shrI pravachan ratno-1 1 shrI sadgurudevAy nama samayasAr gAthA–ra shrI sadgurudevAy nama
तत्र तावत्समय एवाभिधीयते–
पोग्गलकम्मदेसछिदं च तं जाण परसमयं।। २।।
prathamagAthAmAn samayanun prAbhRut kahevAnI pratignA karI, tyAn e AkAnkShA thAy ke samay eTale shun? have pahelA samayane ja kahe chhe
sthit karmapudgalanA pradeshe parasamay jIv jANavo. 2.
gAthArtha he bhavya! (जीव) je jIv (चरित्रदर्शन ज्ञान स्थितः) darshan-gnAn -chAritramAn sthit thaI rahyo chhe (तं) tene (हिn) nishchayathI (स्वसमयn) svasamay (जानीहि) jAN; (च) ane je jIv (पुद्गलकर्मप्रदेशस्थितं) pudgalakarmanA pradeshomAn sthit thayel chhe (तn) tene (परसमयं) parasamay (जानीहि) jAN.
TIkA ‘samay’ shabdano artha A pramANe chhe’ sam’ to upasarga chhe, teo artha’ ekapaNun’ evo chhe; ane अय गतौ dhAtu chhe eno gaman artha paN chhe ane gnAn artha paN chhe; tethI ekasAthe ja (yugapad) jANavun tathA pariNaman karavun e be kriyAo je ekatvapUrvak kare te samay chhe.
A jIv nAmano padArtha ekatvapUrvak ek ja vakhate pariName paN chhe ane jANe paN chhe tethI te samay chhe. A jIv-padArtha kevo chhe? sadAy pariNAm svarUp svabhAvamAn rahelo hovAthI, utpAd-vyay-dhrauvyanI ektArUp anubhUti jenun lakShaN chhe evI sattAthI sahit chhe. A visheShaNathI, jIvanI sattA nahi mAnanAr nAstikavAdIono mat khanDit thayo tathA puruShane (jIvane) apariNAmI mAnanAr sAnkhyavAdIono vyavachchhed, pariNamanasvabhAv kahevAthI, thayo. naiyAyiko ane vaisheShiko sattAne nitya ja mAne chhe ane bauddho sattAne kShaNik ja mAne chhe; temanun nirAkaraN, sattAne utpAd-vyay-dhrauvyarUp kahevAthI thayun.
vaLI jIv kevo chhe? chaitanyasvarUpapaNAthI nitya udyotarUp, nirmaL spaShTa darshanagnAn-jyotirUp chhe (kAraN ke chaitanyanun pariNaman darshanagnAnasvarUp chhe) A visheShaNathI, chaitanyane gnAnAkArasvarUp nahi mAnanAr sAnkhyamatIonun nirAkaraN thayun.
vaLI te kevo chhe? anant dharmomAn rahelun je ek dharmIpaNun tene lIdhe jene dravyapaNun pragaT chhe (kAraN ke anant dharmonI ekatA te dravyapaNun chhe) A visheShaNathI, vastune dharmothI rahit mAnanAr bauddhamatIno niShedh thayo.
vaLI te kevo chhe? kramarUp ane akramarUp pravartatA anek bhAvo jeno svabhAv hovAthI jeNe guNaparyAyo angIkAr karyA chhe. (paryAy kramavartI hoy chhe ane guN sahavartI hoy chhe; sahavartIne akramavartI paN kahe chhe.) A visheShaNathI, puruShane nirguN mAnanAr sAnkhyamatIono nirAs thayo.