Page 203 of 225
PDF/HTML Page 216 of 238
single page version
shrī pravachan ratno -1 203
samayasār, tā. 283-84-8p gāthā. enī ṭīkā. jhīṇo adhikār chhe thoḍo! ṭīkāḥ ‘ātmā potāthī rāgādikano akārak ja chhe’ ātmānun svarūp ja evun chhe ke potāne āshraye rāg thāy evun enun svarūp ja nathī. dayā -dān- vrat -bhakti -kām krodhādinā bhāv, e ātmāne āshraye thāy evo ātmāno svabhāv ja nathī. āhā... hā! ātmā potāthī puṇyane pāp, rāg ane dveṣh, dayā ne dān, vrat ne bhakti ādinā pariṇām, eno pote akārak ‘ja’ chhe. āhā... hā... hā! ātmā akārak ja chhe rāgādino jo em na hoy.... jo ātmā potāthī rāgādikano kārak hoy shun kahe chhe have?
ke rāgādi thāy chhe ī potānā svabhāv ne āshraye nathī thatān. phakat paradravyanā nimittanā lakṣhe..... potāmān thāy chhe ī potānā svabhāvamān, e rāgādi nathī. āhā... hā! sūkṣhma viṣhay chhe! thoḍun chālī gayun chhe ā to pharīne...
e potāthī ekalo gnāyakasvarūp! e gnāyak!! rāgano tyāg kahevo ī paṇ ene lāgu paḍatun nathī kahe chhe. e to akārak ja chhe. āhā... hā...! rāgano tyāg, ātmāe karyo e paṇ ek vyavahāranun vachan chhe. pote to... rāgarahit ja enun svarūp chhe! ane potānā āshraye.... rāg ke dayā- dān ke kāmakrodhaādinā pariṇām thāy, evun enun svarūp ja nathī. samajāy chhe kāī.... ?
e paradravyanā nimittanā lakṣhe (rāgādi) utpanna thāy chhe. nimittathī nahīn paṇ paradravyanā nimittanā lakṣhe emān vikār, puṇya-pāpanā bhāv thāy! ethī ātmāno vāstavik svabhāv, svathī rāg karavo - evun enun svarūp ja nathī! samyaggnānī, dharmī jīv, shuddha ātmasvabhāvamān gnāyakanī draṣhṭine laīne, parano tyāg karanāro to e chhe nahīn ‘pote potāno dekhanāro ne jāṇanāro chhe e paṇ vyavahār chhe.’ āhāhā... hā.. hā! samajāy chhe kāī...?
ātmā parane jāṇe-dekhe ne chhoḍe e vāt to enāmān chhe ja nahīn. traṇe ya āvī gayā. darshan- gnānane chāritra! ātmā... ekalo parane jāṇe - dekhe ane chhoḍe, evun evun svarūp ja nathī are...! pote - potāne jāṇe ne dekhe ne rāganā abhāv svabhāv svarūp apohak svarūp chhe e paṇ sva- svāmīsambandhano vyavahār chhe. ahā...! paramārthe ene lāgu paḍatun nathī. ko’ bhāī? jhīṇī vātun chhe!
svayam bhagavān ātmā, gnāyakasvarūp te gnāyak ja chhe. e gnāyakasvarūp chhe te potāne jāṇe, potāne dekhe ne rāgano tyāg enāmān kare-e paṇ vyavahār chhe. ‘rāg kare... parane jāṇe–dekhe’ e to tadna asadbhūt vyavahār chhe. jhīṇun bahu! chetanajīe kīdhun tun! ā pharīne levun kīdhun tun! kāl kahyun tun thoḍun chālī gayun hatun āpaṇe!
āhā... hā! bhagavān ātmā! gnāyak te gnāyak ja chhe! gnāyak te parane jāṇene parane dekhe ne
Page 204 of 225
PDF/HTML Page 217 of 238
single page version
204 shrī pravachan ratno-1 parane chhoḍe – e enān svarūpamān ja nathī!! āhā... hā... hā! “āvo ātmā jenī draṣhṭimān āve tyāre teṇe ātmā jāṇyo ane dekhyo em kahevāmān āve!” ane te paṇ ātmā, ātmāne jāṇe ne dekhe em e paṇ vyavahār bhed paḍayo! “ātmā pote ja chhe.”
āhā... hā! jhīṇun chhe. e ātmā... sharūātamān pahelī līṭīmān ja badho siddhānt bharyo chhe. ‘ātmā... potāthī’ eṭale ke nimitta nā lakṣha vinā, ane nimittanā āshray vinā rāg thāy, ātmā ekalo rahene potāne rāg thāy-evo eno svabhāv ja nathī.
āhā....! e to gnāyakasvarūp bhagavān! gnāyak te gnāyak ja chhe. e gnāyak te rāganā tyāg svabhāv svarūp chhe. em kahevun ī e vyavahār chhe. e to tyāganā abhāv svabhāv svarūp ja enun svarūp chhe! rāganā tyāganā abhāv svarūp! eno tyāg karyo eno abhāv chhe. enun svarūp ja evun chhe. eno-rāgano tyāg karavo, epaṇ enān svarūpamān nathī. āhā... hā... hā... hā..! āvī vātun lyo dharmanī!
‘ātmā... potāthī... svayanthī... e to gnānadarshanane ānandasvarūp chhe. e potāthī puṇyapāpanā pariṇām eno akārak ja chhe.’ āhāhā...! e dayā -dān-vrat-bhakti ādinā pariṇām je shubh chhe. eno ya potāthī to (ātmā) akārak ja chhe. āhā.... hā... hā! āvo eno svabhāv chhe. evī draṣhṭi thavī andar, enun nām samyagdarshan - samyaggnān chhe.
āhā...! ne rāganā abhāv svabhāv svarūp, paranā lakṣhane chhoḍī, ne shuddha chaitanya mūrtinā āshraye ṭharyo e eno chāritra bhāv chhe. āhā...! paṇ ī ātmā, ātmāmān ṭharyo, e paṇ sva- svāmīsambandh ansh, vyavahār chhe. āhā.... hā... hā...! āvun.... svarūp!! ek vāt
ānhī (have) kāraṇ āpe chhe. kem akārak chhe? bhagavān ātmā svayam pote potāthī koīpaṇ dayā-dān-bhakti-vratādinān pariṇāmano to akārak ja chhe. enun svarūp ja akārak chhe. āhā... hā... hā! kāraṇ.... ke jo em na hoy to arthāt jo ātmā potāthī ja rāgādibhāvono kārak hoy to’ eṭale ātmā potānā āshrayethī, potāne lakṣhe, potāne avalambe, dayā-dān puṇyapāpano kartā hoy to ‘apratikramaṇ ane apratyākhyānanā dvividhapaṇāno upadesh banī shake nahi’ bhagavāne... shuddha nayanun kathan chhe ethī apratikramaṇ ane apratyākhyān kahyun chhe. ethī bhagavāne kahyun ke rāg chhoḍ! rāg chhoḍ!! vartamān rāganun pratikramaṇ kar! bhaviṣhyanā rāganun pratyākhyān kar!! tyāre em je upadesh āvyo ī em sūchave chhe ke rāgano kartā bhagavān (ātmā) svayam pote nathī. jo hoy to vartamān rāgano tyāg, ne bhaviṣhyanā rāganā pachchakhāṇ em banī shake nahīn. samajāy chhe kāī.... ?
āhā... hā! āvo dharmano upadesh! olo to kevo hato upadesh ‘michchhāmi paḍikramaṇ sāmāyi paḍikamaṇun thaī gayun lyo! ānhī to kahe chhe ke hajī ātmā koṇ chhe enī tane khabar vinā.... sāmbhaḷ to kharo!
ātmā potāthī...potāthī...vajan ānhī chhe. bhagavān ānandane gnān ne darshanasvarūp chhe. gnānathī jāṇe chhe. dekhe chhe. ī emey nahīn ī svarūp ja chhe. gnān-darshan ne ānand enun ātmānun svarūp
Page 205 of 225
PDF/HTML Page 218 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 20p ja chhe! ethī potāthī vikārano akārak chhe. āhāhā...! samajāy chhe kāī... ? kem? ‘jo em na hoyato’ -bhagavānano upadesh evo chhe ke apratikramaṇ ane apratyākhyānanā dvividhapaṇāno upadesh banī shake nahi’ - niṣhedhathī vāt karī chhe. bākī eno potāno jo svabhāv hoy to.... rāgathī chhūṭī jā... rāgano tyāg kar.... ane rāganun pachchakhkhāṇ kar-chhoḍ! evo je upadesh vyavahārano e banī shake nahi. jo ātmā potāthī karato hot to... rāgane chhoḍane rāganun pachchakhāṇ kar e banī shake nahi. eno (ātmāno) svabhāv ja jo hoy to karavāno to te upadesh banī shake nahi.
āhā.... hā! adhikār jhīṇo chhe. ‘apratikramaṇ ane apratyākhyān dvividh’ - hajī dravya bhāvanī vāt nathī atyāre! atyāre to dravya apratikramaṇ apratyākhyān eṭalī ja eṭale ke paranun pratikramaṇane paranun pachchakhāṇ, ī kahevun chhe ne shuddhanayano adhikār eṭale apratikramaṇ ne apachchakhāṇ kahyun! ‘evo je upadesh bhagavānano chhe e banī shake nahi. jo pote ja potānā svabhāvathī, svarūp ja vikār karavāno dayā-dān-ādino hoy to ene chhoḍavānun je kahyun, eṭale ke tenāthī lakṣha chhoḍī de em kahyun, e upadesh banī shake nahīn samajāṇun kāī... ?
āhāhā...! āvo mārag have! olun to paḍikamaṇun michchhāmi.. karatā to ey.. bhāī..! tamārā bāp em karatā. sāmāyik kare.. sāmāyik poṣhā.. poṣhā kare badhā.. badhāy karatāne.. to ‘ā’
āhā... hā! are.... ānhī to kahe chhe prabhu ek vār sun (sāmbhaḷ)! ānhī kahe chhe ke e rāgano tyāg kahe chhe eno artha ja (ātmā) eno kartā nathī. rāganun pratikramaṇ kar. rāganun pachchakhāṇ kar em kahevānā upadeshamān ja evo artha āvyo ke ātmā potāthī rāg kare ne puṇya kare evun enun svarūp ja nathī.
āhā.... hā... hā! jhīṇo adhikār āvyo! terase vyākhyān hatun pāchhun bārase āvyun ā ter di’ vachche paḍayun! āvun.... bhāī? āhā... hā! bhagavān ātmā, gnān darshan ane paranā rāganā abhāv svabhāv svarūp chhe. enun svarūp ja e chhe. e vaḷī ātmā, ātmāne jāṇe ne ātmā, ātmāne dekhe ne ātmā, ātmāmān ṭhare-e paṇ vyavahār chhe. enun svarūp ja evun chhe kahe chhe! āhāhā! e gnānadarshanane rāganā abhāv svabhāv svarūp ja enun chhe. evī draṣhṭi thatān andaramān samyagdarshanachāritra thāy, enun nām dharamane mokṣhano mārag chhe!
āhā... hā.... hā... hā! ākarun paḍe evun chhe badhān ne!! āvo mārag chhe bhāī....! āhā...! anantakāḷathī rakhaḍe chhe! enī mahimā, enī jātanī mahimā, enī jātanī moṭap!!! beṭhī nathī. eṇe hīṇo ja kalapyo chhe! kān rāgano kartāne rāgano bhoktā ne...! āhā... hā!
āhā.... parano jāṇanāro ne parano dekhanāro ne...! potānī paryāyamān parane jāṇavun thāy chhe ī kyān par–par kyān tyān jaṇāy chhe? āhā...! kemake paranī hāre to tanmay nathī. e parane jāṇato nathī nishchayathī to! āhā...! nishchayathī to jemān paryāyamān tanmay chhe tene jāṇe chhe e paṇ vyavahār ene paṇ vyavahār kahevo chhe. āhā... hā... hā! em parane dekhe chhe. e kyān paramān tanmay thāy chhe ke dekhe? e dekhavānī paryāyamān tanmay chhe. māṭe pote potāne dekhe chhe. – e paṇ vyavahār chhe. (kāraṇ) bhed paḍayo!
Page 206 of 225
PDF/HTML Page 219 of 238
single page version
206 shrī pravachan ratno- 1
have to e rāgano tyāg kare chhe (ātmā), em kahevun e paṇ vyavahār chhe. asadbhūt (vyavahār chhe) ānhī to rāganā abhāv svabhāv svarūp ātmā chhe. evo je bhed chhe. ey vyavahār chhe. āhā... hā... hā! e to rāganā abhāv svabhāv svarūp ja trikāḷī ja chīj chhe evī vītarāgasvarūp ja e chhe. āhā... hā... hā! vītarāg svarūp chhe emān rāgano abhāvo karavo.... ke ātmā rāgano abhāv kare. athavā rāgano abhāv kare to vītarāgapaṇe rahe... em nathī. e to rāganā abhāv svabhāv svarūp vītarāgasvarūp ja birājamān chhe.
āhā...hā...hā...hā! samajāy chhe kāī? samajāy chhe kāī? ā to chālyun’ tun thoḍun! chetanajī kahe ke vaḷī pharīthī levun! ethī pharīne līdhun ā.
āhāhā! (shrotāḥ) pachhī shun āve? (uttaraḥ) ām ja chhe. jhīṇun kaho ke jāḍun kaho! vastu āvī chhe tyān! pahelethī ja kīdhun ne... ‘ātmā potāthī rāgādikano akārak ja chhe’ e siddhānt shun kahe chhe. ke potāne āshraye rāg kare ke potāne āshraye parane jāṇavānun kare paranun lakṣha jāy chhe ne tethī parane jāṇe chhe em kahe chhe. chhatān te parane jāṇe ī e nahīn. kāraṇ ke enī paryāyamān, je parasambandhīnun gnān, potāmān te samaye paranī apekṣhā vinā, potāthī paryāy paryāy jāṇavā- dekhavānī thāy! āhā... hā! āvun chhe.
‘jo ām na hoy to apratikramaṇ ane apratyākhyān’ be bol chhe ho? dravya ne bhāv, pachhī āvashe. ānhī to hajī apratikramaṇ ane apratyākhyān, parathī pāchhun haṭhavun, paramān joḍāvun nahīn bhaviṣhyamān (te), evo je upadesh chhe te em ja batāve chhe. ātmā svayam potāthī rāgano kartā chhe nahīn. āhā...hā...hā...! e to enun lakṣha paramān jāy chhe. tyāre nimittanā lakṣhe e vikār thāy chhe. nimittathī nahīn paradravyathī jem rāg nahīn tem paranā nimittathī paṇ rāg nahīn... āhā!
shun kahyun ī.... ? je bhagavān gnāyakasvarūp prabhu! potāthī jem rāg nathī tem ne nimittanā lakṣhe paṇ rāg nathī, nimittane lakṣhe.... pote rāg paryāyamān kare chhe. (ātmā) nimittathī nahīn. ātmāthī jem rāg nahīn em nimittathī paṇ rāg nahīn. samajāy chhe. āmān? enī paryāyamān nimittanun lakṣha karīne, svabhāvano āshray chhoḍī daīne, vikār paryāyamān kare chhe. ethī bhagavāne em kahyun ke rāganun pratikramaṇ kar! rāganun pachchakhāṇ kar! kem ke tārun svarūp nathī e. āhā... hā... hā! samajāṇun āmān?
‘apratikramaṇ ne apratyākhyānanā dvividhipaṇāno’ apratikramaṇ ne apratyākhyān ho e atyāre be līdhā. bījān be (pachhī) leshe. pachhī vaḷī dravyane bhāv bījān be pachhī. ā to phakat ek vartamān apratikramaṇ bhaviṣhyanun apratyākhyān, evā be bol līdhān, gayā kāḷanī vāt to chhe nahīn atyāre māṭe prashna nahīn, ā līdhun vartamānamān rāgano tyāg ne bhaviṣhyamān rāgano tyāg!
evo apratikramaṇane apratyākhyānano upadesh bhagavāne āpyo e shuddha nayathī kahyun. kharekhar to rāgano vartamānamān abhāv kar, bhaviṣhyamān rāgano abhāv kar eje kahevun chhe e ja em batāve chhe ke ātmā potānā svabhāvathī rāg kare evo eno svabhāv nathī. āhā...! e nimitta je paradravya chhe tenā upar enun lakṣha jāy chhe ā svabhāv shuddha chaitanya akhaṇḍ abhed chhe. enun lakṣha chhoḍī daīne, sva-jīv enāmān nathī, je enāmān chhe enun lakṣha chhoḍī daīne je enāmān nathī evā paranun lakṣha kare chhe tethī te nimittanā
Page 207 of 225
PDF/HTML Page 220 of 238
single page version
shrī pravachan ratno- 1 207 lakṣhe rāg kare, nimittathī rāg thato nathī. paṇ nimittanā lakṣhe rāg - dveṣh thāy chhe samajāy chhe kāī?
āhā.... hā! jem ātmā, pote akārak chhe. rāgane pote potāthī kare evun vastunun svarūp ja nathī. tem nimittathī rāg thāy evun paṇ svarūp nathī. paṇ nimittane lakṣhe rāg kare chhe. āhā... hā... hā...! ko’ āmān samajāy chhe? jhīṇun chhe bhaī ā adhikār jhīṇo! ānhī sudhī to āvyun’ tun kāl.
āhā...! bhagavānano upadesh apratikramaṇano ne apratyākhyānano be prakārano upadesh banī shake nahi.n jo pote potāthī kartā hoy eno svabhāv ja jo rāg karavāno hoy, to rāgane chhoḍ - vartamān rāgane chhoḍane bhaviṣhyamān rāgano tyāg te pratyākhyān evo je upadesh te banī shake nahi. samajāy chhe kāī... ? āhā!! bhāṣhā samajate ke nahīn gujarātī?
āhā.... hā...! āvo... upadesh have! evo dharma saraḷ hato sāmāyik karo ne paḍikramaṇān karo ne chovihār karo ne thaī gyo lyo dharam? are... bhāī!
dharam karanāro.... e koṇ chhe? ke jenāmān... . rāg chhe ja nahīn jenāmān gnān darshanane ānand bharelo chhe. āhā... hā! dharmī... ene jo dharam karavo hoy to... enāmān... to gnānadarshanane ānandabharyān chhe. e potāne āshraye rāg-dveṣh kare... e to svarūp ja enun nathī. tethī tene bhagavānano upadesh (chhe ke) dravya apratikramaṇ ane dravya apratyākhyān, vartamān rāg chhe ene ne bhaviṣhyamān rāg thāy ene chhoḍ kāraṇ ke tārā svarūpamān e chhe nahīn. e phakat tun nimittane lakṣhe tun rāg kare chhe ane bhaviṣhyamān paṇ nimittanā lakṣhe rāg thāy tene chhoḍ!
āhā... hā! āvo chhe upadesh! pahele di’ hālyun te āvyun jhīṇun āvyun āvun! ā adhikār ja evo chhe.
āhā...! ‘apratikramaṇ ane apratyākhyānano kharekhar dravyane bhāvanā bhede’ have be pahelān līdhān’ tā vartamān apratikramaṇane bhaviṣhyanun apratyākhyān eṭalun... . have enā pāchhā be bhed pāḍayā. āhā... hā... shun kīdhun ī? ‘apratikramaṇ ane apratyākhyānano kharekhar dravyane bhāvanā bhede dvividh’ dravyane bhāv e be prakār līdhān pahelān apratikramaṇ ne apratyākhyān e be bhed līdhān, vartamān apratikramaṇ ne bhaviṣhyanun apratyākhyān.
have, apratikramaṇanā be prakār ne apratyākhyānanā be prakār apratikramaṇ be prakār shun? dravya eṭale nimitta uparanun lakṣha jāy chhe te apratikramaṇanun nimitta ane ene āshraye vikār thāy chhe e bhāv. nimittathī thatān nathī phakat ene lakṣhe kare chhe. samajāṇun kāī...?
paradravyane laīne rāgadveṣh thatān nathī. ānhī vītarāgī svarūp bhagavān ātmā eno āshray chhoḍīne jeṇe nimitta - paradravya upar lakṣha karyun ethī tene āshraye rāgadveṣh thāy chhe. te nimittathī thayā nathī, svabhāvathī thayā nathī. phakat nimittanā lakṣhe thāy chhe. pahelān be prakār-dravya apratikramaṇane dravya apratyākhyān be bhed līdhān have apratikramaṇ apratyākhyānanā pāchhā be bhed. (dravya ne bhāv)
pahelān apratikramaṇ ane apratyākhyān kahyān e vartamān te apratikramaṇane bhaviṣhyanā apratyākhyān e be bhed līdhān. have pāchhā ek-ekanā babbe bhed (le chhe) ke apratikramaṇ be prakār-dravya
Page 208 of 225
PDF/HTML Page 221 of 238
single page version
208 shrī pravachan ratno- 1 ane bhāv. kāraṇ ke dravya eṭale par upar lakṣha enun jāy chhe e dravya. ene laīne rāgadveṣh thāy chhe ī bhāv - e apratikramaṇanā be prakār. nimitta ane rāgadveṣh.
em apratyākhyānanā be prakār bhaviṣhyamān rāgamān lakṣha jashe, nimitta taraphanun e dravya (apratyākhyān) ane bhāv thashe rāg. (em) dravyane bhāv be prakāre apratikramaṇ ane dravya ne bhāv be prakāre apratyākhyān āhā... hā... hā!
navarāsh na maḷe, phurasad na maḷe! bhāī ā navarāsh nahīn ne... nirṇay karavānī bāyaḍī - chhokarān sāchavavān, dhandho karavā sāmbhaḷavānun maḷe to ene bījun maḷe! ā vāt... kyān ānhī traṇalokano nāth! sachchidānand prabhu! vītarāganī mūrti... e vītarāganī mūrti, rāg kem kare? kahe chhe, āhā... hā!
tyāre kahe ke emān rāg thāy chhe ne...! ane bhagavānano upadesh paṇ chhe ne...! ke rāganun pratikramaṇane rāganun pratyākhyān kar, em chhe ne...! hā.... chhe kem? ke enā svabhāv-dravyaguṇamān e nathī, paṇ paryāyamān enun lakṣha paradravya upar jāy chhe. tethī dravya apratikramaṇ kahyun. ane enāthī bhāv-rāg-dveṣh thayā e bhāv apratikramaṇ kahyun. em bhaviṣhyamān par upar lakṣha jashe e dravya apratyākhyān kahyun ane bhāv thāshe e bhāv apratyākhyān kahyun! barābar hai? (shrotā) barābar hai!
āhā... hā! ā vītarāgano mārag chhe bhāī...! shun kahe chhe? ke apratikramaṇ ane apratyākhyānano je kharekhar, kharekhar bhāṣhā līdhī chhe joyun? nimitta upar lakṣha jāy chhe ne...! ‘dravya ane bhāvanā bhede dvividh’ be prakār paḍayān. potāno bhagavān vītarāg, svarūp gnāyak ene chhoḍī, ene par dravya upar lakṣha karyun e dravya apratikramaṇ ane tenāthī thato rāg te bhāv apratikramaṇ.
āhā.... hā! samajāy chhe kāī... .? āhā...! kahe chhe, ke ‘apratikramaṇ ane apratyākhyān je kharekhar dravya ane bhāvanā bhede... dvividh (be prakārano) upadesh chhe’ bhagavānano upadesh ke je rāg thāy chhe te nimittane lakṣhe thāy chhe, e dravya, ane thāy chhe ī bhāv- dravyane bhāv be (prakār) be (prakāre) apratikramaṇane be (prakāre) apratyākhyān-dravyane bhāv bhede. vartamān chhe te dravya, bhaviṣhyamān par upar lakṣha kare te nimittanun te dravya apratyākhyān ānhī bhāv kare te bhāv apratyākhyān.
āhā... hā! e upadesh chhe te, dravya ane bhāvanā nimitta-naimittikapaṇāne jāher karato thako’ have shun kahe chhe? āhā.... hā... hā! bhagavān ātmā gnāyak chaitanyamūrti prabhu! svayam to vikār - dayādānaādino kartā nathī, paṇ nimitta -naimittik sambandhe, paradravyanimitta, vikār naimittik enī paryāy chhe. dravyane bhāvanā nimitta-naimittik paṇun paradravya upar e dravya ne thāy chhe bhāv enā lakṣhe te naimittik, e nimitta-naimittik sambandh em batāve chhe ke vastu pote ekalo ātmā vikārano kartā nathī. āhā...hā...hā...hā! samajāy chhe kāī?
shun kahe chhe prabhu! āhā... hā... munirājanī ṭīkāto juo! shun kahe chhe! ke dravya ane bhāvano je upadesh chhe e dravya ne bhāvanā nimitta - naimittikapaṇāne jāher karato joyun? par dravya upar lakṣha jāy
Page 209 of 225
PDF/HTML Page 222 of 238
single page version
shrī pravachan ratno- 1 209 chhe e nimitta ane bhāv thāy chhe. naimittik! e nimitta-naimitikane prasiddha kare chhe. svabhāv tyān ḍhaṅkāī jāy chhe. svabhāvanun tyān bhān rahetun nathī. nimitta-naimittik jāher kare chhe’ paradravya upar lakṣha jāy chhe e dravya (apratikramaṇ) ānhī thāy chhe e vikār e bhāv (apratikramaṇ)
e dravya apratikramaṇane bhāv apratikramaṇ e apratyākhyān (dravyane bhāv) be ya - e nimitta - naimittikapaṇāne jāher karato thako āhā...hā...! svabhāvamān bhagavān ātmā atīndriy ānandano kand prabhu! āhā... hā! sachchidānand prabhu! e pote potāthī ānandane utpanna kare, e paṇ hajī vyavahār. rāgane utpanna kare ī to vastumān chhe ja nahīn āhā...hā...! have ānhī to hajī vyavahār dayādānane vrat kare to dharam thāy! to nishchay thāy! em hajī kahe chhe lyo! loko āvun kahe chhe.
bhagavān! tārun svarūp prabhu! tārun svarūp vītarāg bhāvathī bharelun tārun svarūp chhe tārī moṭapamān vītarāgatā chhe. e tāre āshraye vītarāgatā ja thāy paṇ te tāro āshray chhoḍīne, nimittanun ām lakṣha kare chhe, paradravyanun - nimittanun ne tene lakṣhe thato bhāv te vikār e nimitta - e naimittik prasiddha kare chhe ke gnāyakabhāv pote kartā nathī. āhā... hā... hā!
āvo upadesh have! ko’ bhāī? kyān āvun kyān hatun kayāy sāmbhaḷyun tun kyāy? ā vītarāgano mārag āvo chhe bhāī! traṇ lokanā nāth, pote ho? traṇ lokano nāth gnāyakabhāv!! sachchidānand prabhu! sat.... chhe gnānānandasvarūp prabhu! e gnānānandasvarūp potāne āshraye rāg shī rīte kare? enā svarūpamān ja chhe nahīn.
tyāre kahe chhe ke thāy chhe ne (rāg) ke ī svano āshray chhoḍīne, nimittano āshray kare chhe ī paradravya tyāre thāy chhe. nimittathī thato nathī. nimittano āshray kare chhe. ethī tyān vikār utpanna thāy chhe. puṇya-pāp, dayā-dān ādi.
e nimitta-naimittik jāher em kare chhe ke vyavahārathī te vikār thāy chhe, ātmānā svabhāvathī te thato nathī. āhā...hā...hā...!
jarī’ka jhīṇun chhe paṇ dhīme-dhīme (samajavun) vichāravāno bāpu āvo vakhate kyāre maḷashe? are...! vakhat... hālyā jāy chhe. manuṣhya deh! manuṣhya dehanī sthiti keṭalī? ā dhūḷanī ā to māṭī chhe. (sharīr chhe te) hālyo jashe ā! bhagavān ānhīthī chālyo jashe. e jenī draṣhṭimān ā tattva shun chhe e āvyun nathī ī chorāshīmān rakhaḍashe! prabhu!! koī sharaṇ nathī kyāy! āhā...hā...!
shun kahe chhe āhā... hā.... hā! dravya ane bhāv be, apratikramaṇ ne apratyākhyānanā be bhed kīdhān e nimitta-naimittikane jāher kare chhe, nimitta-naimittik jāher kare chhe. par upar lakṣha jāy chhe. ene nimitta kīdhān ne e nimitta-naimittakane jāher kare chhe. svabhāvane āshraye thato nathī em yathārthasiddha kare chhe. āhā... hā... hā...! ko’ samajāy chhe kāī....? sambhaḷāy chhe ne barābar... ? e bhāī? (shrotāḥ) hā, jī, hā... (gurudevaḥ) sambhaḷāy chhe?
āhā.... hā.... hā. shun ṭīkā! shun ṭīkā!! gajabanī vāt! ane te ām be ne be chār jevī vāt bese evī chhe.
Page 210 of 225
PDF/HTML Page 223 of 238
single page version
210 shrī pravachan ratno- 1
ke bhagavān ātmā potāthī (rāgādikano) akārak chhe, kārak chhe ja nahīn akārak ja chhe. tyāre kahe ke ā (rāgādi) chhe ne...! e dravya apratikramaṇ e dravya apratyākhyānane laīne chhe. to e dravya apratikramaṇane dravya apratyākhyān thayun kem? e paradravyanā lakṣhe, dravya apratikramaṇane dravya apratyākhyān paradravyanā lakṣhe thayun chhe. e nimittak-naimittik (sambandh) paryāyamān vyavahār jāher kare chhe. e paryāyamān, nimittanā lakṣhe thato vikār e paryāyamān vyavahār jāher kare chhe. e ātmā akārak chhe em siddha kare chhe.
āhā... hā! bhāī...? samajāy chhe? āhā... hā... hā! bhāṣhā to sādī paṇ bhāv to bhāī je hoy ī hoy ne prabhu shun! ī shun kīdhun? ‘dravya ane bhāvanā nimitta - naimittikapaṇāne jāher karato thako’ ātmānā akartāpaṇāne ja jaṇāve chhe’ āhā... hā... hā..!
shun kahyun ī prabhu! kahe chhe prabhu, sāmbhaḷ! bhagavant! tun bhagavant svarūp chho!! āhā...! bhagavant svarūp pote potāthī vikār kare evun svarūp enāmān chhe ja nahīn. tyāre e thāy chhe kharo... to e dravyaguṇomān to thāy nahīn, tyāre sva to shuddha gnāyak chaitanyamūrti gnāyak ānandarūp chhe. tyāre have paryāyamān paranā lakṣhe, nimitta par dravya upar tenun lakṣha jāy chhe. enāthī ā (vikār) thāy chhe. eṭale nimitta ne naimittik jāher em kare chhe ke ātmā rāgādikano akārak ja chhe.
e nimitta upar lakṣha kare chhe tyāre thāy chhe evo vyavahār thāy chhe (paryāyamān) ī rīte vyavahār chhe. āhā... hā! samajāṇun āmān? āmān samajyā em kīdhun olā samajyān chho e nahīn āhā...hā...hā! āvo mārag! prabhuno mārag chhe shūrāno, e kāyaranā tyān kām nathī.
shun sīdhī vāt kare chhe āhā...hā...! bhagavant! tun to svarūp chho ne... vītarāg svarūp chho ne...! e vītarāgasvarūpane āshraye rāg thāy prabhu! (na thāy.) tyāre ke chhe ke ā rāg thāy chhe ne...! apratikramaṇ ne apratyākhyān evā doṣh dekhāy chhe ne...! ke e doṣh chhe e nimittane lakṣhe, dravya svabhāvano āshray chhūṭīne āshray chhe tyān tene ām, āshray paradravya upar chhe ānhī nathī lakṣha tethī nyān paradravya upar lakṣha chhe nimittane lakṣhe rāg-dveṣh puṇyapāp thāy chhe e nimitta naimittikane jāher karato ātmāne akārak jāher kare chhe. āhā...hā...hā! naimittik vyavahārane jāher karato, nishchay bhagavān ātmā ekalo akārak chhe tem jāher kare chhe.
āhā.... hā.... hā! have āvo upadesh! oho..! āchāryo! digambar santo! evī sādī bhāṣhā! sādī bhāṣhāmān... ā eṭalun siddha karyun chhe ām!! pratyakṣha ene thaī jāy em! āhā... hā...!
prabhu tun to vītarāgasvarūp chho ne... em kīdhun ne...! ‘potāthī akārak chhe’ em kīdhun ne.. .! pahelun kīdhun ne ‘ātmā potāthī rāgādikano akārak chhe’ rāgādikano akārak eṭale vītarāgasvarūp em (artha chhe) tun vītarāgasvarūp ja chho!! akaṣhāyasvarūp prabhu tārun svarūp ja chidānand - sachchidānand trikāḷ svarūp prabhu tārun chhe - sachchidānand sat shāshvat ānandane gnānano kand prabhu! e (ātmā) pote potāthī rāgādikano akārak chhe, em siddha karatān, vītarāgasvarūp ja tun chho, vītarāgabhāve vītarāg bhāv
Page 211 of 225
PDF/HTML Page 224 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 211 utpanna thāy, rāgabhāv utpanna thāy nahīn. āhāhā.... hā... hā!
jhīṇun thoḍun paḍe paṇ ā vāte ya te pharī - pharīne āve chhe be traṇ vār. mārag āvo chhe bāpā! ohoho...! shun kahyun? e be prakārano ja upadesh chhe. kayā be prakārano? dravya ane bhāv, par dravyanun lakṣha ane utpanna thato bhāv. e nimitta-naimittik! ī be prakārano je upadesh chhe te ‘te dravya ane bhāvanā nimitta - naimittikapaṇānā bhāvane jāher karato thako’ eṭale? bhāv kyo vikārī, dravya koṇ par. paradravyanā lakṣhe nimitte e dravyane ānhī vikāramān bhāv e nimitta - naimittikane jāher karato (thako) ātmā akārak chhe em siddhi kare chhe. āhā.... hā... hā... hā... hā... hā... hā...!
jhīṇī vāt chhe bāpu ā kāī... kathā... vārtā nathī. āhā... hā! āto traṇ lokanā nāth! enī kathā chhe. dharmakathā, dharmakathā chhe ā to...! āhā...hā...!
āhā...hā...! dravya ane bhāvanā nimitta-naimittikapaṇāne’ dravya nimittane bhāv naimittik em. par dravyanun lakṣha e nimitta ne naimittik e bhāv, vikārabhāv, puṇyapāpanā. ‘ene jāher karato thako, ātmānā akartāpaṇāne ja jaṇāve chhe’ e nimitta-naimittik jāher em kare chhe ke ātmā svayam akartā chhe. e to nimittanun lakṣha kare ne vikār kare to (kartā kahevāy chhe) bākī svayam to akartā chhe. āhā...hā...hā...!
ko’ bhāī? āvun kyān chhe tamāre kalakattāmān? dhūḷamāny nathī kyāy... (shrotā!) paiso dhūḷ chhe. e! (uttaraḥ) dhūḷ chhe. paisā, paisā! are... re! kahe chhe ke dayā-dān-vrat-bhaktinā tepaṇ naimittik bhāv chhe te nimittane lakṣhe naimittak thāy chhe. e naimittik, svabhāvane lakṣhe thatā nathī. āhā... hā... hā... hā..! are... āvun!
ethī... eno svabhāv, bhagavān ātmā sachchidānand prabhu! eno svabhāv/ā nimittane lakṣhe vikār thāy e nimitta - naimittik sambandhane jāher karato thako e (sambandh) bhagavān ātmāno svabhāv akārak chhe em siddha kare chhe.
e paryāyabuddhimān nimittanā lakṣhe vikār thāy ī em prasiddha kare chhe. ātmāno svabhāv to akārak ja chhe. āhā... hā... hā!! ko’ chetanajī! chetanajī kahe pharīne levun! pāṭh evo chhe pharīne levā jevo hato. āhā... hā...! ā samajāy evun chhe ho! bhāṣhā to sādī chhe. bhāv bhale je jhīṇān hoy!
āhā.... hā! ‘māṭe nakkī thayun ke paradravyanun nimitta chhe’ ā olā vāndhā kare chhe ne...’ nimitta chhe tenāthī thāy! nimitta chhe paṇ tenāthī thatun nathī. ‘paradravya nimitta chhe’ joyun? (em ahīn kahyun) ‘ane ātmānā rāgādibhāvo naimittik chhe.’ āhā...hā...hā! gnāyak bhagavān! atīndriy ānandano nāth prabhu! sachchidānand āvyā andar pūrṇānandano nāth je vastu chhe e pūrṇa shuddha chhe. vastu pote chhe ī shuddhane pavitra ne pūraṇ chhe. evo bhagavān andar ātmā, e potānā āshraye - lakṣhe svabhāve vikārano akartā chhe.
tyāre kahe ke (vikār) thāy chhe kem? ke eno potāno svabhāv chhe tenī draṣhṭi chhoḍī daīne, nimittanā lakṣhe / je nimitta enā nathī. jenāmān e chhe emān jem chhe emān draṣhṭi na āpatān je emān nathī emān draṣhṭi
Page 212 of 225
PDF/HTML Page 225 of 238
single page version
212 shrī pravachan ratno- 1 āpatān/enāthī thato nathī (vikār) paṇ enā-nimittanā lakṣhe thāy chhe. āhā.... hā... hā... hā... hā..! ‘māṭe em nakakī thayun ke par dravya nimitta chhe’ ho? nimitta chhe, nathī em nahīn e je loko kahe ke nimitta... nimitta chhe.
bhāī.... e (paṇḍite) nakkī karyun ke sonagaḍhavāḷā nimitta nathī em nathī kahetā parantu nimittathī thātun nathī paramān (kāī) em (sonagaḍh) kahe chhe. vāndhā ākhā! juo nyān paradravya nimitta chhe. paṇ ‘nimitta’ chhe ne! ’ nimitta to pote kare chhe (vikār), vikār parane lakṣhe karyo to tene nimitta kahevāṇun vikār karyo pote ī kāī enāthī (nimittathī) vikār thayo nathī. āhā.... hā! samajāṇun kāī...?
dravya - paradravya nimitta chhe, eṭale ke svadravya je upādān chhe shuddha chaitanya mūrti bhagavān? eno to āshray chhe nahīn. āhā...hā...! ethī tenā āshray vinā, draṣhṭi kyāṅk to potānun astitva kabūlavun joīshe ethī svadravyamān āshray vinā, paradravyanā lakṣhe vikār thayo e māro chhe em mānīne, agnānapaṇe rāgadveṣhano kartā agnānī thāy chhe. āhāhā... hā... hā.!
āvun yāde ya rahe shī rīte? ek kalāk sudhī āvī vātun prabhu! āhā...! prabhu tārī vātun moṭī chhe bhagavān! bhagavān chho tun.... paramātmā chho tun! īshvar chho! e tane tārī khabar nathī. āhā... hā...! tārī moṭapanī, mahimānī sarvagnaprabhu paṇ pūrun kahī shake nahīn evī prabhu tārī mahimā- moṭap chhe andar ek-ek ātmāo! evā bhagavān ātmāo badhān sharīramān (sharīrādithī) bhinna bhinna birāje chhe. āhā... āhā..!
evā bhagavān ātmāno svabhāv doṣhano akārak chhe kem ke doṣh chhe nahīn vastumān. anantā guṇo chhe paṇ ī badhā pavitra chhe. tethī teno koī guṇ doṣh kare evo guṇ nathī. tethī te tenā dravyanā āshraye doṣh na thatān, je dravyamān nathī evā par dravyo upar lakṣha jatān - par dravya upar lakṣha jatān ho! paradravya (vikār) karāve chhe em nahīn āhā...hā...hā...! bhagavān pūrṇānandano nāsh andar, enā upar lakṣha nahi hovāthī, enun lakṣha par upar jāy chhe. potānun astitva prabhu potānī moṭāīnī khabar nathī, ethī enun lakṣha par upar jāy chhe anādithī, e paravastu chhe ī nimitta chhe ane e nimittathī thatā bhāv, potānā potāthī thāy chhe. nimittathī nahīn, svabhāvathī nahi! samajāṇun kāī...?
‘paradravya nimitta chhe ane ātmānā rāgādibhāvo naimittik chhe’ ‘jo em na mānavāmān āve to’ - jo ām na mānavāmān āve to dravya-apratikramaṇ ane dravya-apratyākhyānano kartāpaṇānān nimitta tarīkeno upadesh nirarthak ja thāy’ - jo ām na māne to bhagavāne em kahyun chhe. ke tārun paradravya upar lakṣha jatān tane vikār thāy chhe, tethī tun teno kartā thāchho āhā... hā... hā.! samajāṇun? vastu (ātmadravya) kartā chhe nahīn, vastuto ānandakand prabhu chhe āhā... hā... hā...!
shun kahyun? ‘jo em na mānavāmān āve to dravya-apratikramaṇ ane dravya-apratyākhyānano kartāpaṇānān nimitta tarīkeno upadesh nirarthak ja jāy, shun kahe chhe? eṭale e rāgano kartā chhe. agnānabhāve rāgano kartā chhe. e nimittane lakṣhe kartā chhe. ‘ane te nirarthak thatān ek ja ātmāne rāgādibhāvonun nimittapaṇun āvī paḍatān’ āhā...! nimittane lakṣhe rāgadveṣh thāy chhe te vāstavik chhe. samajāṇun? evo
Page 213 of 225
PDF/HTML Page 226 of 238
single page version
shrī pravachan ratno-1 213 upadesh prabhuno chhe ī barābar chhe. āhā... hā... ane te nirarthak thatān ek ja ātmāne rāgādibhāvonun nimitta paṇun āvī paḍatān ‘nimittane lakṣhe vikār chhe ī jo tun na mān, to ekalo ātmā upar āvī paḍatān ātmā vikār kare evo to ī ja nahīn. āhā...!
‘ātmāne rāgādibhāvonun nimittapaṇun āvī paḍatān’ nimittapaṇun eṭale? upādān to kharun paṇ potāpaṇ em. rāgādi bhāvonun nimittapaṇun eṭale pote kāraṇapaṇun āvī paḍatān ‘nitya- kartāpaṇāno prasaṅg āvavāthī mokṣhano abhāv ṭhare.’ āhā... hā! bhagavān nityānand prabhu! jo nimittanān lakṣhe vikār thāy evo nimitta - (sambandhane) jāher karatān ātmā akārak chhe e siddha chhe. em na hoy to, ātmā rāgano kartā nitya ṭhare. ī to paryāyamān parane lakṣhe kare chhe kṣhaṇikamān paṇ em jo na mān to, ātmā kartā to ātmā to nitya chhe, ātmā nitya rāgano kartā thāy koī di’? to to dharam koī di’ thāy ja nahīn. samajāṇun emān kāī...?
pharīne āhā...hā...! dravya ane bhāv pratikramaṇ ane apratyākhyānano -kartāpaṇāno kare chhe. agnānabhāv-rāg-dveṣh em kahe chhe e upadesh chhe ī nimitta tarīkeno upadesh nirarthak ja thāy, ane te nirarthak thatān ek ātmāne ja rāgādibhāvonun nimittapaṇun āvī paḍe’ nimitta - naimittik sambandh vikār thāy chhe. em jo na mān, nimittane lakṣha thato vikār em jo na mān to ātmā upar kartāpaṇun āvī paḍe, to ātmā nitya chhe to ātmā nitya vikārane kare to koī di’ vikārano abhāv thāy nahīn ne em koī di’ banatun nathī. āhā... hā.. hā! samajāy chhe āmān? rātre charchā bandh chhe nahitar to charchā thāy ā badhī rātre charchā bandh chhe ne
shu kīdhun ī? dravya ane bhāvano kartāpaṇāno nimitta tarīkeno upadesh, parane lakṣhe vikār thāy chhe evo je upadesh chhe, e nirarthak ja thāy. ekalo ātmā (vikār) kare to.... ane ‘te nirarthak thatān ek ja ātmāne rāgādibhāvonun nimittapaṇun āvī paḍe’ ekalā ātmāne paranā lakṣha vinā, puṇya - pāpano bhāv āvī paḍe ne kartā thāy toto ātmā nitya chhe to vikār paṇ nitya kare to to vikārathatān ene koī di’ duḥkh maṭe nahīn, koī di’ sukhī thāy nahīn, dharam thāy nahīn ane mokṣha thāy ja nahīn samajāṇun āmān?
āhā...hā...! ‘ek ja ātmāne rāgādibhāvonun nimittapaṇun āvī paḍe’ shun kīdhun? olun nimittane lakṣhe vikār thāy chhe em jo tun na mān to ekalā ātmāne rāgādinun kartāpaṇun āvī paḍatān, ātmā nitya chhe to nityakartā ṭharī jāy. ī vītarāg svarūp chhe ene rāgapaṇānun kartāpaṇun siddha thaī jāy. āhā... hā.. hā.. hā! gajabanī vāt chhe.
āhā...! ‘ek ja ātmāne rāgādibhāvonun nimittapaṇun’ nimitta eṭale kāraṇ, ātmāne rāgadveṣhanun kāraṇapaṇun āvī paḍe! nimittane lakṣhe naimittik jāher karatān ātmā akārak chhe em jo na kare, ātmā ekalo rāganokartā ṭharatān, ātmā nitya chhe to rāgano kartā nitya ṭhare!
‘nimittapaṇun āvī paḍatān nityakartāpaṇāno prasaṅg āvavāthī mokṣhano abhāv ṭhare’ to mokṣha koī di’ thāy ja nahīn ātmāno thaī rahyun! āhā... hā..! shun kīdhun ī... ? ke nimitta upar lakṣha jo nimitta
Page 214 of 225
PDF/HTML Page 227 of 238
single page version
214 shrī pravachan ratno- 1 par vastu chhe. jem tun chho em par paṇ chhe. e paranā lakṣhe vikār thāy ī em jāher kare chhe ke ātmā akārak chhe. have em jo tun na mān to nirarthak upadesh thāy. to ātmā ekalo rāgano kartā ṭharatān nimitta - naimittik sambandh na rahyo! to to ātmā rāgano kartā ṭharatān, ātmā rāgano nityakartā ṭhare, koī di’ mokṣha rahe nahīn. mokṣha thāy nahīn koī di’ !
ā vāṇiyāne vepārīone āvī vātun have! ekalo nyāyano viṣhay chhe! hun ‘mokṣhano abhāv ṭhare’ pachhī vāt āvashe.
(pramāṇ vachan gurudev)