samayasAr gAthA-68 ] [ 239
uttara– bhAI! jyAn je apekShA hoy te barAbar samajavI joIe. rAg pudgalano Ashray karIne thayo chhe tethI te pudgalanI jAtano chhe em kahyun chhe. rAg chhe to jIvanI paryAy paN te nimittane vashe-vash thavAthI thayelI chhe, ane nimitta to pudgal chhe. mATe pudgalanA vashe thayelA bhAvane pudgalamAn nAkhyo chhe, kem ke te chaitanyasvabhAvamay nathI. ahIn prayojan trikALI svabhAvano Ashray karAvavAnun chhe. tethI vikAr thAo to thAo, e to pudgalamay chhe-em svachchhandapaNe na pravartavun. rAg potAnI paryAyamAn thAy chhe te ashuddha upAdAn chhe. e ashuddha upAdAnane vyavahAr gaNIne tathA nimitta je karma chhe tene paN vyavahAr gaNIne-bannene ek gaNIne, jIvamAnthI kADhI nAkhyA chhe.
ahAhA! A TIkA je thaI chhe e TIkAnA shabdo ane teno vikalpa-e badhun pudgal chhe em kahe chhe. e vikalpamAn sadAy ekarUp gnAyakasvabhAvI bhagavAn kayAn Avyo chhe? TIkA lakhavAno vikalpa ane TIkAnA shabdo bannene ek gaNIne pudgal nAche chhe em kahyun chhe.
AtmA gnAtAdraShTAsvabhAvI-gnAtAdraShTAnA bhAvathI paripUrNa bhAvavALI ekasvabhAvI vastu chhe. e sivAy je anek prakAre thatA puNya-pApanA vikArI bhAv ane enAn phaL-e badhAmAn pudgal nAche chhe. jo emAn shuddha chaitanya hoy to, arthAt jo te chaitanyanI jAtinA hoy to kadIy nIkaLe nahi. paN teo to nIkaLI jAy chhe. tethI temane ajIv gaNIne pudgalanA kahyA chhe, kem ke teo pudgalanA vipAkapUrvak thAy chhe. paN tethI karIne em na samajavun ke pudgalakarmano uday Avyo mATe vikAr thayo chhe. karma-nimittane vash thavAnA viparIt puruShArthathI vikAr to thayo chhe, parantu te viparIt puruShArthanI dashA svabhAvamAn nathI mATe tene pudgal kahyo chhe.
have kahe chhe ke ‘अयं जीवः’ A jIv te ‘रागादि–पुद्गल–विकार–विरुद्ध–शुद्ध चैतन्य–धातुमय–मृर्तिः’ rAgAdik pudgal-vikArothI vilakShaN, shuddha chaitanyadhAtumay mUrti chhe. ahAhA! bhagavAn gnAyakasvarUp to ekalun chaitanyanun daL chhe. emAn vikalpano pravesh thAy evun polAN nathI. dayA, dAn, vrat, Adi pudgal-vikAro pAme nahi evI shuddha chaitanyaghanasvarUp mUrti chhe. gnAyak sadA gnAyak ja chhe.
AtmAmAn chidvikArane-chaitanyanA vikArone dekhIne evo bhram na karavo ke e paN chaitanya ja chhe. jIvanI paryAyamAn dayA, dAn, vrat, bhakti, AdinA je pariNAm thAy chhe te chaitanyanA vikAr chhe. te chaitanyamay AtmAnA chhe em bhram na karavo. eno artha e thayo ke je vyavahAr-rAgane sAdhan kahyun chhe te kharekhar sAdhan chhe evo bhram na karavo. vyavahAr-rAg sAdhan chhe ja nahi. vyavahAr kone kahevAy? agnAnIe to rAgane potAno