262ḥ pravachan ratnākar bhāg-11
ahā! ātmā (1) paryāy apekṣhāe anek chhe ne dravya apekṣhāe ek chhe. (2) paryāy apekṣhāe nāshavān chhe ne dravya apekṣhāe nāshavān nahīn paṇ dhruv chhe. (3) gnān (jāṇavānī) apekṣhāe teno vistār joīe to jāṇe ke lokālokane gaḷī gayo hoy teṭalo chhe. ane bījī taraphathī kṣhetra apekṣhāe jotān te potānā asaṅkhya pradeshomān ja samāyel chhe. -āvo ja vastuno svabhāv chhe tethī gnānīne āshcharya thatun nathī. ane topaṇ temane pūrve kadī nahoto thayo evo adbhut param ānand thāy chhe arthāt āvā vastusvabhāvane jyān jovā ne temān ṭharavā jāy chhe tyān temane adbhut ānand thāy chhe. ane tethī āshcharya paṇ thāy chhe. eṭale ke te adbhut ānandane laīne gnānīne āshcharya paṇ thāy chhe em kahe chhe.
ahā! agnānīne āvo te vastusvabhāv hoy? -em āshcharya thāy chhe. jyāre gnānīne ā ānand kayānthī āvyo? -em āshcharya ne ānand-banne thāy chhe. ahā! paryāyamān ekalun duḥkh ne ekalī ākuḷatā hatī. kayāny (paryāyamān) gandhamātra paṇ ānand nahoto. temān ā ānand kayānthī-kaī khāṇamānthī-āvyo? dhruvanī khāṇamānthī te ānand āvyo chhe. ā rīte tene ānand paṇ thāy chhe ne āshcharya paṇ thāy chhe.
pharī ā ja arthanun kāvya kahe chheḥ–
भवोपहतिरेकतः स्पृशति मुक्तिरप्येकतः।
जगत्त्रितयमेकतः स्फुरति चिच्चकास्त्येकतः
shlokārthaḥ– [एकतःकषाय–कलिः स्खलति] ek taraphathī jotān kaṣhāyono kalesh dekhāy chhe ane [एकतःशान्तिः अस्ति] ek taraphathī jotān shānti (kaṣhāyonā abhāvarūp shānt bhāv) chhe; [एकतः भव– उपहतिः] ek taraphathī jotān bhavanī (–sansār sambandhī) pīḍā dekhāy chhe ane [एकतः मुक्तिः अपि स्पृशति] ek taraphathī jotān (sansāranā abhāvarūpī) mukti paṇ sparshe chhe; [एकतः त्रितयम् जगत् स्फुरति] ek taraphathī jotān traṇ lok sphurāyamān chhe (–prakāshe chhe, dekhāy chhe) ane [एकतः चित् चकास्ति] ek taraphathī jotān kevaḷ ek chaitanya ja shobhe chhe. [ आत्मनः अद्भुतात् अद्भुतः स्वभाव–महिमा विजयते] (āvo) ātmāno adbhutathī paṇ adbhut svabhāvamahimā jayavant varte chhe (–koithī bādhit thato nathī).
bhāvārthaḥ– ahīn paṇ 273 mā kāvyanā bhāvārtha pramāṇe jāṇavun. ātmāno anekāntamay svabhāv sāmbhaḷīne anyavādīne bhāre āshcharya thāy chhe. tene ā vātamān viruddhatā bhāse chhe. te āvā anekāntamay svabhāvanī vātane potānā chittamān samāvī–jīravī shakato nathī. jo kadāchit tene shraddhā thāy topaṇ pratham avasthāmān tene bahu adbhutatā lāge chhe ke ‘ aho ā jinavachano mahā upakārī chhe, vastunā yathārtha svarūpane jaṇāvanārān chhe; men anādi kāḷ āvā yathārtha svarūpanā gnān vinā khoyo!’–ām āshcharyapūrvak shraddhān kare chhe. 274.
ahā!juo, ā ātmā ek vastu chhe. to sādhakapaṇāmān enā dravya-paryāyanun vāstavik svarūp dharmīne kevun bhāse