pa2] [pravachan ratnAkar bhAg-9
अज्ञानादेव भोक्तायं तदभावादवेदकः।। १९६।।
adhyAs karavAthI kartA chhe. ane jyAre A ja AtmA, (potAnAn ane paranAn judAn judAn) nishchit svalakShaNonA gnAnane (bhedagnAnane) lIdhe, prakRitinA svabhAvane-ke je potAne bandhanun nimitta chhe tene-chhoDe chhe, tyAre svaparanA vibhAgagnAnathI (bhedagnAnathI) gnAyak chhe, svaparanA vibhAgadarshanathI (bhedadarshanathI) darshak chhe ane svaparanI vibhAgapariNatithI (bhedapariNatithI) sanyat chhe; ane tyAre ja paranA ane potAnA ekatvano adhyAs nahi karavAthI akartA chhe.
tyAn sudhI te bhedagnAnanA abhAvane lIdhe karmaprakRitinA udayane potAno samajI pariName chhe; e rIte mithyAdraShTi, agnAnI, asanyamI thaIne, kartA thaIne, karmano bandh kare chhe. ane jyAre AtmAne bhedagnAn thAy chhe tyAre te kartA thato nathI, tethI karmano bandh karato nathI, gnAtAdraShTApaNe pariName chhe.
‘evI ja rIte bhoktApaNun paN AtmAno svabhAv nathI’ evA arthano, AgaLanI gAthAnI sUchanArUp shlok have kahe chhe-
shlokArtha– [कर्तृत्ववत्] kartApaNAnI jem [भोक्तृत्वं अस्य चितः स्वभावः स्मृतः न] bhoktApaNun paN A chaitanyano (chitsvarUp AtmAno) svabhAv kahyo nathI. [अज्ञानात् एव अयं भोक्ता] agnAnathI ja te bhoktA chhe, [तद्–अभावात् अवेदकः] agnAnano abhAv thatAn abhoktA chhe. 196.
jyAn sudhI AtmA prakRitinA nimitte upajavun-viNasavun na chhoDe tyAn sudhI te agnAnI, mithyAdraShTi, asanyat chhe-em have kahe chhe-
‘jyAn sudhI A AtmA, (potAnAn ane paranAn judAn judAn) nishchit sva-lakShaNonun gnAn (bhedagnAn) nahi hovAne lIdhe, prakRitinA svabhAvane-ke je potAne bandhanun nimitta chhe tene-chhoDato nathI, tyAn sudhI sva-paranA ekatvagnAnathI agnAyak chhe, svaparanA ekatvadarshanathI (ekatvarUp shraddhAnathI) mithyAdraShTi chhe ane svaparanI ekatvapariNatithI asanyat chhe; ane tyAn sudhI ja paranA ane potAnA ekatvano adhyAs karavAthI kartA chhe.’