samayasAr gAthA 86 ] [ 231
उभयोर्न परिणतिः स्वाद्यदनेकमनेकमेव सदा।। ५३।।
नैकस्य च क्रिये द्वे एकमनेकं
र्दुर्वारं ननु मोहिनामिह महाहङ्काररूपं तमः।
तत्किं ज्ञानधनस्य बन्धनमहो भूयो भवेदात्मनः।। ५५।।
vaLI kahe chhe ke-
shlokArtha– [न उभौ परिणमतः खलु] be dravyo ek thaIne pariNamatAn nathI, [उभयोः परिणामः न प्रजायेत] be dravyonun ek pariNAm thatun nathI ane [उभयोः परिणतिः न स्यात्] be dravyonI ek pariNati-kriyA thatI nathI; [यत्] kAraN ke [अनेकम् सदा अनेकम् एव] anek dravyo chhe te sadA anek ja chhe, palaTIne ek thaI jatAn nathI.
bhAvArtha– be vastuo chhe te sarvathA bhinna ja chhe, pradeshabhedavALI ja chhe. banne ek thaIne pariNamatI nathI, ek pariNAmane upajAvatI nathI ane temanI ek kriyA hotI nathI- evo niyam chhe. jo be dravyo ek thaIne pariName to sarva dravyono lop thaI jAy. pa3.
pharI A arthane draDh kare chhe-
shlokArtha– [एकस्य हि द्वौ कर्तारौ न स्तः] ek dravyanA be kartA na hoy, [च] vaLI [एकस्य द्वे कर्मणी न] ek dravyanAn be karma na hoy [च] ane [एकस्य द्वे क्रिये न] ek dravyanI be kriyA na hoy; [यतः] kAraN ke [एकम् अनेकं न स्यात्] ek dravya anek dravyarUp thAy nahi.
bhAvArtha– A pramANe uparanA shlokomAn nishchayanayathI athavA shuddhadravyArthikanayathI vastusthitino niyam kahyo. pa4.
AtmAne anAdithI paradravyanA kartAkarmapaNAnun agnAn chhe te jo paramArthanayanA grahaNathI ek vAr paN vilay pAme to pharIne na Ave, em have kahe chhe-
shlokArtha– [इह] A jagatamAn [मोहिनाम्] mohI (agnAnI) jIvono