240 ] [ pravachan ratnAkar bhAg-3 mAnyo chhe, ane rAg to bandhanun ja kAraN chhe; tethI tene e sAdhan kayAnthI thAy? antar- svarUpanun jene bhAn thayun chhe tene vyavahAre vyavahAr chhe. (agnAnIne to vyavahAre paN vyavahAr sAdhan nathI).
bhagavAn AtmA Anandano nAth gna-svabhAvI-sarvagnasvabhAvI prabhu chhe. tenA viruddhano vikAr dekhIne te chaitanyano chhe em bhram na karavo. tathA te chaitanyasvabhAvanun sAdhan chhe em bhram na karavo. chaitanyasvabhAvanun sAdhan to teno nirAkuL anubhav karavo te chhe. ahAhA! svAnubhavanun kArya e chaitanya paramAtmAnun sAdhan chhe.
prashna– vyavahAr sAdhan kahyun chhe ne?
uttara– bhAI! enI spaShTatA to panDitapravar shrI ToDaramalajIe mokShamArgaprakAshakanA sAtamA adhikAramAn karI chhe ke-‘have mokShamArga to be nathI paN mokShamArganun nirUpaN be prakArathI chhe. jyAn sAchA mokShamArgane mokShamArga nirUpaN karyo chhe te nishchayamokShamArga chhe tathA jyAn je mokShamArga to nathI parantu mokShamArganun nimitta chhe vA sahachArI chhe tene upachArathI mokShamArga kahIe te vyavahAr mokShamArga chhe, kAraN ke nishchay-vyavahAranun sarvatra evun ja lakShaN chhe.’
juo, je vyavahAr-mokShamArga kahyo chhe te chhe to bandhamArga, paN jyAn AtmAnA Ashraye nirAkuL AnandanA anubhavarUp nishchay-mokShamArga-sAcho mokShamArga pragaTayo chhe tyAn, tene nimitta dekhIne upachArathI mokShamArga kahyo chhe. ATalI to spaShTa vAt karI chhe! vyavahArathI-upachArathI je kahyun chhe te nimitta AdinI apekShAe kahyun chhe em jANavun. nishchay-vyavahAranun sarvatra Avun ja lakShaN chhe. vyavahArane je sAdhan kahyun chhe e to dharmI-gnAnI nijasvarUpano jyAre ugra Ashray le chhe tyAre je rAg chhe te TaLI jAy chhe te apekShAe vyavahArathI Arop karIne vyavahArane paramparA sAdhan kahyun chhe. ahIn to e siddha karavun chhe ke e rAg AtmAno svabhAv ja nathI. juo, lakhyun chhe ne ke-‘rAgAdi chidvikArane dekhI evo bhram na karavo ke e paN chaitanya ja chhe.’
rAgAdi chaitanya ja chhe em na mAnavun, kAraN ke chaitanyanI badhI avasthAomAn vyApe- rahe tene chaitanyanA kahevAy chhe. gnAnadashA chaitanyanI pratyek avasthAmAn vyApe chhe, mATe gnAnane chaitanyanun svarUp ane lakShaN kahevAy chhe. parantu rAg sarva avasthAomAn vyApato nathI, mATe rAg chaitanyanun lakShaN nathI. are! agnAnIne samakti nathI ane tethI te vrat, tap, Adi kriyAkAnDamAn sAdhan mAne chhe; parantu bhAI! vItarAg-mArgamAn e (anIti) na chAle. vItarAg- mArgamAn to vItarAgI pariNatithI ja dharma thAy chhe, rAgathI nahIn.
ahIn kahe chhe ke rAgAdi vikAro jIvanI sarva avasthAomAn vyApatA nathI kAraN ke