rāganun kāraṇ paṇ nahi. ahā! āvun emān akāryakāraṇapaṇun chhe. ahā! trikāḷī ek gnānamātra bhāvamān chitishakti paḍī chhe. shakti ane shaktivānanā bhedanī paṇ draṣhṭi chhoḍī, akhaṇḍ ek gnānamātra svarūp upar najar karatān chitishakti paryāyamān uchhaḷe chhe-pragaṭe chhe, paṇ bhedathī-vyavahārathī-rāgathī-shakti nirmaḷ pragaṭe chhe em nathī. rāg to āndhaḷo achetan chhe bāpu! enāthī chetan kem pragaṭe? bhāī! tane vyavahār karatān karatān nishchay pragaṭe em haṭh chhe paṇ e to tārī shraddhā ja mithyā chhe. e tārī mithyā haṭh chhe bāpu! enun phaḷ bahu ākarun chhe bhāī!
gnān-darshananī nirmaḷ dashā utpanna thāy chhe tenun kāraṇ dravya-guṇane kahīe ey vyavahārathī chhe. vāstavamān je pariṇaman thayun tenān kāraṇ-kārya te pariṇamanamān chhe, dravya-guṇ paṇ tenun kāraṇ nathī. āvī sūkṣhma vāt bhāī! kaḷashaṭīkāmān āvī gayun ke-pariṇām-kārya thāy tenān dravya-guṇ upachāramātrathī kāraṇ chhe. nirmaḷ paryāyano anubhav pragaṭ thayo te kārya chhe, dravya-guṇ tenān kāraṇ upachārathī chhe, vyavahārathī chhe; ne paravastu ne parabhāv to enān kāraṇ- kārya chhe ja nahi.
san. 1971nī sālamān sampradāyamān bapore ek moṭī sabhāmān vyākhyānamān ame kahelun ke-jīvanī paryāyamān vikār thāy chhe te karmanā kāraṇe thāy chhe em bīlakul nathī. amārā guru bhadrik hatā, teo sāmbhaḷatā hatā. tyāre ā draḍhatāthī kahyun ke jīvamān je vikār thāy chhe te karmane laīne thāy chhe e vāt bīlakul sāchī nathī. vaḷī vikārano nāsh thavo e paṇ koī paranun kām chhe em nathī. vikārano nāsh-vyay paṇ potānā svabhāvanā antaḥpuruṣhārthathī thāy chhe. karmano nāsh thāy to vikārano nāsh thāy evī kharekhar vastusthiti nathī. ahā! te vakhate sampradāyamān khaḷabhaḷāṭ machī gayelo. dāmanagaranā ek gr̥uhastha sheṭh hatā te bolī uṭhelā ke-ā kayān chhe bhāī? ā to dorā vinānī paḍāī uḍāḍe chhe; em ke-gurue to āvun kadī kahyun nathī, ne ā kayānthī āvyun? paṇ bhāī! āvī ja vastusthiti chhe.
jaḍ karmanī paryāy thāy chhe te paramāṇunā ṣhaṭkārakathī thāy chhe, ne ātmānī paryāyamān vikār thāy chhe te potānā ṣhaṭkārakathī thāy chhe, dravya-guṇathī nahi ane parathī paṇ nahi. vikār thāy chhe temān karma nimitta avashya hoy chhe, paṇ tene laīne jīvane vikār thāy chhe em chhe nahi; vikārano vāstavik kartā karma nathī.
jīvatvashakti pachhī ā bījī chitishakti āchāryadeve varṇavī chhe. ā chitishakti, kahe chhe, ajaḍatvasvarūp chhe. bhāī! ātmāmān shāshvat darshan-gnānamay chetanāshakti chhe te ajaḍatvasvarūp chhe. ane shaktinun kārya nīpaje te paṇ ajaḍatvasvarūp chhe. tethī paradravya-jaḍadravya ane parabhāv tenān kāraṇ-kārya nathī. aho! ā alaukik vāt chhe. gnānanī nirmaḷ dashānun koī anya-paradravya-parabhāv kāraṇ nahi, ne kārya paṇ nahi. ahā! pūrve kadīy jīve ā apūrva mārga pragaṭ karyo nathī; anantakāḷ eno rakhaḍavāmān-chaturgati paribhramaṇamān ja gayo chhe.
ahāhā...! ā chitishakti ajaḍatvasvarūp chhe. tenun kārya shun? to kahe chhe-shuddha gnānachetanārūp pariṇām te enun kārya chhe, vikār-karmachetanā te enun kārya nathī. ahā! ā guṇ ane ā guṇī ātmā-evo bhed kāḍhī nākhīne abhed ek chinmātra ātmānī draṣhṭi karavā vaḍe shaktinun kārya je gnānachetanā-gnānadarshanarūp pariṇām te pragaṭ thāy chhe. ahā! te pariṇāmanun koī paradravya kāraṇ nathī. shun kīdhun? bhagavānanī vāṇī sāmbhaḷī māṭe samyak gnānamay paryāy pragaṭ thaī em nathī.
to pahelān gnān nahotun, vāṇī sāmbhaḷyā pachhī gnān thayun; to sāmbhaḷavāthī gnān pragaṭ thayun ke nahi? to kahe chhe nā, em nathī; gnānanī dashā potāthī pragaṭ thāy chhe, vāṇīthī nahi, vāṇī sāmbhaḷī te nimitta avashya chhe, paṇ nimittane laīne gnān pragaṭ thayun nathī; gnān te nimittanun kārya nathī. vaḷī nimittanā lakṣhe je gnān thāy te to paralakṣhī gnān chhe, te kāī vāstavik-yathārtha gnān nathī. dravyasvabhāvanī antaḥdraṣhṭipūrvak je gnān thāy te ja vāstavik-satyārtha gnān chhe. are bhāī! je chetanā potāne chete-jāṇe nahi tene chetanā koṇ kahe? e to jaḍapaṇun thayun bāpu! je svane chete-jāṇe te ja parane yathārtha chete-jāṇe chhe ane te ja chitishaktinun kārya chhe. samajāṇun kāī...!
anant dharmonun dhām ek shāshvat dhruv dharmī ātmā chhe. dharma eṭale shun? dharma eṭale shakti-svabhāv. ahāhā...! dharmī ek shāshvat ātmadravya chhe, ane tenā chiti, drashi, gnān, sukh, vīrya ādi dharmo trikāḷ shāshvat chhe. tenī paryāy pragaṭe chhe te ek samayanī chhe; paryāy shāshvat nathī, kṣhaṇik chhe, paṇ te shāshvat dhruvanā āshraye pragaṭ thāy chhe. shun kīdhun? ā hun trikāḷī dhruv shāshvat chaitanyachamatkār vastu ātmā chhun em gnān-shraddhān karanārī paryāy trikāḷī dhruvanā āshraye pragaṭ thāy chhe. ānun nām anityathī nitya jāṇavāmān āve chhe. nitya kāī jāṇatun nathī, kemake nitya kūṭastha chhe; kārya