20ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 ākāsh... bas ākāsh anant-anant jojanamān hālyun jāy chhe; kayāny enā kṣhetrano ant nathī. ahā! ākāshanā kṣhetranā vistārano jem kayāny ant nathī, tem kṣhetrane jāṇanār kṣhetragnanā (ātmānā) bhāvano ant nathī. ākāshanā anant kṣhetrano jāṇanār bhagavān ātmā chhe tenā gnānano ant nathī. ahā! kṣhetrane jāṇanārun gnān behad-aparimit anant chhe. ahā! ā gnānamān ākāshanā anant pradeshothī anantaguṇī shaktio bhagavān ātmāmān chhe em jāṇavāmān āvyu chhe. te paikī, ahīn kahe chhe, tenī (-ātmānī) ek ajaḍatvasvarūp chitishakti chhe. chiti nām chetanā; emān gnān-darshan banne sāthe levān. have pachhī bannenun bhinna bhinna nirūpaṇ paṇ karashe.
ahāhā...! ahīn kahe chhe-bhagavān! tārā gnānamātra svarūpamān ek chitishakti chhe. te ajaḍatvasvarūp eṭale pūraṇ chaitanyasvarūp chhe. ahā! te trikāḷī dravya-guṇamān vyāpak chhe ne trikāḷī dhruvanī draṣhṭi thaye paryāyamān paṇ vyāpak thāy chhe. ahāhā...! ā rīte chitishakti dravya-guṇ-paryāy traṇemān vyāpe chhe; dravya shuddha chaitanyamay, guṇ shuddha chaitanyamay, ne krame pragaṭatī paryāy paṇ shuddha chaitanyamay chhe; arthāt chitishakti krame nirmaḷ chaitanyamay pariṇame chhe. ahāhā...! temān jaḍapaṇun nathī. eṭale shun? ke temān deh, karma ādi jaḍ bhāvono abhāv chhe, ane te jaḍanā lakṣhe thatā puṇya-pāp ādi bhāvono paṇ temān abhāv chhe. jhīṇī vāt chhe prabhu! jem loḍhānī chhīṇīthī loḍhun kapāy tem andar pragnāchhīṇīne paṭakavāthī gnānathī rāg chhūṭo paḍī jāy chhe. ānun nām dharma chhe.
ā puṇya-pāp ādi rāgādi bhāvo chhe temān chaitanyano abhāv chhe. shun kīdhun? ā dayā, dān, vrat ādi bhāv chhe ne? te chaitanyathī shūnya jaḍ chhe. have lokone ā vāt ākarī paḍe chhe. temane kriyākāṇḍanī sthūḷ vāto pakaḍāvī devāmān āvī chhe ne! dayā karo, ne vrat karo, ne bhakti karo; pāñch-pachīs hajār emān kharcho eṭale dharma thaī jāy em pakaḍāvyun chhe ne! parantu bhāī! karoḍo rūpiyā dānamān daī de toy tyān jo mand rāg karyo hoy to puṇya bandh thashe bas, paṇ dharma nahi thāy. ā to māragaḍā judā chhe nāth! puṇyabhāvamān chetanashaktino abhāv chhe; arthāt jyān tun chho tyān puṇya-pāpanā bhāv chhe nahi. samajāṇun kāī...? ahāhā...! tun to aparimit chaitanyano bhaṇḍār chho prabhu!
hā, paṇ to ame tīrthasurakṣhāmān dān det nahi. samādhānaḥ– koṇ de bāpu? e rūpiyā to enā kāḷe āvavānā āve chhe ne javānā jāy chhe; tuṅkayān eno mālīk chho? eno kartā-hartā tun nathī. e to dharmātmāne asthiratāvash dān devāno vikalpa āve chhe, āvyā vinā raheto nathī, paṇ e vikalpa mārun kartavya chhe em te mānatā nathī. dharmātmā na to dānanī rāshinā svāmī chhe, na to dānanā vikalpanā svāmī chhe. samajāṇun kāī...? bhāī! tane viṣhay-kaṣhāyamān utsāh āve chhe, ne dānādimān nathī to ame jāṇīe chhīe ke tun mahāpāpī chho, ne vaḷī tane dānādimān utsāh varte chhe, paṇ ātmānā anubhavamān utsāh nathī toy bhāī! tun mūḍh chho, āvī vāt! samajāṇun kāī...?
aho! 47 shaktio kāḍhīne āchārya mahārāje gajab kām karyun chhe, satne khullun karyun chhe. shrīmade kahyun chhe-sat saraḷ chhe, sat sarvatra chhe, paṇ satnun maḷavun durlabh chhe.
hā, paṇ guru maḷe to sat maḷe ne? e to bāpu! guruno upadesh jāṇī antaḥsanmukh thaī antaḥtattva-ek gnāyakatattvano anubhav kare to guru maḷyā em kahevāy; bākī guru shun kare? svayam svasvarūpamān antaḥdraṣhṭi karī bhagavān ātmānā ānandano anubhav kare te mukhya chhe ane te dharma chhe. svānubhav-ātmānubhav dharma chhe. kahyun chhe ne ke-
anubhav mārag mokhako, anubhav mokh sarūp.
ahāhā...! chidānandasvarūp chaitanyamahāprabhu nij ātmānī sanmukh thaīne svānubhav pragaṭ karavo enun nām mokṣhano mārga chhe, bākī vyavahār ratnatrayanā bhāv to kāī nathī, bandhanun kāraṇ chhe.
ahāhā...! ā ajaḍatvasvarūp chitishakti chhe temān akāryakāraṇatvashaktinun rūp bharyun chhe. ahā! ā gnānamātra bhāvamān chitishakti uchhaḷe chhe to tenā pariṇamanarūp nirmaḷ gnān-darshananī ekarūp paryāy pragaṭ thāy chhe. chitishaktinun ā pariṇaman thāy temān kāī rāganun-vyavahāranun kāraṇapaṇun chhe em nathī. chitishaktinā pariṇām rāganun kārya nahi, ne