418 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-7
तत्सोऽपि न ददाति राजा विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२६।।
एवमेव सम्यग्द्रष्टिः विषयार्थ सेवते न कर्मरजः।
तत्तन्न ददाति कर्म विविधान् भोगान् सुखोत्पादकान्।। २२७।।
[वृत्तिनिमित्तं तु] AjIvikA arthe [राजानम्] rAjAne [सेवते] seve chhe [तद्] to [सः राजा अपि] te rAjA paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA [विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [ददाति] Ape chhe, [एवम् एव] tevI ja rIte [जीवपुरुषः] jIvapuruSh [सुखनिमित्तम्] sukh arthe [कर्मरजः] karmarajane [सेवते] seve chhe [तद्] to [तत् कर्म अपि] te karma paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA[विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [ददाति] Ape chhe.
AjIvikA arthe [राजानम्] rAjAne [न सेवते] nathI sevato [तद्] to [सः राजा अपि] te rAjA paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA [विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [न ददाति] nathI Apato, [एवम् एव] tevI ja rIte [सम्यग्द्रष्टिः] samyagdraShTi [विषयार्थ] viShay arthe [कर्मरजः] karmarajane [न सेवते] nathI sevato [तद्] to (arthAt tethI) [तत् कर्म] te karma paN tene [सुखोत्पादकान्] sukh utpanna karanArA [विविधान्] anek prakAranA [भोगान्] bhogo [न ददाति] nathI Apatun.
TIkA– jem koI puruSh phaL arthe rAjAne seve chhe to te rAjA tene phaL Ape chhe, tem jIv phaL arthe karmane seve chhe to te karma tene phaL Ape chhe. vaLI jem te ja puruSh phaL arthe rAjAne nathI sevato to te rAjA tene phaL nathI Apato, tem samyagdraShTi phaL arthe karmane nathI sevato to (arthAt tethI) te karma tene phaL nathI Apatun. em tAtparya (arthAt kahevAno Ashay) chhe.
bhAvArtha– ahIn ek Ashay to A pramANe chhe- agnAnI viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe udayAgat karmane seve chhe tethI te karma tene (vartamAnamAn) ranjit pariNAm Ape chhe. gnAnI viShayasukh arthe arthAt ranjit pariNAm arthe udayAgat karmane sevato nathI tethI te karma tene ranjit pariNAm utpanna karatun nathI.
bIjo Ashay A pramANe chhe- agnAnI sukh (-rAgAdipariNAm) utpanna