16ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 ja chhe, bandhanun ja kāraṇ chhe. ārop daīne tene mokṣhamārga kahīe te vyavahār chhe. have ām banne sāthe chhe tyān vyavahārathī nishchay thāy em kayān rahyun? ahā! potānī nirmaḷ pariṇati potāthī thaī chhe, svaāshrayathī thaī chhe, rāgathī-vyavahārathī nahi-ānun nām anekānta ne syādvād chhe. vyavahārathī paṇ thāy, ne nishchayathī paṇ thāy e kāī syādvād nathī, e to phūdaḍīvād chhe; e kāī anekānta nathī, mithyā anekānta chhe.
are! āvā tattvanī samajaṇ vinā jīvo bichārā duḥkhī chhe. ā paisāvāḷāy badhā duḥkhī chhe hon. potānī anant chaitanya sampadānī khabar nathī ne bahāramān māgaṇanī jem ‘lāv-lāv’ kare chhe e badhā bhikhārī chhe. bhāvanagaranā rājyanī ek karoḍanī ūpaj hatī. ekavār bhāvanagaranā darabār vyākhyānamān āvelā. tyāre kahelun- darabār! mahine ek lākhanī pedāsh māge te nāno māgaṇ, pāñch lākhanī māge te moṭo māgaṇ ne karoḍanī ūpaj māge te māgaṇomān māgaṇ mahā bhikhārī chhe. em agnānī ‘lāv-lāv’ em viṣhayo ne puṇyoday māge chhe te māgaṇ bhikhārī chhe. shāstramān temane ‘वराकाः’ eṭale bhikhārī-bichārā kahyā chhe. ahā! hun ānandano nāth chhun, mārī chaitanyakhāṇamān ekalo ānand ane shānti paḍayān chhe-evī antaraṅg lakṣhmīnī khabar na maḷe ne bahāramān-viṣhayomān jhāvān nākhe te badhā bichārā chhe, rāṅkā-bhikhārī chhe. bhagavān! amārī pāse to ā vātun chhe.
ahāhā...! bhagavān ātmā sachchidānand prabhu anant anant gnānano khajāno chhe, anant anant ānandano khajāno chhe. ā to bāpu! anant shaktionun mahānidhān chhe. ahāhā...! āvo shaktivān prabhu ne enī jīvatva ādi anant shaktio chhe te pāriṇāmik bhāve chhe. pāriṇāmik bhāv, aupashamik bhāv, kṣhāyopashamik bhāv, kṣhāyik bhāv ne audayik bhāv-em pāñch bhāv kahyā chhe ne? ahāhā...! temān ā jīvatva ādi je trikāḷī shaktio chhe te pāriṇāmik bhāve chhe, ane trikāḷī dravyanā āshraye je nirmaḷ paryāyo pragaṭ thāy chhe te aupashamik, kṣhāyopashamik ke kṣhāyik bhāvarūp chhe; tathā mohanā nimitte je vikārī malin bhāv chhe te audayik bhāv chhe. bhāī! ā dayā, dān, vrat ādinā shubh pariṇām thāy chhe te malin audayik bhāv chhe. bhale te jīvanī dashāmān thayā hoy, paṇ temanāmān jīvatva nathī; te jīvatvathī rahit achetan maḍadā jevā ja chhe. have ām chhe tyān enāthī chaitanyanā nirmaḷ upashamādi bhāv pragaṭe e kem bane? kadīy na bane. āvī chokhkhī vāt chhe.
ahāhā...! bhagavān chaitanyamūrtimān jem jīvatattva nāmanī shakti chhe tem ṣhaṭkārako rūp chha shaktio chhe. ahāhā...! tenī ekek shaktimān ṣhaṭkārakonun rūp chhe. juo, gnānamān kartā nāmanī shakti nathī. gnānaguṇ chhe te kāī kartā guṇanā āshraye nathī. tattvārthasūtramān bhagavān umāsvāmīe kahyun chhe tem guṇanā āshraye guṇ nathī, badhā guṇ dravyanā āshraye chhe. ā rīte ek guṇ bījā guṇathī bhinna-anya-anya chhe, paṇ ek guṇamān bījā guṇonun rūp chhe. jhīṇī vāt chhe prabhu! ām gnānamān kartā nāmanī shakti nathī, paṇ gnānamān kartāshaktinun rūp chhe. e vaḍe gnān pote potāno ja (gnānano) kartā chhe; tem gnānamān karmashakti nathī, paṇ gnānamān karmashaktinun rūp chhe. e vaḍe gnān pote ja potānun-gnānanun karma chhe; ityādi. ā dhīme dhīme dhīrajathī samajavun prabhu! ahā! ā to sarvagna vītarāg arihant parameshvarano mārga chhe. have ‘ṇamo arihantāṇan’-em roj bole paṇ arihant parameshvar koṇ chhe enī lokone kāī khabar na maḷe! are bhāī! arihantanun svarūp jāṇīne temane sāchā namaskār karavā te to koī alaukik chīj chhe. ahāhā...! bhagavān arihantanā jevo ja potāno dravya svabhāv chhe em jāṇī je nij dravya svabhāvanī draṣhṭi kare chhe tene shuddha jīvatva sahit atīndriy ānandano anubhav thāy chhe. ahā! te atīndriy ānandanī ek samayanī paryāyamān ṣhaṭkārakarūp pariṇaman chhe. ānand paryāy te kartā, ānandanī paryāy te karma, ānandanī paryāy te karaṇ- sādhan, ānandanī paryāy te sampradān, te ja apādān ane te ja adhikaraṇ-em ānandanī paryāy pote ṣhaṭkārakarūp pariṇamī jāy chhe. samajāṇun kāī...? have āmān vyavahārathī thāy em kayān rahyun?
e to dravyasaṅgrahanī 47mī gāthāmān āvī gayun ke-nishchay ane vyavahār banne mokṣhamārga gnānīne dhyānamān ek samayamān sāthe hoy chhe. shrīmad rājachandrajīe paṇ kahyun chhe ke-
ekānte vyavahār nahi, banne sāthe rahel.
nishchay ane vyavahār banne sāthe hoy chhe, chhatān nishchay te vyavahār nathī, ne vyavahār te nishchay nathī. bannenā ṣhaṭkārak