te chAranAn dravya-guN pAriNAmikabhAve chhe, ane tenI paryAy paN pAriNAmikabhAvarUp kahevAmAn AvI chhe, kemake temAn utpAd-vyayarUp paryAyanI dhArA shuddha ekarUp varte chhe.
jIvadravyamAn ek dhruv kAraNashuddhaparyAy pAriNAmikabhAvarUp kahevAmAn AvI chhe. niyamasAramAn dhruv kAraNashuddhaparyAyanI vAt AvI chhe. dharmAstikAy Adi chAre dravyanAn dravya-guN ane paryAy pAriNAmikabhAvarUp ekarUp chhe; temAn utpAd-vyayarUp paryAyanI dhArA ekarUp varte chhe, paN AtmadravyamAn ekarUp utpAd-vyay nathI. tenI sansAr dashAmAn vikArI paryAyanA utpAd-vyay thAy chhe, mokShamArgamAn shuddha-ashuddha paryAyanA utpAd-vyay thAy chhe, ane siddha dashAmAn ekalI shuddha paryAyanA utpAd-vyay hoy chhe. A pramANe jIvamAn utpAd-vyayavALI paryAy ekarUp nathI. chAr dravyamAn jem utpAd-vyayanI ekarUp dhArA trikAL chAle chhe, tem jIvamAn utpAd-vyayanI dhArA trikAL ekarUp nathI.
jIvadravyamAn dhruv kAraNashuddhaparyAy chhe te trikAL dhArAvAhI ekarUp chhe, paN A kAraNashuddhaparyAy pragaT utpAd- vyayarUp nathI. sAmAnya... sAmAnya evun je Atmadravya trikAL dhruv chhe tenA visheSharUp dhruv kAraNashuddhaparyAy chhe; temAn utpAd-vyay nathI. samudranI (ekarUp)sapATInI jem kAraN-shuddhaparyAy trikAL dhruv chhe. niyamasAranI gAthA 1 thI 19 sudhInAn pravachano chhapAIne bahAr paDayAn chhe temAn A viShay spaShTa karyo chhe, sAmAnya vastu je dhruv chhe, temAn ek visheSh dhruv kAraNashuddhaparyAy anAdianant varte chhe. tene niyamasAramAn 1pamI gAthAmAn panchamabhAvanI pUjanIk pariNati kahI chhe. have AvA sUkShma viShayanun shravaN, vichAr, dhAraNA, manthan hoy nahi eTale vidvAnone paN A vAt bese nahi, paN shun thAy? bhAI, unDAn talasparshI vichAr ne manthan karI Ano samyak nirNay karavo joIe. A kAraNashuddhaparyAy chhe te pragaT paryAyarUp nathI, samudramAn jem pANInI sapATI hoy chhe tem A bhagavAn AtmA anant guNanI dhruv pinDarUp vastu chhe temAn sapATI samAn anAdianant dhruv kAraNashuddhaparyAy chhe. A tadna navI vAt chhe. sUkShma chintan-manan vaDe teno yathArtha nirNay karavo joIe.
jem guN trikAL dhruv chhe, tem darek guNanI paryAy trikAL dhruv anAdianant shuddha chhe; A utpAdavyay vinAnI kAraN-shuddhaparyAy chhe. ahAhA...! A kAraNashuddhaparyAyamAn paN atattvashakti vyApak chhe. dravya-guNano to A svabhAv chhe ke vikArapaNe na thavun, kAraNashuddhaparyAyanoy evo svabhAv chhe ke vikArarUpe na thavun. A atattvashakti chhe te dravya-guN-paryAy traNemAn vyApe chhe. bhagavAn AtmA shuddha kAraNaparamAtmA chhe tenA upar draShTi rahetAn pragaT paryAyamAn paN rAgarUpe na thavun evun shuddha pariNaman thaI jAy chhe. bhAI! A traNalokanA nAth bhagavAn jinendradevanI vANI chhe. bahAramAn to anek prakAranI kriyA karo, vrat-tap karo ne dharma thaI jashe em vAt chAle chhe, paN te yathArtha nathI. nyAlachandabhAIe ‘dravyadraShTi prakAsh’ nAmanA pustakamAn kahyun chhe ke-‘karanA so maranA hai’, kemake karavAmAn to ekalA vikalpa chhe. A vikalpomAn gunchAIne jIv potAnA chaitanya jIvananun maraN kare chhe. ahIn kahe chhe-chaitanya chhe te chaitanyarUpe pariNaman kare chhe, te jaDarUpe kadIy na thAy evI enI atattvashakti chhe. bhagavAn AtmA trikAL ek gnAyakapaNe rahyo chhe, te shubhAshubhabhAvarUpe kadI thayo ja nathI. te jaDarUpe kadI thayo ja nathI. ajIv adhikAramAn shubhAshubhabhAvane ajIv-jaD kahyA chhe.
samayasAranI chhaTThI gAthAmAn AchAryadeve A chhaTThInA lekh lakhyA chhe ke-gnAyakabhAvasvarUp AtmA trikAL gnAyakabimb chhe, te kadIy shubhAshubhabhAvarUpe thayo ja nathI. chaitanyanun tej e shubhAshubhabhAvamAn prasaratun ja nathI. bhAI, mArag to Avo chhe, ne A ja hitano mArag chhe. bhAI, tArA dravya-guN ne kAraNaparyAyanI sahaj shakti ja evI chhe ke AtmA rAgarUpe, vyavahAr ratnatrayapaNe thAy nahi. e to svabhAvanI draShTi jeNe chhoDI dIdhI chhe evA paryAyadraShTivALA agnAnIne paryAyamAn vikAr utpanna thAy chhe bAkI dravya vikArane utpanna kare evun emAn chhe ja nahi.
arere! tattvadraShTi vinA jIv anAdikALathI dukhI-dukhI thaIne chAr gatimAn rajhaLI rahyo chhe. juo, brahmadatta nAme ek chakravartI thayA. temanun 700 varShanun AyuShya hatun. te pUrun thatAn sAtamI narake jaI paDayA. ahAhA...! hIrAjaDit palangamAn sunArA, ne jenI hajAro dev sevA kare evA brahmadatta chakravartI marIne pApanA phaLarUpe sAtamI narakamAn 33 sAgaranI AyunI sthitimAn gayA chhe. potAne bhUlIne agnAnapaNe ghor pAp karyAn tethI ahInnA ek shvAsanA kalpelA sukhanA phaLamAn tyAn 11, pa6, 97p (agIyAr lAkh chhappan hajAr navaso panchoter) palyopamanun dukh prApta thayun chhe. ek palyopamanA asankhyAtamA bhAgamAn asankhya abaj varSha vItI jAy chhe. ahIn 700 varShanA AyuShyanA bhogavaTAmAn evA duShTa bhAv