samayasAr gAthA-91 ] [ 9 sAthe rAg kare chhe, koI sAthe dveSh kare chhe; te bhAvono pote kartA thAy chhe. te bhAvo nimittamAtra thatAn, pudgaladravya pote potAnA bhAvathI ja karmarUpe pariName chhe. paraspar nimittanaimittikabhAv mAtra chhe. kartA to banne pot potAnA bhAvanA chhe e nishchay chhe.
have, AtmAne traN prakAranA vikAranun kartApaNun hoy tyAre pudgaladravya potAnI meLe ja karmapaNe pariName chhe em kahe chhe-
‘AtmA pote ja te prakAre pariNamavAthI je bhAvane kharekhar kare chhe teno te kartA thAy chhe-sAdhakanI (arthAt mantra sAdhanAranI) jem; te (AtmAno bhAv) nimittabhUt thatAn, pudgaladravya karmapaNe svayamev (potAnI meLe ja) pariName chhe.’
AtmA pote ja mithyAshraddhA, mithyAgnAn ane mithyAchAritrarUp pariNamavAthI je bhAvane kare chhe teno te kartA thAy chhe. karmano uday chhe to rAgAdirUpe pariName chhe em nathI. puNyathI dharma thAy, vyavahArathI nishchay thAy, nimitta chhe te kartA chhe-ityAdi mithyAshraddhArUp AtmA svayam pariName chhe; karma tene pariNamAve chhe em nathI. bhagavAn AtmA potAnI chIjane bhUlIne pote ja-‘आत्मा हि’ chhe ne-mithyAtva, rAgadveSh Adi je bhAvane kare chhe te bhAvano te kartA thAy chhe. mantra sAdhanAr sAdhakanI jem agnAnI potAnA bhAvano kartA chhe. keTalun spaShTa chhe! AtmAno te bhAv nimittabhUt thatAn pudgal-dravya svayamev karmapaNe pariName chhe.
AtmA mithyAtvAdi vikArarUpe potAthI thAy chhe. vikArabhAvano pote kartA ane vikArabhAv te enun karma chhe. vikArano kartA, nimitta-karma (nimittapaNe rahelun karma) chhe em traNakALamAn chhe nahi. jIv chAragatimAn rakhaDe chhe te potAnA kAraNe rakhaDe chhe, karmanA kAraNe nahi. karma to jaD chhe, paradravya chhe. karma jIvane herAn kare chhe e vAt yathArtha nathI.
svabhAvanun bhAn nathI tyAnsudhI mithyAdraShTi mithyAtvabhAvano kartA chhe. AtmAno te bhAv nimittabhUt thatAn pudgaladravya svayamev karmapaNe pariName chhe. ‘svayamev’ pariName chhe-chhe spaShTa. AtmAnA pariNAm nimittabhUt thatAn je jaDakarma bandhAy te potAthI bandhAy chhe. te jaDanI paryAy jaDathI thAy chhe; AtmA karmanI avasthAno kartA nathI. karma bandhAy temAn jIvano vikArI bhAv nimitta hovA chhatAn pudgaladravya svayamev karmapaNe pariName chhe. jIv ene karmapaNe pariNamAve chhe em nathI. jIve rAgadveSh karyA mATe karmane bandhAvun paDayun em nathI.