206ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 dhagadhagatā loḍhānān ghareṇān temanā hāthapagamān paherāvīne temanā upar bhāre upasarga karyo. te vakhate yudhiṣhṭhir, bhīm ane arjun e traṇ to antaradhyān vaḍe kevaḷagnān pāmī mokṣhe padhāryā. sahadev ane nakuḷ e bannene sādharmī prati jarī shubh vikalpa āvyo ke are! ā santo par āvo ghor upasarga! e shubhavikalpanā phaḷamān temane kevaḷagnān pragaṭ na thatān, āyusthiti pūrī thaīne sarvārthasiddhinā devamān javānun thayun. tyān temane 33 sāgaropamanī sthiti chhe. te sthiti pūrī karīne manuṣhya tarīke janmashe, ane pharī munidīkṣhā laī, kevaḷagnān pāmīne mokṣhe jashe. juo, jarā shubharāg āvyo to āṭalo samay sansāramān temane rahevun paḍashe.
bhagavānanā shrīmukhethī nīkaḷelī vāṇīno ā pravāh chhe. kahe chhe-vartamān paryāyano apāy arthāt nāsh thavā chhatān hānine prāpta thato nathī evo je dhruv bhāv chhe te-may apādānashakti jīvamān chhe. paryāyanī hāni thaīne te andar gaī, paṇ dhruv upādān paḍayun chhe, māṭe bīje samaye bījī navī paryāy utpanna thashe ja. ahā! bījī navī nirmaḷ paryāy utpanna thāy evo ātmāno apādān svabhāv chhe, ne bhāv svabhāv chhe. ek paryāyano abhāv thayo tethī abhāv (shūnyatā) kāyam rahī jāy evī vastu nathī. bhāvashaktinā kāraṇe bījī nirmaḷ paryāy bīje samaye vidyamān hoy ja chhe. āvī vāt! ā badhī nishchay... nishchayanī vāt chhe em kahī loko tene kāḍhī nākhe chhe, paṇ bhāī! nishchay eṭale paramārtha, satya; ane vyavahār eṭale upachār. samajāṇun kāī...?
kevaḷagnānanī paryāy ek samayanī chhe, teno apāy nām nāsh thavā chhatān dhruvatvabhāv nāsh pāmato nathī, paramapāriṇāmik evo dhruv ek gnāyakabhāv nāsh pāmato nathī; māṭe bījī kṣhaṇe bījī kevaḷagnānanī paryāy vidyamān thashe ja thashe. vartamān paryāyano vyay thayo eṭale have bījī paryāyano utpād nahi thāy em vastu nathī. kṣhayopasham samakitano abhāv thaīne kṣhāyik samakit pragaṭ thāy chhe; alabatta te kāḷe bhagavān kevaḷī-shrutakevaḷīnī samīpatā hoy chhe, paṇ te paryāy-kṣhāyik samakitanī dashā kāī kevaḷī-shrutakevaḷīnā kāraṇe thaī chhe em nathī. dhruvashaktimān tākāt chhe tethī kṣhayopasham dashāno vyay thaīne kṣhāyik paryāy pragaṭ thaī jāy chhe. andar dhruv svabhāv paḍayo chhe, jenā āshrayathī kṣhayopasham dashā vyay pāmīne bījī nirmaḷ kṣhāyik paryāy pragaṭ thāy chhe. dravya vartamān vidyamān avasthā vinā hoy nahi evī ātmānī bhāvashakti chhe. bījī vidyamān nirmaḷ avasthā utpanna thashe ja thashe evo ātmāno ā apādān guṇ chhe. have āmān vyavahārathī nishchay thāy, ne nimittathī upādānamān kārya thāy-e vāt ja kayān rahe chhe?
ā pramāṇe ahīn apādānashaktinun varṇan pūrun thayun.
‘bhāvyamān (arthāt bhāvavāmān āvatā) bhāvanā ādhārapaṇāmayī adhikaraṇashakti.’ samayasāramān ā shaktino adhikār chāle chhe. ātmapadārtha dravyarūpathī ek chhe, ane tenā guṇ anek-anant chhe. ahā! ā anant guṇanun adhikaraṇ koṇ? to kahe chhe-adhikaraṇ guṇ vaḍe ātmā ja tenun adhikaraṇ chhe, arthāt tenun adhikaraṇ thāy evo ātmāno adhikaraṇ guṇ-svabhāv chhe.
ahā! jīv jyāre nij dravyasvabhāvano, bhagavān trikāḷīno āshray le chhe tyāre gnānanī paryāy utpanna thāy chhe; te samyaggnānanī paryāy pragaṭ thāy tenī sāthe anant guṇanī paryāy bhegī ūchhaḷe chhe. ahāhā...! jem pātāḷamān pāṇī hoy chhe te, paththaranun paḍ tūṭī jatān andarathī ekadam chhoḷo māratun ūchhaḷī bahār āve chhe, tem ā chaitanyanā pātāḷamān gnān, darshan, ānand ādi anant shaktio paḍī chhe te, rāganī ekatā toḍīne jyān dravyasvabhāvano āshray jīv le chhe ke tatkāl chaitanyanā pātāḷamānthī gnānādi anant guṇ-shaktio nirmaḷ pariṇatirūpe ūchhaḷī pragaṭ thāy chhe. ahā! gnānādi nirmaḷ pariṇati thaī tenun adhikaraṇ nām ādhār koṇ? to kahe chhe-bhagavān ātmā ja tenun adhikaraṇ chhe, kemake tenun adhikaraṇ thavāno ātmāmān adhikaraṇ guṇ chhe. samajāy chhe kāī...? samvar adhikāramān vaḷī em līdhun chhe ke-ātmā gnānasvarūp chhe, temān jāṇanakriyā je thāy chhe te jāṇanakriyānā ādhāre ātmā chhe. e to jāṇanakriyāmān