samayasAr gAthA-68 ] [ 201
जीवः स्वयं तु चैतन्यमुच्चैश्चकचकायते।। ४१ ।।
_________________________________________________________________
mATe rAgAdi bhAvo jIv nathI em siddha thayun.
bhAvArtha– shuddhadravyArthik nayanI draShTimAn chaitanya abhed chhe ane enA pariNAm paN svAbhAvik shuddha gnAn-darshan chhe. paranimittathI thatA chaitanyanA vikAro, joke chaitanya jevA dekhAy chhe topaN, chaitanyanI sarva avasthAomAn vyApak nahi hovAthI chaitanyashUnya chhe-jaD chhe. vaLI AgamamAn paN temane achetan kahyA chhe. bhedagnAnIo paN temane chaitanyathI bhinnapaNe anubhave chhe tethI paN teo achetan chhe, chenat nathI.
prashna– jo teo chetan nathI to teo koN chhe? pudgal chhe? ke anya kAI chhe?
uttara– pudgalakarmapUrvak thatAn hovAthI teo nishchayathI pudgal ja chhe kem ke kAraN jevun ja kArya thAy chhe.
A rIte em siddha karyun ke pudgalakarmanA udayanA nimittathI thatA chaitanyanA vikAro paN jIv nathI, pudgal chhe.
have pUchhe chhe ke varNAdik ane rAgAdik jIv nathI to jIv koN chhe? tenA uttararUp shlok kahe chhe-
shlokArtha– [अनादि] je anAdi chhe arthAt koI kALe utpanna thayun nathI, [अनन्तम्] je anant chhe arthAt koI kALe jeno vinAsh nathI, [अचलं] je achaL chhe arthAt je kadI chaitanyapaNAthI anyarUp-chaLAchaL-thatun nathI, [स्वसंवेद्यम्] je svasamvedya chhe arthAt je pote potAthI ja jaNAy chhe [तु] ane [स्फुटम्] je pragaT chhe arthAt chhUpun nathI-evun je [इदं चैतन्यम्] A chaitanya [उच्चैः] atyantapaNe [चकचकायते] chakachakAT prakAshI rahyun chhe, [स्वयं जीवः] te pote ja jIv chhe.
bhAvArtha– varNAdi ane rAgAdi bhAvo jIv nathI paN upar kahyo tevo chaitanyabhAv te ja jIv chhe. 41.
have, chetanapaNun ja jIvanun yogya lakShaN chhe em kAvya dvArA samajAve chhe-