242 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-4
bhUtakALathI bhaviShyano kAL anantaguNo adhik chhe. te anantakAL paryant jIv anant sukhamAn samAdhistha raheshe e bhedagnAnanun phaL chhe. aho bhedagnAn!
nathI. jene nishchayanA bhAnapUrvak abhedaratnatray pragaT thayel chhe te gnAnIne je bhedaratnatrayano vikalpa sahacharapaNe chhe tene Arop ApIne vyavahArathI sAdhan kahyo chhe. bhedaratnatrayanA rAgano abhAv karIne mukti pAmashe e apekShAe tene paramparA kAraN kahyun chhe. bAkI vyavahArathI paramparA mukti thashe e vyavahAranayanun kathan chhe ane te asatyArtha chhe.
muktinun sAkShAt kAraN to abhedaratnatray chhe kemake abhedaratnatrayanI paryAyano vyay thaI kevaLagnAnanI paryAy utpanna thAy chhe. kharekhar to abhedaratnatrayathI kevaLagnAn thayun em kahevun e paN vyavahAr chhe. tathA trikALI shuddha dravyane tenun kAraN kahevun e paN upachAr chhe. kevaLagnAnanI paryAyanun vAstavik kAraN kevaLagnAnanI paryAy ja chhe, dravya-guN nahi, pUrvanI abhedaratnatrayanI paryAy paN nahi ane bhedaratnatrayano rAg paN nahi. bahu jhINI vAt, prabhu! bharatakShetramAn bhagavAnanI gerahAjarI chhe ane loko vyavahArathI dharma thAy em mAnavA lAgyA chhe. shun thAy bhAI? santono ane vItarAgano e abhiprAy nathI.
ahIn kahe chhe-kartA, karma kriyA-traNey ek dravyanI abhinna avasthAo chhe, pradeshabhedarUp judI vastu nathI. asankhya pradeshamAn paryAy utpanna thAy chhe, pradeshabhed nathI. bIje em Ave chhe ke paryAyanun kShetra bhinna ane dhruvanun kShetra bhinna chhe. e to dravya-paryAyanI paraspar bhinnatAnI vAt chhe. dharma ane dharmI banne nirapekSha chhe em siddha karavAnI vAt chhe. parantu ahIn to svadravya-paradravyanI bhinnatAnI vAt chhe. dravyanA pariNAm dravyathI abhinna chhe, paradravyathI bhinna chhe; paradravya emAn kAI karatun nathI.
nimittanA, vyavahAranA ane kramabaddhaparyAyanA lokone vAndhA chhe paN kramabaddhaparyAy e to vastunI sthiti chhe. ek pachhI ek je samaye je paryAy thavAnI hoy temAn dravya paN pheraphAr karI shakatun nathI. kramabaddhaparyAy thAy tene dravya jANe paN temAn pheraphAr dravya karI shakatun nathI. AtmA anant shaktiono pinD chhe. shaktivAn dravya shuddha chhe, tenA guNo shuddha chhe. ane tenI draShTi thatAn paryAy paN kramasar nirmaL pariName chhe. shaktinA varNanamAn vikArI pariNAmanI vAt nathI kemake ashuddhatA thAy evI dravyamAn koI shakti ja nathI. guNo akrame varte chhe ane paryAyo krame varte chhe. shaktivAn dravyanI jene draShTi thAy tene nirmaL paryAyo kramasar ek pachhI ek thayA ja kare chhe.
ahIn em kahe chhe ke kartA, karma, kriyA-traNeyanA pradesho abhinna chhe, te traN pradeshabhedarUp judI vastuo nathI. A pramANe paradravyathI bhinnatA kahI.