Pravachansar (Gujarati). Gatha: 92.

< Previous Page   Next Page >


Page 159 of 513
PDF/HTML Page 190 of 544

 

background image
जो णिहदमोहदिट्ठी आगमकुसलो विरागचरियम्हि
अब्भुट्ठिदो महप्पा धम्मो त्ति विसेसिदो समणो ।।९२।।
यो निहतमोहदृष्टिरागमकुशलो विरागचरिते
अभ्युत्थितो महात्मा धर्म इति विशेषितः श्रमणः ।।९२।।
यदयं स्वयमात्मा धर्मो भवति स खलु मनोरथ एव तस्य त्वेका बहिर्मोहद्रष्टिरेव
विहन्त्री सा चागमकौशलेनात्मज्ञानेन च निहता, नात्र मम पुनर्भावमापत्स्यते ततो
वीतरागचारित्रसूत्रितावतारो ममायमात्मा स्वयं धर्मो भूत्वा निरस्तसमस्तप्रत्यूहतया नित्यमेव
परिणतत्वात् परमवीतरागचारित्रे सम्यगभ्युत्थितः उद्यतः पुनरपि कथंभूतः महप्पा मोक्षलक्षण-
महार्थसाधकत्वेन महात्मा धम्मो त्ति विसेसिदो समणो जीवितमरणलाभालाभादिसमताभावनापरिणतात्मा
स श्रमण एवाभेदनयेन धर्म इति विशेषितो मोहक्षोभविहीनात्मपरिणामरूपो निश्चयधर्मो भणित
इत्यर्थः
।।९२।। अथैवंभूतनिश्चयरत्नत्रयपरिणतमहातपोधनस्य योऽसौ भक्तिं करोति तस्य
फलं दर्शयति
जो तं दिट्ठा तुट्ठो अब्भुट्ठित्ता करेदि सक्कारं
वंदणणमंसणादिहिं तत्तो सो धम्ममादियदि ।।“८।।
जो तं दिट्ठा तुट्ठो यो भव्यवरपुण्डरीको निरुपरागशुद्धात्मोपलम्भलक्षणनिश्चयधर्मपरिणतं
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]
જ્ઞાનતત્ત્વ-પ્રજ્ઞાપન
૧૫૯
આગમ વિષે કૌશલ્ય છે ને મોહદ્રષ્ટિ વિનષ્ટ છે,
વીતરાગ -ચરિતારૂઢ છે, તે મુનિ -મહાત્મા ‘ધર્મ’ છે. ૯૨.
અન્વયાર્થઃ[यः आगमकुशलः] જે આગમમાં કુશળ છે, [निहतमोहदृष्टिः] જેની
મોહદ્રષ્ટિ હણાઈ ગઈ છે અને [विरागचरिते अभ्युत्थितः] જે વીતરાગચારિત્રમાં આરૂઢ છે,
[महात्मा श्रमणः] તે મહાત્મા શ્રમણને [धर्मः इति विशेषितः] (શાસ્ત્રમાં) ‘ધર્મ’ કહેલ છે.
ટીકાઃઆ આત્મા સ્વયં (પોતે) ધર્મ થાય તે ખરેખર મનોરથ છે. તેને વિઘ્ન
કરનારી તો એક બહિર્મોહદ્રષ્ટિ જ છે. અને તે (બહિર્મોહદ્રષ્ટિ) તો આગમકૌશલ્ય તથા
આત્મજ્ઞાન વડે હણાઈ ગઈ હોવાથી હવે મને ફરીને ઉત્પન્ન થવાની નથી. માટે વીતરાગ-
ચારિત્રરૂપે પ્રગટતા પામેલો (
વીતરાગચારિત્રરૂપ પર્યાયે પરિણમેલો) મારો આ આત્મા
૧. બહિર્મોહદ્રષ્ટિ = બહિર્મુખ એવી મોહદ્રષ્ટિ. (આત્માને ધર્મપણે થવામાં વિઘ્ન કરનારી એક
બહિર્મોહદ્રષ્ટિ જ છે.)
૨. આગમકૌશલ્ય = આગમમાં કુશળતાપ્રવીણતા.