samayasAr gAthA 86 ] [ 239
utpatti kALamAn AtmA gnAnanA svaparaprakAshak svabhAvanA kAraNe parane paN jANe chhe gnAnamAn parane prakAshavAnun sAmarthya parane laIne nathI.
ahIn kahe chhe ke je pariName chhe te kartA chhe. A sharIr pariNamit thAy teno kartA sharIr chhe. par jIvanI dayA pALavAnA bhAv thAy te jIvanun pariNaman chhe ane teno kartA jIv chhe. ane te dayAnA pariNAm karma chhe.
pariName te kartA chhe ane pariNAm karma chhe; karma eTale kArya chhe. ‘तु’ ane ‘या परिणति सा क्रिया’ je pariNati chhe te kriyA chhe. prathamanI paryAy palaTIne vartamAn paryAy thaI te kriyA chhe. ‘त्रयम् अपि’ e traNey ‘वस्तुतया भिन्नम् न’ vastupaNe bhinna nathI. paryAyadraShTithI traN bhed paDe chhe, vastupaNe bhed nathI. samayasAr kaLashaTIkAnA 49mA shlokamAn to em kahyun chhe ke dravya kartA ane tenA pariNAm e tenun karma e paN upachArathI chhe. ane dravya parano kartA to upachArathI paN nathI. , vyavahArathI paN nathI. potAnA gnAn pariNAm te kArya ane teno kartA AtmA evo bhed upachAr chhe. nishchayathI to pariNAm ane pariNAmI abhed chhe.
ahIn to parathI bhinna pADavAnI vAt chhe eTale em kahyun ke je pariName chhe te kartA ane je pariNAm chhe te karma chhe. kharekhar to je pariName chhe te paryAy chhe, dravya tenun kartA nathI. pariNatino kartA pariNati pote chhe, kemake ek samayamAn je pariNati thaI te potAnA ShaTkArakathI thaI chhe. pariNati thaI te dravya-guNanA AlambanathI thaI nathI, paranA AlambanathI paN thaI nathI. shuddha pariNati ho ke ashuddha pariNati ho, te samay samayanA potAnA ShaTkArakathI thAy chhe. te kriyAnun kAraN dravya nathI. pariNatinun upAdAn kAraN pariNati pote chhe; pariNati dhruvathI thai chhe em nathI. pariNati pariNatithI thaI chhe.
ahA! pariName te kartA, pariNAm te karma ane pariNati te kriyA-em traN bhed pADavA te upachAr chhe. tyAre loko vrat, tap, bhakti ane brahmacharya pALavun emAn dharma mAne chhe, parantu e mAnyatA to mithyAtva chhe. vratAdi chhe te Asrav chhe. Asravanun pAlan karavun te mithyAtva chhe. rAgane pALavo-rAganI rakShA karavI te mithyAtva chhe. vartamAnamAn A badhI khUb gaDabaD chAle chhe. paN bhAI! tattva to A chhe. pariNati te kriyA, pariName te kartA ane pariNAm te karma- e traNey vastu chhe, vastuthI bhinna nathI.
paranun kArya potAthI thAy ane potAnun kArya parathI thAy e vastusvarUp nathI. kahe chhe ne ke kheDUto khetInAn kAm kare chhe; paN em chhe nahi. khetInAn kAm to enA kAraNe thAy chhe, jIvathI te thatAn nathI. khetInI pedAsh jIv kare chhe em chhe ja nahi. AtmAmAn AnandanI utpatti thAy te AtmAnI pedAsh chhe. khetInI pedAsh koN kare? khetInI pedAsh hun karun chhun em mAne te mithyAdraShTi chhe, e dukhanA bhAv chhe.