Pravach Ratno Part 1-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 08-01-1979; Pravachan: 163.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 17 of 24

 

Page 152 of 225
PDF/HTML Page 165 of 238
single page version

1pa2 shrī pravachan ratno-1

pravachan kramāṅk – 163 dināṅkaḥ 8–1–79

āhīnthī chhe. ‘ā rīte’ ... chhe? (gnātā pudgalapariṇāmanun gnān kare chhe tethī) gnāyakasvabhāv jenī draṣhṭimān āvyo e gnāyakasvabhāv (no) to jāṇavāno-dekhavāno svabhāv chhe. e jāṇavā- dekhavāmān... kahe chhe ke ‘pudgalanā pariṇāmanun gnān’ e vakhate tyān rāgaādi, dveṣhaādi, bhakti ādi, stuti ādino rāg thāy! e ‘pudgal pariṇām’ kahevāmān āvyā chhe.

tenun gnān kare chhe (gnānī) - enun gnān! gnāyakasvabhāv hovāthī, ‘jāṇanār-dekhanār’ hovāthī-anubhavamān jāṇanār-dekhanār āvyo hovāthī, e rāgādi thāy, dayā-dān-bhakti ādi, stuti ādino rāg, tene e jāṇe! .... jhīṇī vāt chhe!

chhe? ‘pudgalapariṇām’ eṭale rāg. chāhe to bhagavānanī bhaktino stutino, pañchamahāvratano e rāg, e rāg pudgalapariṇām chhe! enun gnān kare chhe ene jāṇe chhe gnānī!!

‘tethī em paṇ nathī’ eṭale shun? ke ātmā gnāyakasvabhāvī chhe em jyān jaṇāṇun anubhavamān āvyun! bhagavān draṣhṭimān āvyo! paryāyamān-gnānaparyāyamān gney pūrṇa chhe teno anubhav thayo e dharmīne.. rāgaādinā pariṇām thāy tene te jāṇe chhe! kemake teno gnātā-draṣhṭā svabhāv hovāthī, dharmīne rāg ke puṇya-pāpanā bhāv thāy ene ‘pudgalapariṇām’ kahīne ene ī jāṇe chhe! jāṇavā chhatān... ‘em paṇ nathī ke pudgalapariṇām gnātānun vyāpay chhe.’ shun kīdhun ī...? rāg ane dayā-dānanā vikalpone jāṇe jāṇatān... chhatān em nathī rāg chhe te ātmānun kārya chhe!

āhā. hā! āvun chhe! bhagavān ātmā! gnāyak svabhāv! vastusvarūp chaitanyasvarūp ja chhe evun jyān bhān thayun tyāre tene rāgādinā pariṇām (chhe) vītarāg pūraṇ nathī, ethī tene dayā-dān-vrat-bhakti-stuti, evo rāg āve! tethī te rāgane jāṇe! jāṇavā chhatān, rāg ātmānun kārya chhe em nathī.

(shrotāḥ) to e konun kārya chhe? (uttaraḥ) pudgalanun kārya chhe. āhā.. hā.! jhīṇī vāt chhe bhāī...!

āhā.. hā! chhe? jāṇanāro gnātā pudgalapariṇāmanun gnān kare! e rāgane jāṇavānun kām kare! tethī em paṇ nathī ke pudgalapariṇām e rāgādi chhe e gnātānā-jāṇanārānun e kārya chhe em nathī. samajāy chhe āmān?

(shrotāḥ) rāgane jāṇe chhe? (uttaraḥ) rāganun? ...e to, vyavahār kahyo ne..! pahelo potāne jāṇe chhe, paṇ rāganun gnān evun batāvyun! (gnānī) jāṇe chhe to potāne!! ...paṇ ānhī ī kahevun chhe pāchhun ke ī rāgane jāṇe chhe. ‘jāṇavānī paryāy to potāthī, svaparaprakāshakasvabhāv hovāthī jāṇe chhe’ e gnānanī paryāy, ṣhaṭkārakapaṇe pariṇamatī, pote kartā-paryāyano pote karma potānun e rāganun kārya nahīn! āhā.. hā! paṇ... rāgane jāṇe chhe ethī rāg vyāpya nām ātmānun kārya chhe em nathī! jhīṇun chhe! ‘ā’

āhā.. hā! bhagavān ātmā jāṇanār-dekhanār jeno (svabhāv chhe) āvyun’ tun ne kāl ‘hun


Page 153 of 225
PDF/HTML Page 166 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 1pa3 svasamvedan-darshan-gnān-sāmānya chhun bas! evun jyān bhān thayun enī gnānanī paryāyamān... rāgano bhāv hoy te rāg āve! paṇ rāgane jāṇavānun kārya te jīvanun chhe.

to rāgane jāṇavānun kārya jīvanun chhe to rāg enun kārya ātmānun chhe em kem nahī? em prashna chhe. (gnānī) rāgane jāṇe chhe-jāṇavānun kārya to enun chhe to... rāgane jāṇe chhe to rāg enun kārya chhe ke nahīn? āhā.. hā! samajāṇun kāī...?

pudgalapariṇām gnātānun vyāpya chhe ‘em paṇ nathī em rāg jāṇanāranun kārya chhe em nathī! ā-re āvī vātun chhe!

(kahe chhe ke) ‘kāraṇ ke pudgalane’ (juo!) ī pudgalanā pariṇāmane ‘pudgal’ kahī dīdhun! (eṭale) andar dayā-dān-vrat-bhakti-stutino rāg thāy tene pahelān pudgalanā pariṇām kahyān hatān, ānhī ene ‘pudgal’ kahī dīdhān. samajāṇun kāī...?

āhā.. hā “e pudgalane ane ātmāne’ -ī pudgalapariṇāmane ‘pudgal’ kahī dīdhun, ākhādravya līdhān ne... bey! āhā...! ‘gneyagnāyak sambandhano vyavahār mātra hovā chhatān’ -e pudgalanā pariṇām kaho ke pudgal kaho, rāgaādine āhāhā! vyavahāraratnatrayano rāg ene pudgal ānhī kīdhun! (e) pudgalanun vyāpya-kārya chhe ethī te pudgal chhe em kīdhun!

‘e pudgalane ane ātmāne gneyagnāyak sambandhano vyavahār mātra! (eṭale ke) e rāgane... jāṇanāro... je jaṇāy e gnāyak-gneyano, vyavahār mātra sambandh! nishchay sambandh to chhe nahīn.. āhā! ‘gney-gnāyakane’ rāg gney ane ātmā gnāyak evo je gney–gnāyakano sambandh, ī vyavahār mātra chhe āhāhā! paramārthe to pote gnānano paryāy je thayo e dravya–guṇane paryāy te gney ane teno ‘jāṇanār’ !! āvun jhīṇu chhe!

‘pudagalane ane ātmāne.’ āhāhā! bhagavānanī bhaktino bhāv, stavan.. ām chālatun hoy.. (shrotāḥ) e to vikalpa! (uttaraḥ) vāchan chāle vikalpa! paṇ ā to samantabhadra āchārya yād āvyā! chovīs tīrthaṅkaranī stuti karī chhe ne (svayambhūstotramān)

samantabhadra āchārya kahe chhe ke prabhu! mane āpanī bhaktinun vyasan paḍī gayun chhe em kahe chhe. chhe emān..? pote stavanamān kahyun chhe ‘māre e jātanun vyasan chhe’ chovīs tīrthaṅkaranī stuti karī! paṇ em kahyun prabhu! mane vyasan chhe. (shrotāḥ) ene to ānhī ‘pudgal’ kaho chho (uttaraḥ) e rāg chhe, chhoḍavānun chhe. kemake.... ī to paradesh chhe. shrīmadmān āvyun ne... ‘jāshun svarūp svadesh’

āhā.. hā! are, amāre hajī rāg bākī chhe, paradesh! sheṣh karmano bhāg chhe, bhogavavo avasheṣh re’ eṭalo hajī rāg bākī chhe, paradesh! āhā.. hā! ‘tethī deh ek dhārīne, jāshun svarūp svadesh..’ ī rāg je bākī chhe bhakti ādino ī paradesh chhe.

āhā.. hā! anrta bhagavān svarūp svadesh anant.. anant.. guṇano sāgar-dariyo (ātmā) e amāro svadesh chhe, emān ame javānā chhīe. āhān... hā! ey.. bhāī..? āvī vātun chhe.

ā to bahene (champābene ‘paradesh’ shabda (bolamān) vāparyo chhe ane shrīmade ya (shrīmadrājachandre)


Page 154 of 225
PDF/HTML Page 167 of 238
single page version

1pa4 shrī pravachan ratno-1 ‘svadesh’ shabda vāparyo chhe.

āhā... hā! bhagavān ātmā gnānane ānand ādi guṇano dariyo chhe te svadesh chhe. ane chāhe.. to bhagavānanun smaraṇ pañch parameṣhṭhinī bhakti-stuti, e rāg te paradesh chhe. āhā.. hā! hajī ekād bhav paradeshamān rahevānun chhe! pachhī to.. em svarūpamān-svadeshamān chālyā jashun!!

bahu vāt ākarī bāpā! mārag samayasārano mārag koī alaukik chhe samayasār eṭale ātmā eno mārag em. (shrotāḥ) mārag shun sahelo chhe? (uttaraḥ) mārag sahelo chhe, aṇ abhyāse duṣhkar thaī gyo chhe. durlabh kīdhun chhe ne...! samyagdarshan durlabh kīdhun chhe! sat.. gnāyak svabhāv chhe! ‘chhe’ tene pāmavun temān shun? ‘chhe’ tene pāmavun sahaj chhe! e shrīmade ya kahyun chhe ne..! ‘sat saraḷ chhe, sat sahaj chhe, sat sarvatra chhe!

āhā.. hā! ā.. bhagavān ātmā sat chhe! sarvatra chhe! saraḷ chhe! pote ja chhe! gnāyakasvabhāvabhāv bhagavān!! ene kahe chhe ke gnānamān rāganāpariṇāmanun gnān thāy ethī te gnātānun rāg kārya chhe? em prashna chhe āhā.. hā! chhe? kāraṇ! pudgalane ane ātmāne gneyagnāyakasambandhano vyavahār mātra hovā chhatān’ paṇ... chhatān? ... ‘paṇ pudgalapariṇām jenun nimitta chhe’ eṭale ke je dayā-dān-bhakti-vrat-tapano vikalpa ūṭhayo chhe rāg-pudgalapariṇām jenun nimitta chhe ‘evun je gnān’ āhā.. hā! gnān thayun chhe to upādān potāthī... āhā..! jeo pāṭh! rāganun gnān thayun chhe to potāthī emān rāg nimitta chhe. rāganā gnānamān e (rāg) nimitta chhe. gnān thayun chhe/rāganun gnān thayun chhe ī to potānā upādānathī thayun chhe!

āhāhā.. hā! bahu jhīṇun bāpu! māragaḍā... jhīṇā bhāī...! “gnāyak” kahetān emān badhān sidbānt samāī jāy chhe, e ‘jāṇanār’ jāṇanāro chhatān... /ī āvī gayun chhe ne.. chhaṭhṭhīgāthāmān ‘gnāyak’ ण वि होदि अप्पमत्तो, ण पमतो जाणगो दु जो भावो! एवं भणंति shuddhan, jāṇanār jāṇanārane jāṇe chhe! णादो तो सो हु सो चेव!!

ānhī kahe chhe ke ‘jāṇanār jāṇanārane jāṇe chhe e vāt barābar chhe, have ī jāṇanāramān- jāṇavānī paryāyamān rāg nimitta chhe, nimitta chhe eṭale kāī karatun nathī em eno artha chhe.

āhā.. hā! chhe? ‘pudgalapariṇām jenun nimitta chhe’ āhā.. hā! ‘evun je gnān te ja gnātānun vyāpya chhe’ -te ja ātmānun kārya chhe. rāganun gnān thayun māṭe enun e kārya chhe athavā rāganun kārya ātmānun chhe em nathī.

ī to pahelān āvī gayun chhe, gnān thayun māṭe rāganun kārya chhe ī em to nathī. paṇ rāg ātmānun kārya chhe / ānhī enun gnān thayun (tethī) e ātmānun kārya rāg chhe em nathī.

āhā.. hā! āvun chhe! ... bhāī...? jhīṇī vātun chhe bāpā! āhā.. hā! pudgal.. gney! e rāg ādi, bhakti ādi, stuti ādino rāg, e gney ane ātmā gnāyak evo vyavahār mātra hovā chhatān āhāhā! ‘paṇ... pudgalapariṇām jenun nimitta chhe evun je gnān te’ - ānhī jāṇavāno paryāy thayo potāthī, rāgathī thayo nathī. rāgane


Page 155 of 225
PDF/HTML Page 168 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 1pap jāṇavānun gnān rāgathī thayun nathī. thayun chhe potāthī. potānā gnān (paryāyamān) gnān thayun, temān rāg nimitta chhe, chhatān te rāganun kārya, jīvanun nathī. āhā.. hā! chhe? ‘evun je gnān te ja gnātānun vyāpya chhe.’

āhā..! rāganun gnān, emān e (rāg) nimitta chhe, (gnān) ām to, potānun potāthī thayun chhe rāgane jāṇavānun gnān paṇ gnān pote potāthī thayun chhe. enā gnānamān rāg nimitta mātra chhe ane te gney-gnāyakano vyavahār mātra hovā chhatān e rāg ātmānun kārya nathī.

āhā.. hā! rāganun kārya nathī ātmānun-ī to pahelān āvī gayun chhe. ānhī to have ātmānun gnān thayun/ rāganun gnān thayun, gnān thayun chhe potānā upādānathī. rāg vyavahārarantatrayano vikalpa chhe, nimittanun gnān/gneyagnāyak sambandhano vyavahār mātra hovā chhatān te rāg ātmānun kārya nathī.

bhāṣhā to sādī chhe paṇ bhaī, bhāv to... bhāv to je hoy te āve emān... ane haḷavā karī nakhāy kāī? ... āhā.. hā! evun svarūp chhe!

āhā.. hā! ‘māṭe te gnān ja gnātānun karma chhe’ lyo! vyavahāre.. (kahyun) e ātmā gnāyak chhe, eṇe svane jāṇyo... rāg chhe tene parane jāṇyun, evun je gneyagnāyak (paṇun) to vyavahār mātra! chhatān... te rāganun kārya ātmānun nathī. māṭe te gnān ja gnātānun kārya chhe-rāg ātmānun kārya nathī, rāgasambandhī gnān je potāthī thayun chhe te ja gnātānun kārya chhe. āhā.. hā! chhe? ‘māṭe te gnān ja gnātānun kārya chhe e paṇ hajī bhed chhe āhā.. hā! e ānhī parathī judun batāvavun chhe ne...! nahitar to... rāgasambandhī gnān ne potāsambandhī gnān, e gnān potāthī thayun chhe, e gnān gnātānun kārya chhe e paṇ vyavahār kīdho! (kharekhar to) e gnātānā pariṇām je thayā pariṇām, e pariṇām kartā ane pariṇām etun kārya (chhe), ene ātmānun kārya (kahyun e to) parathī judun pāḍavāne kahyun chhe.

āhā..! āṭalā badhā bhed, kyān samajavā! vītarāg mārag evo chhe bhāī! bahu sūkṣhma-jhīṇo chhe!!

have, ā ja arthanā samarthananun kaḷasharūp kāvya kahe chhe. lyo! gāthā pūrī thaī, ṭīkā (pūrī thaī)

kalash–49
(शार्दूलंविक्रीडित)
व्याप्यव्यापकता तदात्मनि भवेत्रैवातदात्मन्यपि
व्याप्यव्यापकभावसम्भवमृते का कर्तुकर्मस्थितिः।
ईत्युद्दामविवेकधस्मरमहोभारेण भिन्दंस्तमो
ज्ञानीभूय तदा स एष लसितः कर्तृत्वशून्यः पुमान्।। ४९।।

(shlokārtha) ‘व्याप्यव्यापकता तदात्मनि भवेत्’ – vyāpyavyāpakapaṇun eṭale kartākarmapaṇun tatsvarūpamān ja hoy’ -rāg e kāī jīvanun svarūp nathī. tethī ‘vyāpyavyāpakapaṇun tatsvarūpamān ja hoy.’ ātmā vyāpak ane enā gnānapariṇām te vyāpya hoy. parathī judun pāḍīne batāvavun chhe ne atyāre!

āhā..hā! vyāpak (nun) vyāpya, eṭale gnānapariṇām, ane vyāpak te ātmā. e tatsvarūpamān


Page 156 of 225
PDF/HTML Page 169 of 238
single page version

1pa6 shrī pravachan ratno-1 ja hoy. rāg-dayā-dān-vrat-bhaktino, stutino rāg, e kāī tatsvarūp nathī, e kāī ātmasvarūp nathī.

āhāhāhā! ethī vyāpyavyāpakapaṇun eṭale ke kartākāryapaṇun tatsvarūpamān ja hoy. eṭale ātmā gnānasvarūp chhe/tatsvarūpamān kartākarmapaṇun hoy (tethī) kartā ātmā ane gnānapariṇām kārya (karma). ‘अतदात्मनि अपि न एव’ ‘atatsvarūpamān na ja hoy’ (eṭale) rāg je vyavahāraratnatrayano vikalpa ūṭhe chhe te atatsvarūp chhe. āhā... hā! have... āvī vātun! navā ajāṇyā māṇasane to evun thāy ke shun ā te kahe chhe!! sāmbhaḷavā maḷ‌yun nathī ane parichay nathī.

āhā.. hā! ‘vyāpyavyāpakapaṇun tatsvarūpamān ja hoy’ eṭale? bhagavān ātmā gnānasvarūp- ānandasvarūp (chhe), enā pariṇām paṇ gnānasvarūp-ānandasvarūp, ī ātmā! ātmā vyāpak gnānapariṇām vyāpya te tenun tatsvarūp chhe. ī tatsvarūpamān kartā-karmapaṇun hoy, tatsvarūpamān vyāpayavyāpakapaṇun hoy, tatsvarūpamān kāraṇ-kāryapaṇun hoy. (shrotāḥ) kṣhayopashamagnān e tatsvarūp kahevāy ke nahīn? (uttaraḥ) bahāranun... bahāranun gnān, e gnān nathī. ī paragnān chhe! parasattāvalambī!

e āvī gayun chhe āpaṇe gneyaniṣhṭha-gneyanimagna! āme ya agyār aṅganun (gnān) anant vār karyun chhe. nav pūrva anantavār thayān chhe! e svagney hoy to kalyāṇ thaī jāy tyān, āhā.. hā! enāthī ek bhav ghaṭayo nathī. (shrotāḥ) vadhyo kharo! (uttaraḥ) e bhav ja chhe tyān vadhavānun shun? ī pote ja bhavasvarūp chhe, jem rāg bhavasvarūp chhe em ‘parasambandhīnun je gnān svanun mūkīne (parasambandhīgnān) e bhavasvarūp ja chhe!

jhīṇī vāt chhe prabhu! āhā! āvo vītarāg mārag! sarvagna parameshvaranā mukhathī nīkaḷī chhe vāṇī e ‘ā’ vāṇī chhe! ā to samayasār chhe! olun-pravachanasār divyadhvanino sār! ‘ā’ to ātmāno sār!!

āhā.. hā! ‘vyāpakavyāṇakapaṇun tatsvarūpamān ja hoy’ - joyun? tatsvarūpamān ‘ja’ hoy! ekānt karī nākhyun. kathañchit tatsvarūpamān ane kathañchit atatsvarūpamān em nahīn. a e astithī kahyun. have ‘अतदात्मनि अपि न एव’ ‘atatsvarūpamān na ja hoy.’ ane vyāpyavyāpak bhāvanā sambhav vinā ‘कर्तृकर्मस्थितिः काः’ - kartākarmanī sthiti kevī?

āhā... hā! rāganun kārya ātmānun ne kartā ātmā em atatsvarūpamān kyāthī āvyun? samajāṇun kāī...?

‘tatsvarūpamān āve ātmā kartā ane enā shuddhasvabhāvanā-mokṣhamārganā pariṇām tenun karma hoy. ātmā vyāpak ane mokṣhamārganā pariṇām vyāpya e tatsvarūpamān kartākarmapaṇun hoy.

paṇ... rāg te vyāpya ane ātmā vyāpak-kartā tenun kārya rāg em nathī. atatsvarūpamān vyāpyavyapakapaṇun nathī. āhā.. hā! pudgalapariṇāmamān vyāpak ātmā ane pudgalapariṇām vyāpya em nathī. pudgal vyāpak ane e (rāg-vyāpya chhe) āhā...! gajab vātun chhe ne...!

bhagavānanī bhakti-bhagavānanī stuti e paṇ pudgalanā pariṇām pudgal vyāpakanun vyāpya chhe.


Page 157 of 225
PDF/HTML Page 170 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 1pa7 āhā... hā! pudgal pote pariṇamīne te rāg-vyāpya tenun thayun chhe. samajāy chhe ne bhāī...? samajāy chhe? āvo mārag! are...

asti-nāsti karī. (have) trījī vāt, ‘vyāpyavyāpakabhāvano sambhav vinā ‘कर्तृकर्मस्थितिः का’ e trījun! jyān vyāpayavyāpakapaṇun nathī tyān kartākarmapaṇun kevun?

rāg vyāpya ane ātmā vyāpak e atatsvarūpamān to chhe nahīn... samajāṇun kāī...? āhā..! dehanī kriyānī to vātun kyān gaī?! āhā..! sharīr, vāṇī, mananī paryāy, eno vyāpak paramāṇun ne enun vyāpyae paryāy!

ānhī to ātmāmān thatā rāganā pariṇām-bhaktinā pariṇāmastutinā pariṇām, paramātmā paradravya chhe ne...! e pariṇāmanī sāthe atatsvarūp hovāthī ātmāne tenun kartākarmapaṇun nathī. samajāṇun kāī..? chhe ne... emān chhe ne...? traṇ vāt thaī.

kartākarmapaṇun eṭale kāraṇ-kāryapaṇun, vyāpyavyāpakapaṇun tatsvarūpamān ja hoy, ane vyāpyavyāpak sivāy atat svarūpamān kartākarmapaṇun hoy nahīn.

māṭe ‘vyāpvyāpakabhāvanā sambhav vinā kartākarmanī sthiti kevī?’ āhā.. hā! āvun jhīṇun chhe prabhu!

āhā... hā! ‘arthāt kartākarmanī sthiti na ja hoy’ eṭale? vyavahār-ratnatrayano je vikalpa chhe e ātmānun vyāpya ane ātmā vyāpak ī atatsvarūpamān hoī shake nahīn ī atat svarūp chhe!

āhā...! ko’ bhāī..? āvun chhe!! (kahe chhe keḥ) ‘इति उद्वाम–विवेक–धस्मर–महोभारेण’ –oho...! shun kahe chhe, shun kaḷash.. te kaḷash!! oho...! ‘āvo prabaḷ vivekarūp’ āvo prabaḷ vivekarūp! eṭale...? rāgādinā pariṇām atatsvarūp chhe bhagavān gnātānā pariṇām te tatsvarūp chhe. āvo prabaḷ vivek chhe!

āhā.. hā! ‘āvo prabaḷ vivekarūp’ - āvo prabaḷ bhedarūp-āvo prabaḷ bhedagnānarūp! ‘ane sarvane grāsībhūt karavāno jeno svabhāv chhe’ -prabaḷ vivekarūp-bhedarūp ane je gnānane sarvane grāsībhūt karavāno jeno svabhāv chhe ‘evo gnānaprakāsh.’ rāganā pariṇām te pudgalatā pariṇām te pudgalanun vyāpya te atatsvarūp te tatsvarūpamān hoy shake nahīn. bhagavān ātmā gnātā-draṣhṭā te kartā, ane tenā pariṇām je samyagdarshanagnānachāritra thāy, e pariṇām tenun vyāpya! āhā.. hā! e paṇ bhedathī.. (kathan chhe!) āvī vāt chhe!

nishchayathī to e mokṣhamārganā pariṇām ṣhaṭkārakathī pariṇamatān potāthī chhe. āhā.. hā! bhagavān (ātmadravya) dhruv chhe e kyān pariṇāme chhe? (apariṇāmī chhe.)

āhā... hā! shun... kaḷash!! (kahe chhe) vyāpayavyāpakapaṇun tatsvarūpamān ja hoy! to tatsvarūp to.. bhagavān gnān ne ānandasvarūp chhe prabhu! e tatsvarūpamān enān gnānane ānandanā pariṇām vyāpya ane ātmā vyāpak em kahī shakāy. paṇ... rāg vyāpya ane vyāpak ātmā koī rīte vivekathī-bhedagnān chhe tyān na


Page 158 of 225
PDF/HTML Page 171 of 238
single page version

1pa8 shrī pravachan ratno-1 karāy...! āhā...!

draṣhṭi phere badho bhāv pher paḍī jāy chhe. hen? draṣhṭi evī sr̥uṣhṭi!! gnāyakanī draṣhṭi thaī tene ‘jāṇavā-dekhavā ne mokṣhanān mārgane ānandanā pariṇām, e tenun (ātmānun) vyāpya thāy chhe ane te gnānamān rāg nimitta hovā chhatān te rāg ātmānun kārya nahīn ane rāgathī gnān thayun te rāganun kārya nahīn.

jhīṇī vāt chhe bhāī...! ā to vitarāg sarvagna paramātmā, trilokanāth kevaḷīnā vachano chhe ī santo jagatane jāher kare chhe. āhā.. hā! ‘āvo prabaḷ vivekarūpe’ - udam vivek! udam vivek! em. prabaḷ vivek!! ‘ane sarvane grāsībhūt karavāno jeno svabhāv chhe’ (eṭale) gnān to svane jāṇe-parane jāṇe ī ‘jāṇavānun kārya’ potānun potāthī thāy, e badhāne jāṇavāno-grāsībhūt-koḷiyo karī jāy! lokālok chhe te paṇ gnānanī paryāyamān koḷiyo thaī gyo chhe! nimittarūpe!

āhā.. hā! ‘grāsībhūt’ - e gnānanī paryāyano eṭalo svabhāv chhe ke lokālok bhale emān nimitta ho paṇ e gnānanī paryāy potānā upādānathī thaī chhe tethī te paryāyano svabhāv sarvane koḷiyo karī javun (evo chhe)! koḷiyo nāno ne moḍhun moṭun! em gnānano prakār moṭo ne gney (lokālok) te nāno, koḷiyā samān chhe. āhā.. hā!

bhāṣhā to sādī chhe prabhu! ā vastu to paṇ have bījun shun thāy? āhā..! ene bījī rīte kare to kāī.. āhā.. hā! kharekhar, muniono shuddha upayog je chhe e tenun vyāpya chhe ane ātmā vyāpak chhe ī parathī bhinna pāḍavānī apekṣhāe.. bhāī? shun kīdhun? muni eno ātmā kartā kahevo ane mokṣhamārganā pariṇām tenun kārya kahevun- e parathī bhinna pāḍavānī apekṣhāe, paṇ rāg tenun kārya chhe-vyavahār ratnatrayano rāg enun ātmānun kārya chhe em nathī!

(shrotāḥ) ashuddhanaye to kahevāy ne...! (uttaraḥ) hen? ashuddhanaye to paryāyamān enī thāy chhe ī apekṣhāe, paṇ svabhāvadraṣhṭie ane svabhāvamān nathī’ māṭe to ene paranān pariṇām kīdhān. em kahevun chhe ne..! e tatsvarūp nathī enun! enun svarūp to chaitanya svarūp chhe, bhagavān gnāyakasvarūp chhe, e tatsvarūpamān rāganun kārya kyāthī āve?

āhā.. hā! ī to bapore āvī gayun hatun ne chaitanyasvarūp!! chāre korathī juo to santonī vāṇīmān avirodhapaṇun ūbhun thāy chhe. paṇ dhīrānā kām chhe bhāī...! āhā...! e vātane jhīlavī e paṇ ek pātratā hoy chhe āvī vāt chhe bāpu... !

āhā... hā! bhagavān ātmā! e rāgathī bhinna paḍelo ne ekarūp bhedagnānamān evun je gnān (ke) ‘jeno sarvane grāsībhūt karavāno svabhāv chhe evo je gnānaprakāsh tenā bhārathī’ -gnānaprakāshanā bhārathī agnān-andhakārane bhedato rāg te agnān chhe tene toḍato bhedato सः एषः पुमान् ā ātmā ‘ज्ञानीभूय’ gnānasvarūp thaīne’ (arthāt) gnāyak chhe te gnānasvarūp thaīne’

āhā.. hā! dravyasvabhāv! guṇasvabhāv! gnāyakasvabhāv! sarvagnasvabhāv! jenī shakti ja pote... potāne trikāḷīne potāthī ‘jāṇe ne dekhe’ evo eno svabhāv chhe. trikāḷagnānadarshanano, trikāḷī potānā


Page 159 of 225
PDF/HTML Page 172 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 1pa9 gnān-darshanano jāṇavā-dekhavāno svabhāv chhe! e... jayāre paryāyamān / ā to guṇamān vāt karī, have paryāyamān gnān thayun eno paṇ sarvane grāsībhūt karavāno svabhāv chhe.

āhā..! shun kahyun ī..? ke ātmāno trikāḷī gnānadarshan je svabhāv chhe e potānā trikāḷīne jāṇavā-dekhavāvāḷun, shaktivāḷun e tattva chhe! āhā... hā! ‘niyamasār’ mān āvyun chhe.

e trikāḷī gnānadarshan ne- trikāḷīdravyane, gnānadarshan-jāṇavā-dekhavānā svabhāvavāḷun chhe. e jayāre paryāyamān pragaṭ thāy tatsvarūp! rāgathī bhinna paḍī svabhāvanī draṣhṭi thaī ne ātmāno āshray āvyo tyāre je paryāy pragaṭ thāy chhe. mokṣhanā mārganī e jīvanun vyāpya nām karma chhe /kārya chhe. ā vyavahāraratnatray e jīvanun kārya nahīn. e... bhāī! āvun chhe!! chhe emān? āhā..! ‘vyavahāraratnatrayathī nishchay thāy.’ are! bhagavān shāstramān kahyun chhe ne e to nimittanun gnān karāvyun chhe (ane nishchay samajīsh) to e tattvano virodh thaī jashe!

āhā.. hā! ‘ā ātmā gnānasvarūp thaīne,’ ā paryāyanī vāt chhe ho! e bhagavān (ātmadravya) gnāyakasvarūp to chhe! paṇ have paryāyamān ‘gnānasvarūp thaīne’ ‘te kāḷe’ ‘कर्तृत्वशून्यः लसितः’ thayelo shobhe chhe.’ ‘jāṇavānā’ pariṇām je thayā te pariṇām thayo thako-pariṇāmarūpe thayo thako em. rāgarūpe thayo thako nahīn. (paṇ..) gnānapariṇāmarūpe thayo thako-thaīne ‘tekāḷe- tatsamaye’ em. ‘kartr̥utva rahit thayelo shobhe chhe.’ - rāganā kāryanā kartā rahit thaīne gnānasvarūp thaīne shobhe chhe!

bahu gāthā sārī āvī chhe, bhāī..! āhā..! ek kaḷashamān keṭalun nākhyun chhe!! ahā..! ek, ek gāthā ne...! ek, ek padane...! ek, ek kaḷash!! ākhun svarūp bharī devānī tākāt chhe!!

bhāvārthaḥ ‘je sarva avasthāomān vyāpe te vyāpak’ (eṭale ke) darek avasthāmān rahelo hoy tene vyāpak kahīe. ‘ane koī ek avasthā visheṣh thāy te’ vyāpakanun vyāpya-kārya kahīe.

ātmā gnāyak! enī darek avasthāmān vyāpak chhe ne tenī gnān paryāy ja tenun vyāpya chhe. avasthāvisheṣh-ī enun kārya chhe. vyāpak gnāyak trikāḷī badhī avasthāmān vyāpanāro chhe ane koī ek ja avasthā (visheṣh) ī paryāy chhe-vyāpya chhe. e vyāpak badhī avasthāmān vyāpanāro gnānanī paryāyamān vyāpe chhe. samajāṇun kāī...?

āhā...! ‘ām hovāthī dravya to vyāpak chhe’ ānhī to dravyane siddha karavun chhe ne parathī bhinna! āhā... hā! ‘dravya to vyāpak chhe’ ātmāgnāyakadravya to vyāpak chhe! ‘ane paryāy vyāpya chhe’ -mokṣhamārganī je samyagdarshanagnānachāritranī paryāy e vyāpya chhe. kārya chhe.

āhā... hā! ī gnāyak chhe te kāraṇ paramātmā chhe, darek avasthāmān ī hoy chhe ane avasthā- ekasamayanun visheṣh te tenun kārya chhe. dravya vyāpak chhe ne paryāy vyāpya chhe/nirmaḷ paryāy vyāpya chhe ī kahevun chhe ho! rāg enun vyāpya chhe ī ānhī chhe nahīn. ī ṣhudgalamān jāy chhe.

āhāhā! ‘dravya-paryāy abhedarūp ja chhe’ ānhī to... ī siddha karavun chhe ne...! parathī bhinna siddha karavun chhe ne...! rāg ādi pudgalanā bhāv enāthī bhinna siddha karavun chhe ne ethī ānhī kahe chhe ke ‘dravya


Page 160 of 225
PDF/HTML Page 173 of 238
single page version

160 shrī pravachan ratno-1 ne paryāy abhedarūp ja chhe’ . dravya je gnāyakabhāv ane nirmaḷ paryāy e abhed chhe. svanā āshraye thayelī te abhed chhe. abhed chhe eṭale? paryāy dravyarūp thaī gaī chhe em nathī. paṇ.. paryāy ām.. je bhedarūp (parasanmukh) e paryāy ām (svasanmukh) thaī te abhed thaī!

āhā.. hā! ek.. ek shabdanā artha āvā! pakaḍāī evun chhe, bhāṣhā to sādī chhe prabhu! paṇ tun evo chho andaramān alaukik chīj!

āhā.. hā! e gnāyak chhe te vyāpak chhe ane enā nirmaḷ pariṇām-mokṣhano mārag te vyāpya chhe. ām dravyane paryāy abhedarūp ja chhe. ānhī dravyane paryāy judā chhe e ānhī nathī siddha karavun. (samayasār) samvar adhikāramān to ī paryāyanun kṣhetra bhinna chhe! paryāyano kāḷ bhinna chhe! dravyano bhāv bhinna chhe!! āhā.. hā! ahīnyā to pudgalanā pariṇāmathī bhinna batāvavun (chhe) evān je gnānanā pariṇām thayān te te gnātānun vyāpya chhe, gnātā teno kartā chhe!

āmān dhare enī meḷe samaje to shun emānthī kāḍhe? e... bhāī? (kartāpaṇānā) bhāv kare! bījun shun? (paradravyanun kāī karī shake chhe?) ā karyun ne ā (evā bhāv kare!)

bhāre kām bāpu ākarān! juo! pāchhun shun kahe chhe? ‘je dravyano ātmā svarūp athavā sattva te ja paryāyano ātmā, svarūp athāv sattva.’ joyun? je dravyano ātmā eṭale svarūp dravyano ātmā svarūp! svarūp athavā sattva! (eṭale) dravyanato ātmā, dravyanun svarūp, dravyanun sattva te ja paryāyano ātmā, paryāyanun svarūp, paryāyanun sattva! pharīne vadhāre levāy chhe ho? pharīne... vastu chhe je bhagavān ātmā/atyāre enā upar levun chhe ne... !

enun-dravyanun svarūp ātmā, svarūp mūḷ to ā vyākhyā karī ke, dravyano ātmā eṭale dravyano bhāv te dravyanun svarūp! te dravyanun sattva! āhā.. hā! sat... sat prabhu gnāyak! satdravya, tenun gnāyakapaṇun te tenun sattva!! satnun sattva! āhā.. hā! ‘te ja paryāyano ātmā, paryāyano bhāv, tej paryāyanun svarūp ne te ja paryāyanun sattva!

āhā.. hā! dravyanun-satnun sattva ane paryāyanun sattva bey ek chhe. ā apekṣhāe! paranun sattva judun pāḍavun chhe ne atyāre!

āhāhā! dayā-dān-bhakti-stutino rāg chhe te pudgalanun-satnun sattva chhe! ā.. nirmaḷaparyāy ne nirmaḷ bhagavān (ātmadravya) ke je dravyano ātmā! dravyano je svabhāv! te ja svarūpe te tenun sattva! te ja paryāyano ātmā! āhāhāhā! ā evun -trikāḷīnun svarūp enun chhe ne..! paryāyano ātmā te trikāḷīsvarūp! ane sattva! ‘ām hoīne dravya paryāyamān vyāpe chhe’ dravya nirmaḷaparyāyamān vyāpe chhe.

āhā... hā! kaī apekṣhānun kathan chhe! (samajavun joīe ne.. !) ek bāju kahe chhe ke paryāy ṣhaṭkārakathī pariṇame chhe tene dravyaguṇanī apekṣhā nathī, nimittanī apekṣhā nathī!

ānhī to.. parathī pudgalanāpariṇāmathī (je) rāg-dayā-dān-vratādi enāthī bhinna batāvavā


Page 161 of 225
PDF/HTML Page 174 of 238
single page version

shrī pravachan ratno-1 161 dravyanun svarūp chhe e paryāyanun svarūp chhe em kīdhun chhe. āhā.. hā! kevī apekṣhā vītarāgamārganī!

e.. bhāī? samajāy chhe ke nahīn ‘ā’ , tyān tamāre kāī samajāy evun nathī ekkey līṭī tyān... (shrotāḥ) samajavā to āvyā chhe! (uttaraḥ) vāt sāchī chhe.

āhā.. hā! dravyano ātmā eṭale dravyano bhāv em. dravyanun svarūp, sattva-beyano, ātmā ane paryāyano bhāv! enun svarūp-sattva! ānhī... rāganā dravya-sattva, enī hāre koī sambandh nathī. samajāṇun kāī...?

āhā.. hā.. hā..! jhīṇun bahu bāpu! vītarāg mārag! sarvagna parameshvar.. āre...! ene lokālokanun gnān kahevun ī kahe chhe vyavahār chhe. e gnān lokālokane koḷiyo karī gyun! ‘pravachanasāramān’ to āve chhe ne.. kotarāī gayun, gnānamān kotarāī gayun! khoḍāī gayun pravachanasāramān pahelā bhāgamān āve chhe ne..! ā to samayasār chhe. pravachanasāramān chhe ‘e badhā jāṇe andaramān gnānamān kem na hoy!’ kāraṇ ke e sambandhī gnān thayun ne...! eṭale gnānamān chhe em kahevāmān āvyun!

āhā.. hā! ‘ām dravya paryāyamān vyāpe chhe’ dravya vastu chhe te paryāyamān vyāpe-dravya je vastu chhe ī potānī nirmaḷ avasthāmān vyāpe, ī enī avasthā kahevāy. rāg enī paryāy nathī (ātma dravyanī) (shrotāḥ) e pudgal chhe rāg? (uttaraḥ) pudgal!

āhā..! dravya-vastu paryāyamān rahe-vyāpe chhe. ‘ane paryāy dravya vaḍe vyapāī jāy chhe’ kārya thaī jāy-dravya vaḍe kārya thāy.

āhā... hā! paryāy dravya vaḍe vyapāī jāy! āvo mārag vītarāgano’ . āmān.. kyān bīje kyān.. (āvun tattva chhe!) anārya desh, laṇḍanamān!

(shrotāḥ) emān ā sāmbhaḷavā ya na maḷe! (uttaraḥ) sāmbhaḷavā na maḷe? sāchī vāt bāpā! are...! āvī vāt bāpā! prabhu tun koṇ chho?

tārā dravyanun ne paryāyanun sattva ek chhe, kahe chhe. ane rāganun ne pudgalanun sattva (tārāthī) bhinna chhe! pudgalanī hāre (enun sattva) gayun! pudgal dravya chhe ī eno ātmā ī enun svarūp ne sattva! evo ja rāg, enun svarūp ī eno ātmā svarūp ne sattva!

dhīme... thī.. kahevāy chhe prabhu! vichār karavāno vakhat maḷe! āhā.. hā! are! paramātmānā virah paḍayā, traṇalokano nāth bhagavān birāje chhe, enī ‘ā vāṇī chhe’ shabdo to bhagavān pāsethī (sāmbhaḷīne) lāvīne ‘ā’ vāṇī (shāstra) banāvī, (ane ṭīkākār amr̥utachandrāchārye) kahe chhe ne..! kundakundāchāryanā peṭamān pesīne.. āhā! ṭīkā eṇe karī chhe.

(kahe chhe ke) ‘āvun vyāpyavyāpakapaṇun tatsvarūpamān ja ī abhinna sattā chhe, paryāyane dravya! ‘atatsvarūpamān (arthāt jemanī sattā-sattva bhinna chhe evā padārthomān) na ja hoy’ -bhagavān ātmānun sattva dravyane paryāyanun sattva chhe.

paṇ.. je vyavahār-ratnatrayano rāg, bhagavānanī stutino rāg, tenun sattvane sat tadna bhinna chhe.


Page 162 of 225
PDF/HTML Page 175 of 238
single page version

162 shrī pravachan ratno-1

āhā... hā.. hā! e.. bhāgyashāḷīne kāne paḍe evī vāt chhe bāpā! paramātmānī vāṇī chhe, bhagavānanī-tīrthaṅkaradevanī...

āhā..! ‘jyān vyāpyavyāpakabhāv hoy tyān ja kartākarma bhāv hoy, vyāpyavyāpak bhāv vinā, kartākarmabhāv na hoy? vyavahāraratnatrayamān vyāpyavyāpakapaṇun ātmānun nathī māṭe temān kartākarmapaṇun (ātmānun) nathī.

āhā..! ‘āvun je jāṇe chhe te pudgalane ane ātmāne kartākarmabhāv nathī em jāṇe chhe’ -ī pudgalapariṇām-rāg ādi chhelle (ṭīkāmān) kahyun hatun ne...! ‘āvun je jāṇe chhe te pudgalane eṭale rāgādinā pariṇām pudgal ane ātmāne kartākarmabhāv nathī em jāṇe chhe. bhagavān ātmā kartāne dāy dānanā ne bhaktinā ne stutinā pariṇām te kārya (ātmānun) em gnānī mānato nathī em kahe chhe. ‘pudgalane ane ātmāne kartākarmabhāv nathī em jāṇe chhe.

‘em jāṇatān te gnānī thāy chhe’ āhā.. hā! (kahe chhe ke) kartākarmabhāvathī rahit thāy chhe.

* * *