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe; [इति] ām [चिति] chitsvarūp jīv viṣhe [द्वयोः] be nayonā [द्वौ पक्षपातौ] be pakṣhapāt chhe. [यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः] je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe [तस्य] tene [नित्यं] nirantar [चित्] chitsvarūp jīv [खलु चित् एव अस्ति] chitsvarūp ja chhe. 77. shlokārthaḥ– [हेतुः] jīv hetu (kāraṇ) chhe [एकस्य] evo ek nayano pakṣha chhe ane [न तथा] jīv hetu (kāraṇ) nathī [परस्य] evo bījā nayano pakṣha chhe;