340 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-9 ityAdi paradravya sAthe AtmAne kAI sambandh nathI. Am chhe tyAn AtmAne paradravyanun kartApaNun kyAthi hoy? na hoy.
‘ek dravyanA pariNamanamAn anya dravya nimitta dekhIne em kahevun ke-anya dravye A karyun -te vyavahAranI draShTithI ja chhe; nishchayathI to te dravyamAn anya dravye kAI karyun nathI. vastunA paryAyasvabhAvane lIdhe vastunun potAnun ja ek avasthAthI bIjI avasthArUp pariNaman thAy chhe; temAn anya vastu potAnun kAI bheLavI shakatI nathI.’
AtmA trikALI vastu chhe; teno gnAn trikALI guN chhe, tenI-gnAnanI paryAy pratisamay potAthI thAy chhe. bhagavAnanI vANIthI gnAn thayun em kahIe te vyavahAranayanI draShTithI ja chhe. nishchayathI to bhagavAnanI vANIe AtmAnun kAI karyun nathI. ‘bhagavAnanI vANI’ -em kahIe ey vyavahAranay chhe, vAstavamAn vANI bhagavAne karI nathI; vANInI kartA vANI chhe, bhagavAn to nimittamAtra chhe. tevI rIte gnAn thavAmAn vANI-shabdo nimitta chhe, tyAn nimitte kAI karyun nathI; kemake pariNaman -e dravyano svabhAv chhe. dravya pote ja pariNamatun thakun vartamAn-vartamAn avasthArUp thAy chhe, temAn nimittAdi paravastu potAnun kAI bheLavI shakatI nathI. gnAnanun pariNaman thAy temAn vANI Adi nimitta kAI karI shakatun nathI, AvI jainashAsananI vAt khUb gambhIr ne sUkShma chhe bhAI!
A pANI unun thAy chhe te potAthI thAy chhe. agni temAn nimitta ho, paN shIt avasthA badalIne vartamAnamAn uShNa thaI te pANInun potAnun pariNaman chhe, agnie temAn potAnun kAI bheLavyun nathI. agnithI pANI unun thayun em kahIe te vyavahAradraShTithI chhe, nishchayathI agnie pANInun kAI karyun nathI. AvI vAt!
AtmAmAn gnAnanun pariNaman thAy tyAn paragney nimitta ho, paN nimitta temAn kAI karatun nathI, upAdAnanun kArya thAy temAn paravastu-nimittanun kAI kartavya nathI. upAdAn - nimittanA doharAmAn banArasIdAsajIe kahyun chhe ke-
‘upAdAn bal jahAn tahAn, nahi nimittako dAv.’ jyAn juo tyAn sarvatra dravyamAn potAnI paryAy upAdAnanA baLathI thAy chhe, temAn nimittano kAI dAv nathI, arthAt nimitta kAI karatun nathI.
bApu! jyAn sudhI AvI paryAyanI svatantratA bese nahi tyAn sudhI dravya-guNanI svatantratA kem bese? ane dravya-guNanI svatantratA gnAnamAn bhAsyA vinA draShTi dravya