180 pravachan ratnAkar bhAg-10
तथात्तमादेयमशेषतस्तत् ।
यदात्मनः संहृतसर्वशक्तेः
पूर्णस्य सन्धारणमात्मनीह।। २३६।।
कथमाहारकं तत्स्याद्येन देहोऽस्य शङ्कयते।। २३७।।
prabhA vaDe dedIpyamAn evo eno shuddhagnAnaghanarUp mahimA [नित्य–उदितः तिष्ठति] nitya-udit rahe (-shuddha gnAnanA punjarUp mahimA sadA udayamAn rahe).
bhAvArtha– gnAnanun pUrNa rUp sarvane jANavun te chhe. te jyAre pragaT thAy chhe tyAre sarva visheShaNo sahit pragaT thAy chhe; tethI tenA mahimAne koI bagADI shaktun nathI. sadA udayamAn rahe chhe. 23p.
‘AvA gnAnasvarUp AtmAnun AtmAmA dhAraN karavun te ja grahavAyogya sarva grahyun ane tyAgavAyogya sarva tyAgyun’-evA arthanun kAvya have kahe chhe-
shlokArtha– [संहृत–सर्व–शक्तेः पूर्णस्य आत्मनः] jeNe sarva shaktio sameTI chhe (-potAmAn lIn karI chhe) evA pUrNa AtmAnun [आत्मनि इह] AtmAmAn [यत् सन्धारणम्] dhAraN karavun [तत् उन्मोच्यम् अशेषतः उन्मुक्तम्] te ja chhoDavAyogya badhun chhoDayun [तथा] ane [आदेयम् तत् अशेषतः आत्तम्] grahavAyogya badhun grahyun.
bhAvArtha– pUrNagnAnasvarUp, sarva shaktionA samUharUp je AtmA tene AtmAmAn dhAraN karI rAkhavo te ja, tyAgavAyogya je kAI hatun te badhuy tyAgyun ane grahaN karavAyogya je kAI hatun te badhuy grahaN karyun. e ja kRutakRutyapaNun chhe. 236.
‘AvA gnAnane deh ja nathI’-evA arthano, AgaLanI gAthAnI sUchanArUp shlok have kahe chhe-
shlokArtha– [एवं ज्ञानम् परद्रव्यात् व्यतिरिक्तं अवस्थितम्] Am (pUrvokta rIte) gnAn paradravyathI judun avasthit (-nishchaL rahelun) chhe; [तत् आहारकं कथम् स्यात् येन अस्य देहः शङ्कयते] te (gnAn) AhArak (arthAt karma-nokarmarUp AhAr karanArun) kem hoy ke jethI tene dehanI shankA karAy? (gnAnane deh hoI shake ja nahi, kAraN ke tene karma- nokarmarUp AhAr ja nathI.) 237.