220ḥ pravachan ratnākar bhāg-11
‘ātmavastune gnānamātrapaṇun hovā chhatān paṇ tene upāy-upeyabhāv (upāy-upeyapaṇun) chhe ja; kāraṇ ke te ek hovā chhatān pote sādhak rūpe ane siddha rūpe em banne rūpe pariṇame chhe. temān je sādhak rūp chhe te upāy chhe ane je siddha rūp chhe te upey chhe.
juo, shun kahe chhe? ke bhagavān ātmā trikāḷ ek gnāyakasvarūp, gnānano piṇḍ pragnā brahmasvarūp prabhu chhe. ahāhā...! gnānamātra vastu ātmā trikāḷ chhe, chhatān tenī paryāyamān upāy-upeyabhāv chhe ja. ahāhā...! vastupaṇe ātmā nitya gnānamātra hovā chhatān enī paryāyamān sādhakapaṇun-mokṣhamārga ane siddhapaṇun arthāt mokṣha-evā be bhāv chhe ja; kemake dravyarūpathī ek hovā chhatān paryāyarūpathī pote sādhakarūpe ane siddharūpe em banne rūpe kramathī pariṇame chhe. emān je sādhakarūp pariṇaman chhe te upāy chhe ane siddharūp pariṇaman te upey chhe; arthāt prāpta karavā yogya mokṣha te upey chhe, ane jenā vaḍe prāpta karāy te mokṣhamārga upāy chhe. samajāṇun kāī...?
juo, sādhakapaṇun ane siddhapaṇun e be ātmānā pariṇām chhe, paryāy chhe. gnānasvabhāvanī draṣhṭi ane ramaṇatā thaye je samyagdarshan-gnān-chāritrarūp shuddha ratnatrayanī vītarāgī dashā pragaṭ thāy chhe te sādhak dashā chhe, te sādhakadashārūpe pote ja pariṇame chhe. ane kevaḷagnān thaīne siddharūp je dashā thāy chhe te rūpe paṇ pote ja pariṇame chhe. emān bahāranān sādhanonī ene garaj-apekṣhā nathī. bahāramān vyavahār sāro sudhāre to sādhak dashā pragaṭ thāy em nathī. joke mokṣhamārgīne bahāramān vyavahār sāro-yathārtha ja hoy chhe, paṇ enāthī antaranī sādhakadashā pragaṭ thāy chhe em nathī. bhāī, dayā, dān, vrat, bhakti ityādi badhun chhe e to rāganī vr̥uttinun utthān chhe, e rāganī vr̥uttinā sahāre andar ātmānī nirmaḷ vītarāgī sādhakadashā thāy em traṇakāḷamān chhe nahi.
arere! shun thāy? anādikāḷathī potānī chaitanyavastunī mahattā ja ene bhāsī nathī, ane tethī nij svabhāvane bhūlī dayā, dān, vrat, tap, bhakti, pūjā ityādi karatān karatān mane sādhakapaṇun-samyagdarshanādi thashe evī (mithyā) mānyatā vaḍe te agnānī jīv ṭevāī gayo chhe, ne gherāī gayo chhe. ahā! andar sachchidānandasvarūp-sat nām shāshvat, chid nām, gnān, ane ānandasvarūp-pote trikāḷ hovā chhatān tene bhūlīne hun manuṣhya chhun, hun puṇyavāḷo chhun, hun rāgī chhun ne alpagna chhun evī je paryāyabuddhi chhe te bhram-mithyātvadashā chhe. ahāhā...! andar ānandano samudra pote hovā chhatān māro ānand viṣhayomānthī āve chhe em mānyun chhe te mithyātva chhe, mithyātva eṭale dīrdhakāḷ paryant chār gatimān rajhaḷāvanārun sansāranun bīj chhe.
ahā! ā mithyātvano-bhrāntino nāsh karavāno upāy shuddha chaitanyanān draṣhṭi-gnān ane ramaṇatā chhe; enāthī agnānano nāsh thaīne sādhakadashā pragaṭ thāy chhe, ane te sādhakadashārūp upāyathī upey evī mokṣhadashānī prāpti thāy chhe. potāmān apūrṇa shuddhadashānun thavun te sādhakabhāv chhe, ne pūrṇa shuddhadashā te sādhya-mokṣha chhe. trikāḷī shuddha dravya chhe e to āshrayano-ālambanano viṣhay chhe, e mokṣhamārga ke mokṣha nathī, paṇ enā āshraye mokṣhamārga ane mokṣhanī paryāyo pragaṭ thāy chhe.
mokṣhamārgathī mokṣhadashānī prāpti thāy em bolāy kharun, parantu em kahevun e vyavahār chhe. kharekhar mokṣhanun kāraṇ to karma-nokarmathī bhinna evo mokṣhasvarūp nij ātmā chhe, kemake teno pūrṇa āshray thaye mokṣha pragaṭ thāy chhe. visheṣh vichāratān mokṣhanī dashā je pragaṭ thāy te ja mokṣhanun kāraṇ chhe, ane te ja mokṣharūp kārya chhe.
ahāhā...! nirmaḷānandano nāth chaitanyamūrti prabhu hun ātmā chhun. mārī chījamān deh-man-vāṇī nahi, karma- nokarma nahi, ne ek samayamān utpanna thato vikār paṇ nahi-evo hun anant shaktiothī bharapur bharelo bhagavān ātmā chhun. ahīn kahe chhe-āvo ātmā pote sādhakarūpe ane siddharūpe potāthī pariṇamit thāy chhe. sādhakadashā-upāy ho bhale, paṇ ek samayanī pūrṇa ānandanī dashā-mokṣhadashā-param vītarāgī dashā-terūpe ātmā svayam pariṇame chhe, pūrvamān upāy chhe māṭe enāthī upey-mokṣhadashā thaī chhe em nahi. āvī sūkṣhma vāt bhāī! have āmān vyavahār (rāg) kāraṇ chhe e to kayāny uḍī gayun. samajāy chhe kāī...?