Page -12 of 225
PDF/HTML Page 1 of 238
single page version
Page -11 of 225
PDF/HTML Page 2 of 238
single page version
Page -10 of 225
PDF/HTML Page 3 of 238
single page version
This shastra has been kindly donated by Jashwantlal Chandulal Kotadia and Family, Baroda, India & California, USA who have paid for it to be "electronised" and made available on the internet. Our request to you: 1) We have taken great care to ensure this electronic version of Shree Pravachan Ratno - 1 is a faithful copy of the paper version. However if you find any errors please inform us on so that we can make this beautiful work even more accurate. 2) Keep checking the version number of the on-line shastra so that if corrections have been made you can replace your copy with the corrected one.
Page -9 of 225
PDF/HTML Page 4 of 238
single page version
Page -8 of 225
PDF/HTML Page 5 of 238
single page version
pravachan ratno-1 pustak param upakārī adhyātma yug sraṣhṭā pūjya gurudevashrīnā shrī samayasārajī paramāgam shāstra uparanā 19 mī vāranā- antim vāranā antaranā ūṇḍāṇamānthī andaramānthī āvelā bhāvone bhāṣhāmān vyakta karatā pravachano chhe. dhanya paḷe rachāī gayel ane bhāratanā ati nikaṭ bhavijano māṭe jaḷavāī rahel ā advitīy adhyātma shāstranī gāthā-ra, 6, ane 7p uparanā pūjyashrīnā pravachano keseṭomānthī akṣharasaḥ ā pustakamān utāravāmān āvel chhe.
jīv anādikāḷathī potānā svasamayarūp svarūpane yathārthapaṇe samajyo nathī te samajāvīne tenun parapradeshe sthitapaṇun kem chhūṭe e darshāvavāno prayatna gāthā-ra uparanā pravachanomān karavāmān āvyo chhe.
gāthā 6, 7p tathā parishiṣhṭarūpe pāñch pravachanonun saṅkalan vartamānamān bahucharchit gna svabhāv, gnānanun sva-par prakāshak sāmarthya tathā gnānanī svagney- paragneyanī jāṇavānī rīt sambandhī spaṣhṭīkaraṇ pū. gurudevashrīnā svamukhethī thayun chhe te darshāve chhe.
sva-par prakāshakapaṇānī shaktinun arthaghaṭan gnān svane jāṇe temaj parane jāṇe em je karavāmān āve chhe temān kāīk mārmik vāt ātmārthī jīvonā chintananā bākī rahī gaī hoy tem lāge chhe. pū. gurudevashrī jyāre vāramvār teoshrīnā maṅgal pravachanomān em spaṣhṭa rīte pharamāvatā hoy ke gnān parane kharekhar jāṇatun nathī parantu gnān to gnānane ja jāṇe chhe. parane jāṇe chhe em kahevun e to asadbhūt vyavahāranayanun kathan chhe. kharekhar to sva sambandhī ane parasambandhīnun gnān ja gnānamān nirantar jāṇavāmān āvī rahyu chhe. ā spaṣhṭa bhāṣhānā sūchitārthane shrī banārasīdāsajī jevā anubhavī puruṣhanā ā kathan sāthe meḷavatān marma upar lakṣha gayā vinā rahetun nathī. teo shrī pharamāve chhe ke “svapar pakāshak shakti hamārī, tā tai vachan bhed bhram bhārī”. ā kathanamān kāīk rahasya pa‘yun chhe em lāge chhe. svapar prakāshatāno artha gnān svane jāṇe temaj parane jāṇe evo jo kharekhar thato hot to “tā tai vachan bhed bhram bhārī” lakhavānī āvashyaktā ja na rahet. parantu sva par prakāshak shaktino artha gnān svane jāṇe temaj parane jāṇe em karatān bhāre bhram pedā thāy chhe e shabdo evun sūchavatān jaṇāy chhe ke anant sāmarthya sampanna bhagavān ātmānā akhaṇḍ amūrtik asaṅkhya ātma pradeshomān gnānanī jāṇanakriyā sāthe sahavartīpaṇe svaparane prakāshatī koī adbhūt prakriyā nirantar vartyā kare chhe je svapar prakāshakatānī ātmānī ek shaktine jāher kare chhe ane ā shaktinī abhivyakit thatī rahetī hovāthī svagney - paragney banne sambandhīnun gnān gnānanī paryāyamān gnānanī paryāy jaṇāntā sahajapaṇe thayā kare chhe. manthananī bhūmikāmān ā prakriyā sambandhī ūṇḍāṇathī vichāratān evun spaṣhṭa svīkr̥ut thāyachhe ke jāṇavānī prakriyārūpe gnānanī paryāyamān paryāy ja jaṇāy chhe e paṇ sadbhūt vyavahāranun kathan chhe to gnānamān gnān ja nirantar jāṇavāmān āvī rahel chhe, par nahī. vaḷī bījo nyāy pūjyashrīe darshāvī rahyā chhe ke gnānanī paryāy jemān tanmay thāy tene ja jāṇe chhe. have paryāy bhinna sattāvāḷā parapadārthomān to tanmay thaī shake nahi tethī kharekhar parane gnānanī paryāy jāṇī shake
Page -7 of 225
PDF/HTML Page 6 of 238
single page version
ja nahi. gnānanī paryāy potāmān tanmay hovāthī potāne ja jāṇe ane abhed vivakṣhāthī prayojananī siddhi māṭe vichārīe to gnānanī paryāy gnāyak sāthe tanmay-abhed pariṇame chhe tethī kharekhar to gnānamān gnāyak ja jaṇāy chhe. ām jāṇanār ja jaṇāy chhe ane par kharekhar jaṇātun nathī e pūjya gurudevashrīnun ja mantrakathan chhe ane ā kathan svīkāravun ja rahyun.
pūjya gurudevashrī pūrvabhavamān videhakṣhetre sākṣhāt birājamān sīmandhar paramātmā je jīvant svāmī sarvagnadev chhe temanī vāṇī pratyakṣha sāmbhaḷīne ahīn padhārelā temaj vartamānakāḷe bharat kṣhetramān avatarīne svayambuddhatva thaī nij chaitanya bhagavānanā darshan pāmel tathā bhāvi tīrthaṅkaranun dvavya hovāthī temanī je vāṇī nīkaḷī te atishayatāthī bharelī hatī. te anubhavamānthī āvelī divya vāṇīnā nyāyo marmasparshī hovāthī sarva ātmārthī bhavyajanoe ūṇḍāṇathī manthan karīne samajīne svīkāravā yogya chhe.
ā pustakanā prakāshan pāchhaḷ pū. gurudevashrīnī vāṇī dvārā jāṇavānī prakriyānī spaṣhṭa samajaṇ thāy ane koī vivādane avakāsh na rahetān āpaṇe badhā gurubhakto ātmārthane sādhī vartamān manuṣhya-bhav sārthak banāvavā sakṣham banīe e ja ekamātra pavitra bhāvanā temaj prayojan chhe.
ā pustakanī rachanā thāy te māṭe keseṭomānthī akṣharashaḥ guruvāṇīne kāgaḷ upar utāravānī ghaṇīj mahenat māgī letī kāmagiri shrīdevashībhāī chāvaḍā, shrīvinubhāī mahetā tathā shrījayeshabhāī benāṇī dvārā karavāmān āvel chhe te sau pratham ābhār mānavā yogya ātmārthī sahakārīo chhe. temanā sahakār vinā ā kārya shakya ja na banyun hot. vaḷī chhellā āṭhek mahināthī pū. gurudevashrīnā 19 mī vāranā shrīsamayasārajī shāstra uparanā pravachanonī keseṭo hun sāmbhaḷun chhun temānthī udbhavelā ā prakāshan māṭenā bhāvane preraṇā pūrī pāḍavānun kārya param ādaraṇīy vaḍīl ātmārthī bhāīshrī lālachandabhāī modīno to hun atyant r̥uṇī chhun. ārthik vyavasthā goṭhavī āpavāmān teoshrīe temaj vaḍīl ātmārthī bhāīshrī shāntibhāī jhaverīe je nishchintatā mārāmān bharī dīdhī te badal teoshrīno ābhār to mānun ja chhun tathā teoshrīnā prayāsothī jeo ā prakāshanamān ārthik sahayog āpīne sahāyak banyā chhe te sarva gurubhaktonā paṇ antaḥkaraṇapūrvak ābhār mānun chhun. ā prakāshan māṭenī sampūrṇa ārthik sahāy br̥uhad mumbaīnā ātmārthī mumukṣha bhāībaheno taraphathīj pūrī pāḍavāmān āvel chhe.
ā pustakamān saṅgrahit pū. gurudevashrīnā mahāpravachanono ātmārthanā ja ekamātra prayojanapūrvak nij svabhāvanā lakṣhe bhavya ātmārthīo svādhyāy kare e hetuthī ā prakāshananī koī veñchāṇ kimmat na rākhatān svādhyāy māṭe pātra jīvo ne ā pustak prāpta thāy evun āyojan karavāmān āvel chhe. ā paṇ jinavāṇī uparanī vāṇī chhe tethī tenī ashātanā na thāy tenun lakṣha rākhavānun yogya chhe.
Page -6 of 225
PDF/HTML Page 7 of 238
single page version
prastut pustakanī pratham āvr̥utti rājakoṭanā
darshāvel gnānanā sva-par prakāshak svabhāvanī pū.
gurudevashrī dvārā thayel chokhavaṭ tathā gnān to sadākāḷ
gnānanej jāṇe chhe te tathya temaj anant sāmarthya
sampanna bhagavān ātmānā amūrtik ātma pradeshomān
svachchhatvanā pariṇamanarūp sva-paranā pratibhāsane
kāraṇe sva-par sambandhīnun gnān thavāmān gnānanī paryāyane
paranī sāpekṣhatā ke par sanmukhatānī āvashyaktā rahetī
nathī te vāstaviktānā khulāsāthī gnānanī jāṇan
prakriyānī ghaṇī spaṣhṭa chokhavaṭ thaī. ādhārarūpe pū.
gurudevashrīnā maṅgal pravachano vāñchī ghaṇā jīvoe
bhāratanā anya anya sthaḷoethī khushī vyakta karī.
gurubhakta paṇḍitajanonā harṣhayukta patro āvavāthī ā
viṣhayanī sārī chokhavaṭ thaī em mane lāgyun. āvo
prayās phaḷadāyī nīvaḍayo.
prakāshit karatān pūjyashrīne shraddhāsuman samarpit karun chhun
ane evī āshā rākhun chhun ke pūjya gurudevashrīnā je
pravachano ā pustakamān saṅkalit karavāmān āvel chhe te
sarva nij hitākāṅkṣhī ātmārthī jīvone gney sambandhīnī
anādinī bhramaṇāmānthī mukta karīne svagneyane svīkārī
dhyeyapūrvak gneyarūp pariṇaman thavāmān upakārī banashe.
pūjya gurudevashrīno samādhidin
Page -5 of 225
PDF/HTML Page 8 of 238
single page version
granthādhirāj! tārāmān bhāvo brahmāṇḍanā bharyā.
anādinī mūrchhā
tun pragnāchhīṇī gnān ne udayanī sandhi sahu chhedavā;
tun rījhatān sakalagnāyakadev rījhe.
Page -4 of 225
PDF/HTML Page 9 of 238
single page version
Page -3 of 225
PDF/HTML Page 10 of 238
single page version
bāhyāntar vibhavo tārā, tāre nāv mumukṣhunān.
karuṇā akāraṇ samudra!
Page -2 of 225
PDF/HTML Page 11 of 238
single page version
Page -1 of 225
PDF/HTML Page 12 of 238
single page version
Page 0 of 225
PDF/HTML Page 13 of 238
single page version
Page 1 of 225
PDF/HTML Page 14 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 1 shrī sadgurudevāy namaḥ samayasār gāthā–ra shrī sadgurudevāy namaḥ
तत्र तावत्समय एवाभिधीयते–
पोग्गलकम्मदेसछिदं च तं जाण परसमयं।। २।।
prathamagāthāmān samayanun prābhr̥ut kahevānī pratignā karī, tyān e ākāṅkṣhā thāy ke samay eṭale shun? have pahelā samayane ja kahe chheḥ
sthit karmapudgalanā pradeshe parasamay jīv jāṇavo. 2.
gāthārthaḥ he bhavya! (जीव) je jīv (चरित्रदर्शन ज्ञान स्थितः) darshan-gnān -chāritramān sthit thaī rahyo chhe (तं) tene (हिn) nishchayathī (स्वसमयn) svasamay (जानीहि) jāṇ; (च) ane je jīv (पुद्गलकर्मप्रदेशस्थितं) pudgalakarmanā pradeshomān sthit thayel chhe (तn) tene (परसमयं) parasamay (जानीहि) jāṇ.
ṭīkāḥ ‘samay’ shabdano artha ā pramāṇe chheḥ’ sam’ to upasarga chhe, teo artha’ ekapaṇun’ evo chhe; ane अय गतौ dhātu chhe eno gaman artha paṇ chhe ane gnān artha paṇ chhe; tethī ekasāthe ja (yugapad) jāṇavun tathā pariṇaman karavun e be kriyāo je ekatvapūrvak kare te samay chhe.
ā jīv nāmano padārtha ekatvapūrvak ek ja vakhate pariṇame paṇ chhe ane jāṇe paṇ chhe tethī te samay chhe. ā jīv-padārtha kevo chhe? sadāy pariṇām svarūp svabhāvamān rahelo hovāthī, utpād-vyay-dhrauvyanī ektārūp anubhūti jenun lakṣhaṇ chhe evī sattāthī sahit chhe. ā visheṣhaṇathī, jīvanī sattā nahi mānanār nāstikavādīono mat khaṇḍit thayo tathā puruṣhane (jīvane) apariṇāmī mānanār sāṅkhyavādīono vyavachchhed, pariṇamanasvabhāv kahevāthī, thayo. naiyāyiko ane vaisheṣhiko sattāne nitya ja māne chhe ane bauddho sattāne kṣhaṇik ja māne chhe; temanun nirākaraṇ, sattāne utpād-vyay-dhrauvyarūp kahevāthī thayun.
vaḷī jīv kevo chhe? chaitanyasvarūpapaṇāthī nitya udyotarūp, nirmaḷ spaṣhṭa darshanagnān-jyotirūp chhe (kāraṇ ke chaitanyanun pariṇaman darshanagnānasvarūp chhe) ā visheṣhaṇathī, chaitanyane gnānākārasvarūp nahi mānanār sāṅkhyamatīonun nirākaraṇ thayun.
vaḷī te kevo chhe? anant dharmomān rahelun je ek dharmīpaṇun tene līdhe jene dravyapaṇun pragaṭ chhe (kāraṇ ke anant dharmonī ekatā te dravyapaṇun chhe) ā visheṣhaṇathī, vastune dharmothī rahit mānanār bauddhamatīno niṣhedh thayo.
vaḷī te kevo chhe? kramarūp ane akramarūp pravartatā anek bhāvo jeno svabhāv hovāthī jeṇe guṇaparyāyo aṅgīkār karyā chhe. (paryāy kramavartī hoy chhe ane guṇ sahavartī hoy chhe; sahavartīne akramavartī paṇ kahe chhe.) ā visheṣhaṇathī, puruṣhane nirguṇ mānanār sāṅkhyamatīono nirās thayo.
Page 2 of 225
PDF/HTML Page 15 of 238
single page version
2 shrī pravachan ratno -1
vaḷī te kevo chhe? potānā ane paradravyonā ākārone prakāshavānun sāmarthya hovāthī jeṇe samasta rūpane prakāshanārun ekarūpapaṇun prāpta karyu chhe. (arthāt jemān anek vastuonā ākār pratibhāse chha evā ek gnānanā ākārarūp te chhe.) ā visheṣhaṇathī, gnān potāne ja jāṇe chhe, parane nathī jāṇatun em ekākār ja mānanārano, tathā potānenathī jāṇatun paṇ parane jāṇe chhe em anekākār mānanārano, vyavachchhed thayo.
vaḷī te kevo chhe? anya dravyonā je vishiṣhṭa guṇo-avagāhan-gati-sthiti-vartanāhetupaṇun ane rūpīpaṇun-temanā abhāvane līdhe ane asādhāraṇ chaitanyarūpatā-svabhāvanā sadbhāvane līdhe ākāsh, dharma, adharma, kāḷ ane pudgal-e pāñch dravyothī je bhinna chhe. ā visheṣhaṇathī, ek brahmavastune ja mānanārano vyavachchhed thayo.
vaḷī te kevo chhe? anant anyadravyo sāthe atyant ekakṣhetrāvagāharūp hovā chhatān paṇ potānā svarūpathī nahi chhūṭavānī je ṭaṅkotkīrṇa chaitanyasvabhāvarūp chhe. ā visheṣhaṇathī, vastusvabhāvano niyam batāvyo-āvo jīv nāmano padārtha samān chhe.
jyāre ā (jīv), sarva padārthonā svabhāvane prakāshavāmān samartha evā kevaḷagnānane utpanna karanārī bhedagnānajyotino uday thavāthī, sarva paradravyothī chhūṭī darshanagnānasvabhāvamān niyat vr̥uttirūp (astitvarūp) ātmatattva sāthe ekatvagatapaṇe varte chhe tyāre darshan-gnān-chāritramān sthit hovāthī yugapad ane ekatvapūrvak jāṇato tathā sva-rūpe ekatvapūrvak pariṇamato evo te ‘svasamay’ em pratītarūp karavāmān āve chhe; paṇ jyāre te anādi avidyārūpī je keḷ tenā mūḷanī gāṭh jevo je (puṣhṭathayelo) moh tenā uday anusār pravr̥uttinā ādhīnapaṇāthī, darshanagnānasvabhāvamān niyat vr̥uttirūp ātmatattvathī chhūṭī paradravyanā nimittathī utpanna moharāgadveṣhādibhāvo sāthe ekatva gatapaṇe (ekapaṇun mānīne) varte chhe tyāre pudgalakarmanā pradeshomān sthit hovāthī yugapad parane ekatvapūrvak jāṇato tathā pararūpe ekatvapūrvak pariṇamato evo te ‘parasamay’ em pratītarūp karavāmān āve chhe.
ā rīte jīv nāmanā padārthane svasamay ane parasamay-evun dvividhapaṇun pragaṭ thāy chhe. bhāvārthaḥ- jīv nāmanī vastune padārtha kahel chhe.’ jīv’ evo akṣharono samūh te ‘pad’ chhe ane te padathī je dravyaparyāyarūp anekāntasvarūpapaṇun nishchit karavāmān āve te padārtha chhe, e jīvapadārtha utpādavyayadhrauvyamayī sattāsvarūp chhe, darshanagnānamayī chetanāsvarūp chhe, anantadharmasvarūp dravya chhe, dravya hovāthī vastu chhe, guṇaparyāyavāḷo chhe, tenun svaparaprakāshakagnān anekākārarūp ek chhe, vaḷī te (jīvapadārtha) ākāshādithī bhinna asādhāraṇ chaitanyaguṇasvarūp chhe aneanya dravyo sāthe ek kṣhetramān rahevā chhatān potānā svarūpane chhoḍato nathī. āvo jīv nāmano padārtha samay chhe. jyāre te potānā svabhāvamān sthit hoy tyāre to svasamay chhe ane parasvabhāv -rāgadveṣhamoharūp thaīne rahe tyāre parasamay chhe. e pramāṇe jīvane dvividhapaṇun āve chhe.