Pravachan Ratnakar-Gujarati (simplified iso15919 transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 69 of 210

 

PDF/HTML Page 1361 of 4199
single page version

* kaḷashaḥ 72 shlokārtha uparanun pravachan *

‘रक्तः’ jīv rāgī chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. ek jīv em kahe chhe ke jīv rāgī chhe, rāgavāḷo chhe, rāg eno svabhāv chhe. ā ek vyavahāranayano pakṣha chhe.

‘न तथा’ jīv rāgī nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. bījo jīv kahe chhe ke jīv rāgī nathī, enā svarūpamān rāg nathī, e to vītarāg chaitanyamūrti chhe. ā nishchayanayano pakṣha chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. āvā je be prakāre vikalpa ūṭhe chhe te rāg chhe, bandhanun kāraṇ chhe. have kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī chhe te pakṣhapāt rahit chhe. ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.

hun arāgī chhun evo je vikalpa tenāthī rahit thaīne tattvavedī potānā shuddha chaitanyasvarūpane vede chhe. hun arāgī chhun evo je vikalpa chhe e to duḥkharūp chhe. evā vikalpathī haṭhī je trikāḷ sachchidānandasvarūp bhagavān ātmāne vede chhe, anubhave chhe te samakitī dharmī chhe.

samyaggnānadīpikāmān bahu saras vāt karī chhe. vishvamān chha dravya chhe. tenāthī bhinna bhagavān ātmā ‘saptam dravya’ chhe. em ke jagatamān chha dravyo chhe enāthī bhinna hun saptam dravya chhun-āvā vikalpanā pakṣhane chhoḍīne potānā nirmaḷ ānandasvarūpano anubhav karavo enun nām samyagdarshan chhe.

samayasār gāthā 49 nī ṭīkāmān ‘avyakta’nā chha bol chhe. samyaggnānadīpikāmān tenā pratham bolano ām artha karyo chhe-chha dravyasvarūp lok gney chhe te vyakta chhe, tenāthī bhinna ātmā saptam dravya chhe te avyakta chhe. em ke ekakor rājā ane ekakor ākhun gām; ekakor chaitanya mahāprabhu ātamarām saptam dravya ane ek kor potāthī bhinna vishvanā chha dravyo. āvo mārga chhe, prabhu!

vyavahār karatān karatān nishchay thashe, enāthī dharma thashe e to jīvane anādinun mithyāshalya chhe. jīv arāgī chhe e vāt to sāchī chhe, satyārtha chhe, paṇ evo andar vikalpa uṭhāvavo e rāg chhe. dharmī jīv āvā banne pakṣhapātathī rahit chhe. tene chitsvarūp jīv nirantar chitsvarūp ja anubhavāy chhe.

* * *

samayasār gāthā-142 ] [ 301


PDF/HTML Page 1362 of 4199
single page version

* kaḷash 73ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘दुष्टः’ jīv dveṣhī chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. agnānī kahe chhe ke jīv dveṣhavāḷo chhe, paryāyathī jīv dveṣhī chhe. āvo vyavahāranayano ek pakṣha chhe.

‘न तथा’ jīv dveṣhī nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv adveṣhī chhe evo je vikalpa te nishchayanayano pakṣha chhe. hun adveṣhī chhun evo je vikalpa-vr̥utti ūṭhe te rāg chhe, duḥkharūp chhe, bandhanun kāraṇ chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. ā banne pakṣhane chhoḍī daīne je pakṣhapātarahit thāy te gnānī chhe.

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.

je samakitī chhe tene hun dveṣhī chhun ke dveṣhī nathī evā nayapakṣhanā vikalpa chhūṭī jāy chhe; e to nirantar potānā shuddha chitsvarūp dravyane chitsvarūp ja anubhave chhe. bhāī! ā ja anādino mārga chhe. anant tīrthaṅkaro thayā emaṇe ā ja vāt kahī chhe. vartamānamān dharmapitā shrī sīmandhar bhagavān mahāvideh kṣhetramān virāje chhe. gaṇadharo ane indronī sabhāmān omdhvani dvārā teo ā ja vāt kahe chhe. bhagavān kundakundāchārya videhamān gayā hatā. tyānthī je vāt te lāvyā te ā vāt chhe. ā param satya vāt chhe.

* * *
* kaḷashaḥ 74 shlokārtha uparanun pravachan *

‘कर्ता’ jīv kartā chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv rāgano-vyavahārano kartā chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. shubharāgano je vikalpa ūṭhe chhe teno hu kartā chhun em vyavahāranayanā pakṣhavāḷo kahe chhe.

‘न तथा’ jīv kartā nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. nishchayanā pakṣhamān ūbho chhe te kahe chhe ke jīv kartā nathī. jīv rāgano kartā nathī e vāt to yathārtha chhe paṇ āvo je vikalpa chhe te nayapakṣha chhe, rāg chhe, bandhanun kāraṇ chhe.

bhagavān ātmā par dravyano to kartā chhe ja nahi. paṇ dayā, dānanā je vikalpo thāy teno jīv kartā chhe em māne tene vyavahārano pakṣha chhe, agnānabhāv chhe. tyāre vaḷī bījo em pakṣha chhe ke ātmā gnānasvarūp svabhāvabhāvarūp vastu chhe, te rāgano kartā nathī, to e paṇ vikalpa chhe, rāg chhe. jīv akartā chhe e to satya chhe, paṇ evo vikalpa chhe e rāg chhe.


PDF/HTML Page 1363 of 4199
single page version

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. bhagavān ātmā to trikāḷ ekasvarūp gnānasvarūp, gnāyakasvarūp, chitsvarūp chhe. emān kartā ane akartānā vikalpono sadantar abhāv chhe. āvā chitsvarūp nij tattvane jāṇavun ane vedavun tenun nām dharma chhe, sukh chhe. ā sivāy koī bāhya kriyānā lakṣhe shubhabhāv kare ane enā phaḷamān svargādi maḷe topaṇ badho kalesh chhe.

ā badhā karoḍapati ane abajopati chhe te duḥkhī chhe. paisā taraph je lakṣha chhe te rāg chhe ane te kalesh chhe, duḥkh chhe. puṇyanā phaḷamān kadāchit jīv svargamān dev thāy to tyān paṇ kaleshanun vedan chhe. bhagavān ātmā chaitanyadev chhe, eno anubhav karyā vinā svarganā devo paṇ rāganā kaleshane ja bhogave chhe. ā vastusvarūp chhe.

bhāī! bahāranī vātomān kāī sār nathī, bāpu! loko bhale bahāranī kriyāthī, vyavahāranā vikalpothī rājī thāy, parantu ethī bhavano ant nahi āve bhāī! samakitīmān ja bhavano ant karavānī tākāt pragaṭe chhe.

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.

ahāhā...! kartā chhun e paṇ nahi ane akartā chhun e paṇ nahi-em banne nayonā pakṣhapātathī rahit thaīne tattvavedī dharmī jīv nirantar potānā chaitanyasvarūpane anubhave chhe. lyo, ekalun mākhaṇ chhe. lok khushī thāy evī vāt nathī paṇ potāno ātmā ānandit thāy evī vāt chhe.

āvī vāt bese nahi eṭale virodh kare, paṇ shun thāy? amāre to badhā ātmā ātmā tarīke sādharmī chhe. paryāyamān koīnī koī bhūl hoy paṇ tethī koī pratye dveṣh karavo te mārga nathī. koī prāṇī pratye ver-virodh na hoy. badhā ātmā prati maitrībhāv hoy. ‘सत्त्वेषु मैत्री’nī ja bhāvanā hoy. ātmā dravyasvabhāve trikāḷ shuddha chhe. nij svabhāvanā āshraye jeṇe potānī bhūlane kāḍhī nākhī te bījānī bhūlane shun kām jue? ahīn to badhā ātmāne prabhu kahīe chhīe.

vyavahārano pakṣha ho ke nishchayano pakṣha ho; banne vikalpa chhe, udayabhāv chhe, sansārabhāv chhe. ātmā enāthī bhinna chīj chhe. tattvavedī dharmī jīv pakṣhapātarahit thaīne nirantar potānā chaitanyasvarūpane chaitanyarūpe ja anubhave chhe. ahā! āvo saras adhikār āvyo chhe!

* * *
* kaḷash 7paḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘भोक्ता’ jīv bhoktā chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. je vikalpa ūṭhe


PDF/HTML Page 1364 of 4199
single page version

teno jīv bhoktā chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. vartamān paryāyane jonārano ā vikalpa chhe ke jīv bhoktā chhe. ā vyavahārano niṣhedh to pahelethī ja karāvatā āvyā chhīe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv bhoktā nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. bhagavān ātmā rāgano bhoktā nathī, ānandano bhoktā chhe-āvo je vikalpa chhe te nishchayanayano pakṣha chhe. e vikalpa duḥkharūp chhe. bhagavān ātmā ānandakand prabhu abhoktā chhe e to satya chhe, paṇ evo je vikalpa chhe te rāg chhe, duḥkharūp chhe. e vikalpa ek samayanī paryāyamān bhūl chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. hun rāgano bhoktā chhun ane bhoktā nathī e banne pakṣha vikalpa chhe, duḥkh chhe.

nirmaḷānandano nāth, nityānand, sahajānandasvarūp akhaṇḍ abhed ekarūp dhruv vastu bhagavān ātmā chhe. temān hun bhoktā chhun ane bhoktā nathī evā vikalpono abhāv chhe. hun rāgano bhoktā nathī evo vikalpa paṇ vastunā svarūpamān nathī. āvo bhagavān ātmā chhe.

āvī satya vāt sāmbhaḷīne koīne te na bese to tene duḥkh thāy; paṇ shun karīe? tane duḥkh thāy to prabhu! māph karaje. bhāī! tun bhagavān chho. koī vātanun satya vātanun nirūpaṇ karatān tane duḥkh lāge tyān tane duḥkh thāy evo amāro bhāv nathī. ahīn to vastunā svarūpanun satya nirūpaṇ ja karīe chhīe. bhagavān! ā to hitanī ja vāt chhe.

ātmā rāgano kartā chhe evo vikalpa tane shobhato nathī e to ṭhīk. ahīn kahe chhe ke ātmā rāgano bhoktā chhe ane bhoktā nathī evā vikalpa paṇ tane shobhatā nathī. e vikalpa tāro shaṇagār nathī. tun to nirvikalpa chho ne prabhu! vikalpanī dashā e tārī dashā nahi. shrīmade kahyun chhe ne ke-

‘‘sarva jīv chhe siddhasam, je samaje te thāy;’’
‘‘bījun kahīe keṭalun, kar vichār to pām.’’

‘kar vichār to pām’ em kahyun chhe. vichārano artha gnān thāy chhe. matalab ke gnān kare to pāmīsh. rāg kare to pāmīsh em tyān kahyun nathī. ātmasiddhimān bahu ūñchī tattvanī vāt chhe. sampradāyavāḷāne besavun kaṭhaṇ paḍe chhe kemake sampradāyamān janme tyān sāchun mānīne aṭakī jāy chhe. parantu bhāī! satyane tun na māne to duḥkhī thaīsh. viparīt mānyatā vaḍe jīv vartamānamān duḥkhī chhe ane bhaviṣhyamān paṇ duḥkhī thashe. ā koīnā anādaranī-tiraskāranī vāt nathī; ekalī karuṇāno bhāv chhe. shrīmade kahyun chhe ne ke-


PDF/HTML Page 1365 of 4199
single page version

‘‘koī kriyājaḍ thaī rahyā, shuṣhkagnānamān koī;
māne mārag mokṣhano, karuṇā ūpaje joī.’’

gnānīone, agnānapaṇe vartatā jīvone joī karuṇā āve chhe, tiraskār nahi. have kahe chhe- ‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. je samakitī dharmī jīv chhe tene nirantar chitsvarūp jīv jevo chhe tevo chitsvarūpe ja anubhavāy chhe.

* * *
* kaḷash 76ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘जीवः’ jīv jīv chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv sachchidānand-svarūp bhagavān trikāḷ svarūpathī chhe evo nishchayanayano ek pakṣha chhe. āvo je pakṣha chhe te vikalpa chhe. shuddha jīvavastu chaitanyamūrti bhagavān svarūpathī chhe e to satyārtha chhe, paṇ evo vikalpa je ūṭhe chhe te nishchayano pakṣha chhe ane te rāg chhe, duḥkh chhe.

‘न तथा’ jīv jīv nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. paranī apekṣhāe jīv nathī, svanī apekṣhāe chhe, paṇ paranī apekṣhāe jīv nathī evo vyavahāranayano pakṣha chhe. e paṇ vikalpa chhe, rāg chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvabhāvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. banne vikalpa chhe te paryāyamān bhūl chhe kemake svarūp to nirvikalpa chhe. have kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.

hun jīv chhun, jīv chhun, em vikalpa karavāthī kāī nijaras vedāto nathī, paṇ pakṣhapāt rahit thaīne antarlīnatānā baḷe je tattvavedī chhe te nirantar chaitanyarasane anubhave chhe. dharmī jīvane chitsvarūp jīv jevo chhe tevo nirantar vedanamān āve chhe.

āvī vāt kaṭhaṇ paḍe eṭale maṇḍī paḍe vrat, tap ādi bāhya vyavahāramān ane māne ke vyavahār karatān karatān nishchay pragaṭashe, puṇyanā baḷe bhaviṣhyamān karmakṣhay thashe; paṇ e tārī mānyatā mithyā chhe, bhāī! paramātmaprakāshamān ‘पुण्णेण होइ विहवो...’ ityādi gāthā 60 mān kahyun chhe ke-puṇyathī vaibhav maḷe chhe, vaibhavathī abhimān-garva thāy chhe, gnān ādi āṭh prakāranā madathī buddhibhram-vivekamūḍhatā thāy chhe. tethī amane āvun puṇya na ho. kayān āchārya yogīndradevanun kathan ane kayān tārī mānyatā?


PDF/HTML Page 1366 of 4199
single page version

ā tārā ātmānī svadayānī vāt chhe. jīv jevo (chitsvarūp) chhe tevo vikalpa rahit thaīne anubhavavo te svadayā chhe. jīvane dayā, dānanā rāgavāḷo mānavo, vā nayapakṣhanā vikalpomān guñchavī devo te jīvatī jyot-chaitanyajyotisvarūp bhagavān ātmāno anādar chhe, ghāt chhe. rāgathī lābh mānanār potānī hinsāno karanāro chhe. nij chaitanyasvarūpano anādar karavo te svahinsā chhe, adayā chhe.

prabhu! ten anant bhavamān anant janmamaraṇ karyān. tārun maraṇ thatān tārī mātānā āṅkhamānthī je ānsu ṭapakayān te badhān ānsu bhegā karīe to dariyānā dariyā bharāy. āṭalān janma-maraṇ karyān chhe ten! enā ati ghor duḥkhanī shī vāt! (chār gatinān) āvān tīvra duḥkhathī chhūṭavāno upāy ā ja chhe. nayapakṣhanā vikalpane chhoḍīne antarlīn thaī chitsvarūp jīvane (potāne) chitsvarūpe anubhavavo te janma-maraṇanā antano upāy chhe. je tattvavedī chhe te paṇ nirantar potāne chitsvarūp ja anubhave chhe.

* * *
* kaḷash 77ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘सूक्ष्मः’ jīv sūkṣhma chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv rāgādithī bhinna chaitanyapiṇḍ prabhu sūkṣhma chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. nishchayathī dayā, dān, vratanā je vikalpa ūṭhe tenī sāthe jīv ekarūp nathī. āvo jīv sūkṣhma chhe. jīv sūkṣhma chhe e to sāchun ja chhe parantu evo je vikalpa chhe te rāg chhe ane te chhoḍavā yogya chhe.

sharīr sāthe ātmā ekapiṇḍarūp nathī. nimittanā sambandhathī sharīr sāthe ekarūp chhe em vyavahārathī bhale kahevāy, paṇ vastu tarīke sharīr sāthe ātmā ek nathī. jo sharīr sāthe ātmā ek thaī jāy to jem ātmā vastu nitya chhe tem sharīr paṇ nitya thaī jāy, sharīrano paṇ nāsh na thāy. paṇ em chhe nahi. tevī rīte ātmā lokālok sāthe ekamek hoy to jem lokālok dekhāy chhe tem ātmā paṇ dekhāvo joīe. paṇ em chhe nahi. tethī ātmā sharīrathī, rāgathī, lokālokathī bhinna evo chaitanyamūrti bhagavān sūkṣhma chhe evo nishchayanayano ek pakṣha chhe. ā pakṣha chhe te rāg chhe tethī tene chhoḍavānī ahīn vāt chhe.

chaitanyaratna prabhu ātmā, sharīr, man, vāṇī, indriy ke rāg sāthe tanmay nathī evo sūkṣhma chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv sūkṣhma nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv rāgavāḷo, karmavāḷo chhe māṭe sthūḷ chhe, sūkṣhma nathī evo vyavahāranayano pakṣha chhe. āno to prathamathī ja āchāryadev niṣhedh karatā āvyā chhe.


PDF/HTML Page 1367 of 4199
single page version

ahīn banne pakṣhanī vāt sāthe līdhī chhe. emān rāgathī bhinna hun sūkṣhma chhun evo nishchayanayanā pakṣhano je vikalpa uṭhe chhe teno paṇ niṣhedh karavāmān āve chhe kemake te rāg chhe. ā pratham bhūmikānī-samyagdarshananī vāt chāle chhe. ahīn kahe chhe ke dayā, dān, vrat ādi rāganā sthūḷ vikalpo sāthe je tanmay-ekamek nathī evo chaitanyajyoti-svarūp bhagavān ātmā sūkṣhma chhe. paṇ hun sūkṣhma chhun evā nayapakṣhanā vikalpamān rokāvun te rāg chhe. e nayapakṣhanā sūkṣhma vikalpa sāthe ātmā tadrūp nathī. bhāī! hun sūkṣhma chhun evā nishchayanā pakṣharūp sūkṣhma vikalpathī paṇ ātmā jaṇāy em nathī to pachhī vyavahārano sthūḷ rāg karatān karatān nishchay thāy e vāt kayān rahī? e to bahu sthūḷ, viparīt vāt chhe, (ane sharīr, man, vāṇī, indriy ane karma to kayāny dūr rahī gayā.)

jagatane ākaro lāge paṇ anant tīrthaṅkaro, anant sarvagno ane anant santoe jāher karelo ā mārga chhe. koīne lāge ke amāro mānelo ane amane goṭhelo mārga uthāpe chhe to tene kahīe chhīe ke-prabhu! kṣhamā karaje; paṇ mārga to ā ja chhe, bhāī! hun sūkṣhma chhun evā nishchayanā pakṣharūp vikalpamān rokāvāthī paṇ nukashān chhe kemake evā vikalpathī ātmā vedanamān āvī shakato nathī. to pachhī dayā, dān, vrat, bhaktinā sthūḷ vikalpathī ātmā jaṇāy e kem banī shake? vikalpa chhe e to kalaṅk chhe ane vastu chhe te nirañjan niṣhkalaṅk chhe. kalaṅkathī niṣhkalaṅk vastu pamāy evī mānyatā to mahāviparītatā chhe. bhāī! bījī rīte mānyun hoy eṭale duḥkh thāy, paṇ shun thāy? vastunun svarūp ja āvun chhe. (mānyatā badale to sukh thāy em chhe).

ā to haju pratham bhūmikānī samyagdarshananī vāt chāle chhe. chāritra to mahā alaukik vastu chhe. ātmā svaparaprakāshakasvabhāvanā sāmarthyarūp chaitanyatattva chhe. parane potānā māne evo teno svabhāv nathī. ahāhā...! ekalī chitsvarūp vastumān sūkṣhma chhun ane sūkṣhma nathī evā nayapakṣhanā vikalpone avakāsh ja kayān chhe? āvā chitsvarūp ātmāne vikalparahit thaīne anubhavavo te samyagdarshan chhe. ahīn kahe chhe-

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. āvā nayapakṣha chhe te vikalpa chhe ane banne prakāranā vikalpa niṣhedhavā yogya chhe kemake vikalpamān rokātān ātmānubhav thato nathī.

sharīr, man, vāṇī, vikalpa e badhun jāṇanāramān jaṇāy chhe, paṇ jāṇanār bījī chīj sāthe ekamek nathī. ahīn kahe chhe ke je jāṇanār chhe te chitsvarūp bhagavān ātmāne jo. rāganā vikalpane tun jue chhe paṇ rāg to andhakār chhe. rāgane jotān ātmā nahi jaṇāy. māṭe jāṇanārane jāṇ. je tattvavedī chhe te vikalparahit thaīne potānā svarūpane-gnāyakane ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-


PDF/HTML Page 1368 of 4199
single page version

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. dharmī jīvone chitsvarūp jīv jevo chhe tevo anubhavāy chhe. ahā! digambar santo-kevaḷīnā keḍāyato jagat samakṣha jāher kare chhe ke chitsvarūp to chitsvarūp ja chhe. temān nayanā pakṣhapātane avakāsh nathī. vyavahāranā pakṣhano to avakāsh nathī, paṇ hun sūkṣhma chhun evā sūkṣhma vikalpano paṇ avakāsh nathī. āvī vastuno anubhav samyagdarshan chhe.

* * *
* kaḷash 78ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘हेतुः’ jīv hetu (kāraṇ) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīvane je rāgādi thāy chhe tenun jīv kāraṇ chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. jīv chhe to dayā, dān, vratādino rāg thāy chhe; māṭe rāgabhāvanun jīv kāraṇ chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. āno to āchāryadev pahelethī niṣhedh karatā āvyā chhe. ahīn nishchayanā pakṣhano paṇ niṣhedh kare chhe. kahe chhe-

‘न तथा’ jīv hetu (kāraṇ) nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. rāg ane paranun kāraṇ ātmā chhe ja nahi evo nishchayanayano pakṣha chhe. ā pakṣha chhe te vikalpa chhe, rāg chhe. tene ahīn chhoḍāve chhe. bhāī! ā alaukik vāt chhe. ene lokanā abhiprāy sāthe jarāy meḷ khāy em nathī.

bhagavān ātmā anādi anant gnānano dhruv-dhruv pravāh chhe. nāḷiyeramān chhūṭā paḍelā goḷānī jem ātmā rāg ane parathī bhinna chaitanyagoḷo chhe. te rāg ane paranun kāraṇ nathī. vyavahāraratnatrayanā rāganun ātmā kāraṇ nathī. chhe to em ja, paṇ evo je nayapakṣha chhe te vikalpa chhe, rāg chhe. bhāī! ā to antaranī vātu chhe. badhun jāṇyun paṇ jāṇanārane jāṇyo nathī. je padārtho jaṇāy chhe tenā astitvane māne chhe paṇ jāṇanār evā potānā astitvane jāṇato nathī. ahā! kevun vichitra! je nayapakṣhanā vikalpa chhe tene jāṇe chhe paṇ vikalpathī bhinna potāne jāṇato nathī. ahīn kahe chhe-hun koīnun kāraṇ nathī evo vikalpa paṇ nukashānakartā chhe kemake te vikalpamān rokāī rahevāthī ātmā jaṇāto nathī. e ja kahe chhe-

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. jīv kāraṇ chhe ane jīv kāraṇ nathī e to be nayonā be pakṣhapāt chhe, vikalpa chhe. te vikalpa sāthe bhagavān ātmā tanmay nathī. vikalpa sāthe vastu tanmay nathī to vikalpathī vastu kem jaṇāy? ahāhā...! jīv paranun ane rāganun kāraṇ nathī evo vikalpa paṇ chhoḍīne ātmasanmukhatā karī ātmānubhav karavānun āchārya


PDF/HTML Page 1369 of 4199
single page version

kahe chhe. hun koīnun kāraṇ nathī evā vikalparūp āṅgaṇāne chhoḍīne chitsvarūp gharamān praveshī jā, ene ved em āchāryadev kahe chhe kemake ānun ja nām samyagdarshan ane dharma chhe.

kumbhārathī ghaḍo thāy chhe e vātano to pahelethī niṣhedh karatā āvyā chhīe paṇ ahīn to māṭīthī ghaḍo thāy chhe evo je pakṣha-vikalpa chhe eno paṇ niṣhedh karīe chhīe. bhāī! ā tārā hitanī vāt chhe. teno tun yathārtha-samyak nirṇay kar. jo-

1. jīv paranun kāraṇ chhe e vātano to prathamathī ja niṣhedh karavāmān āvyo chhe, 2. jīv kāraṇ nathī evo je vikalpa chhe teno paṇ ahīn niṣhedh karavāmān āve chhe. māṭe,

3. nayonā pakṣhapātane chhoḍī, vikalpanun lakṣha chhoḍī ek chitsvarūp ātmā chhe tenun lakṣha karī ātmānubhav pragaṭ kar. e ja samyagdarshan ane dharma chhe. tattvavedī jīvo paṇ shuddha ātmāno ja nirantar anubhav kare chhe. e ja kahyun chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. dharmī jīvo nayonā pakṣhapātathī haṭhīne chaitanyasvarūp potāne jevo chhe tevo ja anubhave chhe. ā to sarvagnano māl santo āḍatiyā thaīne jāher kare chhe. tenān ruchi ane poṣhāṇ kar.

* * *
* kaḷashaḥ 79 shlokārtha uparanun pravachan *

‘कार्यं’ jīv kārya chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. vyavahār ratnatrayano je rāg chhe enāthī ātmā prāpta thāy evo vyavahāranayano ek pakṣha chhe. jīv rāganun kārya chhe evo je vyavahāranayano pakṣha chhe eno to prathamathī ja niṣhedh karatā āvyā chhīe. ahīn have enāthī āgaḷ vāt laī jāy chhe.

‘न तथा’ jīv kārya nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv trikāḷ chaitanyasvabhāvamay svayansiddha akr̥utrim vastu chhe; rāganun te kārya nathī evo nishchayanayano pakṣha chhe. ahāhā...! nirmaḷānandano nāth bhagavān ātmā rāganun kārya nathī evo je nishchayano pakṣha chhe te vikalpa chhe, rāg chhe, tenāthī ātmā prāpta thato nathī.

1. jīv rāganun kārya chhe evo je vyavahāranayano pakṣha chhe teno to pahelethī ja niṣhedh karatā āvyā chhe, ane

2. jīv rāganun kārya nathī evo je vikalpa chhe te nishchayanayano pakṣha chhe te paṇ niṣhiddha chhe.


PDF/HTML Page 1370 of 4199
single page version

banne nayapakṣha chhe ne! e ja kahe chhe-

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. bhagavān ātmā to chitsvarūp, gnānasvarūp vastu chhe. temān hun āvo chhun ane āvo nathī evā vikalpono avakāsh kayān chhe? gnānasvarūp ātmā to vikalpanā kāḷe paṇ vikalpano jāṇanār chhe. vikalpa sāthe ātmā ekamek-tadrūp nathī. vikalpane chhoḍī vikalpano jāṇanār chhe tene tun jo ne! pūrṇa gnān ane pūrṇa ānandanun dhām prabhu ātmā chhe temān tun jo, tyān najar kar; tane param nidhān prāpta thashe.

bhāī! pratikṣhaṇ tun deh chhūṭavānī najīk jato jāy chhe kemake deh to enā niyat kāḷe avashya chhūṭashe ja. ā rāg chhoḍavāno kāḷ (avasar) chhe. prabhu! temān jo ātmānī sanmukh thaī rāg na chhoḍayo to kayān jaīsh bhāī? deh to enā kāḷe tatkṣhaṇ chhūṭī jashe, pachhī kayān utarīsh, bāpā? (kayāny kāgaḍe, kūtare ane kanthave chālyo jaīsh).

keṭalāk kahe chhe-āvo dharma! bhakti karo, pujā karo, dān karo, mandir banāvo, gajarath kāḍho, shāstrano prachār karo-ityādi to dharmanī pravr̥utti chhe. are bhāī! e to badhī vikalponī dhāndhal chhe. e to kṣhobh ane ākuḷatā utpanna karanārī chhe. ahīn to kahe chhe hun svayansiddha chhun, koīnun kārya nathī evo je sūkṣhma vikalpa chhe te paṇ ākuḷatārūp chhe. māṭe nayapakṣhanā vikalpano tyāg karī shuddha chitsvarūp vastuno anubhav kar. gnānī puruṣho paṇ pakṣhapātarahit thaīne ek chaitanyasvarūp ātmāne ja nirantar anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. dharmī jīv potāne jevo chitsvarūp jīv chhe tevo ja nirantar anubhave chhe. enun nām ātma-khyāti chhe ṭīkānun nām ātmakhyāti chhe ne! vikalparahit ātmā jevo chhe tevo anubhavavo te ātmakhyāti eṭale ātmaprasiddhi chhe.

* * *
* kaḷash 80ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘भावः’ jīv bhāv chhe (arthāt bhāvarūp chhe) ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv bhāv chhe, astirūp svabhāv chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. jīv svabhāvabhāv chhe evī je vr̥utti ūṭhe chhe te vikalpa chhe ane tene ahīn chhoḍavānī vāt chhe.

juo, hār kharīdatī vakhate hār kevo chhe, kevaḍo chhe, enī kimmat keṭalī ityādi badhun pūchhe paṇ tene paheratān te vikalpone yād karato nathī. paheratī veḷā to te vikalpone


PDF/HTML Page 1371 of 4199
single page version

lakṣhamānthī chhoḍī de chhe. paheratī vakhate to tenī shobhā upar ja lakṣha chhe tem ahīn kahe chhe-jīv bhāvasvarūp chhe e to satya ja chhe. paṇ tevo je vikalpa ūṭhe chhe te jīvanī shobhā nathī. vikalpa chhoḍīne je bhāvasvarūp ātmā chhe tene vedavun-jāṇavun e shobhā chhe, e samyagdarshan-samyaggnān chhe.

lokone sāmbhaḷavā maḷ‌yun nathī eṭale navun lāge chhe, paṇ bhāī! ā to anādithī chālyo āvato mūḷ mārga chhe. anant kevaḷīoe ane anant santoe kahelo ā mārga chhe.

jīv chaitanyasvabhāvabhāv, ānandasvabhāvabhāv, shāntisvabhāvabhāv, ishvarasvabhāvabhāv- evo ātmā bhāv chhe e to satyārtha ja chhe. paṇ hun āvo chhun evo vikalpa nishchayano pakṣha chhe. āvun ūṇḍe ūṇḍe chintan karavun te vikalpa eṭale rāg chhe, ane te chhoḍavā yogya chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv bhāv nathī (arthāt abhāvarūp chhe) ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv bhāv nathī eṭale ke parathī abhāvarūp chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. dayā, dān, pūjā ādinā vikalpathī jīv abhāvarūp chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe te vikalpa chhe, rāg chhe. āno to āchārya bhagavān pahelethī ja niṣhedh karatā āvyā chhe. ahā! shraddhāmān to nakkī kar ke vikalpa chhoḍavā yogya chhe, enāthī lābh nathī.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīvamān ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. banne nayapakṣha vikalpa chhe. aho! chitsvarūp ātmānī shī vāt karavī? vāṇīmān to enun svarūp na āve paṇ vikalpathī paṇ e jaṇāy evī chīj nathī. paramārtha vachanikāmān kahyun chhe ke lokone āgamapaddhatino vyavahār sugam chhe ane adhyātmapaddhatinā vyavahāranī khabar nathī. ātmā shuddha chaitanyaghanasvabhāvabhāvarūp chhe. tenān shraddhā, gnān ane ramaṇatā te adhyātmapaddhatino vyavahār chhe. hun bhāvasvarūp chhun evo je vikalpa ūṭhe te adhyātma-vyavahār nathī; vikalpa chhūṭīne nirvikalpadashāne prāpta thavun te adhyātma-vyavahār chhe. gnānīone āvo ātmavyavahār hoy chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. ahāhā...! nayapakṣhanā vikalpathī rahit gnānīne chitsvarūp jīv chitsvarūpe ja anubhavāy chhe, ane te dharma chhe.

* * *

PDF/HTML Page 1372 of 4199
single page version

* kaḷash 81ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘एकः’ jīv ek chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. hun ek chhun evo nishchayanayano pakṣha chhe te vikalpa chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv ek nathī (-anek chhe) ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīvane anant guṇ chhe, paryāy chhe e apekṣhā jīv anek chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. ahīn ā vikalpanī vāt chhe. 47 shaktinā adhikāramān ‘ek’ evo ātmāno guṇ chhe ane ‘anek’ evo paṇ ātmāno guṇ chhe enī vāt karī chhe. e to ātmānā ek-anek svabhāvanī vāt chhe. ahīn to hun ek chhun, anek chhun evā nayapakṣhanī vāt chāle chhe.

‘इति’-ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. jīv anekasvarūp chhe e vyavahāranayano pakṣha chhe. tene to pahelethī chhoḍāvatā āvyā chhīe. paṇ jīv ek chhe evo nishchayano pakṣha paṇ chhoḍavā yogya chhe. vastu trikāḷ ekarūp chidrūp chhe evun jīvanun svarūp chhe kharun, paṇ evo vikalpa ūṭhe te rāg chhe māṭe niṣhedhavā yogya chhe-em kahe chhe.

ātmā anantaguṇanun dhām ek vastu chhe evī je vr̥utti ūṭhe te duḥkharūp chhe, bandhanun kāraṇ chhe. jīv chaitanyaprakāshano puñj chhe. ekalun gnān, gnān gnān enun svarūp chhe. shāstranun gnān te gnān nahi. jem sākarano mīṭho svabhāv, aphīṇano kaḍavo svabhāv chhe tem bhagavān ātmāno gnānasvabhāv chhe. temān ek-anekanā vikalpa kayān samāy chhe? hun ek chhun evo vikalpa paṇ chitsvarūpamān nathī.

dayā, dān, bhaktinā pariṇāmathī nishchay thāy e vāt to tadna viruddha chhe. koīne na bese toy mārga to āvo ja chhe. devādhidev sarvagna paramātmānī vāṇīmān ā vāt āvī chhe.

samosaraṇastutimān āve chhe ne ke-

‘re re sīmandharanāthanā virah paḍayā ā bharatamān!’

bhagavānanā bharatakṣhetramān vartamānamān virah paḍayā chhe. videhakṣhetramān sīmandhar prabhu sākṣhāt birāje chhe. tyān dararoj traṇ vakhat chha chha ghaḍīomdhvani chhūṭe chhe. ahā! bharatamān bhagavānano virah paḍayo! ā to paradravyanī apekṣhāe vāt thaī. ahīn kahe chhe ke-nayapakṣhanī jāḷamān guñchāī javāthī, pote ātmā anantaguṇano nāth, potānā anant guṇonī maryādāne dharanār sīmandharanāth chhe teno potāne virah paḍayo chhe. bahāranī vāt to kayāny rahī gaī.

ā lokālok chhe emān jīv kayān chhe? ahāhā...! lokālokane jāṇanāro jīv lokālokathī tadna judo chhe. dehathī paṇ ātmā judo chhe. deh sāthe jo ātmā ekamek


PDF/HTML Page 1373 of 4199
single page version

hoy to ātmā jem nitya chhe tem deh paṇ nitya thaī jāy, dehāvasān na thāy, maraṇ na thāy. paṇ em chhe nahi, kemake deh ātmāthī bhinna chhe, ātmā dehathī bhinna chhe. āvo ātmā chhe temān nayapakṣhano vikalpa ūṭhāve to bhagavānanā virah paḍī jāy chhe, ātmā dūr rahī jāy chhe, arthāt anubhavamān āvato nathī. parantu nayapakṣhano tyāg karīne je ātmasanmukh thāy chhe te nijānandarasane anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपतः’ je tattvavedī pakṣhapātathī rahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. jeṇe nay-pakṣhanā vikalpone chhoḍī dīdhā chhe te dharmī jīv pakṣhapātarahit thaīne potānā chaitanya-svarūpane jevun chhe tevun sadāy anubhave chhe, dharmī jīv potānā chaitanyatattvane vede chhe, paṇ vikalpane vedato nathī.

* * *
* kaḷash 82ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘सान्तः’ jīv sānt (-antasahit) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv ek samayanī dashā jeṭalo sānt eṭale antasahit chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. ek samayanī avasthā jeṭalo ja jīv chhe, jīv kṣhaṇik chhe evo bauddha ādino ekānt mat chhe. e to mithyātva chhe. teo trikāḷī chījane mānatā ja nathī. ahīn to ek samayanī dashāne dekhīne jīv sānt chhe em mānavun te vyavahāranayano pakṣha chhe. eno niṣhedh to pahelethī karatā āvyā chhīe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv sānt nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv anādi-anant trikāḷ dhruv chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. jīv shuddha chaitanyamay dhruv-dhruv-dhruv em trikāḷ dhruv chhe e vāt to sāchī chhe paṇ evo vikalpa uṭhāvavo te nayapakṣha chhe ane te vastunī andar pravesh karavāmān vighna karanār chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. hun sānt chhun, paryāy jevaḍo chhun evo vyavahāranayano je pakṣha chhe teno to niṣhedh pahelethī karāvyo chhe. ahīn hun anādi anant dhruv chaitanyadhām chhun evo nishchayanā pakṣhano je vikalpa chhe teno paṇ niṣhedh karavāmān āve chhe.

bhagavān ātmā dhruv, dhruv, dhruv trikāḷ sat mojudagīvāḷī sachchidānandasvarūp chīj chhe. āvī chīj sānt nathī, trikāḷ chhe e satyārtha chhe. parantu evo je vikalpa chhe te rāg chhe, vastuno anubhav thavāmān bādhārūp chhe. pakṣha chhe ne! te anubhav thavāmān vighna-kartā chhe māṭe teno ahīn niṣhedh karavāmān āvyo chhe. chitsvarūp jīv vikalpa sāthe


PDF/HTML Page 1374 of 4199
single page version

tanmay-ekamek nathī. agnānī māne ke jīv rāgasvarūp chhe, paṇ jīv to chitsvarūp ja chhe ane gnānī potāne chitsvarūp ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. nayapakṣhano jeṇe tyāg karyo chhe evo dharmī jīv chaitanyamay jīvane jevo chhe tevo ja anubhave chhe ane tenun ja nām dharma chhe. vikalpa vakhate paṇ gnānī tenun gnān karanāro gnānasvarūpe ja rahe chhe.

bhīnt upar je khaḍī lagāve chhe te khaḍīthī divāl bhinna ja chhe. tem jagatanā padārthone jāṇanār gnānī jagatathī tadna bhinna chhe. jagat ane rāganā vikalpomān te ekamek thato nathī, paṇ bhinna gnānasvarūpe ja rahe chhe. āvī vāt chhe.

* * *
* kaḷash 83ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘नित्यः’ jīv nitya chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv trikāḷ nitya chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. jīv avināshī nitya chhe e vāt to barābar chhe paṇ evo je vikalpa chhe te rāg chhe. nishchayanā pakṣharūp vikalpane paṇ toḍī nākhe to chitsvarūp jīvanī prāpti thāy chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv nitya nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv anitya chhe, kṣhaṇ vināshī chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. vyavahārano vikalpa to pahelethī chhoḍāvatā āvyā chhīe, paṇ jīv nitya chhe evo chintanarūp vikalpa paṇ ahīn chhoḍavānī vāt chhe, kemake evo vikalpa paṇ rāg chhe, duḥkhadāyak chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. banne pakṣharūp vikalpo chhe te duḥkhadāyak chhe. vikalpa vastunā svarūpamān nathī. māṭe nityano paṇ vikalpa chhoḍī nitya je vastu chhe tenun vedan kar. paryāyamān nirvikalpa vedan thāy te dharma chhe. ‘nitya’nun vedan chhoḍīne ‘nitya’nā vikalpamān ūbhā rahevun te adharma chhe.

amr̥utano sāgar bhagavān ātmā chhe. temān nayano vikalpa uṭhāvavo te amr̥ut-sāgarathī viruddha bhāv chhe. bhāī! shukal leshyānā shubh pariṇām thāy te viruddha bhāv chhe. ā jīv evā shukal leshyānā shubh pariṇām anantavār karī chūkayo chhe. paṇ e badhun bandhanun ja kāraṇ banyun chhe. je sarva nayapakṣhanā vikalpane chhoḍī svarūpasanmukh thāy tene chitsvarūp jīv chitsvarūp anubhavāy chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. vikalpa to


PDF/HTML Page 1375 of 4199
single page version

agnān chhe kemake temān gnānano ansh nathī. tattvane jāṇanāro-anubhavanāro vikalparahit chhe. te vikalpano jāṇanāramātra chhe. tene nirantar chitsvarūp jīv chitsvarūp ja anubhavāy chhe. āvī vāt chhe.

* * *
* kaḷash 84ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘वाच्यः’ jīv vāchya (arthāt vachanathī kahī shakāy evo) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv vāchya chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe. 47 nayamān nām, sthāpanā, dravya ane bhāv-em chār nayanun kathan āve chhe. temān vachanathī kahī shakāy evo ek jīvamān dharma chhe tene nāmanay kahel chhe. jīv vaktavya chhe eṭale ke vachanathī kahī shakāy chhe. ahā! kayān bhagavān ātmā ane kayān vāṇī? vāṇī jaḍanī paryāy chhe ane ātmā enāthī bhinna chaitanyamay vastu chhe. ahīn kahe chhe-jīv vāchya eṭale vachanagochar chhe arthāt vachanathī kahī shakāy chhe. āvo ek vyavahāranayano pakṣha chhe. jem bhagavān ātmāmān svaparane jāṇavānun sāmarthya chhe tem vāṇīmān svaparane kahevānun sāmarthya chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv vāchya (-vachanagochar) nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv vachanagochar nathī evo je vikalpa thāy te nishchayanayano pakṣha chhe. shrīmadmān āve chhe ne ke-

‘‘je pad shrī sarvagne dīṭhun gnānamān,
kahī shakayā nahi te paṇ shrī bhagavān jo.’’

jīv vachanagochar nathī, anubhavagochar chhe e to satya ja chhe, paṇ evo je vikalpa ūṭhe chhe te vikalpagochar paṇ jīv nathī. tethī āvo nishchayanayanā pakṣhano vikalpa paṇ ahīn niṣhedhyo chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. ā banne pakṣha vikalpa chhe ane vastu nirvikalpa chhe. banne nayonā pakṣhapāt rahit tattva chitsvarūp chhe. tene tevun ja anubhavavun te dharma chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapāt rahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ niratanr ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.

* * *

PDF/HTML Page 1376 of 4199
single page version

* kaḷash 8paḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘नाना’ jīv nānārūp chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv anek guṇ- paryāyanī apekṣhāe nānārūp eṭale anekarūp chhe evo vyavahāranayano pakṣha chhe.

‘न तथा’ jīv nānārūp nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. ekavastupaṇānī draṣhṭie jīv anekarūp nathī arthāt ek chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. banne pakṣha chhe te vikalpa chhe. hun anek chhun, anek nathī, ek chhun-evā vikalpamān rokavun te sahaj avasthāne vighnakartā chhe. aho! digambar santoe jaṅgalamān rahīne amr̥utanā sāgar ūchhāḷ‌yā chhe!

gnānasvarūp ātmā chaitanyachamatkārarūp vastu chhe. temān nayapakṣhanā vikalpa nathī. banne nayonā pakṣhapātane chhoḍī je tattvavedī chhe te potānā chaitanyachamatkārarūp gharamān praveshī jāy chhe. vikalparūpī āṅgaṇāne chhoḍī daīne dharmī jīv shuddha chaitanmay gharamān ja niratanr rahe chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. dharmī jīv nirantar chaitanyanā svādane ja vede chhe.

* * *
* kaḷash 86ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘चेत्यः’ jīv chetya (-chetāvā yogya) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. ātmā chetāvā arthāt jaṇāvā yogya chhe evo nishchay nayano pakṣha chhe. ātmā chetāvā yogya chhe e vāt to barābar chhe, kemake jagatanī chījothī te bhinna chhe. vikalpa sahit ākhun je jagat tenāthī bhagavān jagadīshvar bhinna chhe māṭe te chetāvā yogya chhe. parantu hun chetya kahetān chetāvā yogya chhun evo je vikalpa chhe te nayapakṣha chhe. hun chetya chhun evā vikalpathī bhagavān ‘chetya’ bhinna chhe, te vikalpa sāthe ekamek nathī. bhāī! parano kartā ane bhoktā chhe e vāt to kay āny rahī, ahīn kahe chhe hun chetya chhun evā vikalpathī paṇ chetya je vastu chhe te bhinna chhe bhagavān! te ‘chetya’ nā vikalpane chhoḍī je ‘chetya’ chhe tene chet, tene ved. āvī vāt chhe. ahāhā...! chaitanyasūrya prabhu ātmā chetya eṭale chetāvā yogya chhe evo je vikalpa chhe te nayapakṣha chhe, duḥkhadāyak chhe.

‘न तथा’ jīv chetya nathī ‘परस्य’ evo bījo nayano pakṣha chhe. jīv chetāvā yogya nathī evo vyavahāranayano pakṣha chhe. āvo ek vyavahāranayano pakṣha chhe. man ane indriyothī jīv jaṇāvā yogya nathī eno to niṣhedh prathamathī karatā āvyā chhīe. have kahe chhe-


PDF/HTML Page 1377 of 4199
single page version

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. ahāhā...! vishvathī vishveshvar prabhu ātmā judo chhe. ek bāju ākhun lokālok chhe ane ek bāju ‘chetya’ bhagavān ātmā chhe. parantu ātmā chetya chhe, hun chetya chhun evo je vikalpa tene ahīn chhoḍāvavā māge chhe, kemake evo sūkṣhma vikalpa paṇ ātmānubhavamān bādhak chhe. je tattvavedī chhe te banne pakṣhathī rahit thaīne nijānand-svarūp bhagavān ātmānā atīndriy ānandane anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.

* * *
*kaḷash 87ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘द्रश्यः’ jīv drashya (-dekhāvā yogya) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. chetanānā be bhāg-jāṇavun ane dekhavun. jīv chetāvā yogya chhe-emān jāṇavun ane dekhavun e bannenī bhegī vāt karī chhe. tene ahīn judī pāḍīne kahe chhe. bhagavān ātmā drashi shaktithī dekhāvā yogya chhe. 47 shaktiomān jem chiti ek shakti chhe tem drashi ek shakti kahī chhe. shakti eṭale sāmarthyanī vāt chhe. jīv dekhāvā yogya chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. jīv dekhāvā yogya chhe e to satya ja chhe, paṇ evo je vikalpa chhe te chhoḍavā yogya chhe kemake te vikalpa darshanamān bādhārūp chhe. pratham āṅgaṇāmān ūbho rahīne āvo samyak nirṇay kare teṭalun ja pūratun nathī, ahīn to āṅgaṇun chhoḍī andar gharamān praveshī anubhav karavānī vāt chhe. jīv dekhāvā yogya chhe evo vichār nayapakṣha chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv dekhāvā yogya nathī ‘परस्य’ -evo bījā nayano pakṣha chhe. bhagavān ātmā arūpī chhe. te kem dekhāy? te dekhāvā yogya nathī evo vyavahāranayano ek pakṣha chhe. eno to āchāryadev prathamathī niṣhedh karatā āvyā chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. ā nayonā pakṣhapāt chhe te svarūpanā anubhavamān vighna karanārā chhe. hun drashya chhun evā vikalpane paṇ chhoḍī antarlakṣha karatān drashya prabhu ātmāno anubhav thāy chhe. je tattvavedī eṭale tattvano jāṇanār chhe te pakṣhapāt chhoḍīne potāne ek chitsvarūp ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe.


PDF/HTML Page 1378 of 4199
single page version

bhagavānanī bhaktinā rāgathī ke vrat, tap ādinā vikalpathī gnāyak prabhu ātmā dekhāy em nathī. hun drashya chhun evā vikalpathī paṇ te dūr chhe. sarva pakṣhapāt maṭāḍatān chaitanya bhagavān jaṇāy chhe, dekhāy chhe ane te samyagdarshan-gnān chhe. jeṇe vikalpathī pār thaīne nij chaitanyasvarūp bhagavān gnāyakane jāṇyo ane dekhyo, te sansārathī mukta ja thaī gayo.

bhagavān chaitanyasvarūp gnānasūrya chhe. tenun chaitanyasvarūp ja chhe. te dekhāvā yogya chhe ane dekhāvā yogya nathī evo vikalpono temān avakāsh nathī. je tattvavedī chhe te pakṣhathī rahit thaīne jevo ātmā chhe tevo nirantar anubhave chhe.

* * *
* kaḷash 88ḥ shlokārtha uparanun pravachan *

‘वेद्यः’ jīv vedya (-vedāvā yogya, jaṇāvā yogya) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. nishchayanayano ā pakṣha chhe ke ātmā vedāvā yogya chhe. ātmā vedya chhe e to satya chhe paṇ evo je nayapakṣhano vikalpa chhe tene ahīn chhoḍāvavā māge chhe, kemake vastumān āvo pakṣha kay ān chhe? āvo pakṣha karatān vastu kayān vedāy em chhe? have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv vedya nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. vyavahāranayano pakṣha chhe ke jīv vedāvā yogya nathī. ā pakṣhano to pahelethī ja niṣhedh karavāmān āvyo chhe. ahīn to vedāvā yogya chhe evā nishchayanā pakṣhane paṇ chhoḍavānī vāt chhe.

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. hun vedya chhun evo pakṣha chhe te rāg chhe, chhoḍavā yogya chhe.

bhagavān ātmā chaitanyaprakāshamay mūrti chhe. temān sparsha, ras, gandh, varṇa nathī evo arūpī chhe. āṭh varṣhanī bālikā paṇ antardraṣhṭi karīne samyagdarshan pāme chhe tyāre te nirvikalpa chaitanyasvarūpanā ānandane anubhave chhe. sharīr bhale strīnun hoy, e sharīr ātmāmān kayān chhe? strīvedanun karma bhale andar paḍayun hoy, te karma kayān ātmāmān chhe? ane strī vedanī je vr̥utti uṭhe te vr̥utti paṇ kayān ātmāmān chhe? ahīn kahe chhe ke hun vedya chhun evo vikalpa paṇ ātmāmān samāto nathī. āvā sūkṣhma vikalpa vaḍe ātmā jaṇāy evo nathī. bhāī! ātmā jaṇāvā yogya chhe e to sāchun chhe, paṇ evo vikalpa chhe tene chhoḍīne je vedya chhe tenun vedan kar; anyathā vedyanun vedan nahi thāy. gambhīr vāt chhe, bhāī!

loko dayā pāḷe, vrat pāḷe, tap kare, upavās kare ityādi badhun kare paṇ e to badho shubharāg chhe. enāthī rāgarahit bhagavān kem jaṇāy? bhāī! rāg game teṭalo sūkṣhma ho, paṇ tenāthī ātmaanubhav kadīy na thāy. tethī to sarva pakṣhapāt


PDF/HTML Page 1379 of 4199
single page version

rahit thaīne tattvagnānīo antarlakṣha karīne potānā chaitanyasvarūpane tevo ja anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. gnātā to gnātā ja chhe, bas! evo ja anubhav thāy enun nām samyagdarshan ane dharma chhe. bākī dev-guru-shāstranī bhedarūp shraddhā ke navatattvanī bhedarūp shraddhā e kāī samyagdarshan nathī.

* * *
* kaḷash 89ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘भातः’ jīv ‘bhāt’ (prakāshamān arthāt vartamān pratyakṣha) chhe ‘एकस्य’ evo ek nayano pakṣha chhe. jīv vartamān pratyakṣha chhe evo nishchayanayano pakṣha chhe. jīv vartamān pratyakṣha chhe e vāt to satya ja chhe. jīv svabhāvathī pratyakṣha gnātā chhe evo teno guṇ chhe. pravachanasār gāthā 172nī ṭīkāmān aliṅgagrahaṇanā chhaṭhṭhā bolamān āve chhe ke-ātmā pratyakṣha gnātā chhe. ātmā dravyasvarūpathī ja svarūpapratyakṣha chhe; parokṣha rahevāno teno svabhāv nathī. rāg ane mananī upekṣhā karī bhagavān ātmā potānā gnānanī paryāyamān pratyakṣha jaṇāy evo eno svabhāv chhe. parantu ātmā vartamān pratyakṣha chhe evo je vikalpa uṭhe chhe te nayapakṣha chhe. hun vartamān pratyakṣha chhun evā vikalpathī vastuno pratyakṣha anubhav thato nathī, paṇ khed ja thāy chhe. tethī ahīn ā sūkṣhma vikalpane chhoḍavānī vāt chhe.

jīv vartamān pratyakṣha chhe evā pakṣhane chhoḍ em kahyun eṭale em samajavun ke andar (vartamān pratyakṣha sivāyanī) koī bījī chīj chhe vastu shuddha chaitanyasvabhāvamay chīj to svarūpapratyakṣha ja chhe. bhagavāne paṇ evo ja ātmā joyo ane kahyo chhe, ane enī draṣhṭi karatān te paryāyamān pratyakṣha svādamān āve chhe. paṇ hun pratyakṣha chhun evo je vikalpa chhe te nayapakṣha chhe. te vikalpa svarūpanā pratyakṣha anubhavamān bādhak chhe. tethī ahīn nayapakṣhanā vikalpane niṣhedhavāmān āvyo chhe.

agnānī jīvoe vararājāne chhoḍīne jān joḍī chhe. shuddha chaitanyanā bhān vinā vrat, tap, bhaktinā vikalpa badhā var vināthī jān jevā vā ekaḍā vinānān mīḍān chhe. bhāī! vikalpa karatān karatān dharma thashe e tārī mānyatā chirakāḷanun mithyā shalya chhe. kriyākāṇḍanā rāgathī ātmā jaṇāy evo eno svabhāv ja nathī. ātmā pratyakṣha chhe evo je vikalpa chhe te paṇ rāgānsh chhe ane te paṇ chhoḍavā yogya chhe. have kahe chhe-

‘न तथा’ jīv ‘bhāt’ nathī ‘परस्य’ evo bījā nayano pakṣha chhe. jīv vartamān pratyakṣha nathī evo vyavahāranayano je pakṣha chhe teno to pahelethī ja niṣhedh karavāmān āvyo chhe.


PDF/HTML Page 1380 of 4199
single page version

‘इति’ ām ‘चिति’ chitsvarūp jīv viṣhe ‘द्वयोः’ be nayonā ‘द्वौ पक्षपातौ’ be pakṣhapāt chhe. banne nayapakṣha chhe te vikalpa chhe ane pakṣha chhe tyānsudhī ātmāno anubhav thaī shakato nathī tethī nishchayano pakṣha paṇ ahīn chhoḍāvavāmān āvyo chhe. nishchayanā āshrayane chhoḍavānī vāt nathī, nishchayanā pakṣhane chhoḍavānī vāt chhe. nishchayanā pakṣhane paṇ chhoḍī nishchay svarūpano je āshray kare chhe te tattvavedī nirantar potānā shuddha chaitanya-svarūpane anubhave chhe. e ja kahe chhe-

‘यः तत्त्ववेदी च्युतपक्षपातः’ je tattvavedī pakṣhapātarahit chhe ‘तस्य’ tene ‘नित्यं’ nirantar ‘चित्’ chitsvarūp jīv ‘खलु चित् एव अस्ति’ chitsvarūp ja chhe. ātmā gnānanā prakāshasvarūp svaparanā prakāshanā sāmarthyavāḷun shuddha chaitanya tattva chhe. tenun antaramān lakṣha karīne dharmī jīvo tene jevo chhe tevo sadāy chitsvarūpe anubhave chhe.

* * *
* kaḷash 89ḥ bhāvārtha uparanun pravachan *

‘baddha abaddha, mūḍh amūḍh, rāgī arāgī, dveṣhī adveṣhī, kartā akartā, bhoktā abhoktā, jīv ajīv, sūkṣhma sthūl, kāraṇ akāraṇ, kārya akārya, bhāv abhāv, ek anek, sānta ananta, nitya anitya, vāchya avāchya, nānā anānā, chetya achetya, drashya adrashya, vedya avedya, bhāt abhāt ityādi nayonā pakṣhapāt chhe.’

āshay em chhe ke vastu je ātmadravya chhe te baddha abaddha ādi vikalpathī bhinna chhe. chaitanyaprakāshamay prabhu ātmā vītarāgī shītaḷasvarūpano piṇḍ jinachandra chhe. temān baddha abaddha vagere vikalpa nathī. hun abaddha chhun evo vikalpa paṇ tenā svarūpamān nathī. chaitanyaghan prabhu ātmā vikalpathī tanmay nathī to te vikalpa vaḍe kem prāpta thāy? na thāy. tethī ja āchārya kahe chhe ke bhāī! vyavahārano pakṣha to ame pahelethī chhoḍāvyo chhe, paṇ nishchayanā pakṣhathī paṇ tun viramī jā, kemake nayonā pakṣhathī virām pāmī antardraṣhṭi karatān ātmā prāpta thāy evo chhe.

ahīn badhā vīs bol kahyā chhe. temān kāraṇ akāraṇano ek bol chhe. te vishe thoḍī vadhu spaṣhṭatā karavāmān āve chhe. ātmāmān akāraṇakārya nāmano ek guṇ chhe. akāraṇakāryatva ātmāno svabhāv chhe. tethī ātmā rāganun kāraṇ paṇ nathī ane rāganun kārya paṇ nathī.

bhagavān ātmā ekalā chaitanyaprakāshanun pur chhe. temān rāg kayān chhe? nathī. to te rāganun kāraṇ kem hoy? na hoy. te rāganun kārya paṇ kem hoy? na ja hoy. jo te rāganun kārya hoy to svayam rāgamay ja hoy (chaitanyamay na hoy); ane jo te rāganun kāraṇ bane to rāg maṭī kadīy vītarāg na thāy. paṇ em nathī kāraṇ ke