ja nathī tene kāraṇaparamātmā kayān chhe? dekhavānī shaktino dharanāro anant shaktisampanna prabhu kāraṇapaṇe shāshvat vidyamān chhe, paṇ tenun bhān karyā vinā, teno draṣhṭimān svīkār karyā vinā kāraṇaparamātmā chhe e kayān rahyun? bhāī! upayogane antaramān vāḷī trikāḷī dravyanān gnān-shraddhān pragaṭ kare tene ja hun kāraṇaparamātmā chhun em nishchay thāy chhe ane tene ja antarlīnatā vaḍe kevaḷadarshan-kevaḷagnānarūp kārya pragaṭ thāy chhe.
ātmā pūrṇānand prabhu anant shaktino piṇḍ trikāḷ ekarūp dravya chhe. ahā! shakti ane shaktivānano bhed paṇ jemān nathī evā ā abhed ekarūp sāmānyane viṣhay banāvī tenān pratīti ane anubhav kare tenun nām samyagdarshan chhe. trikāḷī vastu to vastumān chhe, paṇ āvun hun trikāḷī dhruv chaitanyatattva chhun em shraddhānī paryāyamān teno svīkār thāy tyāre kāraṇaparamātmāno yathārtha nirṇay thāy chhe. trikāḷī chīj chhe te kāī paryāyamān āvatī nathī, paṇ trikāḷī dravyanun gnān ane shraddhān paryāyamān pragaṭe chhe, ane tyāre ‘ā hun kāraṇaparamātmā chhun’ em eno vāstavik svīkār thāy chhe. are bhāī! drashinā viṣhayane-draṣhṭāne dekhyā vinā tenī pratīti kevī? ane vinā pratīti kāraṇaparamātmā chhun e vāt kayān rahe chhe?
ahīn kahe chhe-ātmāmān anākār upayogamayī ek drashishakti chhe. tenun kārya shun? to kahe chhe-ā ātmā, ā gnān, ā darshan, ā paryāy, ā hey ne ā upādey-em koī bhed pāḍayā vinā je sāmānya pratibhās thāy chhe te drashishaktinun kārya chhe. ahāhā...! bhed jeno viṣhay nathī evī anākār upayogamayī drashishakti chhe. anākār eṭale visheṣh vinā sāmānyapaṇe dekhavun. ahāhā...! jemān gneyarūp ākār nathī, visheṣh nathī, jemān sattāmātra padārthano pratibhās thāy chhe evī sāmānya avalokanamātra drashishakti chhe. ā drashishakti sūkṣhma chhe. bhed pāḍīne visheṣhapaṇe jāṇavun e to gnānanun kārya chhe. ā ātmā chhe em nirṇay thayo e to gnān chhe. te gnānanā thavā pahelān (chhadmasthane) drashishaktimān sāmānya pratibhāsarūp upayog varte chhe. (kevaḷīne gnān ne darshan banne upayog sāthe varte chhe).
drashishakti ek guṇ chhe, teno dharanār ātmā guṇī chhe. jyāre guṇī evā trikāḷī dravyano antaramān svīkār thāy tyāre drashishakti paryāyamān uchhaḷe chhe, tenun paryāyamān pariṇaman thāy chhe, dekhavārūp paryāy pragaṭ thāy chhe. dekhavārūp svabhāv dhruvapaṇe hato tenun paryāyamān pariṇaman thaīne dekhavārūp kārya pragaṭ thāy chhe. have āvī potānī chījanī digambaramān janmelāney khabar na maḷe; shun thāy? kuḷathī kāī digambar dharma nathī, digambar dharma to vastunun svarūp chhe.
ahāhā...! ātmā antaramān vikalpanā vastrarahit (nirvikalpa) anant shaktiono piṇḍ chhe tene digambar kahīe, ane jyāre āvā ātmānā bhān sahit antaraṅg dashāmān munipaṇun pragaṭ thāy tyāre bahāramān pañchamahāvrat ne nagnadashā nimittapaṇe hoy chhe tenun nām digambar dharma chhe. ā koī pakṣhanī vāt nathī prabhu! ā to vastunun svarūp ja āvun chhe. samajāṇun kāī...?
anākār upayogamayī drashishakti chhe. eṭale shun? ke jemān gneyarūp ākār nathī, visheṣhatā nathī, badhun sāmānya sattāmātra dekhavāmān āve chhe evā upayogamay darshanashakti chhe. darshananī paryāy svane ane parane dekhe chhe, paṇ emān ā sva ane par em bhed hoto nathī. bhed e darshanashaktino viṣhay nathī. vaḷī ekalā parane dekhe e darshanashaktinun vāstavik kārya nathī. ātmā sahit sarva padārthonī sattāne dekhe te ja enun vāstavik kārya chhe. ahā! dravya-guṇamān vyāpak ā darshanashakti vāstavik kayāre pariṇame?-ke jyāre upayogane antaramān abhed karī svane grahe-dekhe tyāre. ā sivāy ekalā parane jāṇatā pahelān agnānīne tenun je sāmānya darshan thāy chhe te shaktinun vāstavik kārya nathī, e to adarshan chhe, agnānatā chhe.
drashishaktivāḷā dravyane dekhavāthī potāne ane parane bhed pāḍayā vinā dekhavānī paryāy utpanna thāyachhe, ane tenī sāthe bījā anant guṇanī nirmaḷ paryāy pragaṭ thāy chhe. ahīn vikāranī-rāganī vāt līdhī nathī, kemake vikār koī shaktinun kārya nathī. vikār to paryāyabuddhithī par taraph lakṣha karavāthī utpanna thāy chhe, kharekhar te jīvanā trikāḷī svarūpamān nathī; ane darshan guṇanī nirmaḷ paryāy pragaṭavā sāthe je anant guṇanī nirmaḷ paryāy pragaṭ thāy temāny rāgādi vyavahār nathī, eno abhāv-nāsti chhe. ām badhun anekānta chhe.
keṭalāk kahe chhe-vyavahārathī nishchay thāy, paṇ e barābar nathī, ahīn tenī nā pāḍe chhe. are bhāī! jarā samajaṇamān to le ke ā shun vāt chhe? pachhī antaramān prayog kare e to alaukik vāt chhe. trikāḷī dravyanā āshraye gnānamātra