108 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-pa kahevAy parantu AtmAne temano kartA na kahevAy. AtmAne sansAr-avasthAmAn agnAnathI mAtra yog-upayogano kartA kahI shakAy.
ahIn tAtparya A pramANe jANavun-dravyadraShTithI to koI dravya anya koI dravyanun kartA nathI; parantu paryAyadraShTithI koI dravyano paryAy koI vakhate koI anya dravyanA paryAyane nimitta thAy chhe tethI A apekShAe ek dravyanA pariNAm anya dravyanA pariNAmanA nimittakartA kahevAy chhe. paramArthe dravya potAnA ja pariNAmanun kartA chhe, anyanA pariNAmanun anyadravya kartA nathI.
nathI em have kahe chhe-
* gAthA 100 TIkA uparanun pravachan *
‘kharekhar je ghaTAdik tathA krodhAdik paradravyasvarUp karma chhe tene A AtmA vyApyavyApakabhAve to karato nathI kAraN ke jo em kare to tanmayapaNAno prasang Ave.’
A ghaT-paT Adi ane jaDakarma krodhAdi te banne paradravyasvarUp karma chhe. teno vyApyavyApakabhAvathI AtmA kartA nathI. te paradravyasvarUp karma AtmAnun vyApya ane AtmA teno vyApak kartA em nathI. par sAthe AtmAne vyApyavyApakabhAv nathI. par sAthe jo vyApyavyApakapaNun hoy to tanmayapaNAno prasang Ave. A vAt gAthA 99mAn AvI gaI chhe. paradravyanI paryAyane jo AtmA kare to paradravyanI paryAyamAn tanmay eTale ekamek thaI jAy. potAnI hayAtI paradravyamAn bhaLI jAy arthAt potAnI bhinna sattA rahe nahi.
A dayAnA je bhAv thAy te rAg chhe. te rAgano agnAnI kartA chhe, kemake potAnA pariNAm sAthe vyApyavyApakabhAv hoy chhe. paN tyAre karmabandhananI je avasthA thAy teno kartA AtmA nathI.
panchAstikAy gAthA 132mAn puNya-pApanA svarUpanun kathan karatAn kahyun chhe ke-‘‘jIvarUp kartAnA nishchayakarmabhUt shubhapariNAm dravyapuNyane nimittamAtrapaNe kAraNabhUt chhe tethI ‘dravyapuNyAsrav’nA prasangane anusarIne (-anulakShIne) te shubh pariNAm ‘bhAvapuNya-chhe. (shAtA vedanIyAdi dravyapuNyAsravano je prasang bane chhe temAn jIvanA shubhapariNAm nimittakAraN chhe mATe ‘dravyapuNyAsrav’ prasanganI pAchhaL pAchhaL tenA nimittabhUt shubh-pariNAmane paN ‘bhAvapuNya’ evun nAm chhe).
evI rIte jIvarUp kartAnA nishchayakarmabhUt ashubhapariNAm dravyapApane nimittamAtrapaNe kAraNabhUt chhe tethI ‘dravyapApAsrav’nA prasangane anusarIne te ashubhapariNAm ‘bhAvapAp’ chhe.