gāṇṭh hatī, granthibhed thatān yogyatārūpe dravyamān andaramān samāī gaī. trikāḷī paryāyono piṇḍ e dravya chhe ne? anādi- anant paryāyono piṇḍ te guṇ chhe, ne anant guṇano piṇḍ te dravya chhe. āvī jainadarshananī vāt alaukik chhe. enun gnān thatān bhavano ant āvī jāy chhe. samakitīne ekād bhav hoy te enā gnānanun gney chhe, bas.
‘pūrvokta rīte gnānadashāmān paranī kriyā potānī nahi bhāsatī hovāthī, ā samayasāranī vyākhyā karavānī kriyā paṇ mārī nathī, shabdonī chhe’–evā arthanun, samayasāranī vyākhyā karavānā abhimānarūp kaṣhāyanā tyāgane sūchavanārun kāvya have kahe chheḥ–
र्व्याख्या कृतेयं समयस्य शब्दैः ।
स्वरूपगुप्तस्य न किञ्चिदस्ति
कर्तव्यमेवामृतचन्द्रसूरेः ।। २७८ ।।
shlokārthaḥ– [स्व–शक्ति–संसूचित–वस्तु–तत्त्वैः शब्दैः] potānī shaktithī jemaṇe vastunun tattva (–yathārtha svarūp) sārī rīte kahyun chhe evā shabdoe [इयं समयस्य व्याख्या] ā samayanī vyākhyā (–ātmavastunun vyākhyān athavā samayaprābhr̥utashāstranī ṭīkā) [कृता] karī chhe; [स्वरूप–गुप्तस्य अमृतचन्द्रसूरेः] svarūpagupta (– amūrtik gnānamātra svarūpamān gupta) amr̥utachandrasūrinun [किञ्चित् एव कर्तव्यम् न अस्ति] (temān) kāī ja kartavya nathī.
bhāvārthaḥ– shabdo chhe te to pudgal chhe. teo puruṣhanā nimittathī varṇa–pad–vākyarūpe pariṇame chhe; tethī temanāmān vastunā svarūpane kahevānī shakti svayamev chhe, kāraṇ ke shabdano ane arthano vāchyavāchak sambandh chhe. ā rīte dravyashrutanī rachanā shabdoe karī chhe e vāt ja yathārtha chhe. ātmā to amūrtik chhe, gnānasvarūp chhe. tethī te mūrtik pudgalanī rachanā kem karī shake? māṭe ja āchāryadeve kahyun chhe ke ‘ā samayaprābhr̥utanī ṭīkā shabdoe karī chhe, hun to svarūpamān līn chhun, mārun kartavya temān (–ṭīkā karavāmān) kāī ja nathī.’ ā kathan āchāryadevanī nirmānatā paṇ batāve chhe. have jo nimittanaimittik vyavahārathī kahīe to em paṇ kahevāy chhe ja ke amuk kārya amuk puruṣhe karyun. ā nyāye ā ātmakhyāti nāmanī ṭīkā paṇ amr̥utachandrāchāryakr̥ut chhe ja. tethī tene vāñchanārā tathā sāmbhaḷanārāoe temano upakār mānavo paṇ yukta chhe; kāraṇ ke tene vāñchavā tathā sāmbhaḷavāthī pāramārthik ātmānun svarūp jaṇāy chhe, tenun shraddhān tathā ācharaṇ thāy chhe, mithyā gnān, shraddhān tathā ācharaṇ dūr thāy chhe ane paramparāe mokṣhanī prāpti thāy chhe. mumukṣhuoe āno nirantar abhyās karavāyogya chhe. 278.
‘pūrvokta rīte gnānadashāmān paranī kriyā potānī nahi bhāsatī hovāthī, ā samayasāranī vyākhyā karavānī kriyā paṇ mārī nathī, shabdonī chhe’-evā arthanun, samayasāranī vyākhyā karavānā abhimānarūp kaṣhāyanā tyāgane sūchavanārun kāvya have kahe chhe;-
pūrvokta prakāre eṭale hun ātmā ek gnānānandasvarūp chhun evī draṣhṭi thaī hovāthī gnānadashāmān sharīranī, vāṇīnī ke rāganī kriyā potānī bhāsatī nathī. ahāhā...! paryāy rāgathī vimukh thaī svabhāvanī sanmukh thaī, potānun astitva pūrṇasvarūp anubhavamān āvyun to e dashā thatān, kahe chhe, gnānīne sharīranī ne vāṇīnī kriyā, ne vyavahārano je vikalpa uṭhe chhe te kriyā mārī chhe, hu eno kartā chhun em bhāsatun nathī. juo ā dharma ne dharmīnī antaradashā!