8ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 ja kāraṇ ne kārya chhe. kāraṇ-kāryanā bhed pāḍīe e to kharekhar vyavahār chhe, kahevāmātra chhe. ahāhā...! dravya sat, pratyek guṇ sat ne prati samay pragaṭ thatī paryāy paṇ potānā svarūpathī sat chhe, (ahīnyā atadbhāvarūp bhinnatānī vāt chhe) oho! ām mokṣhamārganī paryāy svatantra ne mokṣhanī paryāy paṇ svatantra chhe. āmān to ekalo nirapekṣha vītarāgabhāv ja siddha thāy chhe. ām kem? evā vikalpane avakāsh ja nathī, ekalun gnātāpaṇun siddha thāy chhe. samajāṇun kāī...? ahāhā...! āvo ātmā anant dharmonā samudāyarūp ek dharmī chhe.
ahāhā...! baṭāṭānī ek rāī jeṭalī kaṭakīmān asaṅkhya audārik sharīr chhe; ne te darek sharīramān anantā jīv chhe. te badhā jīv-pratyek jude judo svatantra chhe. ahāhā...! te pratyek jīv anant shaktiono ek piṇḍ chhe. te shaktio, ahīn kahe chhe, paraspar bhinna chhe; ane te pratyek shaktinī krame thatī paryāyo paraspar bhinna ne svatantra chhe; vaḷī ekek paryāyamān anant avibhāgapratichchhed ansho chhe, temāno ek ansh bījā ansharūp nathī. aho! āvun alaukik svatantratāne prasiddha karanārun vastudarshan te jainadarshan chhe; emān badhuy anekāntasvarūp chhe. ‘svapaṇe chhe ne parapaṇe nathī’ evun dravyamān, guṇamān, paryāyamān ne ekek avibhāgapratichchhedamān paṇ anekānta chhe. ahāhā...! āvī anekāntamay mūrti prabhu ātmā chhe. ‘paraspar bhinna evā anant dharmo’-em kahīne anekapaṇun siddha karyun; ne ‘anant dharmonā samudāyarūpe pariṇat ek gnaptimātra bhāvarūpe pote ja hovāthī ātmāne gnānamātrapaṇun chhe.’ -em kahīne ek gnānamātra bhāvamān anantadharmone abhed karī samāvī dīdhā. aho! ā alaukik vāt chhe.
ahāhā...! hun gnānalakṣhaṇathī lakṣhit anant guṇono piṇḍ evo ek gnānamātra ātmā chhun em jyān nirvikalpa dr̥uṣhṭi thāy chhe tyān jāṇanakriyāmātra-ek gnaptikriyāmātra bhāv pragaṭ thāy chhe. ahāhā...! emān gnānanī sāthe bījā badhā ja anant guṇanī nirmaḷ pariṇati ek sāthe ja utpanna thāy chhe, ahāhā...! e badhānun pariṇaman ek gnaptimātra bhāvamān sāthe ja chhe ane te ātmā ja chhe. samajāṇun kāī...? ek samayamān anant guṇanī anant paryāy thavā chhatān e badhun ek gnaptimātra bhāvamān samāī jāy chhe. anantī paryāy gneyapaṇe hovā chhatān e badhu ek gnaptimātra bhāvamān abhedarūp chhe, bhinna nathī. ahāhā...! jāṇavānī ek paryāyamān badhā ja guṇo ne paryāyonun gnān abhedapaṇe samāī jāy chhe ane te rūpe pote ja thato hovāthī ātmāne gnānamātrapaṇun chhe. samajāṇun kāī...?
ahāhā...! andar najar karatān ja nyāl karī de evo chaitanyamahāprabhu ātmā chhe. ahāhā...! jemān paraspar bhinna anantadharmo chhe evā abhed ātmāne lakṣha karīne jyān gnān pariṇamyun, tyān te gnaptimātra bhāvanī sāthe anantaguṇanun pariṇaman bhegun ja pragaṭ thāy chhe. ahāhā...! anantadharmathī ekamek evun te gnān rāgathī judun chhe. ahā! āvī gnaptikriyā te ātmānī nirvikārī dharmakriyā chhe. ahā! āvī antaranī vāt! bhagavānanī vāṇī bahu gambhīr bāpu! enā ek-ek shabde amr̥utanī dhārā vahe chhe. koīne thāy ke shun āvo dharma! hā, bhāī! ā dharmanun mūḷ rahasya chhe. ānā vinā badhun ja thothān chhe, kāī kāmanun nathī.
juo, dāmanagaramān ek sheṭh hatā. emano gām ākhāmān bhāre prabhāv. ākhā gāmamān koī emanun vachan uthāpe-oḷaṅge nahi. koīnī paṇ takarār hoy to pote vachche paḍe ne samādhān thaī ja jāy. have jyāre enā maraṇano samay āvī lāgyo to loko bahu khabar kāḍhavā āve. gāmanā bījā sheṭhiyāo paṇ ene maḷavā-khabar antar pūchhavā-āve; tyāre āṅkhamān chodhār ānsu lāvī te kahe-arere! ā gām ākhānī pañchātamān paḍīne men mārun (mārā ātmānun) kāī ja na karyun; jindagī ākhī em ne em gāmanī pañchātamān ja pūrī thaī gaī. bhāī! ām ne ām (viṣhay-kaṣhāyamān) jindagī chālī jāy chhe. jarā jo to kharo; vichār to kar ke tun koṇ chho? ne tun shun kare chho? bhāī! antarmukh draṣhṭi karyā vinā-bhedagnānanī draṣhṭi vinā-tārān janma-maraṇanān duḥkh nahi maṭe. vādirāj munirāj kahe chhe-bhūtakāḷanān duḥkhone hun yād karun chhun to andaramān vajrāghāt samān ghā vāge chhe; em ke āvān asahya duḥkho kevī rīte veṭhayān hashe? bhāī! tāre āvān tīvra ghorātighor duḥkhothī bachavun hoy to eno ahīn āchārya bhagavān upāy batāve chhe; to sāvadhān thā.
kahe chhe-‘māṭe ja tene gnānamātra ek bhāvanī antaḥpātinī anant shaktio ūchhaḷe chhe.’ ahāhā...! shun kīdhun ā? ke jāṇan... jāṇan... jāṇan evun je gnānalakṣhaṇ e vaḍe antarmukhapaṇe jyān lakṣhyane (chaitanyamahāprabhu ātmāne) pakaḍayun tyān samyaggnānanī je nirmaḷ pariṇati pragaṭ thaī emān samyagdarshan-gnān-chāritra ādi anant guṇanī paryāy antaḥpātinī eṭale andar samāī jāy chhe. ahā! pragnābrahmasvarūp svadravyane pakaḍīne jyān