Page 3 of 225
PDF/HTML Page 16 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 3 gāthā–2 pravachanakramāṅk–8 dināṅkaḥ 15–6–78
‘pratham gāthāmān samayanun prābhr̥ut kahevānī pratignā karī’, siddhānt-padārthane kahevānī pratignā karī, tyān e ākāṅkṣhā thāy-īchchhā thāy ‘ke samay eṭale shun?’ samay kahevo kone? tame samayaprābhr̥ut kahevā māgo chho... tor samay kahevo kone? shun tame kahevā māgo chho? samay eṭale shun?
āhā...! ke ‘tethī have pahelān samayane ja kahe chhe’ -kone samay kahevo enī vyākhyā bījī gāthāthī sharū kare chhe.
‘जीवो’ upāḍayun ānhīthī pahelun jīvo! ‘जीवो’ eṭale jīv chhe ne...! jīvane kahevun chhe ānhī! ane tethī 47 shaktimān pahelī shakti ‘jīvatvashakti’ līdhī chhe. e ānhīthī upāḍī chhe. jīv jīvatvashaktithī birāje chhe trikāḷ! bhagavān ātmā trikāḷ bhāv! jīvatvashakti eṭale? anantagnān, anant darshan, anantaānand, anant baḷ, enāthī enun jīvan anādithī chhe.
evo ‘जीवो’ em upāḍayun! ām sanskr̥itamān visarga thaī gyo! ‘जीवो’ ām kahīe to jīvo! je jīv chhe te rīte jīvo! e jīvatarashakti kīdhī! je rīte jīv chhe vastu! āhā. hā! te rīte jīvo! ene jīv kahīe.
āhā.. hā! ā sharīrathī ne.. īndriyothī ne dashaprāṇathī jīve e jīv nahīn. (तत्र तावत्समय एवाभिधीयते-)
जीवो चरित्तदंसणणाणठिदो- nyān ‘जीवो’ āvyun ne ānhī ‘ठिदो’ āvyun! तं हि ससमयं जाण। tene svasamay jāṇ. āhā.. hā! ādesh karyo chhe. bhagavān kundakundāchārya ‘jāṇ’ em kahe chhe. ‘jāṇe’ to eno artha ī ke ajāṇane jāṇ batāve chhe. je jāṇato nathī ene kahe chhe ke ‘jāṇ’ .
āhā..! ‘पोग्गलकम्मदेसछिदं’ च तं जाण परसमयं।। āhā... āhā.. hā!
jīv charit-darshan-gnānasthit svasamay nishchay jāṇavo.. em jīvo jīv em ahīn kahe chhe. paṇ darshanagnānachāritrathī jīve te jīv chhe. tyāre eṇe jīv jāṇyo kahevāy. āhā.. hā! shun kahyun? ‘je chhe’ e anantadarshan gnān ānandane vīryathī jīve chhe! trikāḷ..!! paṇ e jīvane e rīte jeṇe jāṇyo, mānyo, anubhavyo ene svasamay kahevāmān āve chhe. āhā.. hā! eṇe ātmāne jāṇyo em kahevāmān āve chhe. āhā... hā!
gāthārtha laīe pahele... gāthārthaḥ ‘he bhavya!’ chhellī līṭīmān ‘jāṇ’ (kahyun) chhe kharun ne..! ‘jāṇ’ tyāre ko’ kane kahe chhe ne..! ’ he bhavya! je jīv darshan-gnān-chāritramān sthit rahe chhe sthit thaī rahyo chhe, paryāyamān ho! āhā..! jīv trikāḷashaktithī to jīvī rahyo chhe. paṇ ene jīvī rahyo chhe enun gnān jene thāy, enī shraddhā thāy. ṭhare! e sācho jīv chhe. āhā.. hā! ‘chāritramān sthit thaī rahyo chhe’ em chhe ne..’ ‘tene nishchayathī svasamay jāṇ’ -ene kharo ātmā jāṇ. jene samyagdarshan... (shrotāḥ) sādhe, e kharo
Page 4 of 225
PDF/HTML Page 17 of 238
single page version
4 shrī pravachan ratno-1 ātmāthāy em kīdhun? (uttaraḥ) sādhu, kahenār chhe ne...! sādhu kahenār chhe te traṇ bolathī upāḍayun chhe. kahenār pote sādhu chhe ne..! tethī chhaṭhṭhī gāthāmān, pramatta-apramatano niṣhedh karyo chhe ne..! pote, pramat- apramat (guṇasthānamān) chhe. eno niṣhedh karīne, gnāyakabhāv chhun em kahyun chhe.
kahenār potānī sthitine... varṇavatī bhāṣhāthī varṇavī rahyā chhe. āhā.. hā! ene jīv eṭale svasamay-potāmān āvyo chhe ene e kahīe ke jīvasvarūp bhagavān! enī sanmukh thaīne je samyagdarshan, enun gnān, emān sthiratā, evā jīvane svasamayamān āvyo ane svasamayane jāṇyo, ane svasamayarūp thayo em kahevāmān āve chhe.
āhā.. hā.. hā! gajab shailī chhe! samayasār eṭale... (shrotāḥ) divyadhvani..! thaḍun.. paṇ dhīme thī andar ogāḷīne..! (jem) ḍhor khāyane pachhī andar ogāḷe (vāgoḷe) nirānte besīne.. (vāgoḷe-ogāḷe) em ‘ā’ ogāḷavun joīe. eṭale vāramvār enun manthan thavun joīe. āhā..!
āhā.. hā! jīv svasamay ene kahīe ke jenī paryāyamān, jenī dashāmān, dashāvānanī pratīti thaī chhe. jenī dashāmān, dashāvānanun gnān thayun chhe jenī dashāmān, dashāvānamān ṭharyo chhe e. āhā.. hā! ‘ene svasamay jāṇ’ kundakundāchārya ādesh kare chhe. (shrotāḥ) paryāyathī jāṇe! (uttaraḥ) jāṇ.. jāṇīsh ja. pāṭh evo chhe āhā...!
em rahevā de, sandeh rahevā de, na jāṇī shakun rahevā de. mane agharun paḍe ī rahevā de. ‘chhe’ tene prāpta karavo emān tane agharun krem lāge chhe em kahe chhe.
āhā... hā! bhagavānane parāṇe potāno karavo hoy, to na thaī shake! are rāgane kāyam rākhavo hoy to nahīn thaī shake. paṇ ā to karī shakīsh. āhā.. hā.. hā! ‘जीवो चरित्तदंसणणाणठिदो’ pahelī līṭī chhe. bhāṣhā kevī līdhī chhe. jīvamān ṭharyo, darshanagnānathī ṭharyo em na letān ‘jīv darshanagnānachāritramān ṭharyo!’ shun kīdhun? (shrotāḥ) jīv ṭharyo! (uttaraḥ) em kīdhun! dhyey to ātmā chhe. ene dhyey banāvīne je darshanagnānachāritra thayun, to ī to dravyane āshraye thayun chhe. emān ānhī to kahe chhe ke je jīv darshanagnān chāritraparyāyamān ṭhare tene svasamay kahe chhe. ānhī ṭharyo ām... samajāy chhe? āhā.. hā!
jīv je anādithī karmanā pradeshe eṭale bhāv evo vikār emān ṭhare chhe. e to anādi chhe. eto jīv ajīv chhe! ane je jīv potānī sampadāne pūraṇ sampadāne gnānamān jāṇī.. pratīt karī ane emān ṭhare chhe-jīv’ emān ṭhare chhe! darshanagnānachāritramān jīv ṭhare chhe. darshanagnānachāritra jīvane āshraye thāy chhe em na letān.. e ām rāgamān ṭharato, e have svabhāvamān ṭhare chhe em batāvavun chhe.
āhā.. hā! bahu thoḍā shabdo! ā to nivr̥uttino mārag chhe bāpā! āhā..! ‘svasamay jāṇ’ - je bhagavān prabhu pūraṇ sampadāthī bharel chhe e jīv pote potānā samyagdarshanagnānachāritramān ṭhare chhe ānhī, e anādithī rāgamān vikāramān ṭharato, enī vāt pahelī na letān, e pachhī leshe. pahelī to ānhī sharūāt karavī chhe, ane thoḍā karanārāone karavī chhe ethī eṇe ā ja vāt līdhī pahelī. pahelā padamān ā līdhun ‘जीवो चरित्तदंसणणाण ठिदो’ pachhī olī vāt
Page 5 of 225
PDF/HTML Page 18 of 238
single page version
shrī pravachano ratno-1 pa karashe anādinī. āhā.. hā! ‘tene nishchayathī हि (kahyun) eṭale kharekhar. je jīv potānī nirmaḷaparyāyamān ṭhare chhe! je jīvanamān rahe chhe, dravyamān em nahīn dravya to rahelun ja chhe! abhed dravya- jīvadravya, je potānā darshanagnānachāritramān je jīv ṭhare chhe tene svasamay nām ātmā jāṇ, tene ātmā kahevāmān āve chhe.
āhā.. hā! jīv, jīvamān rahe chhe trikāḷī em nahīn, trikāḷī to rahelo chhe. ane rahelāne jāṇyun koṇe? rahyo chhe ī andar chhe evun jāṇyā vinā rahyo chhe evun jāṇyun koṇe? (shrotāḥ) paryāye. āhā.. hā! paramasvabhāv bhāv bhagavān ātmā! potāmān rahyo chhe. paṇ rahyo chhe evun jāṇyun koṇe! rahyo chhe e rahyo chhe evā dhruve jāṇyun?
āhā.. hā! jīv trikāḷ param svabhāvabhāvapaṇe rahelo chhe. evun jeṇe samyak-darshan pragaṭ karyun, enī jeṇe pratīt karī, enun jeṇe, chhe evun pratīt karyun! ā ‘chhe’ em jāṇīne pratīt karyun. e ātmā pratītamān āvyo! e ātmā, ātmānā dravyamān to hato. paṇ enī pratītamān āvyo!
āhā..āhā..hā! ‘दंसणणाण’mān āvyo! e enā gnānamān āvyo ī. āhā..! bhagavān ātmā pūraṇagnānathī to chhe, paṇ ‘chhe’ em jāṇyun koṇe? jāṇyā vinā e ‘chhe’ em mānyun koṇe? āhā.. hā!
bhāī...? āvun jhīṇun chhe, ‘ā’ jhīṇun! āhā..hā! gajab vāt chhe!! ek ek gāthā ne ek ek pad.. shivapadanā bhaṇakārā vāge chhe! āhāhā! e... jīv... chhe. anant aparimit guṇono bhaṇḍār paṇ jeṇe jāṇyun nathī, mānyun nathī ene kyān chhe? kahyun tun ne.. prashna thayo hato ne ānhī hamaṇān! bhāīe prashna karyo hato ke prabhu! āp kāraṇ paramātmā kaho chho jīvane.. ‘kāraṇaparamātmā’ kāraṇ jīv.. kāraṇ prabhu! to kāraṇ hoy to enun kārya āvavun joīe ne.. paṇ kārya to āvatun nathī, kāraṇ paramātmā to chhe tame kaho chho.
prashna thayo’ to kāl. ā kāṭhiyāvāḍamān emanā pitāshrī virajībhāīno digambaranā shāstrono abhyās pahelo emano ja hato. emanā dikarāno prashna hato, kāraṇ paramātmā tame kaho chho prabhu! to kāraṇ chhe to kārya āvavun joīe ne ane kārya to āvatun nathī.
kīdhun, kone paṇ...? kāraṇaparamātmā chhe.. evo jeṇe svīkār karyo chhe.. tene kārya thayā vinā rahetun nathī! paṇ svīkār nathī tyān kārya kyāthī āve ene? enī draṣhṭimān kāraṇaparamātmā chhej nahi. draṣhṭimān to paryāy ne rāg chhe. ene kārya āve kyāthī? samajāy chhe āmān?
āhā.. hā! kāraṇ.. paramātmā.. chhe, ī kone? jeṇe ‘chhe’ evun mānyun jāṇyun tene..! ī jāṇyun- mānyun tene jīv chhe ī pariṇamatī paryāy chhe. enī paryāyamān ānī kabulāt karī chhe, tyāre ānhī paryāy thaī chhe. enī paryāy vinā, ī kārya āve nahīn. samyagdarshanagnān chāritrano mārag mokṣhano, ī trikāḷī chījanī mānyatāmān ane tenā gnānanā gney vinā, e vāt āve ja nahīn. e gnānamān ī gney āvun chhe em jāṇyun to ī gnān āvyun. ‘āvun chhe’ em prasiddha karyun to samyagdarshanamān ātmā āvo chhe em mānyun. āhā.. hā.. hā! ānhī ā traṇ bolathī vāt karī chhe muni chhe ne! pratham padamān
Page 6 of 225
PDF/HTML Page 19 of 238
single page version
6 shrī pravachano ratno-1 ‘चरित्तदंसणणाण..... ठिदो’ thī vāt līdhī chhe. padamān pahelā चरित्त līdhun chhe e to padanī rachanā māṭe chhe. padya chhe ne ā... (gāthāo) ane enī rachanā-padyanī māṭe ‘चरित्त’ līdhun pahelun. ām to ‘दंसणणाणचरित्त’ chhe. paṇ pāṭhamān ām āvyun chhe. ‘चरित्तदंसणणाण ठिदो’ e gadyanī rachanāmānthī padyanī rachanāmān e rīte āvyun chhe. nahitar, vastunī sthitimān to darshanagnānachāritra chhe. chhe ne..?
āhā..! juo...! artha kem mūkī dīdho! joyun! pāṭh... to ‘चरित्तदंसणणाण’ thī chhe.. chhe? gāthāmān! artha kevo (ṭīkāmān) thayo’ darshanagnānachāritramān sthit rahyo chhe. tyān em kahyun.
mūḷagāthāmān pahelo shabda ī, ṭīkā nahīn-ṭīkā nahīn. āhā..! māḷā paṇḍitoy paṇ ā paṇḍito kahevāy! je āshay kahevāno chhe te āshay kāḍhe ne samaje! ā... korā vyākaraṇavāḷā nahīn kāḍhī shake!
are! bhagavān! ek vār sāmbhaḷato kharo prabhu tun! virodh kare ī e.. ekānt chhe, ekānt chhe! paṇ ekavār sāmbhaḷato kharo! bhāī..! nishchayanayano artha ja samyakekānt chhe nay samyakekānt chhe. pramāṇamān anekānta chhe! āhā hā! samyakekāntamān... jevo jīv chhe tevo jeṇe ‘दंसण’ -pratīt karyo-e darshanamān sthir thayo! darshan ātmāne āshraye thayun em na kahetān... darshanamān ātmā sthir thayo. paryāyamān ātmā-nirmaḷ paryāyamān ātmā āvyo! dhruv to hatun! samajāṇun kāī..?
āhā.. hā! āvo mārag chhe prabhu! bahu judī vāt bhāī..! ā ek ek gāthā! ek-ek shabda! gajab kām karyān chhe āhā.. hā!
(shrotāḥ) कहते हैं कि पर्याय छूती नहीं, यह तो आ गया! (uttaraḥ) paryāyamān jaṇāṇo tyāre tene ātmā kahevāmān āvyo. na jaṇāṇo ene ātmā chhe kyān? āhā.. hā! gharamān hīro paḍayo chhe paṇ khabar nathī kolaso chhe ke hīro!
āhā.. hā! em chīj je chhe e chhe jeṭalī ne jevaḍī, eṭalī pratīt karyā vinā, ī chhe em āvyun kone? āhā.. hā!
visheṣh kaheshe...
paḍī hovāthī tyān ekatva karato thako, “jāṇanār ja jaṇāy chhe” tem nahīn mānatān
rāgādi par jaṇāy chhe em agnānī par sāthe ekatvapūrvak jāṇato-mānato hovāthī
tene vartamān avasthāmān akhaṇḍano pratibhās thato nathī ane gnānī to “ā
jāṇanār jaṇāy chhe te ja hun chhun” em jāṇanār gnāyakane ekatvapūrvak jāṇato-
mānato hovāthī tenī vartamān avasthāmān (gnānakaḷāmān) akhaṇḍano samyak
pratibhās thāy chhe. (ātmadharma aṅk-392)