paryāyamān nirmaḷ ṣhaṭkārakathī pariṇaman thāy chhe temān malin pariṇāmanā ṣhaṭkārakono abhāv chhe. paryāyabuddhi jīvane paryāyamān je vikr̥ut pariṇām thāy chhe te kāī dravya-guṇamānthī āvatā nathī, vikārarūpe pariṇame evī dravyamān koī shakti nathī. paryāyabuddhimān vikārano kartā vikārī paryāy chhe. rāg kartā, rāg karma, rāg karaṇ, rāg sampradān, rāg apādān ne rāg tenun adhikaraṇ-em vikāranā ṣhaṭkārak vikārī paryāyamān chhe; jyān dravyadraṣhṭi thaī tyān vikāranā ṣhaṭkārakarūp pariṇamanano temān abhāv chhe. jyān sudhī mithyā draṣhṭinī draṣhṭi paryāy upar chhe tyān sudhī paryāyamān vikār chhe.
paryāyamān je vikr̥ut avasthā chhe te koī shaktinun kārya nathī. paryāyamān tene uṭhāvagīre (agnānī mūḍh jīve) addharathī uṭhāvī chhe; vastumān te nathī. vikār chhe e to gnān karāvyun chhe, bākī tārī chīj evī chhe ke vikārarūpe na thāy-pariṇame-dharmīne vikāranā abhāvarūp nirmaḷ pariṇaman thayun te evun ne evun vikāranā abhāvarūp nirmaḷ ja raheshe-evo bhagavān ātmāno svabhāv chhe.
bhāī! tārī shaktimān ek abhāv-abhāv guṇ chhe; jethī shraddhān-gnānanī vartamān dashāmān viparītatāno abhāv chhe, to bhaviṣhyamān paṇ viparītatāno abhāv kāyam raheshe. gnānanī paryāy je nirmaḷabhāvarūp chhe te evā ne evā nirmaḷabhāvarūp sadāy raheshe, temān vikārano abhāv chhe to kāyam vikārano abhāv raheshe. jene dravyadraṣhṭi andar khīlī gaī tene pachhī paḍavānī-khasavānī vāt ja nathī. jo dravyano nāsh thāy to dravyadraṣhṭino paḍe; paṇ dravya, vastu je ek gnāyakasvabhāv chhe te to anantashaktino piṇḍ prabhu trikāḷ vidyamān chhe. āvā dravyanī pratīti thaī, ne gnānanī paryāyamān tenun gnān thayun pachhī e gnān paḍī-chhūṭī jāy evī dravyamān to koī shakti nathī arthāt dravya- guṇamān evun koī kāraṇ nathī.
juo, anādithī jīvane 21 guṇamān viparīt pariṇaman thāy chhe em tāravaṇī kāḍhelī. parantu svabhāvadraṣhṭivantane-dharmī puruṣhane viparīt pariṇamanano tenī paryāyamān abhāv chhe, ne nirmaḷ pariṇatino sadbhāv chhe. ā astināsti thaī. ā anekānta chhe. bhāvabhāvashaktinā kāraṇe tene nirmaḷ pariṇatino bhāv-bhāv raheshe, ne abhāv-abhāvashaktinā kāraṇe tenī paryāyamān viparītatāno-malinatāno abhāv raheshe. bhāī, tārī chaitanyasampadā to jo! andar jue to nyāl thaī jāy evī e chīj chhe bāpā! e bahāramān kayāny maḷe em nathī. pavitratāno piṇḍ prabhu andar chhe te antaradraṣhṭi karatān prāpta thāy chhe, bījī koī rīte prāpta thato nathī. āvī vāt chhe.
tyāre koī vaḷī kahe chhe-karmathī vikār thāy chhe; paṇ em chhe nahi. jo em hoy to sansārīne karma to chhe, pachhī te nirvikār kem thashe? vikārarūpe pariṇām thāy te potānā (paryāyanā) ṣhaṭkārakathī thāy chhe chhatān potāno svabhāv to tenāthī rahit chhe. ā vāt 39mī shaktimān āvashe.
bhāī! ā to vītarāgī kathā bāpu! dharmī puruṣhane upadeshano vikalpa āve chhe, to paṇ te vikalpanā abhāvasvabhāvarūp dharmīnun pariṇaman chhe. are prabhu! ek vār andar tārā dravya upar draṣhṭi de. dravyano svīkār thatān rāgarūpe pariṇamavun e chhe nahi; kem ke abhāv-abhāvashakti dravya-guṇ-paryāy traṇemān vyāpe chhe. ahā! hajār varṣha pahelānnā ā digambar santanī vāṇī to juo! ahāhā...! kevaḷagnānanān kabāṭ kholī nāṅkhyān chhe. are prabhu! rāgamān tun rame e tārī ramatun nahi; rāgathī virame, rāgarūpe na pariṇame e tārī ramatun chhe. have āvī vāt kayān maḷe prabhu! raḷavā māṭe desh-videsh rakhaḍe, paṇ ā kayān maḷe? antaranī chīj to antaramān chhe ne antaramān jāy to te maḷe chhe. ahā! ā alaukik varṇan chhe; jagatanān bhāgya hoy teṭalun bahār āve chhe.
paṇ ā visheṣh kahone! koṇ kahe? e to bhāṣhānun sāmarthya chhe. bhāṣhāmān sva-parane kahevānī tākāt chhe, ne ātmāmān svaparane jāṇavānī tākāt chhe. banne potapotānā upādānathī svatantra pariṇame chhe, koī koīne kare evun vastusvarūp ja nathī. samajāy chhe kāī...?
ahīn kahe chhe-nishchayathī sansār je udayabhāv chhe teno dharmīnī paryāyamān abhāv chhe. āvān dravya-guṇ- paryāyanī pratīti thāy tenun nām samyagdarshan chhe. ā gnānapradhān shailīthī kathan chhe. gney ane. gnāyakanī yathārtha pratīti tenun nām samyagdarshan chhe;-ā gnānapradhān vyākhyā thaī. ek bhūtārthanī shraddhā te samyagdarshan chhe-ā darshanapradhān vyākhyā chhe.