2pa8ḥ pravachan ratnākar bhāg-11 ahīnyā vāt nathī. eṭale ke paisā ne sharīrādi kṣhaṇabhaṅgur chhe e vāt atyāre nathī. parantu vastunī (ātmānī) avasthā ek samay rahe chhe ne bīje samaye teno nāsh thāy chhe tethī kramavartī dashāthī jotān ātmā ja kṣhaṇabhaṅgur dekhāy chhe em kahevun chhe.
ahā! pahelān em vāt karī hatī ke ek taraphathī-paryāyadraṣhṭithī jotān ātmāmān anekatā dekhāy chhe ane ek taraphathī-dravyadraṣhṭithī jotān temān ekatā dekhāy chhe. -bas, eṭalī vāt hatī. jyāre have kahe chhe ke ek taraphathī jotān kṣhaṇe kṣhaṇe nāshavānapaṇun dekhāy chhe. paryāy utpanna thaīne nāsh pāme chhe. tethī te draṣhṭithī joīe to paryāyamān- ātmāmān kṣhaṇabhaṅguratā chhe, ātmānī paryāy kṣhaṇabhaṅgur chhe. matalab ke paryāy kramasar thāy chhe te apekṣhāe ātmāne kṣhaṇabhaṅgur kahevāmān āve chhe. ane āne potāno svābhāvik vaibhav kahyo chhe.
ahā! ek-ek shlokamān keṭalun bharī dīdhun chhe! paṇ jo shāntithī potānā ātmā māṭe thoḍo svādhyāy kare to khabar paḍe ke aho! āvī chīj bīje chhe nahīn ane vastu āvī ja hoy. are! āvā nij ātmā taraphanā vichār, manan, manthan kare to teno shubhabhāv paṇ bījī jātano hoy chhe. parantu te to bahāramān aṭakayo chhe.
juo, paisā ādine laīne ātmā anek chhe em nahīn. parantu paryāyamān anekapaṇun chhe tethī te anek chhe. tathā paisā ne sharīrādi nāshavān chhe māṭe ātmā kṣhaṇabhaṅgur chhe em paṇ nahīn. parantu tenī paryāy ja nāshavān hovāthī te kṣhaṇabhaṅgur chhe em kahe chhe. lyo, āvī chīj chhe.
‘इतः सदा एव उदयात् ध्रुवम् ek taraphathī jotān sadāy teno uday hovāthī dhruv chhe.’ juo, sadāy ne dhruv-e be shabdo ek sāthe kahyā chhe. to kahe chhe ke ek taraphathī jotān sadāy nām traṇe kāḷ ātmāno uday hovāthī dhruv chhe. eṭale ke e to chhe tevo chhe-traṇe kāḷ dhruv chhe... dhruv chhe... dhruv chhe. ane tethī kṣhaṇe kṣhaṇe nāsh thavun e temān nathī. paryāy kṣhaṇabhaṅgur chhe ne? tethī tenī sāme kahe chhe ke ātmā trikāḷ ekarūp rahenār chhe. lyo, ā ātmāno vaibhav batāvāy chhe.
ahāhā! ek taraphathī jotān ātmā sadāy ek ja prakāre-dhruvapaṇe rahe chhe. paryāy badalatī rahe chhe paṇ dhruv badalatun nathī. ane āvo teno svabhāv chhe. ahīn to pramāṇagnānano viṣhay batāve chhe ne! ātmānun-potānun astitva keṭalāmān chhe tenun gnān karāve chhe ne! tethī bhale paryāy kṣhaṇabhaṅgur ho-kṣhaṇe kṣhaṇe nāsh pāmatī ho-topaṇ te chhe to ātmāno vaibhav em kahe chhe. arthāt potānāmān potāne laīne paryāy chhe paṇ parane laīne te chhe nahīn. ahā! mūḷ chījane pahoñchavā māṭe to anek prakāranā puruṣhārthanī ugra gati joīe.
ahīn kahe chhe ke bhagavān ātmā, ek taraphathī jotān, trikāḷ dhruv-ekarūp chhe. matalab ke te chhe... chhe... ne chhe. ane ek bājuthī jotān te chhe... chhe... ne chhe em nahīn paṇ te chhe ne nāsh pāme chhe, chhe ne nāsh pāme chhe. eṭale ke ātmā dravye sadā dhruv, ekarūp ne sadr̥ush chhe. ane paryāye kṣhaṇabhaṅgur, visadr̥ush chhe. paryāy kṣhaṇe kṣhaṇe utpanna thaīne jāy, utpanna thaīne jāy chhe; tenān sr̥uṣhṭi ne nāsh, sr̥uṣhṭi ne nāsh thāy chhe; tenān janma ne maraṇ, janma ne maraṇ thāy chhe. janma nām upajavun, sr̥uṣhṭi thavī, utpatti thavī. ane maraṇ nām nāsh thavun. ek samayanī paryāyanī utpatti thavī te teno janma chhe ane bīje samaye te kṣhaṇabhaṅgur paryāyano nāsh thavo te tenun maraṇ chhe. lyo, ā rīte paryāyamān janma-maraṇ chhe. arthāt tenā utpatti ne vyay; sr̥uṣhṭi ne nāsh; janma ne maraṇ to paryāyamān chhe. ahā! ātmatattvanā sahaj vaibhavanun svarūp āvun chhe. ane tene draṣhṭipūrvak gnānamān barābar levun joīe.
-ā rīte paryāyamān (1) anekatā ne (2) kṣhaṇabhaṅguratā tathā dravyamān (1) ekatā ne (2) dhruvatā chhe em varṇavyun. have (trījā bolamān) kṣhetrathī varṇave chhe.
‘इतः परम–विस्तृतम् ek taraphathī jotān param vistr̥ut chhe.’ ek taraphathī jotān ātmā ek samayamān lokālokane jāṇe chhe tethī jāṇe ke teṭalo vyāpak hoy em dekhāy chhe. vastu ātmā ek samayamān ek sāthe jāṇe traṇ kāḷ ne traṇ lokamān vyāpī jāy chhe eṭale ke tenun gnān sarvagat thaī jāy chhe-sarvane jāṇī le chhe tethī jāṇe ke te teṭalo vishāḷ chhe em dekhāy chhe. ātmā atyāre paṇ āvo chhe ho. jo ke ahīn to atyāre sādhakajīvanī vāt chhe. to, sādhakajīvano paṇ ek samayano gnānaparyāy lokālokane-jeṭalā anant siddho ādi chha dravyo chhe te badhāne- jāṇe chhe. māṭe, ek bājuthī jue-jāṇe to em jaṇāy ke jāṇavānī apekṣhāe ātmāno kṣhetrathī teṭalo vistār chhe. kāraṇ