samayasAr gAthA 86 ] [ 243
pharI paN kahe chhe ke-
‘एकः परिणमति सदा’ vastu ek ja sadA pariName chhe, ‘एकस्य सदा परिणामः जायते’ ekanA ja sadA pariNAm thAy chhe arthAt ek avasthAthI anya avasthA ekanI ja thAy chhe. ane ‘एकस्य परिणतिः स्यात्’ ekanI ja pariNati-kriyA thAy chhe; ‘यत’ kAraN ke‘एकम् अनेकम् न स्यात्’ ek dravya anek dravyarUp thAy nahi.
‘ek vastunA anek paryAyo thAy chhe; temane pariNAm paN kahevAy chhe ane avasthA paN kahevAy chhe.’
pratyek AtmA ane pratyek paramANu samayasamayamAn anek paryAyayukta chhe. eTale ke pratyek dravya potAnI anek paryAyathI yukta chhe. mATe anya dravya tenI paryAy kare em nathI. pratyek dravyamAn anant guNo chhe. tethI ek samayamAn tenI paryAyo paN anant hoy chhe. mATe anant paryAyarahit koI dravya hotun nathI. jem Atmadravya anek paryAyayukta chhe tem anya dravya paN anek paryAyayukta chhe. to pachhI anek paryAyayukta bIjA dravyanI paryAyane AtmA kem kare?
dravya anek paryAyayukta hoy chhe. tene pariNAm paN kahe chhe. AtmA potAnI paryAy prasiddha kare tene pariNAm kahevAy chhe. ahIn sansAr paryAyanI ja vAt nathI. darek AtmA shuddha ke ashuddha anant paryAyayukta hoy chhe. ashuddha vakhate potAnI ashuddha anant paryAyayukta AtmA hoy chhe. to te ashuddha paryAyane anya dravya kem kare?
paryAyane avasthA paN kahe chhe. pratyek dravya potAnA anant guNanI avasthArUpe pariNaman kare chhe. paryAyane pariNAm paN kahe chhe, avasthA paN kahe chhe. have kahe chhe- ‘teo sangnA, sankhyA lakShaN, prayojanAdikathI judA judA pratibhAse chhe topaN ek vastu ja chhe, judA nathI.; evo ja bhedAbhedasvarUp vastuno svabhAv chhe.’
dravyanun nAm ane paryAyanun nAm judun chhe mATe sangnAbhede bhed chhe. dravya ek ane paryAy anek-em sankhyAbhed chhe. dravya trikAL rahe chhe ane paryAy ek samay, mATe lakShaNabhed chhe. ane dravya-paryAyanun prayojan bhinna chhe, mATe prayojanathI paN bhed chhe. topaN ek vastu ja chhe. dravyaparyAy ek vastu ja chhe. evo ja bhedAbhedasvarUp vastuno svabhAv chhe. AtmA abhedasvarUp chhe em shAstramAn Ave chhe. ahIn bhedAbhed svarUp lIdhun chhe.