ātmā judo lakṣhit thato nathī, kemake tene dharma, adharma, ākāshādi dravyo sāthe sādhāraṇapaṇun chhe; amūrtatva vaḍe pudgal dravyathī asādhāraṇapaṇun jaṇāy chhe, paṇ ākāshādi dravyo sāthe tenun sādhāraṇapaṇun hovāthī te amūrtatva vaḍe ākāshādi dravyothī judā ātmānun lakṣha thaī shakatun nathī.
ā pramāṇe astitvādi sādhāraṇ dharmo; gnān, darshan, ānand ityādi asādhāraṇ dharmo ne amūrtatvādi sādhāraṇāsādhāraṇ dharmo-em traṇ prakāranā dharmo bhagavān ātmāmān ekī sāthe hovāno teno sādhāraṇ- asādhāraṇ-sādhāraṇāsādhāraṇadharmatva svabhāvachhe. ātmā sat-chit-amūrtik chhe-em kahetān uparanā traṇe prakāranā dharmo temān āvī jāy chhe.
pravachanasāranī 9pamī gāthāmān kahyun chhe ke-ātmāmān je chaitanya guṇ chhe te ek apekṣhā sāmānya guṇ chhe, kemake potāmān jem chaitanyaguṇ chhe tem bījā anantā ātmāmān paṇ chaitanya guṇ chhe. ā pramāṇe gnān, ānand ādi guṇo jem svadravyamān chhe tem anantā bījā ātmāmān paṇ chhe te apekṣhā te sādhāraṇ dharmo chhe. parantu tyān ā jīvanun je gnān chhe te ja gnān bījā jīvomān chhe em nathī. pratyek jīvanā gnān, darshan, chaitanya ādi dharmo te te jīvanā ja visheṣh dharmarūp chhe. ā pramāṇe asādhāraṇapaṇun paṇ chhe; ane tethī potānā gnān vaḍe pote bījā jīvothī judo anubhavamān āve chhe.
bhāī! gnān, ānand vagere visheṣh guṇo pratyek ātmāmān chhe; svamān chhe ne bījā jīvomān paṇ chhe. parantu svanā gnān, ānand vagere svamān, ne par jīvonā gnān, ānand vagere paṇ jīvomān potapotāmān chhe. svanun gnān bījā jīvamān nathī, bījā jīvanun gnān svamān nathī. ā pramāṇe svanī par jīvothī adhikatā hovāthī svasanmukh thatān ja potānā gnān vaḍe bījā badhā jīvothī judo potāno ātmā potānā samvedanamān āve chhe. āvun svasamvedanagnān te gnān chhe ane te dharma chhe. bhāī! tārun gnānalakṣhaṇ ek evun asādhāraṇ chhe ke te sarva paradravyo ne parabhāvothī bhinnapaṇe ne potānā anant dharmo-guṇothī ekapaṇe ātmāno anubhav karāve chhe; māṭe prasanna thā ne gnānalakṣhaṇe svadravyane lakṣhit kar.
hovāpaṇe-astipaṇe ātmā ane anya padārtho sarakhā chhe; parantu ātmāmān gnān chhe, ne sarva anya jaḍ dravyomān nathī. ā rīte ātmānī visheṣhatā chhe. jem pudgalamān rūpīpaṇun arthāt sparsha-ras-gandh-varṇa chhe, ne te bījā koī dravyomān nathī tethī rūpīpaṇun pudgalano asādhāraṇ dharma chhe, tem gnān, darshan ādi jīvamān ja chhe, anya dravyomān nathī, māṭe gnānādi jīvanā asādhāraṇ dharma chhe.
ā pramāṇe paradravyothī bhagavān ātmā judo chhe ne andaranā rāgādi vikārathī paṇ te judo chhe; kemake rāgādi vikāramān gnān nathī. jem ātmā chhe, paramāṇu paṇ chhe, banne hovāpaṇe chhe, chhatān banne judā ja chhe; kemake banneno svabhāv judo chhe. tem ātmāmān trikāḷī gnānasvabhāv chhe, ne kṣhaṇik vikār paṇ chhe; banne hovāpaṇe chhe, chhatān banne judā ja chhe, kemake gnānasvabhāvamān te vikār nathī, ne vikāramān gnānasvabhāv nathī. ā rīte bannenī bhinnatā hovāthī, antarmukh draṣhṭi vaḍe vikārathī bhinna nij gnānānandasvarūpano anubhav thāy chhe. ahā! ā pramāṇe paradravyothī ne shubhāshubh vikārī bhāvothī bhedagnān karīne antardraṣhṭi vaḍe shuddha gnānādi anant shaktiothī ekākār-ekarūp evā svadravyano anubhav karavo te mokṣhamārga chhe.
are! potānā svasvarūpane jāṇyā vinā loko to kriyākāṇḍamā ne shubhayoganā vyavahāramān ja dharma mānī santuṣhṭa thaīne beṭhā chhe. paṇ bhāī! jene tun vyavahār kahe chhe te kharekhar ātmavyavahār nathī. pravachanasār gāthā 94mān (ṭīkāmān) kahyun chhe ke-ātmā shuddha gnān ne ānandarūpe pariṇame te ātmāno shuddha vyavahār chhe. ātmā rāgabhāve- vikārapaṇe pariṇame te ātmāno vyavahār nathī, te manuṣhya-vyavahār chhe. ahā! ā pravachanasār to bhagavānanī divyadhvaninosār chhe. bhāī! dravya-guṇ to trikāḷ shuddha chhe, ne paryāy shuddha chaitanyapaṇe pariṇame te ātmavyavahār chhe. ā sivāyano to saghaḷo vyavahār-rāg thothān chhe, e apūrva nathī, e to jīve anantavār karyo chhe. samajāy chhe kāī...?
bhāī, ‘ātmā chhe’-em mātra astitva guṇathī ātmāne shodhavā jaīsh to ātmā hāth nahi āve, kemake astitva e to sarva dravyono svabhāv chhe.
vaḷī ātmā ‘amūrta’ chhe-em amūrtapaṇāthī ātmāne shodhavā jaīsh toy te hāth nahi āve, kemake amūrtapaṇun e ākāshādi dravyono paṇ svabhāv chhe.
vaḷī dayā, dān, vrat ādi anek prakāranā shubh vyavahārathī ātmāne shodhavā jaīsh toy tenī prāpti nahi thāy,