શ્રી પ્રવચનો રત્નો-૧ ૯ છેડો જ નથી. આહાહા.. હા! આ તે વાત!!
(શ્રોતાઃ) વ્યાખ્યાનમાં નહોતી થઈ આપે રાતે વાત કરી હતી! (ઉત્તરઃ) હા, બહેનોને કાને પડે ને..! આ થઈ તે પહેલાં વહેલી કરી છે. આટલા વર્ષમાં પહેલીવાર આ કરી છે કે અનંત ભાવમાં, એ અનંતની સંખ્યામાં છેલ્લો ગુણ ક્યો? કે છે જ નહીં એમાં (છેલ્લો!) આહા.. હા! એમ.. અનંતગુણની એકસમય કાળમાં એકસમય અને અસંખ્યપ્રદેશનો છેલ્લો અંશ, ક્ષેત્રનો એમાં થતી અનંતી પર્યાય/ગુણમાં તો અસંખ્યપ્રદેશ છે, આખા! આમ એક પર્યાય છે એનો છેલ્લો/અસંખ્ય પ્રદેશનો છેલ્લો અંશ એમાં ઉત્પન્ન થતી અનંતી પર્યાય, ક્ષેત્ર એટલું અંશ, કાળ એક સમય, એ પર્યાયની સંખ્યા એટલી અનંતી.. આહા.. હા! કે આ પર્યાય છેલ્લી! એમ ગણતરીની ગણતરામાં છેલ્લી પર્યાય હોય નહીં. આહા.. હા!
આમ.. અનંત-અનંત તો કહે છે પણ અનંત એ કઈ રીતે એમ. આહા.. હા! ક્ષે્રત્રનો અંત તો તો હજી એમ કહે હશે! પણ આ એટલામાં ભાવનો અંત નહીં, ભાવની સંખ્યા જેટલી છે એટલી સંખ્યાનો ક્યાંય અંત નહીં, સમય એક, ક્ષેત્ર અસંખ્યપ્રદેશ અને ભાવની સંખ્યાનો છેડો નહીં, છેલ્લો ‘આ’ એવો છેડો નહીં! આહા.. હા! એવી જ અનંતી પર્યાય, પ્રદેશનો એક અંશ, સમયનો એક સમય અને સંખ્યામાં અનંત! પર્યાય. એમાંય પહેલી-પછી તો નથી ક્યાંય! એકસાથે છે અનંત, છતાં અનંતમાં આ, આ, આ, આ, આ... અનંત.. અનંત છેલ્લી આ.. આવું તત્ત્વ ભગવાન સર્વજ્ઞ સિવાય ક્યાંય કોઈએ જોયું નથી અને કોઈએ કહ્યું નથી.
એક સમયની અનંતી પર્યાય, એમાં હવે એક પર્યાય લેવો. જ્ઞાનની એક પર્યાય. અનંતી પર્યાયની સંખ્યામાં છેલ્લી પર્યાય નહીં, છેડો નહીં એટલી પર્યાય, આહા.. હા! કેમ? આકાશના પ્રદેશની સંખ્યાનો અંત નથી આંહી પર્યાયની સંખ્યાનો અંત નથી. ભાવ.. આહા.. હા! હવે એક-એક પર્યાયમાં, જ્ઞાનની એક પર્યાય, એક જ્ઞેયપ્રમાણે. જ્ઞાનની એક પર્યાય ઈ જ્ઞેય પ્રમાણે. જ્ઞેય કેટલાં? કે અનંત આત્મા, અનંતા પરમાણુઓ એ જ્ઞેય! જ્ઞાન જ્ઞેય પ્રમાણે! જ્ઞેય કેટલાં? કે લોકાલોક પ્રમાણે. આહા.. હા!
એક સમયની પર્યાયમાં પ્રમેય લોકાલોક! જેના ભાવનો અંત નથી તે તે પરમાણુના ગુણનો તેની પર્યાયોનો! એ બધુ અહીંયાં એક સમયની પર્યાયમાં જણાય જાય! શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાયમાં ય હો! કેવળ જ્ઞાનની તો વાત શું કરવી!
આહા.. હા! એવી એક સમયની પર્યાયમાં પણ અનંતા અવિભાગપ્રતિચ્છેદ! જ્ઞાનની એકસમયની પર્યાયમાં અનંતા દ્રવ્યો ને એક દ્રવ્યના અનંતા ગુણો, જેની સંખ્યાનો પાર નહીં અને એક-એક ગુણની પર્યાય, જેનો પાર નહીં-એને આ શ્રુતજ્ઞાનની પર્યાયે જાણી લીધું.
આહા.. હા! એ જ્ઞાનની એકસમયની પર્યાયમાં આવા અનંતા લોકાલોક જાણ્યા, દ્રવ્ય ગુણોને પર્યાયો! તો એટલા ભાગ પડી ગયા એક પર્યાયમાં, અંશો એટલા અંશો કે ઈ અંશોનો છેડો નહીં. આહા.. હા! અનંત ને એમ નહીં. (શ્રોતાઃ) છેડો નહીં (ઉત્તરઃ) એમ ભાષા કરો એમ કામ ન આવે! અનંત... અનંત... અનંતતો દ્રવ્યે ય છે અનંત! પણ એનો અંત આવી જાય છે. ક્ષેત્ર અનંત, કાળ અનંત, ભાવ અનંત, પર્યાય અનંત એનો કોઈ પાર નથી! આહા.. હા! એની સંખ્યામાં કેટલી છે? અને એનો છેડો છેલ્લો ક્યો? એટલી સંખ્યાએ એની પર્યાય અને એક-એક પર્યાયમાં, અનંત દ્રવ્યો અને અનંત