138ḥ pravachan ratnākar bhāg-11
bhagavān ātmā trikāḷī shuddha dravya chhe te abandhasvabhāvī chhe, ne tenā pariṇām-mokṣhamārgarūp pariṇām paṇ abandhasvabhāvī ja chhe. abandh pariṇām bandhananun kāraṇ thāy em kadīy bane nahi. tethī je vaḍe bandhan thāy te shubharāg dharma nathī. vāstavamān je bandhamārga chhe te adharma chhe. āvī vāt ame sampradāyanī sabhāmān mūkelī. tyāre loko vishvās rākhī barābar sāmbhaḷatā. te vakhate ame digambar shāstro vāñchatā hatā, paṇ amārā pratye koī shaṅkā na karatun. ādipurāṇ, tattvārtha rājavārtik, samayasār, pravachanasār-ā badhān digambar shāstro ame vāñchelān. ame to em spaṣhṭa kahetā ke-āmān (sampradāyamān) āvī gayā chhīe māṭe āmān ja rahīshun em nathī; vāt pheraphāravāḷī lāgashe to ame kṣhaṇamātramān sampradāy chhoḍī daīshun. (banyun paṇ em ja).
ahīn kahe chhe-potānun gnānasvarūp potāthī tatsvarūp chhe, ne te parathī-gneyathī-rāgathī atatsvarūpe chhe. ahā! ānandasvarūp pote chhe tenī pariṇati paṇ ānandarūp ja hoy chhe; te pariṇati paradravyarūp, paragneyarūp ke duḥkharūp hotī nathī; ānun nām atat chhe. potānā svabhāvanā astitvapaṇe, svabhāvane anusarīne pariṇati hoy chhe te tat, ane te paranā-parabhāvanā abhāvarūp chhe te atat, ahā! āvo viruddhadharmatva nāmano jīvano guṇ-svabhāv chhe.
nishchayathī (nishchayanā āshraye) paṇ dharma thāy ne vyavahārathī (vyavahāranā āshraye) paṇ dharma thāy evī mānyatāmān to viruddhadharmatvashakti na rahī, emān to viruddhadharmatvano abhāv thayo. paṇ viruddhadharmatva to (jīvano svabhāv) chhe ja. nishchayathī dharma thāy, ne vyavahārathī dharma na thāy-em viruddhadharmatva chhe. ahāhā...! gnānānandasvarūp bhagavān ātmā chhe te gnān ne ānandarūp pariṇame chhe, ne gneyarūp ne vyavahārarūp thato nathī te ā viruddhadharmatvashaktinun kārya chhe. bhāī! anekapaṇun māne to viruddha (viruddhadharmatva) siddha thāy, badhun ek ātmā māne tene viruddha siddha na thāy. vedāntī ek sarvavyāpak chaitanya ātmā māne chhe to tyān ekamān viruddhashakti kayānthī siddha thāy? na thāy.
ahā! pote svasanmukh thaī pariṇamatān bhegun viruddhadharmatva svabhāvanun pariṇaman thāy chhe, ane temān rāg ane paranā pariṇāmano abhāv hoy chhe kemake shaktinī pariṇati rāg ane paranā pariṇāmathī atatsvarūpe chhe. ām vyavahārathī nishchay thāy e vāt ahīn uḍī jāy chhe. shaktinā varṇanamān dravya-guṇ ane tenī nirmaḷ paryāyanī vāt chhe. shakti nirmaḷ chhe, ne tenun pariṇaman paṇ nirmaḷ hoy chhe, vikāranun pariṇaman temān samātun nathī. ahā! vastune potānā svabhāvathī tadrūpamayatā chhe, ne parathī atadrūpamayatā chhe. āvo vastusvabhāv chhe. tethī bhagavān ātmā vyavahār ane paradravyathī atadrūpamay chhe. rāg ane paradravyanā svabhāvano shaktinā pariṇamanamān abhāv chhe to have sharīr ne jaḍ karma to kayāny rahī gayā; karmano to abhāv ja chhe, kemake karmathī atadrūpamay ātmāno svabhāv chhe. agnānī kahe chhe ke karmanā udayathī vikār thāy chhe, paṇ ahīn teno niṣhedh kare chhe.
prashnaḥ– to shun karma kāī ja nathī.? uttaraḥ– karma chhe ne, paṇ karma karmamān chhe, ātmāmān te kāī ja nathī. ātmā potānā chaitanyamay dravya-guṇ- paryāyo sāthe ekarūp-tadrūp chhe, parantu karmathī atadrūp chhe; judo chhe. jo ām na hoy to jaḍ-chetanano vibhāg maṭī jatān ātmā ane jaḍ banne ekamek thaī jāy, athavā to vastuno ja abhāv thaī jāy. paṇ em chhe nahi.
karmano uday ane vikār bannethī ātmā atadrūpamay chhe. vikār vikāramān rahe chhe; vikāranī pariṇati chhe te nirvikār pariṇamanamān āvatī nathī. nishchayathī to vikārane (ātmānī) vastu ja gaṇavāmān āvī nathī; vikār paryāyamān chhe tene paramārthe paravastu gaṇavāmān āve chhe. bhāī! vyavahār ratnatrayano je vikalpa chhe te shubharāg chhe, tene gnānī potānā svarūpamān gaṇato nathī, tenun te svāmitva ne kartāpaṇun rākhato nathī.
chāritra guṇ chhe te vītarāgatāpaṇe pariṇame chhe, rāgapaṇe nahi, rāgathī te atadrūpamay chhe; ānand guṇ chhe te ānandarūpe pariṇame chhe, duḥkhapaṇe nahi, duḥkhathī te atadrūpamay chhe. ām tadrūpamayatā ane atadrūpamayatā e viruddhadharmatvashaktinun lakṣhaṇ chhe. bhagavān ātmāmān anant guṇo-dharmo chhe. te badhā nirmaḷ-pavitra chhe, ne te potānī nirmaḷ pariṇatimān tadrūp-tanmay chhe, ane rāgādi vikāramān ne paradravyamān atadrūp-atanmay chhe. anant guṇanun tanmay pariṇaman thāy chhe, ane vikār tathā paranun atanmayarūp pariṇaman thāy chhe. vikāramān ātmā ne ātmānī pariṇati tanmay nathī. vāstavamān vikār ne vyavahāranun pariṇaman ātmānā astitvamān chhe em gaṇavāmān āvatun nathī. ā to varṣhothī chālatī ā vātanun visheṣh spaṣhṭīkaraṇ karavāmān āve chhe. ā to ghūṇṭīghūṇṭīne dr̥uḍh karavun joīe bhāī!