juo dharmātmānī ā sūkṣhma tattvadraṣhṭi! jem bhensano pati pāḍo hoy tem, kahe chhe, jaḍano pati jaḍ ja hoy. paṇ hun to ek gnāyak bhāv chhun, ne gnāyak ja rahīsh arthāt gnāyakanā svāmīpaṇe ja rahīsh. lyo, āvī vāt! dharmī jīv mātra potānā sva-svabhāvamān ja sva-svāmitva jāṇe chhe, sharīr, karma, ke rāgādi sāthe sva-svāmitva svīkāratā nathī. dharmīne vartamān dashāmān kiñchit rāg chhe, paṇ tenā abhiprāyamān ‘rāg te hun’ evī rāganī pakaḍ nathī; ‘ek gnāyak bhāv ja hun-evī svabhāvanī ja pakaḍ chhe.
samyagdraṣhṭino sva-svāmitva sambandh potānā svarūpamān ja samāy chhe. tethī nirmaḷ trikāḷī dravya-guṇ ane tenī nirmaḷ, pavitra pariṇati-e traṇe je potāno bhāv chhe te tenun sva chhe, ne teno ja te svāmī chhe. gnānī dharmātmā puruṣhane ‘rāg mārun sva ne rāgano hun svāmī’ evo sambandh chhe ja nahi. tene vyavahār ratnatrayano vikalpa āve chhe, paṇ te gney-gnāyakarūp vyavahāranā sambandhamān jāy chhe. rāg te paragney chhe, potānā dravya-guṇ-paryāy te svagney chhe; shuddha ātmadravya svagney chhe, te upādey chhe, ne rāg paragney chhe, teno dharmī jīv gnātā mātra chhe. rāg paragney-bas eṭalo vyavahār sambandh chhe, tenī sāthe have dharmīne bījo koī sambandh nathī. ahāhā...! andar mīṭho maherāmaṇ amr̥utano nāth prabhu ātmā jhule chhe, temānthī amr̥ut jhare chhe teno svād kar; rāg chhe e to jherano svād chhe, gnānī tenā svādanā svāmī thatā nathī.
juo, ratnatrayanā nirmaḷ pariṇām te mārun sva ne hun teno svāmī, ek gnāyak bhāv te mārun sva, ne hun teno svāmī-em sva-svāmīrūp bhed-vikalpanī ā vāt nathī. vāstavamān dharmīne dravya-paryāyanī ekatārūp pariṇaman thayun chhe enī ā vāt chhe. pote potānā svabhāv sāthe ja sambandh rākhīne tenāthī ja ektārūpe pariṇame, temān ja līnatā karī pariṇame evo ātmāno svabhāv chhe, ne te ja enī shobhā chhe, sundaratā chhe. paranā sambandhathī ātmāne oḷakhavo e to kalaṅk chhe; laukikamān paṇ ene kalaṅk kahe chhe, māṭe he bhāī! paranā sambandhathī viritta thaīne tārā ek gnāyak bhāvamān ja ekatva kar. ek gnāyak bhāvamān ekatva pāmatān andar nirmaḷ ratnatray pākashe. te tāro sva-bhāv chhe, ne tun teno svāmī chho. ā sivāy bījā koī sāthe tāre sva-svāmīpaṇāno sambandh chhe nahi. lyo, āvī vāt!
ā pramāṇe chhellī ā sambandhashaktinun varṇan pūrun thayun.
‘ityādik anek shaktiothī yukta ātmā chhe topaṇ te gnānamātrapaṇāne chhoḍato nathī’ -evā arthanun kaḷasharūp kāvya have kahe chheḥ-
यो ज्ञानमात्रमयतां न जहाति भावः ।
एवं क्रमाक्रमविवर्तिविवर्तचित्रं
shlokārthaḥ– [इत्यादि–अनेक–निज–शक्ति–सुनिर्भरः अपि] ityādi (-pūrve kahelī 47 shaktio vagere vagere) anek nij shaktiothī sārī rīte bharelo hovān chhatān [यः भावः ज्ञानमात्रमयतां न जहाति] je bhāv gnānamātramayapaṇāne chhoḍato nathī, [तद्] evun te, [एवं क्रम–अक्रम–विवर्ति–विवर्त–चित्रम्] pūrvokta prakāre kramarūpe ane akramarūpe vartatā vivartathī (-rūpāntarathī, pariṇamanathī) anek prakāranun, [द्रव्य–पर्ययमयं] dravyaparyāyamay [चिद्] chaitanya (arthāt evo te chaitanyabhāv-ātmā) [इह] ā lokamān [वस्तु अस्ति] vastu chhe.
bhāvārthaḥ– koī em samajashe ke ātmāne gnānamātra kahyo tethī te ekasvarūp ja hashe. parantu em nathī. vastunun svarūp dravyaparyāyamay chhe. chaitanya paṇ vastu chhe, dravyaparyāyamay chhe. te chaitanya arthāt ātmā anant